Wykład 10 - Charakterystyka podstawowych systemów gwiazdowych: otoczenie Słońca, Galaktyka, gromady gwiazd, galaktyki, grupy i gromady galaktyk
|
|
- Franciszek Skrzypczak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wykład 10 - Charakterystyka podstawowych systemów gwiazdowych: otoczenie Słońca, Galaktyka, gromady gwiazd, galaktyki, grupy i gromady galaktyk
2 Dane o kinematyce gwiazd Ruchy własne gwiazd (Halley porównanie pozycji gwiazd z katalogiem Ptolemeusza). Paralaksy gwiazd (lata 30-te XIX w.) - odległości do gwiazd. Skalowanie ruchu własnego: 1 /rok = 4.74 km/s*d (pc) Prędkości radialne (efekt Dopplera) - mierzone od końca XIX w. położenie + odległość + ruchy własne + prędkość radialna - pełna informacja o kinematyce
3 Gwiazdy w otoczeniu Słońca Najjaśniejsze gwiazdy nieba: mag n(v<mag) n(v<mag)/n(v<mag-1)
4 Gwiazdy w otoczeniu Słońca c.d. Charakterystyka najbliższych układów gwiazdowych (RECONS TOP100): pojedyńcze 69 podwójne 23 potrójne 6 poczwórne 1 pięciokrotne układów składniki, około 50% składników znajduje się w układach pojedyńczych 0.07 układu/pc 3 ok 0.1 gwiazd/pc 3 Odnalezienie pobliskich gwiazd o najmniejszych masach i brązowych karłów jest trudne
5 Galaktyka
6 Współrzędne galaktyczne Centrum Galaktyki (l,b) = (0 o, 0 o ); (Rec, Dec) = (17h 45m 37s, 28 o ) Północny biegun układu galaktycznego: (l,b) = (, 90 o ); (Rec, Dec) = (12h 51m 26s, +27 o )
7 Główne składowe prędkości w Galaktyce Składowe prędkości mierzone: prądkość radialna (v r ), dwie składowe prędkości tangencjalnej (v l, v b ) Składowe prędkości względem lokalnego układu odniesienia (centroidu), rotującego względem środka Galaktyki z lokalną częstością Ω U - składowa wzdłuż półosi łączącej środek Galaktyki i obserwatora (skierowana w kierunku przeciwnym niż ŚG, ale u różnych autorów może być różnie określona) V - składowa skierowana wzdłuż kierunku rotacji Galaktyki W - składowa prostopadła do płaszczyzny dysku, skierowana na północny biegun galaktyczny. Prędkość Słońca względem układu lokalnie spoczywającego (U, V, W ) = ( 10 ± 0.4, 5.2 ± 0.6, 7.2 ± 0.4) km/s
8 Zliczanie gwiazd Moduł odległości m M = 5 log (r) 5 + a(r) r = (m M a) D(r) - liczba gwiazd w odległości r φ(m) - rozkład jasności absolutnych gwiazd A(m) - liczba gwiazd o jasności obserwowanej m a(r) - ekstynkcja do odległości r A(m) = pa(m) = A(m) = D(r)φ(M)r 2 dr D(r)φ(m 5 log (r) + 5 a(r))r 2 dr D(r)φ(m 5 log (r) + 5 a(r))rdr
9 Centrum Galaktyki Rysunek: Centralna część galaktyki (Schödel i inni 2009) Rysunek: Orbity gwiazd znajdujących się w pobliżu Sgr A Z radioźródłem Sgr A związana jest supermasywna czarna dziura o masie rzędu M sun. Otacza ją bardzo gęsta centralna gromada gwiazd.
10 Główne składowe Galaktyki Populacje gwiazdowe Zgrubienie centralne - poprzeczka o stosunkach osi 3.5:1.5:1.0 o masie ok M sun Dysk galaktyki (cienki) - masa ok M sun przybliżony opis rozkładu gęstości n = n 0 exp ( z/h) exp ((R 0 R)/h) H 3.5kpc, h zależy od populacji gwiazdowej gruby dysk - masa ok M sun sferoid - masa ok M sun
11 Krzywa rotacji i masywna otoczka Galaktyki
12 Masywna otoczka Galaktyki pomiary radioastronomiczne prędkości radialnych neutralnego wodoru pomiary prędkości radialnych gomad kulistych i sąsiednich galaktyk karłowatych masa związana z Galaktyką to ok M sun do 50 kpc i prawdopodobie ok M sun do 100 kpc rozkład gęstości opisany w przybliżeniu jako (R C = 2700 pc, ρ C = 0.1M sun /pc 3 : ρ C ρ = 1 + R/R C
13 Lokalna gęstość materii w otoczeniu Słońca
14 Parametry kinematyczne dysku w pobliżu Słońca
15 Gromady otwarte Rysunek: Plejady (M45)
16 Gromady otwarte W naszej Galaktyce znamy ponad 1000 gromad otwartych Zazwyczaj sładają się z kilkuset-kilku tysięcy gwiazd Rozmiar jądra: 1 pc, średni promień 2pc, promień przypływowy 10 pc dyspersja prędkości 1 km/s promień przypływowy ok 10 pc wiek: kilka milionów - dziesięć miliardów lat
17 Gromady kuliste: M13 Rysunek: Gromada kulista M13
18 Gromady kuliste W naszej Galaktyce znamy około 170 gromad kulistych Zazwyczaj sładają się z kilkunastu tysięcy - kilku milionów gwiazd Rozmiar jądra: 1-2 pc, średni promień 10 pc, promień przypływowy 50 pc dyspersja prędkości kilka km/s promień przypływowy ok 50 pc wiek: miliardów lat gęstość centralna 10 4 M /pc 3
19 Galaktyki - klasyfikacja Hubble a
20 Galaktyki Funkcja jasności Schechter a φ(l)dl = n ( L L ) α exp ( L/L ) dl L n = h 3 Mpc 3, α = 1.25, L = h 2 L
21 Galaktyki eliptyczne Złożone głównie gwiazd, brak gazu i pyłu. Izofoty mają kształt elips o różnym stopniu spłaszczenia. En o stosunku rozmiarów głównych półosi b/a = 1-n/10 E0 - izofoty mają kształt koła E7 - galaktyki o największym stopniu spłaszczenia izofot Profil jasności powierzchniowej de Vaucouleurs a I (R) = I (0) exp ( kr 0.25 ) = I e exp 7.67[(R/R e ) ] R e - promień efektywny, zawierający połowę jasności galaktyki.
22 Galaktyki eliptyczne Zależność pomiędzy efektywnymi rozmiarami a średnią jasnością powierzchniową wewnątrz promienia efektywnego (Djorgovski i Davis 1987) R e < I > 0.83±0.08 e Zależność pomiędzy jasnością powierzchniową a jasnością całkowitą < I > e L 3/2 Związek pomiędzy dyspersją prędkości a jasnością całkowitą (Feber i Jacson 1976) dla galaktyk eliptycznych σ p = 220(L/L ) 0.25 km/s Związek pomiędzy średnicą wewnątrz której średnia jasność powierzchniowa wynosi µ B a dyspersją prędkości (Dressler i inni 1987) D n kpc = 2.05 ( σ 100km/s ) 1.33
23 Galaktyki spiralne Rysunek: galaktyka ngc 1961 (odl ok 50 Mpc, M V 23.2)
24 Galaktyki spiralne Zależność pomiędzy jasnością a szerokością linii neutralnego wodoru (Tully i Fisher 1977) ( V L B = h 2 L 380km/s ) 5/2
25 Gromady galaktyk
Dane o kinematyce gwiazd
Wykład 10 - Charakterystyka podstawowych systemów gwiazdowych: otoczenie Słońca, Galaktyka, gromady gwiazd, galaktyki, grupy i gromady galaktyk. Ciemna materia. 25.05.2015 Dane o kinematyce gwiazd Ruchy
Bardziej szczegółowoMetody wyznaczania masy Drogi Mlecznej
Metody wyznaczania masy Drogi Mlecznej Nasz grupa : Łukasz Bratek, Joanna Jałocha, Marek Kutschera, Szymon Sikora, Piotr Skindzier IFJ PAN, IF UJ Dla poznania masy Galaktyki, kluczową sprawą jest wyznaczenie
Bardziej szczegółowoGalaktyka. Rysunek: Pas Drogi Mlecznej
Galaktyka Rysunek: Pas Drogi Mlecznej Galaktyka Ośrodek międzygwiazdowy - obłoki molekularne - możliwość formowania się nowych gwiazd. - ekstynkcja i poczerwienienie (diagramy dwuwskaźnikowe E(U-B)/E(B-V)=0.7,
Bardziej szczegółowoBudowa Galaktyki. Materia rozproszona Rozkład przestrzenny materii Krzywa rotacji i ramiona spiralne
Budowa Galaktyki Materia rozproszona Rozkład przestrzenny materii Krzywa rotacji i ramiona spiralne Gwiazdy w otoczeniu Słońca Gaz międzygwiazdowy Hartmann (1904) Delta Orionis (gwiazda podwójna) obserwowana
Bardziej szczegółowoNasza Galaktyka
13.1.1 Nasza Galaktyka Skupisko ok. 100 miliardów gwiazd oraz materii międzygwiazdowej składa się na naszą Galaktykę (w odróżnieniu od innych pisaną wielką literą). Większość gwiazd (podobnie zresztą jak
Bardziej szczegółowoWpływ pól magnetycznych na rotację materii w galaktykach spiralnych. Joanna Jałocha-Bratek, IFJ PAN
Wpływ pól magnetycznych na rotację materii w galaktykach spiralnych. Joanna Jałocha-Bratek, IFJ PAN c Czy pola magnetyczne mogą wpływać na kształt krzywych rotacji? W galaktykach spiralnych występuje wielkoskalowe,
Bardziej szczegółowoRozciągłe obiekty astronomiczne
Galaktyki Przykłady obiektów rozciągłych Mgławice poza Galaktyką? Hubble: Wszechświat,,wyspowy'' Hubble: Wszechświat ekspandujący Hubble: typy galaktyk Właściwości galaktyk (niektóre) Rozciągłe obiekty
Bardziej szczegółowoGalaktyki i Gwiazdozbiory
Galaktyki i Gwiazdozbiory Co to jest Galaktyka? Galaktyka (z gr. γαλα mleko) duży, grawitacyjnie związany układ gwiazd, pyłu i gazu międzygwiazdowego oraz niewidocznej ciemnej materii. Typowa galaktyka
Bardziej szczegółowoOdległość mierzy się zerami
Odległość mierzy się zerami Jednostki odległości w astronomii jednostka astronomiczna AU, j.a. rok świetlny l.y., r.św. parsek pc średnia odległość Ziemi od Słońca odległość przebyta przez światło w próżni
Bardziej szczegółowoAstronomia galaktyczna
Zakład Astrofizyki i Kosmologii Uniwersytet Śląski Zakład Astrofizyki Instytutu Astronomicznego Uniwersytet Wrocławski »»»»»»»»» SPIS TREŚCI «««««««««Odkrywanie natury Drogi Mlecznej Budowa Drogi Mlecznej
Bardziej szczegółowoRotacja. W układzie związanym z planetą: siła odśrodkowa i siła Coroilisa. Potencjał efektywny w najprostszym przypadku (przybliżenie Roche a):
Rotacja W układzie związanym z planetą: siła odśrodkowa i siła Coroilisa. Potencjał efektywny w najprostszym przypadku (przybliżenie Roche a): Φ = ω2 r 2 sin 2 (θ) 2 GM r Z porównania wartości potencjału
Bardziej szczegółowoCiemna materia w sferoidalnych galaktykach karłowatych. Ewa L. Łokas Centrum Astronomiczne PAN, Warszawa
Ciemna materia w sferoidalnych galaktykach karłowatych Ewa L. Łokas Centrum Astronomiczne PAN, Warszawa Sferoidalne galaktyki karłowate Leo I Grupy Lokalnej Carina Fornax Klasyczne sferoidalne galaktyki
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne: 1 Nazwa modułu kształcenia Astronomia ogólna 2 Kod modułu kształcenia 04-ASTR1-ASTROG90-1Z 3 Rodzaj modułu kształcenia obowiązkowy 4 Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoZderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną
Zderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną Katarzyna Mikulska Zimowe Warsztaty Naukowe Naukowe w Żninie, luty 2014 Wszyscy doskonale znamy teorię Wielkiego Wybuchu. Wiemy, że Wszechświat się rozszerza,
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne: 1 Nazwa modułu Astronomia ogólna 2 Kod modułu 04-A-AOG-90-1Z 3 Rodzaj modułu obowiązkowy 4 Kierunek studiów astronomia 5 Poziom studiów I stopień
Bardziej szczegółowoLIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia
LIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia 1. Wskutek efektów relatywistycznych mierzony całkowity strumień promieniowania od gwiazdy, która porusza się w kierunku obserwatora z prędkością
Bardziej szczegółowoSkala jasności w astronomii. Krzysztof Kamiński
Skala jasności w astronomii Krzysztof Kamiński Obserwowana wielkość gwiazdowa (magnitudo) Skala wymyślona prawdopodobnie przez Hipparcha, który podzielił gwiazdy pod względem jasności na 6 grup (najjaśniejsze:
Bardziej szczegółowoLX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia. S= L 4π r L
LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia 1. Przyjmij, że prędkość rotacji różnicowej Słońca, wyrażoną w stopniach na dobę, można opisać wzorem: gdzie φ jest szerokością heliograficzną.
Bardziej szczegółowoASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013
1 ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 NR Temat Konieczne 1 Niebo w oczach dawnych kultur i cywilizacji - wie, jakie były wyobrażenia starożytnych (zwłaszcza starożytnych Greków) na budowę Podstawowe
Bardziej szczegółowoEkspansja Wszechświata
Ekspansja Wszechświata Odkrycie Hubble a w 1929 r. Galaktyki oddalają się od nas z prędkościami wprost proporcjonalnymi do odległości. Prędkości mierzymy za pomocą przesunięcia ku czerwieni efekt Dopplera
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium III Edycja 25 marca 2015 roku Klasy I III Liceum Ogólnokształcącego Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 75 minut. 1. Przyszłość. Ludzie mieszkają w stacjach kosmicznych w kształcie okręgu o promieniu
Bardziej szczegółowoAnaliza danych Strona 1 z 6
Analiza danych Strona 1 z 6 (D1) Pulsar podwójny Dzięki systematycznym badaniom na przestrzeni ostatnich dziesiątek lat astronom znalazł dużą liczbę pulsarów milisekundowych (okres obrotu < 10ms) W większość
Bardziej szczegółowoTeoria Wielkiego Wybuchu FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Teoria Wielkiego Wybuchu Epoki rozwoju Wszechświata Wczesny Wszechświat Epoka Plancka (10-43 s): jedno podstawowe oddziaływanie Wielka Unifikacja (10-36 s): oddzielenie siły grawitacji od reszty oddziaływań
Bardziej szczegółowoWszechświat: spis inwentarza. Typy obiektów Rozmieszczenie w przestrzeni Symetrie
Wszechświat: spis inwentarza Typy obiektów Rozmieszczenie w przestrzeni Symetrie Curtis i Shapley 1920 Heber D. Curtis 1872-1942 Mgławice spiralne są układami gwiazd równoważnymi Drodze Mlecznej Mgławice
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium II Edycja 26 marca 2014 roku Klasy I III Liceum Ogólnokształcącego Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 75 minut.. Do obserwacji Słońca wykorzystuje się filtr Hα, który przepuszcza z widma słonecznego
Bardziej szczegółowoLXII Olimpiada Astronomiczna 2018/2019 Zadania z zawodów III stopnia. ρ + Λ c2. H 2 = 8 π G 3. = 8 π G ρ 0. 2,, Ω m = 0,308.
LXII Olimpiada Astronomiczna 2018/2019 Zadania z zawodów III stopnia 1. Współczesne obserwacje są zgodne z modelem Wszechświata, w którym obowiązuje geometria euklidesowa. W tym modelu tempo ekspansji,
Bardziej szczegółowoGwiazdy - podstawowe wiadomości
Gwiazdy - podstawowe wiadomości Gwiazdy przez długi czas były uważane za dekorację ziemskiego nieba W katalogach starożytnych (Hipparch, Ptolemeusz) wprowadzone zostały wielkości gwiazdowe. Gwiazdy najjaśniejsze
Bardziej szczegółowoWykład 9 - Ewolucja przed ciągiem głównym. Ciąg główny wieku zerowego (ZAMS)
Wykład 9 - Ewolucja przed ciągiem głównym. Ciąg główny wieku zerowego (ZAMS) 30.11.2017 Masa Jeansa Załóżmy, że mamy jednorodny, kulisty obłok gazu o masie M, średniej masie cząsteczkowej µ, promieniu
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Liceum Ogólnokształcącego Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 75 minut. 1. 11 kwietnia 017 roku była pełnia Księżyca. W tym samym dniu, pełnia Księżyca
Bardziej szczegółowoPo co wymyślono ciemną materię i ciemną energię. Artykuł pobrano ze strony eioba.pl
Po co wymyślono ciemną materię i ciemną energię. Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Oto powód dla którego wymyślono ciemną materię i ciemną energię. Jest nim galaktyka spiralna. Potrzebna była naukowcom
Bardziej szczegółowoAstronomia na egzaminie maturalnym. Część 2
Astronomia na egzaminie maturalnym. Część 2 Poprzedni artykuł dotyczył zagadnień związanych z wymaganiami z podstawy programowej dotyczącymi astronomii. W obecnym będzie kontynuacja omawiania tego problemu.
Bardziej szczegółowoS C E N A R I U S Z L E K C J I. przeprowadzonej w X LO w Krakowie dla uczniów klasy drugiej o profilu matematyczno- fizycznym
S C E N A R I U S Z L E K C J I F I Z Y K I przeprowadzonej w X LO w Krakowie dla uczniów klasy drugiej o profilu matematyczno- fizycznym autor: Małgorzata Kaźmierczak Temat: Zrozumienie rotacji Drogi
Bardziej szczegółowoGalaktyki eliptyczne; grupy i gromady. Profil jasności powierzchniowej Różne podtypy pochodzenie Ciemna materia Pary galaktyk Grupy Gromady
Galaktyki eliptyczne; grupy i gromady Profil jasności powierzchniowej Różne podtypy pochodzenie Ciemna materia Pary galaktyk Grupy Gromady Jak daleko sięgają galaktyki E? Daleko! Rotacja nie jest ważna...
Bardziej szczegółowoEwolucja galaktyk. Agnieszka Pollo Instytut Problemów Jądrowych Warszawa Obserwatorium Astronomiczne UJ Kraków
Ewolucja galaktyk Agnieszka Pollo Instytut Problemów Jądrowych Warszawa Obserwatorium Astronomiczne UJ Kraków 380 000 lat po BB do dziś: era galaktyk 380 000 lat po Wielkim Wybuchu: niemal jednorodna materia,
Bardziej szczegółowoGalaktyki aktywne II. Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury
Galaktyki aktywne II Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury Asymetria strug Na ogół jedna ze strug oddala się a druga przybliża do obserwatora Natężenie promieniowania
Bardziej szczegółowoLVII Olimpiada Astronomiczna 2013/2014 Zadania zawodów III stopnia
Zadanie 1. LVII Olimpiada Astronomiczna 2013/2014 Zadania zawodów III stopnia Z północnego bieguna księżycowego wystrzelono pocisk, nadając mu prędkość początkową równą lokalnej pierwszej prędkości kosmicznej.
Bardziej szczegółowoElementy astronomii w geografii
Elementy astronomii w geografii Prowadzący: Marcin Kiraga kiraga@astrouw.edu.pl Podstawowe podręczniki: Jan Mietelski, Astronomia w geografii Eugeniusz Rybka, Astronomia ogólna Podręczniki uzupełniające:
Bardziej szczegółowoWstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 2 Tomasz Kwiatkowski 12 październik 2009 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 2 1/21 Plan wykładu Promieniowanie ciała doskonale czarnego Związek temperatury
Bardziej szczegółowoGwiazdy - podstawowe wiadomości
Gwiazdy - podstawowe wiadomości Gwiazdy przez długi czas były uważane za dekorację ziemskiego nieba W katalogach starożytnych (Hipparch, Ptolemeusz) wprowadzone zostały wielkości gwiazdowe. Gwiazdy najjaśniejsze
Bardziej szczegółowoGwiazdy zmienne. na przykładzie V729 Cygni. Janusz Nicewicz
Gwiazdy zmienne na przykładzie V729 Cygni Plan prezentacji Czym są gwiazdy zmienne? Rodzaje gwiazd zmiennych Układy podwójne gwiazd Gwiazdy zmienne zaćmieniowe Model Roche'a V729 Cygni Obserwacje Analiza
Bardziej szczegółowoWstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 2 Tomasz Kwiatkowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Fizyki Instytut Obserwatorium Astronomiczne Tomasz Kwiatkowski, shortinst Wstęp do astrofizyki I,
Bardziej szczegółowoV1309 SCORPII: Tragiczny koniec układu podwójnego i narodziny nowej gwiazdy
V1309 SCORPII: Tragiczny koniec układu podwójnego i narodziny nowej gwiazdy Romuald TYLENDA Centrum Astronomiczne im. M.Kopernika, PAN Zakład Astrofizyki w Toruniu Zlot Miłośników Astronomii Barbarka,
Bardziej szczegółowo1. Zjawisko akrecji - typowe wartości parametrów
1. Zjawisko akrecji - typowe wartości parametrów Wyobraźmy sobie taki problem. Przeprowadziliśmy obserwację pewnej gromady kulistej w zakresie rentgenowskim. Z astronomii optycznej znamy odległość do tej
Bardziej szczegółowoCzy niebarionowa ciemna materia. jest potrzebna? Sławomir Stachniewicz 1 XII 2009
Czy niebarionowa ciemna materia jest potrzebna? Sławomir Stachniewicz 1 XII 2009 1. Wstęp Obecnie w kosmologii zdecydowanie najbardziej popularny jest tzw. Uzgodniony Model Kosmologiczny (Cosmological
Bardziej szczegółowoTo ciała niebieskie o średnicach większych niż 1000 km, obiegające gwiazdę i nie mające własnych źródeł energii promienistej, widoczne dzięki
Jest to początek czasu, przestrzeni i materii tworzącej wszechświat. Podstawę idei Wielkiego Wybuchu stanowił model rozszerzającego się wszechświata opracowany w 1920 przez Friedmana. Obecnie Wielki Wybuch
Bardziej szczegółowoGrawitacja - powtórka
Grawitacja - powtórka 1. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub, jeśli jest A. Jednorodne pole grawitacyjne istniejące w obszarze sali lekcyjnej jest wycinkiem centralnego
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 60 minut. 1. 11 kwietnia 2017 roku była pełnia Księżyca. Pełnia w dniu 11 kwietnia będzie
Bardziej szczegółowoAnaliza spektralna widma gwiezdnego
Analiza spektralna widma gwiezdnego JG &WJ 13 kwietnia 2007 Wprowadzenie Wprowadzenie- światło- podstawowe źródło informacji Wprowadzenie- światło- podstawowe źródło informacji Wprowadzenie- światło- podstawowe
Bardziej szczegółowoZrozumienie rotacji Drogi Mlecznej przez obserwacje radioastronomiczne
Zrozumienie rotacji Drogi Mlecznej przez obserwacje radioastronomiczne Alexander L. Rudolph Profesor Fizyki i Astronomii, California State Polytechnic University Profesor Zaproszony, Uniwersytet Piotra
Bardziej szczegółowoAstronomia. Znając przyspieszenie grawitacyjne planety (ciała), obliczyć możemy ciężar ciała drugiego.
Astronomia M = masa ciała G = stała grawitacji (6,67 10-11 [N m 2 /kg 2 ]) R, r = odległość dwóch ciał/promień Fg = ciężar ciała g = przyspieszenie grawitacyjne ( 9,8 m/s²) V I = pierwsza prędkość kosmiczna
Bardziej szczegółowoTeoria ruchu Księżyca
Wykład 9 - Ruch Księżyca. Odkształcenia związane z rotacją, oddziaływanie przypływowe, efekty relatywistyczne, efekty związane z promieniowaniem Słońca. 14.04.2014 Miesiące księżycowe Miesiąc synodyczny
Bardziej szczegółowoKosmografia. czyli rozkład obiektów w przestrzeni
Kosmografia czyli rozkład obiektów w przestrzeni Oparte na materiałach z licznych, trudnych do wyliczenia i zapamiętania źródeł, którym pozostaję wdzięczny Jednostki odległości: rok św. = 9.5*10^{12} km
Bardziej szczegółowo1100-3Ind06 Astrofizyka
1100-3Ind06 Astrofizyka 2016/2017 Michał Jaroszyński (+Tomasz Bulik +Igor Soszyński ) Różne informacje mogą znajdować się na: http://www.astrouw.edu.pl/~mj Zasady zaliczeń: Pozytywny wynik w teście otwartym
Bardziej szczegółowo14 POLE GRAWITACYJNE. Włodzimierz Wolczyński. Wzór Newtona. G- stała grawitacji 6, Natężenie pola grawitacyjnego.
Włodzimierz Wolczyński 14 POLE GRAWITACYJNE Wzór Newtona M r m G- stała grawitacji Natężenie pola grawitacyjnego 6,67 10 jednostka [ N/kg] Przyspieszenie grawitacyjne jednostka [m/s 2 ] Praca w polu grawitacyjnym
Bardziej szczegółowoZOO galaktyk i odkrywanie egzoplanet poprzez EU-HOU w internecie. dr Krzysztof Rochowicz Zakład Dydaktyki Fizyki UMK
ZOO galaktyk i odkrywanie egzoplanet poprzez EU-HOU w internecie dr Krzysztof Rochowicz Zakład Dydaktyki Fizyki UMK Plan prezentacji Astronomia w komputerze: krótki wstęp przewodnik Galaktyczne ZOO i ZOONIVERSE
Bardziej szczegółowoSoczewki Grawitacyjne
Klub Dyskusyjny Fizyków 26 września 2013 Soczewki Grawitacyjne Marek Biesiada Zakład Astrofizyki i Kosmologii Instytut Fizyki Uniwersytetu Śląskiego Katowice Soczewki grawitacyjne Istota zjawiska Optyka
Bardziej szczegółowoPROJEKT KOSMOLOGIA PROJEKT KOSMOLOGIA. Aleksander Gendarz Mateusz Łukasik Paweł Stolorz
PROJEKT KOSMOLOGIA Aleksander Gendarz Mateusz Łukasik Paweł Stolorz 1 1. Definicja kosmologii. Kosmologia dział astronomii, obejmujący budowę i ewolucję wszechświata. Kosmolodzy starają się odpowiedzieć
Bardziej szczegółowoWędrówki między układami współrzędnych
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wędrówki między układami współrzędnych Piotr A. Dybczyński Układ równikowy godzinny i układ horyzontalny zenit północny biegun świata Z punkt wschodu szerokość
Bardziej szczegółowoFizyka. Kurs przygotowawczy. na studia inżynierskie. mgr Kamila Haule
Fizyka Kurs przygotowawczy na studia inżynierskie mgr Kamila Haule Grawitacja Grawitacja we Wszechświecie Planety przyciągają Księżyce Ziemia przyciąga Ciebie Słońce przyciąga Ziemię i inne planety Gwiazdy
Bardziej szczegółowoFotometria 1. Systemy fotometryczne.
Fotometria 1. Systemy fotometryczne. Andrzej Pigulski Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego Produkty HELAS-a, 2010 Fotometria Fotometria to jedna z podstawowych technik obserwacyjnych. Pozwala
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji gwiazd (najpiękniejsza z teorii) dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Teoria ewolucji gwiazd (najpiękniejsza z teorii) dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego Prolog Teoria z niczego Dla danego obiektu możemy określić: - Ilość światła - widmo -
Bardziej szczegółowoAnaliza danych. 7 th International Olympiad on Astronomy & Astrophysics 27 July 5 August 2013, Volos Greece. Zadanie 1.
Analiza danych Zadanie 1. Zdjęcie 1 przedstawiające część gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy, zostało zarejestrowane kamerą CCD o rozmiarze chipu 17mm 22mm. Wyznacz ogniskową f systemu optycznego oraz
Bardziej szczegółowoWstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 10 Tomasz Kwiatkowski 8 grudzień 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 10 1/36 Plan wykładu Wyznaczanie mas ciał niebieskich Gwiazdy podwójne Optycznie
Bardziej szczegółowoFizyka. Kurs przygotowawczy. na studia inżynierskie. mgr Kamila Haule
Fizyka Kurs przygotowawczy na studia inżynierskie mgr Kamila Haule Grawitacja Grawitacja we Wszechświecie Ziemia przyciąga Ciebie Planety przyciągają Księżyce Słońce przyciąga Ziemię i inne planety Gwiazdy
Bardziej szczegółowoSkąd wiemy, że Wszechświat się rozszerza? Zmierz sam stałą Hubble'a!!!
Logo designed by Armella Leung, www.armella.fr.to Skąd wiemy, że Wszechświat się rozszerza? Zmierz sam stałą Hubble'a!!! Jean-Christophe Mauduit & Pacôme Delva Université Pierre et Marie Curie Paryż, Francja
Bardziej szczegółowoGRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII
MODUŁ 1 SCENARIUSZ TEMATYCZNY GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES PODSTAWOWY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI
Bardziej szczegółowoLiceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA
Liceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA Temat 6 : JAK ZMIERZONO ODLEGŁOŚCI DO KSIĘŻYCA, PLANET I GWIAZD? 1) Co to jest paralaksa? Eksperyment Wyciągnij rękę jak najdalej od siebie z palcem
Bardziej szczegółowoSynteza jądrowa (fuzja) FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Synteza jądrowa (fuzja) Cykl życia gwiazd Narodziny gwiazd: obłok molekularny Rozmiary obłoków (Giant Molecular Cloud) są rzędu setek lat świetlnych. Masa na ogół pomiędzy 10 5 a 10 7 mas Słońca. W obłoku
Bardziej szczegółowoGrawitacja. Wykład 7. Wrocław University of Technology
Wykład 7 Wrocław University of Technology 1 Droga mleczna Droga Mleczna galaktyka spiralna z poprzeczką, w której znajduje się m.in. nasz Układ Słoneczny. Galaktyka zawiera od 100 do 400 miliardów gwiazd.
Bardziej szczegółowoOdległości Do Gwiazd
Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 3 Rok 2017 1. Wstęp teoretyczny Gwiazdy znajdują się bardzo daleko od Ziemi. Proxima Centauri, gwiazda leżąca najbliżej Słońca jest oddalona o około 40 000
Bardziej szczegółowoGalaktyki aktywne III. Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury
Galaktyki aktywne III Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury Asymetria strug Na ogół jedna ze strug oddala się a druga przybliża do obserwatora Natężenie promieniowania
Bardziej szczegółowoSoczewki grawitacyjne narzędziem Kosmologii
Zjazd P.T.A. Kraków 14-18.09.2009 Sesja Kosmologiczna Soczewki grawitacyjne narzędziem Kosmologii Marek Biesiada Zakład Astrofizyki i Kosmologii Instytut Fizyki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Filary
Bardziej szczegółowoGalaktyki aktywne I. (,,galaktyki o aktywnych jądrach'') (,,aktywne jądra galaktyk'') ( active galactic nuclei =AGN)
Galaktyki aktywne I (,,galaktyki o aktywnych jądrach'') (,,aktywne jądra galaktyk'') ( active galactic nuclei =AGN) System klasyfikacji Hubble a (1936) Galaktyki normalne / zwyczajne -różnoraka morfologia
Bardziej szczegółowoMechanika ogólna. Kinematyka. Równania ruchu punktu materialnego. Podstawowe pojęcia. Równanie ruchu po torze (równanie drogi)
Kinematyka Mechanika ogólna Wykład nr 7 Elementy kinematyki Dział mechaniki zajmujący się matematycznym opisem układów mechanicznych oraz badaniem geometrycznych właściwości ich ruchu, bez wnikania w związek
Bardziej szczegółowoMikrosoczewkowanie grawitacyjne. Dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytet Wrocławski
Mikrosoczewkowanie grawitacyjne Dr Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny Uniwersytet Wrocławski Ogólna teoria względności OTW została ogłoszona w 1915. Podstawowa idea względności: nie możemy mówid o takich
Bardziej szczegółowoCzarne dziury. Rąba Andrzej Kl. IVTr I
Czarne dziury Rąba Andrzej Kl. IVTr I CZYM JEST CZARNA DZIURA Czarna dziura jest tworem grawitacji, której podlegają zarówno cząstki o małych, jak i o dużych masach, a nawet światło. Największe i najjaśniejsze
Bardziej szczegółowoWszechświat w mojej kieszeni. Wszechświat mgławic. Grażyna Stasińska. Nr. 1. Obserwatorium paryskie ES 001
Wszechświat w mojej kieszeni Wszechświat mgławic Nr. 1 ES 001 Grażyna Stasińska Obserwatorium paryskie Każdy z nas obserwował nocą gwiazdy. Wyglądają one odizolowane w ciemnościach nieba! Ale jest to tylko
Bardziej szczegółowoLiceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA
Liceum dla Dorosłych semestr 1 FIZYKA MAŁGORZATA OLĘDZKA Temat 10 : PRAWO HUBBLE A. TEORIA WIELKIEGO WYBUCHU. 1) Prawo Hubble a [czyt. habla] 1929r. Edwin Hubble, USA, (1889-1953) Jedno z największych
Bardziej szczegółowoSztuczny satelita Ziemi. Ruch w polu grawitacyjnym
Sztuczny satelita Ziemi Ruch w polu grawitacyjnym Sztuczny satelita Ziemi Jest to obiekt, któremu na pewnej wysokości nad powierzchnią Ziemi nadano prędkość wystarczającą do uzyskania przez niego ruchu
Bardziej szczegółowoEwolucja Wszechświata Wykład 7
Ewolucja Wszechświata Wykład 7 Powstawanie galaktyk 373 000 lat - rekombinacja Powstają atomy materia staje się przezroczystapromieniowanie oddziela się od materii. Promieniowanie nie oddziałuje z materią
Bardziej szczegółowoSejsmologia gwiazd. Andrzej Pigulski Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Sejsmologia gwiazd Andrzej Pigulski Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego XXXIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Kraków, 16.09.2009 Asterosejsmologia: jak to działa? Z obserwacji
Bardziej szczegółowoWielkoskalowe symulacje ewolucji pola magnetycznego w galaktykach spiralnych
Wielkoskalowe symulacje ewolucji pola magnetycznego w galaktykach spiralnych Dominik Wóltański Centrum Astronomii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń 28-6-216 Dominik Wóltański Konferencja użytkowników
Bardziej szczegółowoAndrzej M. Sołtan (CAMK) Olimpiada Astronomiczna Warszawa, 8 XI 2014 1 / 23
Andrzej M. Sołtan (CAMK) Olimpiada Astronomiczna Warszawa, 8 XI 2014 1 / 23 Olimpiada Astronomiczna Andrzej M. Sołtan Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Warszawa Astronomia i Badania Kosmiczne
Bardziej szczegółowoMagnetyzm cz.i. Oddziaływanie magnetyczne Siła Lorentza Prawo Biote a Savart a Prawo Ampera
Magnetyzm cz.i Oddziaływanie magnetyczne Siła Lorentza Prawo Biote a Savart a Prawo Ampera 1 Magnesy Zjawiska magnetyczne (naturalne magnesy) były obserwowane i badane już w starożytnej Grecji 2500 lat
Bardziej szczegółowoNajaktywniejsze nowe karłowate
Najaktywniejsze nowe karłowate Arkadiusz Olech Seminarium Gwiazdy zmienne, Malbork, 24.10.2015 Gwiazdy kataklizmiczne Ewolucja gwiazd kataklizmicznych Zaczyna się po etapie wspólnej otoczki przy okresie
Bardziej szczegółowoPierwsze kolokwium z Mechaniki i Przyległości dla nanostudentów (wykład prof. J. Majewskiego)
Pierwsze kolokwium z Mechaniki i Przylełości dla nanostudentów (wykład prof. J. Majewskieo) Zadanie Dane są cztery wektory A, B, C oraz D. Wyrazić liczbę (A B) (C D), przez same iloczyny skalarne tych
Bardziej szczegółowoWyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Piotr A. Dybczyński Związek czasu słonecznego z gwiazdowym. Zadanie:
Bardziej szczegółowoRozważania rozpoczniemy od fal elektromagnetycznych w próżni. Dla próżni równania Maxwella w tzw. postaci różniczkowej są następujące:
Rozważania rozpoczniemy od fal elektromagnetycznych w próżni Dla próżni równania Maxwella w tzw postaci różniczkowej są następujące:, gdzie E oznacza pole elektryczne, B indukcję pola magnetycznego a i
Bardziej szczegółowoLXI Olimpiada Astronomiczna 2017/2018 Zadania z zawodów III stopnia
LXI Olimpiada Astronomiczna 2017/2018 Zadania z zawodów III stopnia 1. Okres obrotu Księżyca wokół osi jest równy jego okresowi orbitalnemu. Dzięki temu Księżyc jest stale zwrócony ku Ziemi jedną stroną.
Bardziej szczegółowoPionowo. i. M31 to inaczej NGC. [3] ii. Efektywna temperatura powierzchni Słońca w Kelwinach. (liczba całkowita) [4]
Pionowo A. i. M31 to inaczej NGC. [3] ii. Efektywna temperatura powierzchni Słońca w Kelwinach. (liczba całkowita) [4] iii. Absolutna wielkość gwiazdowa Słońca (dwie cyfry po przecinku) [3] iv. Kwadratura
Bardziej szczegółowoUkład Słoneczny. Powstanie Układu Słonecznego. Dysk protoplanetarny
Układ Słoneczny Powstanie Układu Słonecznego Układ Słoneczny uformował się około 4,6 mld lat temu w wyniku zagęszczania się obłoku materii składającego się głównie z gazów oraz nielicznych atomów pierwiastków
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Mechanika układów planetarnych (Ukł. Słonecznego)
Mechanika nieba Marcin Kiraga: kiraga@astrouw.edu.pl 30 godzin wykładu + 30 godzin ćwiczeń wykłady poniedziałki - godzina 13:15 (w sytuacjach awaryjnych 17:15) ćwiczenia wtorki - godzina 10:15 (jutro 01.03
Bardziej szczegółowoGdzie odległośd mierzy się zerami. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny, UWr Zakład Fizyki Słooca, CBK PAN
Gdzie odległośd mierzy się zerami Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny, UWr Zakład Fizyki Słooca, CBK PAN Jednostki odległości w astronomii jednostka astronomiczna AU, j.a. rok świetlny l.y., r.św. parsek
Bardziej szczegółowoMagnetyzm cz.i. Oddziaływanie magnetyczne Siła Lorentza Prawo Biote a Savart a Prawo Ampera
Magnetyzm cz.i Oddziaływanie magnetyczne Siła Lorentza Prawo Biote a Savart a Prawo Ampera 1 Magnesy Zjawiska magnetyczne (naturalne magnesy) były obserwowane i badane już w starożytnej Grecji 500 lat
Bardziej szczegółowoInstytut Fizyki Jądrowej, Zakład Fizyki Teoretycznej Opiekun: Prof. dr hab. Marek Kutschera
A U T O R E F E R A T JOANNA JAŁOCHA-BRATEK INFORMACJE OGÓLNE I Posiadane dyplomy, stopnie naukowe MAGISTER FIZYKI (2001 rok) Instytut Fizyki UJ w Krakowie, Zakład Teorii Względności i Astrofizyki Opiekun:
Bardziej szczegółowoCzarne dziury. Grażyna Karmeluk
Czarne dziury Grażyna Karmeluk Termin czarna dziura Termin czarna dziura powstał stosunkowo niedawno w 1969 roku. Po raz pierwszy użył go amerykański uczony John Wheeler, przedstawiając za jego pomocą
Bardziej szczegółowoParowanie chromosfery w obserwacjach
Parowanie chromosfery w obserwacjach RHESSI RHESSI CDS (Milligan i in. 2006) RHESSI - CDS (Milligan i in. 2006) He I (584.33A, log T =4.5) O V (629.73 A, log T =5.4) Mg X (624.94 A, log T =6.1) Fe XVI
Bardziej szczegółowoKosmiczna Linijka Agnieszka Janiuk Centrum Astronomiczne PAN
Kosmiczna Linijka Agnieszka Janiuk Centrum Astronomiczne PAN Festiwal Nauki Galileusz: 400 lat temu po raz pierwszy użył teleskopu Rok 2009 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Astronomii
Bardziej szczegółowo