Astronomia pozagalaktyczna Wykład 2016/2017
|
|
- Jadwiga Szulc
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Astronomia pozagalaktyczna Wykład 2016/2017 Literatura: Shu Galaktyki, gwiazdy, życie (Prószyński 2003) mj: Galaktyki i Wszechświat (PWN 1993); Weinberg Pierwsze 3 minuty (Prószyński 1998) Zaliczenie: obecność >=(N-3)razy na ćwiczeniach + sprawdzian pisemny (kwiecień/maj) +egzamin pisemny + ustny Punktacja pomocnicza: 15 minus liczba nieobecności + 3*5 (kolokwium max) + 3*10 (pisemny max)
2 Galaktyki (morfologia i inne próby charakterystyki)
3 Curtis i Shapley 1920 Heber D. Curtis Mgławice spiralne są układami gwiazd równoważnymi Drodze Mlecznej Mgławice spiralne należą do Galaktyki Harlow Shapley
4 Hubble 1924 Cefeidy w Wielkiej Mgławicy Andromedy: odległość do M31 jest większa niż [nawet przypisywane jej przez Shapleya] rozmiary Galaktyki. =>Wszechświat wyspowy =>astronomia pozagalaktyczna Edwin Hubble
5 Galaktyki grawitacyjnie związane układy gwiazd, gazu, pyłu i ciemnej materii o rozmiarach rzędu kpc Mpc, liczebności gwiazd 10^7-10^12 Katalog Messiera: 39/109 New General Catalog 3200/7840 Index Catalog 2400/5836 Shapley-Ames 1249 (m<13) SDSS DR10(spek.)~1,88 mln gal./ st.kw. SDSS DR9(fot.) ~208 mln gal. Galaktyki m<17.5 ok. 5x10^5 Galaktyki m<23 ok. 10^9 (więcej niż 1 gal/kwadr.min.łuku)
6 Galaktyki A galaxy is a gravitationally bound collection of stars whose properties cannot be explained by a combination of baryons and Newton s laws of gravity. Rozrzut zawartości żelaza w gwiazdach jest miarą głębokości studni potencjału grawitacyjnego tylko dostatecznie silne pole grawitacyjne utrzyma produkty wybuchów SN. Gromady kuliste są jaśniejsze od niektórych ultrasłabych galaktyk karłowatych w otoczeniu Drogi Mlecznej. Najwyraźniej nie zawierają ciemnej materii. [Willman&Strader, 2012, arxiv: ]
7 Prawo Hubble'a Prawo Hubble'a jest dobrym przybliżeniem dla 3000km/s <v<30000km/s. {większe z} ==> {większe d} zawsze poprawne
8 Klasyfikacja Hubble a Klasyfikacja opiera się na widomych cechach budowy [wg: Realm of the Nebulae, Hubble, 1936]
9 Morfologia a rzutowanie Ta i wiele podobnych ilustracji bądź ich fragmentów wg [Buta arxiv: Planets, Stars, and Stellar Systems, Vol. 6]
10 ... i jedna z późniejszych modyfikacji
11 De Vaucouleurs:
12 Inne schematy
13 Klasyfikacja aktywności
14 Eliptyczne: zwykłe E bez dod struktury oraz E+ mogące posiadać rozległe słabe otoczki lub być formami przejściowymi do S0- [Buta...]
15 Profile jasności mogą być w centrum,,spłaszczone'' (core missing light boxy) lub pozostawać potęgowymi, o tym samym nachyleniu (coreless extra light disky) Różnice związane z historią tworzenia?
16 S0: bulge + disk + no spiral arms Soczewkowate S0 S0/a bez poprzeczki (A) lub z (B) [Buta...]
17 Spiralne (a c) i nieregularne z elementami struktury spiralnej (d m); bez poprzeczki (A) lub z poprzeczką (B) [Buta...]
18 Ciągłość form: brak poprzeczki (A) poprzeczka (B); obecność pierścienia (r) jego brak (s) [Buta]
19 Zewnętrzny rezonans Lindblada ( mech niebieska) schematycznie i na zdjęciach. [Buta...]
20 NGC 4486/M87 (E0)
21 NGC 4710 (S0)
22 Spiralne ( łatwe przypadki)
23 NGC 224 / M31 (Sb),,Andromeda
24 NGC 5194 / M51 (Sc)+NGC5195 Rysunek Lorda Rosse, odkrywcy struktury spiralnej (1845)
25 NGC 5194 / M51 (Sc)
26 S/Im
27 Wielki Obłok Magellana (SBm)
28 Mały Obłok Magellana (Im)
29 NGC 6822 (Im)
30 Galaktyki karłowate Gal. dsph (Fornax) Gal. de Gal. dsph (Leo )
31 Galaktyki karłowate nieregularne Sextans dwarf Pegasus dwarf IC 5152
32 Blue Compact Dwarfs niewielkie rozmiary wysoka jasność pow. mało pyłu gwałtowne tworzenie gwiazd w krótkich epizodach?
33 ULIRG (UltraLuminous InfraRed Galaxies) L > 10^12 L_sun Pył dominacja IR silnie zakłócone jądra starburst / zderzenia / jądro? Arp 220 (HST) ULIRG jako efekt zderzenia
34 Starburst Galaxies LAE J (Subaru) bardzo odległa NGC1808 (HST) okresy gwałtownego tworzenia gwiazd w otoczeniu centrum dominacja M > 8M_sun duży udział w bilansie energii galaktyk
35 Lyman Break Galaxies To raczej technika wykrywania galaktyk o dużym przesunięciu ku czerwieni Przy z>2.5 to co mogłoby trafić do U jest już przesunięte do G ( wydłużone >3.5 raza ) (3.5*1216=4256)
36 Zderzające się galaktyki
37 Oddziaływanie galaktyk
38 Efekt oddziaływania/ łączenia się galaktyk
39 Ochotnicy w liczbie 300 tys przejrzeli katalog SDSS. Znaleźli 3373 przypadki widocznego oddziaływania galaktyk; 6 z nich powyżej.
40 Pole Hubble a (fragment) efekt bardzo długiej ekspozycji Teleskopu Kosmicznego
41 Carpeti I in. (2011) arxiv: ; W katalogu oddziaływań udział gal. Seyferta jest jak w grupie kontrolnej. Po zderzeniowy katalog sferoid zawiera 30 obiektów. W nim gal. Seyferta stanowią znaczącą część.
42 Różne miary skutków oddziaływań (asymetria, nieregularność, widoczne łączenie) versus aktywność przy z~0.7. Łączenie może być przyczyną <6% przypadków aktywności. Chyba, że skutek jest opóźniony na tyle, że w czasie aktywności łączenie nie jest już obserwowalne... [Villforth et al arxiv: ]
43 Morfologia a inne właściwości Widma jakościowo Widma ilościowo Wskaźniki barwy Jasność powierzchniowa Rozmiary Stosunek M/L [źródło: Millennium Galaxy Catalogue (MGC) Driver i in. 2006, astro-ph/ i wcześniejsze]
44 Widma: gal. E
45 Widma: gal. S
46 Widma: gal. Irr
47 Uśrednione widmo dla galaktyk M_bj > -18mag z MGC
48 Algebraiczna analiza widm Widmo (teoretycznie ciągła funkcja długości fali) można przybliżyć (np) ciągiem uśrednionych wartości w kolejnych,,wąskich'' przedziałach. Początkowo tego typu zabiegi miały na celu,,kompresję danych'' Ronen, Aragon-Salamanca i Lahav 1999 (MN 303,284): wybierając niewielką liczbę (~25),,astrofizycznie interesujących'' widm bazowych ( principal components ) można dokonać analizy właściwości obiektów na podstawie algebraicznego rozkładu Podobnie jak w przypadku gwiazd względne natężenia linii widmowych mają duże znaczenie
49 Główne składowe widm 1 i 2 (principal components) Kombinacja (b) jest podstawą jednowymiarowej (par. eta) klasyfikacji widm opartej na ważności emisji/absorpcji
50 Parametr eta mierzymy wzdłuż przerywanej niebieskiej linii łączącej obszary silnej absorpcji i silnej emisji. Odpowiada to kombinacji 0.5*pc_1-pc_2
51 Rozkład eta i związek z typem T
52 Typowe widma dla czterech przedziałów eta
53 Widma w kontinuum dla wybranych typów morfologicznych Pokazano używany przez SDSS układ filtrów u-g-r-i-z (wg MGC)
54 Dopasowanie do rozkładu jasności powierzchniowej 1 parametr (n) określa kształt zależności (Sersic)
55 (MGC)
56 Funkcja świecenia galaktyk
57 Funkcja świecenia a otoczenie
58 Funkcja świecenia wg SDSS
59 Relacja kolor - jasność wg SDSS
60 Rozkład mas galaktyk wg SDSS
61 Metaliczność gromad kulistych jasność galaktyk Brodie & Strader (2006) ARAA, 44, 193
62 Wpływ barwy na LF wg MGC
63 Wpływ typu i widma liniowego na LF
64 Ewolucja funkcji świecenia (dla LB gals) Obserwacje wciąż skąpe. Między z=4 a z=3 PRZYBYWA słabych galaktyk. Przyczyny -??? (Sawicki i Thompson 2005, astro-ph/ )
65 Ewolucja funkcji świecenia - IR Spitzer Observatory +HST +Antu (Caputi i in. 2007, astro-ph/ )
66 Synteza populacji Ewolucja gwiazd ~zrozumiana Prosta populacja (PP)= zbiór gwiazd o zadanej pocz. funkcji mass i metaliczności, o tym samym wieku Ewolucja PP ~łatwa==> syntet. widma Problem: mgławice emisyjne, ekstynkcja [np.: Bruzual, Charlot (2003) MN,344, 1000]
67 Przybliżona degeneracja metaliczność - wiek
68 Zależność widm od wieku. (UV znosi degenerację)
69 Rozkład metaliczności i wieku w funkcji sum. masy gwiazd galaktyk z SDSS-DR2 [Gallazzi i in. (2005) MN 362, 41] dla
70 Historia Obserwacje galaktyk we wczesnej fazie skąpe! Analiza widm, wyróżnienie ~25 char. składników ==> możliwość rozkładu galaktyki na sumę prostych populacji o znanych metalicznościach/wieku [Podejście algebraiczno archeologiczne] Główna informacja SFR(t) dla gwiazd dzisiaj należących do galaktyki
71 Ewolucja SFR Wg Hopkins i Bacon (2006)astro-ph/
72 Ewolucja SFR Wg Karim & Schinnerer (2011)arXiv:
73 Obserwacje pierwszych dużych galaktyk Nowa (>2009) kamera WFC3/IR teleskopu Hubble'a pozwala szybko wyszukiwać Lyman-break galaxies, wśród nich też te o z>6. Ocena mocy źródeł UV zyskuje realne podstawy
74 Najdalsza galaktyka (z~10) [Bouwens i in. (2011) Nature, 469, 504] 1 tylko galaktyka o z~10 wykryta w HUDF pozwala ocenić/ograniczyć tempo powstawania gwiazd w ~480 mln lat po WW. Jest ono ~10 razy mniejsze niż przy z~8, ~200 mln lat później.
75 HUDF 2012 (128 orbit HST, najgłębszy jak dotąd) [Ellis et al. (2013) ApJ, 736, L7] HUDF kampania 2012; SFR dla 8.5<z<12. Dla z=10 ocena jest ~4 razy wyższa niż 2 lata wcześniej. Obiekt przy z=12 niepewny/wątpliwy (Keck: to może być widmo nawet przy z=2-3; hipoteza z~12 trudna do weryfikacji.).
76 Kumulacja gwiazd... i zawartych w nich metali [Hopkins i Bacon ibid ]
77 Kumulacja gwiazd [Panter i in (2006) astro-ph/ ]
78 Rozdział gwiazd pomiędzy galaktyki Przy z=1 większość gwiazd była w S obecnie w E/S0 [Great Observatories Origins Deep Survey] Bundy i in. (2005) astro-ph/
79 Ewolucja SFR (tempa powstawania gwiazd) różne symbole: wyniki oparte na ocenach SFR dla obiektów o dużym z zacieniowane: oparte na analizie widm stosunkowo bliskich galaktyk SDSS Wg: Panter, Heavens & Jimenez (2003) MNRAS, 343, 1145
80 Ewolucja SFR w galaktykach różnych mas Wg: Heavens, Panter, Jimenez & Dunlop(2004) Nature, 428, 625
81 Ewolucja SFR w galaktykach różnych mas Możliwy scenariusz powstawania gwiazd w galaktykach różnych mas, w różnych środowiskach [Renzini (2006) ARAA, 44, 141 za: Thomas(2005)]
Rozciągłe obiekty astronomiczne
Galaktyki Przykłady obiektów rozciągłych Mgławice poza Galaktyką? Hubble: Wszechświat,,wyspowy'' Hubble: Wszechświat ekspandujący Hubble: typy galaktyk Właściwości galaktyk (niektóre) Rozciągłe obiekty
Bardziej szczegółowoWszechświat: spis inwentarza. Typy obiektów Rozmieszczenie w przestrzeni Symetrie
Wszechświat: spis inwentarza Typy obiektów Rozmieszczenie w przestrzeni Symetrie Curtis i Shapley 1920 Heber D. Curtis 1872-1942 Mgławice spiralne są układami gwiazd równoważnymi Drodze Mlecznej Mgławice
Bardziej szczegółowoGalaktyka. Rysunek: Pas Drogi Mlecznej
Galaktyka Rysunek: Pas Drogi Mlecznej Galaktyka Ośrodek międzygwiazdowy - obłoki molekularne - możliwość formowania się nowych gwiazd. - ekstynkcja i poczerwienienie (diagramy dwuwskaźnikowe E(U-B)/E(B-V)=0.7,
Bardziej szczegółowoWykład 10 - Charakterystyka podstawowych systemów gwiazdowych: otoczenie Słońca, Galaktyka, gromady gwiazd, galaktyki, grupy i gromady galaktyk
Wykład 10 - Charakterystyka podstawowych systemów gwiazdowych: otoczenie Słońca, Galaktyka, gromady gwiazd, galaktyki, grupy i gromady galaktyk 28.04.2014 Dane o kinematyce gwiazd Ruchy własne gwiazd (Halley
Bardziej szczegółowoBudowa Galaktyki. Materia rozproszona Rozkład przestrzenny materii Krzywa rotacji i ramiona spiralne
Budowa Galaktyki Materia rozproszona Rozkład przestrzenny materii Krzywa rotacji i ramiona spiralne Gwiazdy w otoczeniu Słońca Gaz międzygwiazdowy Hartmann (1904) Delta Orionis (gwiazda podwójna) obserwowana
Bardziej szczegółowoCiemna materia w sferoidalnych galaktykach karłowatych. Ewa L. Łokas Centrum Astronomiczne PAN, Warszawa
Ciemna materia w sferoidalnych galaktykach karłowatych Ewa L. Łokas Centrum Astronomiczne PAN, Warszawa Sferoidalne galaktyki karłowate Leo I Grupy Lokalnej Carina Fornax Klasyczne sferoidalne galaktyki
Bardziej szczegółowoGalaktyki i Gwiazdozbiory
Galaktyki i Gwiazdozbiory Co to jest Galaktyka? Galaktyka (z gr. γαλα mleko) duży, grawitacyjnie związany układ gwiazd, pyłu i gazu międzygwiazdowego oraz niewidocznej ciemnej materii. Typowa galaktyka
Bardziej szczegółowoZderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną
Zderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną Katarzyna Mikulska Zimowe Warsztaty Naukowe Naukowe w Żninie, luty 2014 Wszyscy doskonale znamy teorię Wielkiego Wybuchu. Wiemy, że Wszechświat się rozszerza,
Bardziej szczegółowoWpływ pól magnetycznych na rotację materii w galaktykach spiralnych. Joanna Jałocha-Bratek, IFJ PAN
Wpływ pól magnetycznych na rotację materii w galaktykach spiralnych. Joanna Jałocha-Bratek, IFJ PAN c Czy pola magnetyczne mogą wpływać na kształt krzywych rotacji? W galaktykach spiralnych występuje wielkoskalowe,
Bardziej szczegółowoDane o kinematyce gwiazd
Wykład 10 - Charakterystyka podstawowych systemów gwiazdowych: otoczenie Słońca, Galaktyka, gromady gwiazd, galaktyki, grupy i gromady galaktyk. Ciemna materia. 25.05.2015 Dane o kinematyce gwiazd Ruchy
Bardziej szczegółowo1100-3Ind06 Astrofizyka
1100-3Ind06 Astrofizyka 2016/2017 Michał Jaroszyński (+Tomasz Bulik +Igor Soszyński ) Różne informacje mogą znajdować się na: http://www.astrouw.edu.pl/~mj Zasady zaliczeń: Pozytywny wynik w teście otwartym
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne: 1 Nazwa modułu kształcenia Astronomia ogólna 2 Kod modułu kształcenia 04-ASTR1-ASTROG90-1Z 3 Rodzaj modułu kształcenia obowiązkowy 4 Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoEwolucja galaktyk. Agnieszka Pollo Instytut Problemów Jądrowych Warszawa Obserwatorium Astronomiczne UJ Kraków
Ewolucja galaktyk Agnieszka Pollo Instytut Problemów Jądrowych Warszawa Obserwatorium Astronomiczne UJ Kraków 380 000 lat po BB do dziś: era galaktyk 380 000 lat po Wielkim Wybuchu: niemal jednorodna materia,
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne: 1 Nazwa modułu Astronomia ogólna 2 Kod modułu 04-A-AOG-90-1Z 3 Rodzaj modułu obowiązkowy 4 Kierunek studiów astronomia 5 Poziom studiów I stopień
Bardziej szczegółowoAstronomia galaktyczna
Zakład Astrofizyki i Kosmologii Uniwersytet Śląski Zakład Astrofizyki Instytutu Astronomicznego Uniwersytet Wrocławski »»»»»»»»» SPIS TREŚCI «««««««««Odkrywanie natury Drogi Mlecznej Budowa Drogi Mlecznej
Bardziej szczegółowoMetody wyznaczania masy Drogi Mlecznej
Metody wyznaczania masy Drogi Mlecznej Nasz grupa : Łukasz Bratek, Joanna Jałocha, Marek Kutschera, Szymon Sikora, Piotr Skindzier IFJ PAN, IF UJ Dla poznania masy Galaktyki, kluczową sprawą jest wyznaczenie
Bardziej szczegółowoWszechświat w mojej kieszeni. Królestwo galaktyk. Grażyna Stasińska. Nr. 3. Obserwatorium paryskie ES 001
Wszechświat w mojej kieszeni Królestwo galaktyk Nr. 3 ES 001 Grażyna Stasińska Obserwatorium paryskie Wszyscy z nas widzieliśmy duży pas rozmytego światła przecinający niebo w ciemne noce. Starożytni Grecy
Bardziej szczegółowoWszechświat w mojej kieszeni. Królestwo galaktyk. Grażyna Stasińska. Nr. 3. Obserwatorium paryskie ES 001
Wszechświat w mojej kieszeni Królestwo galaktyk Nr. 3 ES 001 Grażyna Stasińska Obserwatorium paryskie Droga Mleczna z Orionem widziana znad brzegu jeziora Tahoe w Nevadzie (USA) Szkic Drogi Mlecznej w
Bardziej szczegółowoGalaktyki eliptyczne; grupy i gromady. Profil jasności powierzchniowej Różne podtypy pochodzenie Ciemna materia Pary galaktyk Grupy Gromady
Galaktyki eliptyczne; grupy i gromady Profil jasności powierzchniowej Różne podtypy pochodzenie Ciemna materia Pary galaktyk Grupy Gromady Jak daleko sięgają galaktyki E? Daleko! Rotacja nie jest ważna...
Bardziej szczegółowoEkspansja Wszechświata
Ekspansja Wszechświata Odkrycie Hubble a w 1929 r. Galaktyki oddalają się od nas z prędkościami wprost proporcjonalnymi do odległości. Prędkości mierzymy za pomocą przesunięcia ku czerwieni efekt Dopplera
Bardziej szczegółowoWczoraj, dziś i jutro Wszechświata. Michał Jaroszyński Obserwatorium Astronomiczne
Wczoraj, dziś i jutro Wszechświata Michał Jaroszyński Obserwatorium Astronomiczne Planety, gwiazdy, mgławice Jednorodność, izotropia, ekspansja Prosty model Przyszłość? Jednostki odległości: 1AU=150 mln
Bardziej szczegółowoGalaktyki aktywne II. Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury
Galaktyki aktywne II Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury Asymetria strug Na ogół jedna ze strug oddala się a druga przybliża do obserwatora Natężenie promieniowania
Bardziej szczegółowoKosmografia. czyli rozkład obiektów w przestrzeni
Kosmografia czyli rozkład obiektów w przestrzeni Oparte na materiałach z licznych, trudnych do wyliczenia i zapamiętania źródeł, którym pozostaję wdzięczny Jednostki odległości: rok św. = 9.5*10^{12} km
Bardziej szczegółowoOdległość mierzy się zerami
Odległość mierzy się zerami Jednostki odległości w astronomii jednostka astronomiczna AU, j.a. rok świetlny l.y., r.św. parsek pc średnia odległość Ziemi od Słońca odległość przebyta przez światło w próżni
Bardziej szczegółowoGalaktyki aktywne. (,,galaktyki o aktywnych jądrach'') (,,aktywne jądra galaktyk'') ( active galactic nuclei =AGN)
Galaktyki aktywne (,,galaktyki o aktywnych jądrach'') (,,aktywne jądra galaktyk'') ( active galactic nuclei =AGN) System klasyfikacji Hubble a (1936) Galaktyki normalne / zwyczajne -różnoraka morfologia
Bardziej szczegółowoOddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań.
1 Oddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań. Wyróżniamy cztery rodzaje oddziaływań (sił) podstawowych: oddziaływania silne
Bardziej szczegółowoFotometria 1. Systemy fotometryczne.
Fotometria 1. Systemy fotometryczne. Andrzej Pigulski Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego Produkty HELAS-a, 2010 Fotometria Fotometria to jedna z podstawowych technik obserwacyjnych. Pozwala
Bardziej szczegółowoGalaktyki aktywne I. (,,galaktyki o aktywnych jądrach'') (,,aktywne jądra galaktyk'') ( active galactic nuclei =AGN)
Galaktyki aktywne I (,,galaktyki o aktywnych jądrach'') (,,aktywne jądra galaktyk'') ( active galactic nuclei =AGN) System klasyfikacji Hubble a (1936) Galaktyki normalne / zwyczajne -różnoraka morfologia
Bardziej szczegółowoPowstanie galaktyk symulacje
Powstanie galaktyk symulacje Przybliżenie liniowe Symulacje N-ciałowe Millennium I/II, Aquarius Ewolucja struktury Syntetyczne katalogi galaktyk Problem satelitów Początkowe widmo fluktuacji dla rachunku
Bardziej szczegółowoPROJEKT KOSMOLOGIA PROJEKT KOSMOLOGIA. Aleksander Gendarz Mateusz Łukasik Paweł Stolorz
PROJEKT KOSMOLOGIA Aleksander Gendarz Mateusz Łukasik Paweł Stolorz 1 1. Definicja kosmologii. Kosmologia dział astronomii, obejmujący budowę i ewolucję wszechświata. Kosmolodzy starają się odpowiedzieć
Bardziej szczegółowoSkala jasności w astronomii. Krzysztof Kamiński
Skala jasności w astronomii Krzysztof Kamiński Obserwowana wielkość gwiazdowa (magnitudo) Skala wymyślona prawdopodobnie przez Hipparcha, który podzielił gwiazdy pod względem jasności na 6 grup (najjaśniejsze:
Bardziej szczegółowoKosmiczna Linijka Agnieszka Janiuk Centrum Astronomiczne PAN
Kosmiczna Linijka Agnieszka Janiuk Centrum Astronomiczne PAN Festiwal Nauki Galileusz: 400 lat temu po raz pierwszy użył teleskopu Rok 2009 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Astronomii
Bardziej szczegółowoPromieniowanie 21 cm rys i narracja: Struktura nadsubtelna atomu wodoru Procesy wzbudzenia Widmo sygnału z całego nieba Tomografia 21 cm Las 21 cm
Promieniowanie 21 cm rys i narracja: Struktura nadsubtelna atomu wodoru Procesy wzbudzenia Widmo sygnału z całego nieba Tomografia 21 cm Las 21 cm Obłoki HI Struktura nadsubtelna atomu wodoru ==> możliwe
Bardziej szczegółowoGwiazdy zmienne. na przykładzie V729 Cygni. Janusz Nicewicz
Gwiazdy zmienne na przykładzie V729 Cygni Plan prezentacji Czym są gwiazdy zmienne? Rodzaje gwiazd zmiennych Układy podwójne gwiazd Gwiazdy zmienne zaćmieniowe Model Roche'a V729 Cygni Obserwacje Analiza
Bardziej szczegółowoEwolucja Wszechświata Wykład 7
Ewolucja Wszechświata Wykład 7 Powstawanie galaktyk 373 000 lat - rekombinacja Powstają atomy materia staje się przezroczystapromieniowanie oddziela się od materii. Promieniowanie nie oddziałuje z materią
Bardziej szczegółowoGalaktyki aktywne III. Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury
Galaktyki aktywne III Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury Asymetria strug Na ogół jedna ze strug oddala się a druga przybliża do obserwatora Natężenie promieniowania
Bardziej szczegółowoAnaliza spektralna widma gwiezdnego
Analiza spektralna widma gwiezdnego JG &WJ 13 kwietnia 2007 Wprowadzenie Wprowadzenie- światło- podstawowe źródło informacji Wprowadzenie- światło- podstawowe źródło informacji Wprowadzenie- światło- podstawowe
Bardziej szczegółowoAstronomia na egzaminie maturalnym. Część 2
Astronomia na egzaminie maturalnym. Część 2 Poprzedni artykuł dotyczył zagadnień związanych z wymaganiami z podstawy programowej dotyczącymi astronomii. W obecnym będzie kontynuacja omawiania tego problemu.
Bardziej szczegółowoPo co wymyślono ciemną materię i ciemną energię. Artykuł pobrano ze strony eioba.pl
Po co wymyślono ciemną materię i ciemną energię. Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Oto powód dla którego wymyślono ciemną materię i ciemną energię. Jest nim galaktyka spiralna. Potrzebna była naukowcom
Bardziej szczegółowoZOO galaktyk i odkrywanie egzoplanet poprzez EU-HOU w internecie. dr Krzysztof Rochowicz Zakład Dydaktyki Fizyki UMK
ZOO galaktyk i odkrywanie egzoplanet poprzez EU-HOU w internecie dr Krzysztof Rochowicz Zakład Dydaktyki Fizyki UMK Plan prezentacji Astronomia w komputerze: krótki wstęp przewodnik Galaktyczne ZOO i ZOONIVERSE
Bardziej szczegółowoANALIZA OBSERWACYJNA GORĄCEJ PLAMY RADIOŹRÓDŁA PICTOR A W SZEROKIM ZAKRESIE WIDMA
ANALIZA OBSERWACYJNA GORĄCEJ PLAMY RADIOŹRÓDŁA PICTOR A W SZEROKIM ZAKRESIE WIDMA PRZYPOMNIENIE DLACZEGO GORĄCA PLAMA PICTORA A JEST INTERESUJĄCA? W widmach promieniowania niektórych gorących plam obserwuje
Bardziej szczegółowoPierwsze obiekty Wszechświata. Najdalsze obserwowane obiekty Teoria powstania struktury Implikacje Spekulacje Ciąg dalszy?
Pierwsze obiekty Wszechświata Najdalsze obserwowane obiekty Teoria powstania struktury Implikacje Spekulacje Ciąg dalszy? Najdalsze.. ...i najstarsze......źrodło fotonów, czyli Wszechświat [WMAP anizotropia
Bardziej szczegółowoNajaktywniejsze nowe karłowate
Najaktywniejsze nowe karłowate Arkadiusz Olech Seminarium Gwiazdy zmienne, Malbork, 24.10.2015 Gwiazdy kataklizmiczne Ewolucja gwiazd kataklizmicznych Zaczyna się po etapie wspólnej otoczki przy okresie
Bardziej szczegółowoLIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia
LIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia 1. Wskutek efektów relatywistycznych mierzony całkowity strumień promieniowania od gwiazdy, która porusza się w kierunku obserwatora z prędkością
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji gwiazd (najpiękniejsza z teorii) dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Teoria ewolucji gwiazd (najpiękniejsza z teorii) dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego Prolog Teoria z niczego Dla danego obiektu możemy określić: - Ilość światła - widmo -
Bardziej szczegółowoLiceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA
Liceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA Temat 10 : PRAWO HUBBLE A. TEORIA WIELKIEGO WYBUCHU. 1) Prawo Hubble a [czyt. habla] 1929r. Edwin Hubble, USA, (1889-1953) Jedno z największych
Bardziej szczegółowoPolecam - The Dark Universe by R. Kolb (Wykłady w CERN (2008))
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 15 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 12.01. 2010 Ciemny Wszechświat Polecam - The Dark Universe by R. Kolb (Wykłady w CERN (2008)) http://indico.cern.ch/conferencedisplay.py?confid=24743
Bardziej szczegółowoCzy niebarionowa ciemna materia. jest potrzebna? Sławomir Stachniewicz 1 XII 2009
Czy niebarionowa ciemna materia jest potrzebna? Sławomir Stachniewicz 1 XII 2009 1. Wstęp Obecnie w kosmologii zdecydowanie najbardziej popularny jest tzw. Uzgodniony Model Kosmologiczny (Cosmological
Bardziej szczegółowoNasza Galaktyka
13.1.1 Nasza Galaktyka Skupisko ok. 100 miliardów gwiazd oraz materii międzygwiazdowej składa się na naszą Galaktykę (w odróżnieniu od innych pisaną wielką literą). Większość gwiazd (podobnie zresztą jak
Bardziej szczegółowoASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013
1 ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 NR Temat Konieczne 1 Niebo w oczach dawnych kultur i cywilizacji - wie, jakie były wyobrażenia starożytnych (zwłaszcza starożytnych Greków) na budowę Podstawowe
Bardziej szczegółowoWstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 10 Tomasz Kwiatkowski 8 grudzień 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 10 1/36 Plan wykładu Wyznaczanie mas ciał niebieskich Gwiazdy podwójne Optycznie
Bardziej szczegółowoSoczewkowanie 7. Propagacja światła w niejednorodnym Wszechświecie Słabe soczewkowanie
Soczewkowanie 7 Propagacja światła w niejednorodnym Wszechświecie Słabe soczewkowanie W modelu kosmologicznym [jednorodnym] W modelu kosmologicznym [jednorodnym] W modelu kosmologicznym [ogólniej] Trajektorie
Bardziej szczegółowoWszechświat w mojej kieszeni. Wszechświat mgławic. Grażyna Stasińska. Nr. 1. Obserwatorium paryskie ES 001
Wszechświat w mojej kieszeni Wszechświat mgławic Nr. 1 ES 001 Grażyna Stasińska Obserwatorium paryskie Każdy z nas obserwował nocą gwiazdy. Wyglądają one odizolowane w ciemnościach nieba! Ale jest to tylko
Bardziej szczegółowoLX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia. S= L 4π r L
LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia 1. Przyjmij, że prędkość rotacji różnicowej Słońca, wyrażoną w stopniach na dobę, można opisać wzorem: gdzie φ jest szerokością heliograficzną.
Bardziej szczegółowoSupernowa SN 2011fe. vs Nobel Andrzej Odrzywołek. Zakład Teorii Względności i Astrofizyki, Instytut Fizyki UJ
Supernowa SN 2011fe vs Nobel 2011 Andrzej Odrzywołek Zakład Teorii Względności i Astrofizyki, Instytut Fizyki UJ Seminarium Komisji Astrofizyki PAU, 7 marca, środa, 13:15 http://ribes.if.uj.edu.pl, http://th-www.if.uj.edu.pl/ztwa/
Bardziej szczegółowoMetody badania kosmosu
Metody badania kosmosu Zakres widzialny Fale radiowe i mikrofale Promieniowanie wysokoenergetyczne Detektory cząstek Pomiar sił grawitacyjnych Obserwacje prehistoryczne Obserwatorium słoneczne w Goseck
Bardziej szczegółowoSoczewki grawitacyjne narzędziem Kosmologii
Zjazd P.T.A. Kraków 14-18.09.2009 Sesja Kosmologiczna Soczewki grawitacyjne narzędziem Kosmologii Marek Biesiada Zakład Astrofizyki i Kosmologii Instytut Fizyki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Filary
Bardziej szczegółowoTo ciała niebieskie o średnicach większych niż 1000 km, obiegające gwiazdę i nie mające własnych źródeł energii promienistej, widoczne dzięki
Jest to początek czasu, przestrzeni i materii tworzącej wszechświat. Podstawę idei Wielkiego Wybuchu stanowił model rozszerzającego się wszechświata opracowany w 1920 przez Friedmana. Obecnie Wielki Wybuch
Bardziej szczegółowoO ZNAJDOWANIU I DEFINIOWANIU GROMAD GALAKTYK
ARTYKUŁY Zagadnienia Filozoficzne w Nauce XXVII / 2000, s. 48 54 Piotr FLIN O ZNAJDOWANIU I DEFINIOWANIU GROMAD GALAKTYK Gromada galaktyk jest to zgrupowanie w przestrzeni pewnej liczby galaktyk. Takie
Bardziej szczegółowoSzczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne z przedmiotu: FIZYKA. Nauczyciel przedmiotu: Marzena Kozłowska
Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne z przedmiotu: FIZYKA Nauczyciel przedmiotu: Marzena Kozłowska Szczegółowe wymagania edukacyjne zostały sporządzone z wykorzystaniem
Bardziej szczegółowoWszechświat na wyciągnięcie ręki
Wszechświat na wyciągnięcie ręki Minęło już całkiem sporo czasu, odkąd opuściłam mury I LO w Gorzowie Wlkp. Już tam wiedziałam, że będę studiować astronomię, ponieważ zawsze chciałam się dowiedzieć, jak
Bardziej szczegółowoCiemna materia. Obserwacje, oszacowania
Ciemna materia Obserwacje, oszacowania Obserwacje galaktyk i ich układów Halo Galaktyki Neutrina Próby pośredniej niegrawitacyjnej detekcji Próby bezpośredniej detekcji Neptun J.C. Adams (1819-1892) jako
Bardziej szczegółowoTeoria Wielkiego Wybuchu FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Teoria Wielkiego Wybuchu Epoki rozwoju Wszechświata Wczesny Wszechświat Epoka Plancka (10-43 s): jedno podstawowe oddziaływanie Wielka Unifikacja (10-36 s): oddzielenie siły grawitacji od reszty oddziaływań
Bardziej szczegółowoWirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha
Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA CZERWIEC 2013 Instrukcja dla
Bardziej szczegółowoWstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 13 Tomasz Kwiatkowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Fizyki Instytut Obserwatorium Astronomiczne Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład
Bardziej szczegółowoEfekt Dopplera. dr inż. Romuald Kędzierski
Efekt Dopplera dr inż. Romuald Kędzierski Christian Andreas Doppler W 1843 roku opublikował swoją najważniejszą pracę O kolorowym świetle gwiazd podwójnych i niektórych innych ciałach niebieskich. Opisał
Bardziej szczegółowoPożegnania. Mapa nieba, miedzioryt, XIX w.
Pożegnania Opustoszałe gniazda bocianie, coraz wcześniejsze zachody Słońca, zimne noce i zmieniające barwy liście na drzewach i krzewach to zapowiedź pory jesiennej pożegnanie pięknego w tym roku gorącego
Bardziej szczegółowo3. Planety odległych gwiazd; powstawanie układów planetarnych. Chronometraż Ruchy gwiazdy Tranzyty Soczewkowanie grawitacyjne Hipotezy powstawania
3. Planety odległych gwiazd; powstawanie układów planetarnych Chronometraż Ruchy gwiazdy Tranzyty Soczewkowanie grawitacyjne Hipotezy powstawania M*V = m*v ===> V = v*m/m Ziemia: 30km/s ===> Słońce 0.1m/s
Bardziej szczegółowoPlan Pracy Sekcji Astronomicznej w 2012/13 roku Cel główny: Poznajemy świat galaktyk jako podstawowego zbiorowiska gwiazd we Wszechświecie.
Plan Pracy Sekcji Astronomicznej w 2012/13 roku Cel główny: Poznajemy świat galaktyk jako podstawowego zbiorowiska gwiazd we Wszechświecie. Cele pomocnicze: 1. Galaktyka jako zbiorowisko gwiazd 2. Obiekty
Bardziej szczegółowoSoczewkowanie grawitacyjne
Soczewkowanie grawitacyjne Obserwatorium Astronomiczne UW Plan Ugięcie światła - trochę historii Co to jest soczewkowanie Punktowa masa Soczewkowanie galaktyk... kwazarów... kosmologiczne Mikrosoczewkowanie
Bardziej szczegółowo10.V Polecam - The Dark Universe by R. Kolb (Wykłady w CERN (2008))
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 10 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Ciemny Wszechświat 10.V. 2010 Polecam - The Dark Universe by R. Kolb (Wykłady w CERN (2008)) http://indico.cern.ch/conferencedisplay.py?confid=24743
Bardziej szczegółowodr hab. Marek Jamrozy Kraków/Bologna, 18 czerwca 2017 r. Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego
dr hab. Marek Jamrozy Kraków/Bologna, 18 czerwca 2017 r. Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego Recenzja rozprawy doktorskiej zatytułowanej Formation and evolution of stellar populations
Bardziej szczegółowoCTA - obserwatorium astronomii gamma najwyższych energii
Współpraca nauki z przemysłem - projekt "Cherenkov Telescope Array" CTA - obserwatorium astronomii gamma najwyższych energii Michał Ostrowski Koordynator Polskiego Konsorcjum Projektu "Cherenkov Telescope
Bardziej szczegółowoSejsmologia gwiazd. Andrzej Pigulski Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Sejsmologia gwiazd Andrzej Pigulski Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego XXXIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Kraków, 16.09.2009 Asterosejsmologia: jak to działa? Z obserwacji
Bardziej szczegółowoSoczewkowanie grawitacyjne 6
Soczewkowanie grawitacyjne 6 Soczewkowanie a efekt selekcji Mikrosoczewkowanie QSO Technika: backward ray shooting Ograniczenia modeli źródeł Jasne łuki w gromadach galaktyk Grawitacyjne wzmocnienie: wpływ
Bardziej szczegółowoGwiazdy - podstawowe wiadomości
Gwiazdy - podstawowe wiadomości Gwiazdy przez długi czas były uważane za dekorację ziemskiego nieba W katalogach starożytnych (Hipparch, Ptolemeusz) wprowadzone zostały wielkości gwiazdowe. Gwiazdy najjaśniejsze
Bardziej szczegółowoWstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 2 Tomasz Kwiatkowski 12 październik 2009 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 2 1/21 Plan wykładu Promieniowanie ciała doskonale czarnego Związek temperatury
Bardziej szczegółowoFIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 13 Początki Wszechświata c.d. Nukleosynteza czas Przebieg pierwotnej nukleosyntezy w czasie pierwszych kilkunastu minut. Krzywe ukazują stopniowy
Bardziej szczegółowoGRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII
MODUŁ 1 SCENARIUSZ TEMATYCZNY GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES PODSTAWOWY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI
Bardziej szczegółowoSkąd wiemy, że Wszechświat się rozszerza? Zmierz sam stałą Hubble'a!!!
Logo designed by Armella Leung, www.armella.fr.to Skąd wiemy, że Wszechświat się rozszerza? Zmierz sam stałą Hubble'a!!! Jean-Christophe Mauduit & Pacôme Delva Université Pierre et Marie Curie Paryż, Francja
Bardziej szczegółowoPodstawy astrofizyki i astronomii
Podstawy astrofizyki i astronomii Andrzej Odrzywołek Zakład Teorii Względności i Astrofizyki, Instytut Fizyki UJ 20 marca 2018 th.if.uj.edu.pl/ odrzywolek/ andrzej.odrzywolek@uj.edu.pl A&A Wykład 4 Standardowy
Bardziej szczegółowoJak wziąć udział? W wersji beta galaktycznego zoo, testu aktualnie nie ma.
Jak wziąć udział? Twoje zadanie jest bardzo proste! Podczas klasyfikacji będziesz dostawał obraz galaktyki na podstawie którego odpowiesz na serię pytań. Wszystko co musisz zrobić to rozpoznać różne struktury
Bardziej szczegółowo[C [ Z.. 1 ]
[CZ. 1] ZALEDWIE OD STU LAT WIEMY O ISTNIENIU WE WSZECHŚWIECIE WIECIE WIELKICH STRUKTUR (SKUPISK MATERII) ZWANYCH GALAKTYKAMI. ODLEGŁOŚCI MIĘDZYGALAKTYCZNE WYRAśA A SIĘ W WIELU MILIONACH LAT ŚWIETLNYCH
Bardziej szczegółowoWirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha
Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informa cje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA MARZEC 2013 Instrukcja dla
Bardziej szczegółowoTytuł: Podróż w kosmos Autor: Aleksandra Fudali
Tytuł: Podróż w kosmos Autor: Aleksandra Fudali Wydawca i dystrybucja: Naukowe Wydawnictwo IVG Ul. Cyfrowa 6, Szczecin 71-441 POLAND www.wydawnictwoivg.pl email: biuro@wydawnictwoivg.pl Księgarnia wydawnictwa
Bardziej szczegółowoKosmologia. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład IX. Prawo Hubbla
Kosmologia Wykład IX Prawo Hubbla Elementy fizyki czastek elementarnych Wielki Wybuch i ewolucja Wszechświata Promieniowanie tła Eksperyment WMAP W jakim (Wszech)świecie żyjemy?... Efekt Dopplera Prawo
Bardziej szczegółowoSynteza jądrowa (fuzja) FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Synteza jądrowa (fuzja) Cykl życia gwiazd Narodziny gwiazd: obłok molekularny Rozmiary obłoków (Giant Molecular Cloud) są rzędu setek lat świetlnych. Masa na ogół pomiędzy 10 5 a 10 7 mas Słońca. W obłoku
Bardziej szczegółowoŻycie rodzi się gdy gwiazdy umierają
Życie rodzi się gdy gwiazdy umierają Promieniowanie elektromagnetyczne Ciało doskonale czarne (promiennik zupełny) Tak świeci ciało znajdujące się w równowadze termodynamicznej Gwiazdy gorące są niebieskie,
Bardziej szczegółowoZastosowanie supernowych Ia w kosmologii
Zastosowanie supernowych Ia w kosmologii Andrzej Odrzywołek Zakład Ogólnej Teorii Względności i Astrofizyki Uniwersytet Jagielloński, Kraków Środa, 25 listopada 2009, 13:15 Referat oparty na artykule:
Bardziej szczegółowoPolitechnika Warszawska Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych
Politechnika Warszawska Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych Mateusz Bednarski nr albumu 228973 1 Teleskop kosmiczny Teleskop wyniesiony w przestrzeń kosmiczną w celu zwiększenia precyzji lub umożliwienia
Bardziej szczegółowoWczoraj, dziś i jutro Wszechświata. Tomasz Bulik
Wczoraj, dziś i jutro Wszechświata Tomasz Bulik Plan wykładu Obserwacje Wszechświata stan obecny Dlaczego Wielki Wybuch Co to jest inflacja Powstawanie Galaktyk Powstanie Układu Słonecznego Przyszłość
Bardziej szczegółowoALMA. Atacama Large (sub)millimeter Array
Atacama Large (sub)millimeter Array Największy na świecie Interferometr Radiowy - znajdujący się na płaskowyżu Chajnantor w Chilijskich Andach na wysokości ok. 5000 m n.p.m. 66 anten o średnicy 12m i
Bardziej szczegółowoZ czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia?
Z czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia? Cząstki elementarne Kosmologia Wielkość i kształt Świata Ptolemeusz (~100 n.e. - ~165 n.e.) Mikołaj Kopernik (1473 1543) geocentryzm
Bardziej szczegółowoOd Wielkiego Wybuchu do Gór Izerskich. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN
Od Wielkiego Wybuchu do Gór Izerskich Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie
Bardziej szczegółowoEwolucja Wszechświata
Ewolucja Wszechświata Wykład 1 Wszechświat Modele Wszechświata Program: Początek Wszechświata a fizyka cząstek elementarnych Inflacja Nukleosynteza pierwotna Promieniowanie reliktowe Galaktyki Ewolucja
Bardziej szczegółowoFizyka - opis przedmiotu
Fizyka - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Fizyka Kod przedmiotu 06.4-WI-EKP-Fiz-S16 Wydział Kierunek Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Energetyka komunalna Profil
Bardziej szczegółowoRozkłady mas białych karłów
Rozkłady mas białych karłów Mirosław Należyty Jerzy Madej, Agnieszka Majczyna Uniwersytet Pedagogiczny Kraków, 8.06.2010 Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego i Instytut Problemów Jądrowych
Bardziej szczegółowoInflacja. Problemy modeli Friedmana Inflacja: oczekiwania Inflacja: pierwotne zaburzenia gęstości Inflacja a obserwacje CMB
Inflacja Problemy modeli Friedmana Inflacja: oczekiwania Inflacja: pierwotne zaburzenia gęstości Inflacja a obserwacje CMB Problem horyzontu We wczesnej, relatywistycznej epoce ekspansji rozmiar obszaru,
Bardziej szczegółowoBudowa i ewolucja gwiazd I. Skale czasowe Równania budowy wewnętrznej Modele Diagram H-R Ewolucja gwiazd
Budowa i ewolucja gwiazd I Skale czasowe Równania budowy wewnętrznej Modele Diagram H-R Ewolucja gwiazd Dynamiczna skala czasowa Dla Słońca: 3 h Twierdzenie o wiriale Temperatura wewnętrzna Cieplna skala
Bardziej szczegółowoWielkoskalowa struktura Wszechświata 2007 Agnieszka Pollo
Wielkoskalowa struktura Wszechświata 2007 Agnieszka Pollo Krótka (i nie jedyna) historia Wszechświata Era Plancka: 10^(-43) s. Obszary ~ 10^(-33) cm: jednorodne i izotropowe. T=10(^32)K. Inflacja. 10^(-35)
Bardziej szczegółowo