Polska Rama Kwalifikacji

Transkrypt

1 Polska Rama Kwalifikacji w ramach projektu Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania KRK oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Priorytet III poddziałanie PO KL Instytut Badań Edukacyjnych

2 Globalizacja Zmiany technologiczne Zmiany demograficzne Zmiany na rynku pracy Konieczność uczenia się przez całe życie

3 Perspektywa uczenia się przez całe życie Perspektywa uczenia się przez całe życie to: równorzędność uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia; identyfikacja, ocena i uznawanie efektów uczenia się niezależnie od formy, miejsca i czasu ich uzyskania; proces uczenia się trwa od pierwszych do ostatnich lat życia Placówki edukacyjne jako integratory strategii rozwoju personalnego

4 Dorośli Polacy po zakończeniu szkoły kształcą się dwukrotnie rzadziej niż mieszkańcy innych krajów europejskich.

5 W Unii Europejskiej w 2011 roku wśród osób w wieku lata dokształcało się 8.9 % Rekordzistami w tej dziedzinie są Skandynawowie: - w Danii dokształcało się ponad 32%, - w Szwecji 25% - w Finlandii prawie 24% W Polsce mniej niż 5 % Źródło: Eurostat 2011

6 Bariery w uczeniu się przez całe życie w Polsce 1. związane z motywacją jednostek w tym niedostateczne zrozumienie dla polityki uczenia się przez całe życie 2. związane z obszarem edukacji formalnej 3. związane z rynkiem szkoleń (edukacja pozaformalna) 4. systemowe i instytucjonalne 5. prawne 6. finansowe

7 Definicja Europejskiej Ramy Kwalifikacji Europejska Rama Kwalifikacji (ERK), to przyjęty w UE układ odniesienia umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach, W ERK wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji określonych za pomocą wymagań dotyczących efektów uczenia się, (wg. zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/C 111/01/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie)

8 Europejska Rama Kwalifikacji charakterystyka ogólna 8 poziomów kwalifikacji pełnych (np. matura, dyplomy ukończenia studiów) 3 działy : wiedza, umiejętności i inne kompetencje Profilowanie Opis wymagań (desciptors) poziomów kwalifikacji uniwersalny [kategorie kluczowe + krótki opis generyczny] Progresywność uzyskiwanych efektów uczenia się we wszystkich trzech działach podstawą wyodrębnienia poziomów kwalifikacji pełnych Możliwe podpoziomy i kwalifikacje częściowe Integracja każde/wszystkie dokonania osób uczących się powinny znaleźć miejsce w ramach bez względu na miejsce, rodzaj, czas uczenia się Swoboda interpretacji w krajowych ramach kwalifikacji (także co do liczby poziomów) z zachowaniem przekładalności do ERK Odpowiedzialność władz państwa za wdrożenie systemu kwalifikacji i ogłoszenie raportu referencyjnego

9 Europejska Rama Kwalifikacji Pozwala na porównanie poziomów kształcenia bez konieczności unifikacji programów kształcenia czyli pozwala na zachowana odrębności systemów edukacji przy jednoczesnej możliwości porównania poziomu na którym pozostaje kwalifikacja Pozwala na mobilność, gwarantuje transparentność, przy zachowaniu różnorodności treści kształcenia, instytucji kształcących i pozwala na różnorodność dróg dochodzenia do uzyskania kompetencji i kwalifikacji

10 Europejska Rama Kwalifikacji (ERK) system odniesienia do systemów krajowych

11 Kwalifikacja (PRK) - definicja Kwalifikacja formalny wynik procesu oceny i walidacji, w której właściwy organ zgodnie z ustaloną procedurą stwierdził, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z określonymi standardami (inaczej: formalnie potwierdzony zbiór efektów uczenia się) OJ:C:2008:111:0001:0007:PL:PDF

12

13 Europejska Rama Kwalifikacji deskryptory uniwersalne dla poziomu 1 Poziom 1 Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne ERK Podstawowa wiedza ogólna Podstawowe umiejętności wymagane do realizacji prostych zadań Praca lub nauka pod bezpośrednim nadzorem w zorganizowanym kontekście

14 Europejska Rama Kwalifikacji deskryptory uniwersalne poziomu 4 Poziom 4 ERK Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne Samodzielna organizacja w ramach wytycznych dotyczących kontekstów Zakres umiejętności związanych z pracą lub nauką, Faktograficzna i teoretyczna kognitywnych i praktycznych zazwyczaj przewidywalnych, wiedza w szerszym potrzebnych do generowania ale podlegających zmianom. kontekście danej dziedziny rozwiązań określonych Nadzorowanie rutynowej pracy pracy lub nauki problemów w danej innych, ponoszenie pewnej dziedzinie pracy lub nauki odpowiedzialności za ocenę i doskonalenie działań związanych z pracą lub nauką

15 Europejska Rama Kwalifikacji deskryptory uniwersalne dla poziomu 7 Poziom 7 ERK Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne Wysoce wyspecjalizowana wiedza, której część stanowi najnowsza wiedza w danej dziedzinie pracy lub nauki, będąca podstawą oryginalnego myślenia lub badań. Krytyczna świadomość zagadnień w zakresie wiedzy w danej dziedzinie oraz na styku różnych dziedzin Specjalistyczne umiejętności rozwiązywania problemów potrzebne do badań lub działalności innowacyjnej w celu tworzenia nowej wiedzy i procedur oraz integrowania wiedzy z różnych dziedzin Zarządzanie i przekształcanie kontekstów związanych z pracą lub nauką, które są złożone, nieprzewidywalne i wymagają nowych podejść strategicznych. Ponoszenie odpowiedzialności za przyczynianie się do rozwoju wiedzy i praktyki zawodowej lub za dokonywanie przeglądów strategicznych wyników zespołów

16 Ramy kwalifikacji w Europie i na świecie Wg informacji CEDEFOP (grudzień 2012) około 130 krajów na świecie wdrożyło lub pracuje nad wdrożeniem ram kalifikacji Do grudnia 2012 krajowe ramy kwalifikacji wdrożono w 14 krajach europejskich W Europie i europejskim obszar gospodarczym przewiduje się wdrożenie 38 KRK Monitoring prac nad ramami kwalifikacji prowadzą: Grupa Doradcza ds. Europejskiej Ramy Kwalifikacji przy Komisji Europejskiej - EQF Advisory Group (EQF AG). EQF AG jako grupa doradcza posiada mandat Komisji Europejskiej, władz państw członkowskich jak również partnerów społecznych. W skład grupy wchodzą przedstawiciele unii europejskiej oraz eksperci. CEDEFOP (Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego)

17 Rola KRK w poszczególnych krajach Unii Europejskiej Narzędzie służące reformom systemu edukacji: Polska, Chorwacja, Islandia, inne kraje Opis istniejącego krajowego systemu kwalifikacji: kraje skandynawskie Udoskonalenie lub doregulowanie istniejących systemów kwalifikacji: Dania, Holandia Francja, Wielka Brytania (Anglia/Irlandia Północna, Szkocja i Walia).

18 Kilka informacji o Instytucie Badań Edukacyjnych Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) jest placówką badawczą z blisko stuletnią tradycją, a pod obecną nazwą działa od 1952 r. Prowadzi interdyscyplinarne badania naukowe nad funkcjonowaniem i efektywnością systemu edukacji w Polsce. Uczestniczy w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych, przygotowuje raporty, sporządza ekspertyzy oraz pełni funkcje doradcze w tym zakresie. Od 1 października 2010 r. IBE zgodnie z Ustawą o instytutach badawczych z dnia 30 kwietnia 2010 r. przyjął formę instytutu badawczego. Funkcjonuje pod nadzorem Ministra Edukacji Narodowej.

19 Polska Rama Kwalifikacji koordynacja działań Komitet Sterujący monitorowanie procesu tworzenia i wdrażania Polskich Ram Kwalifikacji I etap Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz modelu KRK II etap: Opracowanie założeń merycznych i instytucjonalnych wdrażania Polskich Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie III etap Wdrażanie Polskich Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Modernizacja egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Walidacja akademicka Projekt MPiPS - Ocena kompetencji i kwalifikacji zawodowych

20 Polska Rama Kwalifikacji (PRK) Opis wzajemnych relacji między kwalifikacjami, integrujący różne krajowe podsystemy kwalifikacji, służący większej przejrzystości, dostępności i jakości kwalifikacji, stworzony dla potrzeb rynku pracy i społeczeństwa obywatelskiego. W szczególności, zawiera on opis hierarchii poziomów kwalifikacji każda kwalifikacja jest umieszczona na jednym z tych poziomów. Każdemu z tych poziomów przyporządkowany jest odpowiadający mu poziom w Europejskiej Ramie Kwalifikacji.

21 Polska Rama Kwalifikacji (PRK)

22 Polska Rama Kwalifikacji to możliwość zdobywania dyplomów, certyfikatów, świadectw bez względu na: formę uczenia się (w szkole, poza szkołą) czas kształcenia

23 edukacja formalna szkoły, uczelnie, inne instytucje kształcące edukacja pozaformalna szkolenia, staże, kursy uczenie się nieformalne w pracy, życiu codziennym, z książek, internetu, od znajomych

24 Efekty uczenia się - definicje W Polskiej Ramie Kwalifikacji efekty uczenia się, podobnie jak w Europejskiej Ramie Kwalifikacji, podzielono na trzy następujące grupy: wiedzę umiejętności kompetencje społeczne

25 Efekty uczenia się - wiedza Wiedza - zbiór uzasadnionych sądów (opisów faktów, teorii oraz zasad postępowania) będących wynikiem poznawczej działalności człowieka. W kontekście Europejskiej Ramy Kwalifikacji wiedzę opisuje się jako teoretyczną lub faktograficzną.

26 Efekty uczenia się - definicja Umiejętności zdolność do stosowania informacji i wiedzy w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów W kontekście ERK umiejętności określa się jako umysłowe (kognitywne - obejmujące myślenie logiczne, intuicyjne i kreatywne) oraz praktyczne (związane ze sprawnością i korzystaniem z metod, materiałów, narzędzi i instrumentów).

27 Efekty uczenia się - definicja Kompetencje społeczne udowodniona (w pracy, nauce oraz w rozwoju osobistym) zdolność stosowania posiadanej wiedzy i umiejętności z uwzględnieniem zinternalizowanego (uwewnętrznionego) systemu wartości. Dla potrzeb ERK te kompetencje określa się bazując na kategoriach odpowiedzialności i autonomii.

28 Poziomy w Polskiej Ramie Kwalifikacji ERK Stopień meta PRK uniwersalne Deskryptory generyczne I stopień gen PRK Deskryptory generyczne II stopień gen. Właściwe dla edukacji ogólnej Właściwe dla edukacji zawodowej Właściwe dla szkolnictwa wyższego

29

30 Poziom 1 Polska Rama Kwalifikacji deskryptory uniwersalne dla poziomu 1 DESKRYPTORY UNIWERSALNE Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej zna i rozumie: W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej potrafi: W związku z dziedziną uczenia się, twórczości lub działalności zawodowej jest gotów do: elementarne fakty i pojęcia oraz zależności między wybranymi zjawiskami przyrodniczymi, społecznymi i w sferze wytworów ludzkiej myśli wykonywać bardzo proste zadania według szczegółowych wskazówek w typowych warunkach rozwiązywać bardzo proste typowe problemy w typowych warunkach uczyć się pod bezpośrednim kierunkiem w zorganizowanej formie odbierać proste wypowiedzi, tworzyć bardzo proste wypowiedzi respektowania zobowiązań wynikających z przynależności do różnych wspólnot działania i współdziałania pod bezpośrednim nadzorem w zorganizowanych warunkach oceniania swoich działań i przyjmowania odpowiedzialności za bezpośrednie ich skutki

31 Poziom 4 Polska Rama Kwalifikacji deskryptory uniwersalne dla poziomu 4 DESKRYPTORY UNIWERSALNE Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej zna i rozumie: W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej potrafi: W związku z dziedziną uczenia się, twórczości lub działalności zawodowej jest gotów do: poszerzony zbiór podstawowych faktów, umiarkowanie złożonych pojęć i teorii oraz zależności między wybranymi zjawiskami przyrodniczymi, społecznymi i w sferze wytworów ludzkiej myśli a ponadto w określonych dziedzinach w szerszym zakresie fakty, umiarkowanie złożone pojęcia, teorie i zależności między nimi podstawowe uwarunkowania prowadzonej działalności wykonywać niezbyt złożone zadania w części bez instrukcji często w zmiennych warunkach rozwiązywać niezbyt proste, w pewnej części nietypowe problemy często w zmiennych warunkach uczyć się samodzielnie w zorganizowanej formie odbierać złożone wypowiedzi, tworzyć niezbyt złożone wypowiedzi dotyczące szerokiego zakresu zagadnień odbierać i formułować proste wypowiedzi w języku obcym przyjmowania odpowiedzialności związanej z uczestnictwem w różnych wspólnotach i funkcjonowaniem w różnych rolach społecznych autonomicznego działania i współdziałania w zorganizowanych warunkach oceniania działań swoich i osób, którymi kieruje; przyjmowania odpowiedzialności za skutki działań własnych oraz tych osób

32 Poziom 7 Poziom 6 Polska Rama Kwalifikacji deskryptory uniwersalne poziom 6 i 7 DESKRYPTORY UNIWERSALNE Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej zna i rozumie: W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej potrafi: W związku z dziedziną uczenia się, twórczości lub działalności zawodowej jest gotów do: w zaawansowanym stopniu fakty, teorie, metody oraz złożone zależności między nimi różnorodne, złożone uwarunkowania prowadzonej działalności innowacyjnie wykonywać zadania oraz rozwiązywać złożone i nietypowe problemy w zmiennych i nie w pełni przewidywalnych warunkach samodzielnie planować własne uczenie się przez całe życie komunikować się z otoczeniem, uzasadniać swoje stanowisko kultywowania i upowszechniania wzorów właściwego postępowania w środowisku pracy i poza nim samodzielnego podejmowania decyzji, krytycznej oceny działań własnych, działań zespołów, którymi kieruje, i organizacji, w których uczestniczy; przyjmowania odpowiedzialności za skutki tych działań w pogłębiony sposób wybrane fakty, teorie, metody oraz złożone zależności między nimi, także w powiązaniu z innymi dziedzinami różnorodne, złożone uwarunkowania i aksjologiczny kontekst prowadzonej działalności wykonywać zadania oraz formułować i rozwiązywać problemy, z wykorzystaniem nowej wiedzy, także z innych dziedzin samodzielnie planować własne uczenie się przez całe życie i ukierunkowywać innych w tym zakresie komunikować się ze zróżnicowanymi kręgami odbiorców, odpowiednio uzasadniać stanowiska tworzenia i rozwijania wzorów właściwego postępowania w środowisku pracy i życia podejmowania inicjatyw, krytycznej oceny siebie oraz zespołów i organizacji, w których uczestniczy przewodzenia grupie i ponoszenia odpowiedzialności za nią

33 System kwalifikacji w Polsce - elementy Polska Rama Kwalifikacji Język efektów uczenia się Procedury zapewniania jakości Walidacja efektów kształcenia zdobytych w obszarze edukacji i poza nią Instytucje systemu kwalifikacji rejestr kwalifikacji

34 Rezultaty projektu KRK 1. Polska Rama Kwalifikacji (PRK) 2. Raport Referencyjny PRK/ERK 3. Metodologia przypisywania kwalifikacji do poziomów w PRK 4. Propozycje zmian w prawie dotyczące zasad zapewniania jakości kwalifikacji w tym metodologii walidacji 5. Rejestr krajowego systemu kwalifikacji 6. Portal PRK Oraz Rozpoznanie obecnego stanu w obszarze kwalifikacji poprzez analizy wyników badań i ekspertyz Upowszechnienie wiedzy o ramach kwalifikacji i przygotowanie społeczeństwa do wdrożenia PRK w ramach debaty społecznej

35 Raport Referencyjny Raport referencyjny to opis systemu kwalifikacji w kraju odniesiony do Europejskiej Ramy Kwalifikacji oraz opis sposobu wdrożenia jego poszczególnych elementów, Raport po zaakceptowaniu przez władze publiczne w danym kraju, zostaje poddany ocenie międzynarodowych ekspertów (EQF Advisory Group) a po zatwierdzeniu jest publikowany na europejskimi portalu ds. KRK stanowiąc świadectwo porównywalności PRK do ERK, Polski raport referencyjny bierze pod uwagę: 10 kryteriów referencji Grupy Doradczej potrzebę ukazania polskim interesariuszom w przejrzysty i zrozumiały sposób zasad uzyskiwania kwalifikacji w polskim systemie edukacyjnym oraz inne potrzeby.

36 Krajowe podmioty zaangażowane w proces referencyjny w Polsce Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Minister Edukacji Narodowej Międzyresortowy Zespół ds. uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji Komitet Sterujący do spraw Krajowych Ram Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej jako Krajowy Punkt Koordynacyjny Instytut Badań Edukacyjnych jako przygotowujący rozwiązania merytoryczne

37

38 Badania w ramach projektu KRK Zaplanowane w projekcie badania służyć mają uzyskaniu wiedzy na temat aktualnej sytuacji w obszarach: Edukacji formalnej (w tym edukacji ogólnej, zawodowej, szkolnictwa wyższego) Edukacji pozaformalnej Nieformalnego uczenia się Walidacji efektów uczenia się Zapewniania jakości kwalifikacji Wiedza zdobyta na tej podstawie będzie służyć budowaniu krajowego systemu kwalifikacji Szczegółowe informacje patrz

39

40 Debata społeczna 1. Polska Rama Kwalifikacji narzędziem wspierającym uczenie się przez całe życie. 2. PRK narzędziem na rzecz mobilności 3. PRK narzędziem dla rynku pracy PRK to wynik konsensusu społecznego: efekt prac eksperckich skonfrontowany z oczekiwaniami praktyków w czasie debaty społecznej

41 Uczestnicy debaty Ponad 200 instytucji, w tym przedstawiciele: administracji publicznej organizacji pracowników i pracodawców instytucji rynku pracy, w tym agencji zatrudnienia instytucji oferujących pomoc oraz wsparcie edukacyjne i szkoleniowe osobom poszukującym pracy nauczycieli, wykładowców, trenerów

42 Debata społeczna - obszary debaty I tura OBSZARY DEBATY Obszar 1 Model PRK oferujący najwięcej możliwości osiągania poziomu kwalifikacji przez uczących się: poziomy kwalifikacji wraz z wymaganiami dotyczącymi wiedzy, umiejętności oraz kompetencji indywidualnych i społecznych Obszar 2 Proces osiągania kwalifikacji oparty na efektach uczenia się ramy kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Obszar 3 System potwierdzania efektów uczenia się oraz mechanizmy zapewniające jakość kwalifikacji dla wiarygodności edukacji i kwalifikacji w kraju i w Europie

43 Debata społeczna - obszary debaty II tura Debata, która rozpoczęła się w 2010 r., była kontynuowana od jesieni 2011 r. OBSZARY DEBATY Obszar 1 Polska Rama Kwalifikacji, w tym deskryptory drugiego stopnia generyczności i sektorowych ram kwalifikacji Obszar 2 Obszar 3 Zasady przypisywania kwalifikacji do poziomów w PRK Założenia krajowego systemu kwalifikacji i krajowego rejestru kwalifikacji, w tym zasady udziału interesariuszy, zasady walidowania, zasady zapewniania jakości.

44 Debata społeczna III tura Kolejna odsłona debaty rozpoczęła się 23 października 2012 r. Dyskusji zostały poddane wyniki prac grupy ds. jakości kwalifikacji, w tym koncepcja zasad zapewniania jakości kwalifikacji i metodologii walidacji efektów uczenia się.

45 Wyniki debaty I tura Omówienie kluczowych elementów istotnych dla PRK, w tym: terminologii sposobu opisu spójności PRK wszystkich dróg uczenia się: w ramach edukacji formalnej, pozaformalnej oraz uczenia się nieformalnego podstawowych barier związanych z uczeniem się przez całe życie oraz możliwej roli PRK w ich obniżaniu dyskusja nad złożonością modelu PRK model walidowania kompetencji procedury zapewniania jakości kwalifikacji

46 Wyniki debaty Wypracowanie metody budowania projektu PRK w Polsce z udziałem interesariuszy Znaczący wkład uczestników w dopasowanie propozycji do potrzeb i rozwiązań już istniejących Wypracowanie wspólnego języka komunikowania się

47 Polska Rama Kwalifikacji ważny nośnik zmiany Gdzie jest uczący się? W centrum zmian

48 Nowe podejście Najważniejsze są efekty uczenia się Usamodzielnianie i motywowanie ludzi w zakresie rozwoju i stałego uczenia się to jedyna skuteczna odpowiedź na ciągłe zmiany w społeczeństwie, a szczególnie na rynku pracy

49

50

51

52

53 Dziękuję za uwagę

54 Projekt systemowy Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Instytut Badań Edukacyjnych Biuro Projektu Krajowych Ram Kwalifikacji ul. Górczewska 8, Warszawa tel.: (22) , krkbiuro@ibe.edu.pl