Wprowadzenie. Joanna KAJEWSKA-SZKUDLAREK 1, Marian ROJEK 2

Transkrypt

1 Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska nr 65, 214: (Prz. Nauk. Inż. Kszt. Środ. 65, 214) Scientific Review Engineering and Environmental Sciences No 65, 214: (Sci. Rev. Eng. Env. Sci. 65, 214) Joanna KAJEWSKA-SZKUDLAREK 1, Marian ROJEK 2 1 Instytut Inżynierii Środowiska, 2 Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 1 Institute of Environmental Engineering, 2 Institute of Environmental Protection and Development Wroclaw University of Environmental and Life Sciences Porównanie średniej doowej temperatury gley porośniętej trawnikiem mierzonej i oliczanej metodami standardową i automatyczną Mean daily values of soil temperature under the grassy land measured and calculated with the standard and automatic methods Słowa kluczowe: dekompozycja sezonowa, metoda automatyczna, stacja klasyczna, szeregi czasowe, średnie doowe, temperatura gley Key words: seasonal decomposition, automatic method, standard station, time series, daily averages, soil temperature Wprowadzenie Za jeden z priorytetów współczesnej meteorologii uważane jest zapewnienie nowej, wyższej jakości pomiarów parametrów meteorologicznych (Tam i inni, 25). Jej przejawem jest wykorzystanie automatycznych stacji meteorologicznych (AWS), które ułatwiają zieranie, gromadzenie, i przetwarzanie danych w porównaniu z klasycznymi metodami manualnymi. Co więcej, AWS umożliwiają ciągłe pomiary w ciągu doy z dowolnym krokiem czasowym, a dane otrzymane w ten sposó charakteryzuje dużo większa dokładność oraz wiarygodność (Mete, 28). Rezygnacja z przyrządów standardowych i zastępowanie ich nowoczesnymi instrumentami pomiarowymi na stacjach meteorologicznych są jednak związane z prolemami natury metodologicznej (Łomotowski i Rojek, 21). Według metodyki IMGW, średnią doową wartość z pomiarów klasycznych olicza się, w zależności od analizowanego parametru meteorologicznego, z trzech ądź czterech terminowych oserwacji w ciągu doy, natomiast w przypadku stacji automatycznej jest ona oliczana z wszystkich 24 godzin. Badania porównawcze wartości doowych oliczanych w ten sposó wskazują, że występowa- 25 J. Krajewska-Szkudlarek, M. Rojek

2 nie różnic między nimi spowodowane jest odmiennym sposoem ich oliczania (Łaędzki i inni, 21). W celu weryfikacji tej hipotezy analizowano średnie doowe wartości temperatury gley porośniętej trawnikiem mierzonej na głęokościach 5 i 1 cm (t tr5, t tr1 ), pochodzące z trzech pomiarów w ciągu doy według wskazań przyrządów standardowych oraz czujników elektronicznych z tych samych terminów i z wszystkich 24 godzin. Uzyskane wyniki są próą odpowiedzi na pytanie, co jest powodem występowania różnic między wynikami ou metod pomiaru parametrów meteorologicznych. Czy rzeczywiście jest nim sposó oliczania średnich doowych, czy może odmienna konstrukcja i dokładność ou rodzajów wykorzystywanych przyrządów (Szwejkowski, 1999)? Materiał i metody adań Wykorzystany w pracy materiał adawczy oejmował wyniki pomiarów temperatury gley porośniętej trawnikiem, prowadzonych za pomocą metod klasycznej (termometry rtęciowe) i automatycznej (AWS Campell) w dziesięcioletnim okresie 2 29 na terenie Oserwatorium Agro- i Hydrometeorologii Uniwersytetu Przyrodniczego Wrocław-Swojec. Oserwacje manualne wykonywano za pomocą termometrów gleowych kolankowych, umieszczonych 5 i 1 cm pod powierzchnią gley porośniętej trawnikiem. Średnie doowe oliczano z trzech dziennych terminów pomiarowych: 7, 13, 19 CET i zgodnie z metodyką IMGW pomijano wartości z godzin nocnych. Ay zapewnić zachowanie zasady porównywalności miejsca pomiarów, elektroniczne czujniki do pomiaru temperatury gley (termistory 17) umieszczono w odległości około 3 cm od stanowiska termometrów gleowych kolankowych. Średnie wartości doowe według stacji automatycznej oliczano na podstawie wszystkich 24 godzin oraz tych samych terminów, w których wykonywane yły oserwacje manualne. Średnie doowe otrzymane zarówno z klasycznych, jak i automatycznych oserwacji terminowych porównywano z wartościami oliczonymi z automatycznych pomiarów 24-godzinnych. W tym celu wykorzystano analizę regresji i współczynników korelacji, określono częstość i istotność różnic między metodą klasyczną i automatyczną oraz przeprowadzono analizę szeregów czasowych. Za szereg czasowy uznano doowe wartości różnic między temperaturą gley mierzoną dwoma sposoami w okresie od 1 stycznia 2 do 31 grudnia 29 roku. Dla każdej głęokości otrzymano dwa szeregi czasowe od średnich według stacji klasycznej odejmowano średnie pochodzące z terminowych pomiarów automatycznych oraz ze wszystkich 24 godzin doy. Analiza szeregów czasowych oejmowała analizę autokorelacji oraz dekompozycję sezonową ciągów różnic między średnią doową temperaturą gley mierzoną metodą manualną oraz automatyczną. Efektem dekompozycji yło wyizolowanie poszczególnych składowych szeregów czasowych: składnika sezonowego, trendu oraz Porównanie średniej doowej temperatury gley

3 wahań długookresowych a także składnika losowego. Wszystkie analizy statystyczne przeprowadzono, wykorzystując program Statistica 1.. Wyniki adań i dyskusja Na wstępie dokonano porównania wyników analizy regresji przeprowadzonej dla średniej doowej temperatury gley oliczanej różnymi metodami. Okazało się, że zmiana sposou uśredniania wartości doowych według stacji automatycznej nie wpłynęła na jej wynik. Porównanie współczynników korelacji oliczonych na podstawie pomiarów terminowych (zarówno klasycznych, jak i automatycznych) z wartościami oliczanymi z 24 godzin (metoda automatyczna) oraz z pomiarów terminowych (metoda klasyczna) wykazało, że praktycznie się one nie różniły. Nieoczekiwanie nieco większe wartości współczynników korelacji otrzymano przed zmianą sposou oliczania średnich doowych z pomiarów automatycznych. Dla t tr5 wynosiły one,999 (przed) i,993 (po), podczas gdy dla t tr1 yły one równe,994 oraz,993. Większe różnice wyników uzyskanym dwiema metodami na głęokości 5 cm oraz ich największą częstość w przedziale [1,; 3,) można tłumaczyć różną ezwładnością ou czujników, a także prowadzonymi pracami agrotechnicznymi naruszającymi wierzchnią warstwę gley w ich poliżu. Do oceny homogeniczności serii pomiarowych Lorenc (26) zaproponowała wykorzystanie częstości występowania różnic między doowymi wartościami analizowanych parametrów meteorologicznych. Serię uznawała za jednorodną, gdy 9% wszystkich wartości znajdowało się w środkowej klasie częstości (Lorenc, 26). Wzorując się na metodyce stworzonej dla temperatury powietrza, w niniejszej pracy przeprowadzono ocenę częstości występowania różnic między doowymi wartościami temperatury gley porośniętej murawą oliczanymi w różny sposó. Zwracano szczególnie uwagę na liczeność w środkowej klasie częstości [ 1,; 1,). Poniżej zestawiono wyniki dla różnic między wartościami pochodzącymi z pomiarów klasycznych terminowych i automatycznych z 24 godzin oraz z oserwacji terminowych wykonywanych przyrządami standardowymi i czujnikami elektronicznymi. Zmiana sposou oliczania średnich doowych wartości temperatury gley na ou głęokościach nie zmieniła w istotny sposó rozkładu częstości różnic (rys. 1a, ). Najliczniejszą klasą w przypadku t tr5 pozostał przedział [1,; 3,), a dla t tr1 środkowy przedział częstości [ 1,; 1,). Jednak wymagany do uznania serii za homogeniczną 9-procentowy próg częstości nie został spełniony ez względu na to, jaki wzór do oliczania średniej doowej według metody automatycznej został zastosowany. Dla temperatury gley mierzonej pod powierzchnią trawnika na głęokości 5 cm liczeność klasy centralnej zwiększyła się z 14 do 27%. Zmiana ta nastąpiła kosztem liczeności w klasie [1,; 3,), w której zmniejszyła się ona z 8 do 65% (rys. 1a). W przypadku temperatury gley na głęokości 1 cm częstość w przedziale środkowym wzrosła z 63 do 65%, podczas 252 J. Krajewska-Szkudlarek, M. Rojek

4 a 3 3 Licza przypadków Numer of events ,3% 2% <-1, 14% 27% [-1,; 1,) 8% [1,; 3,) 65% 6% 4%,3%,4% [3,; 5,) >5, [ o C] Licza przypadków Numer of events % 65% 35% 29%,1% 4%,1%,1% 1% 1% 1%,1% [-5,; -3,) [-3,; -1,) [-1,; 1,) [1,; 3,) [3,; 5,) >5, [ o C] Klasyczna automatyczna (z 24 godzin) Standard automatic (from 24 hours) Klasyczna automatyczna Standard automatic (from 3 terms) RYSUNEK 1. Częstość występowania różnic między doowymi wartościami temperatury gley porośniętej trawnikiem ( C) na głęokościach 5 cm (a) i 1 cm (), mierzonej z wykorzystaniem metod klasycznej i automatycznej w okresie 2 29 (źródło: wyniki własne) FIGURE 1. Frequency of occurrence of differences etween daily values of soil temperature under the grassy land ( C) at a depth of 5 cm (a) and 1 cm (), measured with standard and automatic methods in the period 2 29 (source: own results) gdy odsetek różnic z zakresu [1,; 3,) zmniejszył się z 35 do 29% (rys. 1). Na podstawie uzyskanych wyników, uznano, że klasyfikacja Lorenc jest zyt rygorystyczna dla długiego okresu porównawczego. Autorka stworzyła ją na podstawie częstości występowania różnic między oiema metodami dla kilku stacji w krótkim okresie oejmującym adania prowadzone jedynie w 23 roku. W przypadku długich serii pomiarowych celowym yłoy oniżenie progu krytycznego częstości występowania odchyleń w podanych przez Lorenc przedziałach. Na kolejnym rysunku przedstawiono przeieg różnic między średnimi terminowymi wartościami temperatury gley porośniętej trawnikiem, według ou metod oraz między średnimi oliczonymi na podstawie pomiarów klasycznych i automatycznych ciągłych. W celu poprawienia ich czytelności, zamiast danych oryginalnych, wykorzystano średnie z 1-letniego okresu adań, wygładzone za pomocą odpornej regresji lokalnie ważonej (rys. 2a, ). Na ou głęokościach, przeciętna różnica między klasyczną i automatyczną metodą pomiaru temperatury gley zmniejszyła się wraz z zastosowaniem nowego sposou oliczania średniej doowej według pomiarów czujnikami elektronicznymi (w przypadku t tr5 o ok.,3 C, a t tr1 o ok.,15 C). Dla średnich terminowych sezonowość różnic, która wyrażała się wzrostem dodatnich wartości różnic w okresach zimowych oraz ujemnych w letnich, nadal yła zauważalna. Dość dużym zakresem zmienności charakteryzowały się różnice t tr5, które wcześniej wynosiły od 3, do 7,2 C (oie wartości wystąpiły w 26 roku), a po zmianie formuły do oliczania średnich doowych na podstawie pomiarów automatycznych od 3,5 C (26) do 7,1 C (26, 29). Ekstremalne wartości w przypadku t tr1 pierwotnie yły Porównanie średniej doowej temperatury gley

5 a 3, 2, Różnice/Differences, C 2,5 2, 1,,5 Różnice/Differences, C 1,,5,, , Klasyczna/automatyczna Standard/automatic (from 3 terms) Klasyczna/automatyczna (z 24 godzin) Standard/automatic (from 24 hours) RYSUNEK 2. Doowe wartości różnic: a t tr5, t tr1 ( C), między średnimi według metod klasycznej i automatycznej w kolejnych dniach okresu 2 29 (źródło: wyniki własne) FIGURE 2. Daily differences: a t tr5, t tr1 ( C), etween average values according to standard and automatic methods in the following days of the period 2 29 (source: own results) równe 4, i 7,6 C, a następnie 4,4 i 7,6 C (wszystkie wartości wystąpiły w 26 roku). W poszczególnych miesiącach analizowanego dziesięciolecia 2 29 przeprowadzono ocenę istotności różnic między klasycznym i automatycznym sposoem pomiaru temperatury gley (ta. 1a, ). Pozwoliło to odpowiedzieć na pytanie czy oserwowane różnice są istotne. W poniższych taelach zaznaczono istotne wartości różnic między średnimi doowymi z pomiarów metodą klasyczną i automatyczną z 24 godzin, średnimi z klasycznych i automatycznych pomiarów terminowych oraz różnice istotne w ou tych przypadkach. Zdecydowanie więcej miesięcy z istotnymi różnicami notowano dla temperatury gley mierzonej na głęokości 5 cm niż na 1 cm (ta. 1a). Zmiana sposou oliczania średnich doowych wpłynęła na zmniejszenie ich liczy. Dla średnich terminowych oserwowano 77 istotnych wartości (jedynym miesiącem, w którym ich nie notowano ył kwiecień), podczas gdy wcześniej miesięcy z istotnymi różnicami między średnimi z pomiarów klasycznych i automatycznych z 24 godzin yło 13. Aż w 77 miesiącach na 12 istotne wartości różnic temperatury gley otrzymane dla średnich doowych, pochodzących z pomiarów klasycznych i automatycznych z 24 godzin potwierdziły się dla średnich terminowych. Inaczej yło w przypadku t tr1. W latach 2 29 wystąpiły 54 miesiące z istotnymi wartościami różnic między średnimi z pomiarów manualnych i automatycznych ciągłych oraz 43 z pomiarów terminowych (klasycznych i automatycznych), przy czym wyniki uzyskane wcześniej potwierdziły się w 37 przypadkach. Bez względu na sposó oliczania średnich doowych w 21 roku nie notowano żadnego miesiąca z istotnymi różnicami między oiema metodami pomiaru temperatury gley na głęokości 1 cm (ta. 1). 254 J. Krajewska-Szkudlarek, M. Rojek

6 TABELA 1. Istotność różnic: a t tr5, t tr1 ( C), między średnimi według stacji klasycznej i automatycznej w okresie 2 29 (źródło: wyniki własne) TABLE 1. Relevance of differences: a t tr5, t tr1 ( C), etween mean values according to standard and automatic station in the period 2 29 (source: own results) a Miesi ce Months I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Miesi ce Months I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Statystycznie istotne dla klasyczna automatyczna (z 24 godzin)/significant for standard automatic (from 24 hours) Statystycznie istotne dla klasyczna automatyczna /Significant for standard automatic (from 3 terms) Statystycznie istotne dla klasyczna automatyczna (z 24 godzin) oraz klasyczna automatyczna /Significant for standard automatic (from 24 hours) and standard automatic (from 3 terms) We wcześniejszych pracach autorów przeprowadzono analizę autokorelacji szeregów czasowych różnic między średnimi doowymi wartościami z pomiarów klasycznych i automatycznych z 24 godzin w celu stwierdzenia, czy podlegają one fluktuacjom sezonowym (Kajewska i Rojek, 211). Analogiczną analizę przeprowadzono na podstawie średnich terminowych, pochodzących z pomiarów oiema metodami, jednak wyników tych, ze względu na ograniczoną ojętość pracy, nie zamieszczono. Analiza autokorelacji adanych szeregów czasowych wykazała roczną sezonowość na ou głęokościach. Następnie, w celu wyizolowania poszczególnych składowych ciągów różnic, poddano je dekompozycji sezonowej (składnik sezonowy, trend i wskaźnik losowy). Zestawiono wykresy otrzymane dla różnic między średnimi doowymi oliczonymi na podstawie pomiarów klasycznych i automatycznych ciągłych (rys. 3 8a) z wynikami dekompozycji sezonowej szeregów czasowych różnic między średnimi z klasycznych i automatycznych pomiarów terminowych (rys. 3 8). W pierwszym przypadku składnik sezonowy dla t tr5 wahał się od 1, C w okresie zimowym do,8 C w letnim. Oznacza to, że w zimie wartości temperatury gley yły o,8 C większe, a w lecie o 1, C mniejsze niż wartości wynikające z trendu (rys. 3a). Oliczenie średnich doowych z pomiarów terminowych spowodowało, że składnik sezonowy oejmował wartości w przedziale od 1,6 do 1,4 C (rys. 3). Dla różnic t tr1 z pomiarów klasycznych i automatycznych ciągłych składnik sezonowy oscylował między,7 a,9 C (rys. 4a), a w przypadku średnich terminowych przyjmował wartości z zakresu od 1, C w lecie do 1,3 C w zimie (rys. 4). Porównanie średniej doowej temperatury gley

7 a Różnice/Differences, C 1,,5, -,5-1, Różnice/Differences, C 1,,5, -,5-1, - -2, RYSUNEK 3. Składnik sezonowy szeregu czasowego różnic między doowymi wartościami temperatury gley porośniętej trawnikiem na głęokości 5 cm, mierzonej z wykorzystaniem stacji klasycznej i automatycznej (źródło: wyniki własne): a klasyczna automatyczna (z 24 godzin), klasyczna automatyczna FIGURE 3. Periodic component of time series of differences etween daily values of soil temperature under the grassy land at a depth of 5 cm, measured with standard and automatic station (source: own results): a standard automatic (from 24 hours), standard automatic (from 3 terms) a 1,,5, -,5-1, RYSUNEK 4. Składnik sezonowy szeregu czasowego różnic między doowymi wartościami temperatury gley porośniętej trawnikiem na głęokości 1 cm, mierzonej z wykorzystaniem metod klasycznej i automatycznej (źródło: wyniki własne): a klasyczna automatyczna (z 24 godzin), klasyczna automatyczna FIGURE 4. Periodic component of time series of differences etween daily values of soil temperature under the grassy land at a depth of 1 cm, measured with standard and automatic methods (source: own results): a standard automatic (from 24 hours), standard automatic (from 3 terms) 1,,5, -,5-1, Linia orazująca trend różnic między średnimi doowymi wartościami t tr5 z pomiarów klasycznych i automatycznych z 24 godzin cechowała się niewielką tendencją wzrostową w całym okresie adań i zauważalną różnicą między wartościami otrzymywanymi w okresie letnim a zimowym. Wartości te zawierały się w przedziale od do 5,5 C, ale ekstremalne różnice wystąpiły tylko po 26 roku (rys. 5a). Na wykresie 5 ogólny trend rosnący został zachowany, a zakres wahań wynosił od 2, do 5, C. W przypadku t tr1 wyizolowana z danych linia trendu, niezależnie od 256 J. Krajewska-Szkudlarek, M. Rojek

8 a 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, -1, -2, -3, , 5, 4, 3, 2, 1,, -1, -2, -3, RYSUNEK 5. Trend szeregu czasowego różnic między doowymi wartościami temperatury gley porośniętej trawnikiem na głęokości 5 cm, mierzonej z wykorzystaniem metod klasycznej i automatycznej (źródło: wyniki własne): a klasyczna automatyczna (z 24 godzin), klasyczna automatyczna FIGURE 5. Trend of time series of differences etween daily values of soil temperature under the grassy land at a depth of 5 cm, measured with standard and automatic methods (source: own results): a standard automatic (from 24 hours), standard automatic (from 3 terms) a 6, 5, 4, 3, 2, 1,, -1, -2, -3, -4, , 5, 4, 3, 2, 1,, -1, -2, -3, -4, RYSUNEK 6. Trend szeregu czasowego różnic między doowymi wartościami temperatury gley porośniętej trawnikiem na głęokości 1 cm, mierzonej z wykorzystaniem metod klasycznej i automatycznej (źródło: wyniki własne): a klasyczna automatyczna (z 24 godzin), klasyczna automatyczna FIGURE 6. Trend of time series of differences etween daily values of soil temperature under the grassy land at a depth of 1 cm, measured with standard and automatic methods (source: own results): a standard automatic (from 24 hours), standard automatic (from 3 terms) sposou oliczania średnich doowych, odzwierciedlała również lekką tendencję wzrostową. Maksymalnie do 5, C wyższe yły wskazania czujników elektronicznych w odniesieniu do termometrów gleowych kolankowych (rys. 6a, ). Ostatnią wyizolowaną składową szeregów czasowych wyznaczoną dzięki dekompozycji ył wskaźnik losowy, który informuje o przypadkowych, losowych zdarzeniach mających wpływ na wielkość różnic między klasyczną i automatyczną metodą pomiaru parametrów meteorologicznych. Wskaźnik ten dla różnic między t tr5 z pomiarów klasycznych i ciągłych automatycznych wahał Porównanie średniej doowej temperatury gley

9 a 2,5 2, 1,,5, -,5-1, - -2, -2, ,5 2, 1,,5, -,5-1, - -2, -2, RYSUNEK 7. Składnik losowy szeregu czasowego różnic między doowymi wartościami temperatury gley porośniętej trawnikiem na głęokości 5 cm, mierzonej z wykorzystaniem metod klasycznej i automatycznej (źródło: wyniki własne): a klasyczna automatyczna (z 24 godzin), klasyczna automatyczna FIGURE 7. Random component of time series of differences etween daily values of soil temperature under the grassy land at a depth of 5 cm, measured with standard and automatic methods (source: own results): a standard automatic (from 24 hours), standard automatic (from 3 terms) a 2,5 2, 1,,5, -,5-1, - -2, ,5 2, 1,,5, -,5-1, - -2, RYSUNEK 8. Składnik losowy szeregu czasowego różnic między doowymi wartościami temperatury gley porośniętej trawnikiem na głęokości 1 cm, mierzonej z wykorzystaniem metod klasycznej i automatycznej (źródło: wyniki własne): a klasyczna automatyczna (z 24 godzin), klasyczna automatyczna FIGURE 8. Random component of time series of differences etween daily values of soil temperature under the grassy land at a depth of 1 cm, measured with standard and automatic methods (source: own results): a standard automatic (from 24 hours), standard automatic (from 3 terms) się od 1,7 do 2, C, natomiast w przypadku średnich terminowych od 1,9 do 1,7 C; większość wartości zawierała się w przedziale od 1, do 1, C (rys. 7a, ). Składnik losowy doowych różnic między t tr1 według stacji klasycznej i automatycznej, oliczanych za pomocą ou wzorów, wynosił od do ok. 2, C (rys. 8a, ). Na ou głęokościach zmiana sposou oliczania średnich doowych według stacji automatycznej skutkowała zwiększeniem fluktuacji wskaźnika losowego w ostatnich latach adań (po 27 roku). 258 J. Krajewska-Szkudlarek, M. Rojek

10 Wnioski Literatura Zmiana sposou oliczania średniej doowej temperatury gley na podstawie pomiarów automatycznych z 24 godzin na trzy wartości terminowe i pominięcie oserwacji z godzin nocnych nie spowodowała istotnego zmniejszenia różnic między oiema metodami. Stosowanie uproszczonego wzoru oznaczałoy niepotrzeną rezygnację z większej liczy dokładnych danych, pochodzących z oserwacji ciągłych. Po całkowitej automatyzacji pomiarów, do tworzenia homogenicznych ciągów oserwacyjnych na ou adanych głęokościach wskazane yłoy stosowanie korekty danych na podstawie równoległych pomiarów oiema metodami, wykorzystując do tego celu ądź uzyskane równania regresji liniowej, ądź też łatwe do oliczenia wartości różnic ou metod. Podone wyniki, zamieszczone w innej pracy, otrzymano dla standardowej powierzchni ugoru. Bez względu na sposó oliczania wartości średnich doowych według metody automatycznej nie został osiągnięty 9-procentowy próg częstości różnic w przedziale środkowym [ 1,; 1,). Szeregi czasowe różnic, otrzymane dla temperatury gley porośniętej trawnikiem, charakteryzowały się roczną sezonowością, która przejawiała się występowaniem dodatnich wartości w okresach zimowych oraz ujemnych w letnich. Kajewska, J. i Rojek, M. (211). Wykorzystanie szeregów czasowych do oceny różnic wartości temperatury gley mierzonej dwiema metodami. Woda Środowisko Oszary Wiejskie, 11, 4(36), Kajewska-Szkudlarek, J. i Rojek, M. (213). Porównanie średniej doowej temperatury i wilgotności powietrza mierzonych i oliczanych metodami standardową i automatyczną. Woda Środowisko Oszary Wiejskie, 13, 1(41), Lorenc, H. (26). Ocena jakości danych meteorologicznych po wprowadzeniu automatycznych przyrządów rejestrujących na sieci IMGW. Annales UMCS, 61(3), Łaędzki, L., Roguski, W. i Kasperska, W. (21). Ocena pomiarów meteorologicznych prowadzonych stacją automatyczną. Przegląd Naukowy Wydziału Inżynierii i Kształtowania Środowiska SGGW, 21, Łomotowski, J. i Rojek, M. (red.). (21). Wyrane zagadnienia z zakresu pomiarów i metod opracowania danych automatycznych stacji meteorologicznych. Monografi e Wydawnictwa AR Wrocław, 25, nr 428, 87. Mete, M. (28). Implementation of Automatic Weather Oserving Systems (AWOS) in the mountainous areas. WMO Technical Conference on Instruments and Methods of Oservations. St. Petersurg, Russian Federation, Novemer 28, 4 pp. Porano z lokalizacji: pages/prog/www/imop/pulications/iom- 96_TECO-28/_PROGRAMME.HTML [3 March 214]. Szwejkowski, Z. (1999). Porównanie wyników pomiarów dokonywanych za pomocą klasycznej i automatycznej stacji meteorologicznej. Folia Universitatis Agriculture Stetinensis, 21, Agricultura 89, Tam, K.H., Lee, B.Y. i Chan, K.W. (25). New Automatic Weather Station System in Hong Kong. Featuring One-stop Quality Assurance, Internet Technology and Renewale Energy. WMO Technical Conference on Instruments and Methods of Oservations. Bucharest, Romania, 4-7 May 25, 14 pp. Porano z lokalizacji: [24 Feruary 214]. Porównanie średniej doowej temperatury gley

11 Streszczenie Porównanie średniej doowej temperatury gley porośniętej trawnikiem mierzonej i oliczanej metodami standardową i automatyczną. W pracy przedstawiono wyniki analizy średnich doowych wartości temperatury gley mierzonej termometrami rtęciowymi i czujnikami elektronicznymi w okresie 2 29 na terenie Oserwatorium Wrocław-Swojec. Średnie doowe według metody klasycznej yły oliczane na podstawie trzech dziennych pomiarów terminowych, natomiast według metody automatycznej w dwojaki sposó: z tych samych terminów, w których wykonywano oserwacje manualne oraz z 24 godzin. W celu odpowiedzi na pytanie, czy zmiana sposou oliczania średnich doowych wartości temperatury gley może spowodować zmniejszenie różnic pomiędzy oiema metodami jej pomiaru, wykorzystano analizę regresji, częstość i istotność różnic oraz analizę szeregów czasowych (tj. analizę autokorelacji i dekompozycję sezonową). Summary Mean daily values of soil temperature under the grassy land measured and calculated with the standard and automatic methods. The study presents the results of an analysis of mean daily values of soil temperature measured with mercury thermometers and electronic sensors during the period 2 29 in Wroclaw-Swojec Oservatory. Daily averages were calculated from three measurements a day with standard devices and in two ways from automatic data: from the same terms and from all 24 hours. Linear regression, frequency and significance of differences, time series analysis (i.e. autocorrelation analysis and seasonal decomposition using the additive model) were performed to determine whether a change in the method of calculating mean daily values might decrease the differences etween the two methods. Authors address: Joanna Kajewska-Szkudlarek 1 Marian Rojek 2 1 Instytut Inżynierii Środowiska 2 Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu pl. Grunwaldzki 24, Wrocław Poland joanna.kajewska@up.wroc.pl marian.rojek@up.wroc.pl 26 J. Krajewska-Szkudlarek, M. Rojek