RENOWACJA OGRODZEŃ PARKU WILSONA W POZNANIU

Transkrypt

1 D E M I U R G s p ó ł k a z o g r a n i c z o n ą o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą S p. k. Z s i e d z i b ą w P o z n a n i u p r z y u l. L u b e c k i e g o 2, P o z n a ń w w w. d e m i u r g. c o m. p l ; b i u r d e m i u r g. c o m. p l ; t e l. / f a x ; S Ą D R E J O N O W Y P O Z N A Ń - N O W E M I A S T O I W I L D A W P O Z N A N I U, V I I I W Y D Z I A Ł G O S P O D A R C Z Y K R A J O W E G O R E J E S T R U S Ą D O W E G O K R S , N I P , R E G O N , I N G O d d z i a ł w P o z n a n i u RENOWACJA OGRODZEŃ PARKU WILSONA W POZNANIU P R O G R A M P R A C K O N S E R W A T O R S K I C H INWESTYCJA R E N O W A C J A O G R O D Z E Ń W P A R K U W I L S O N A W P O Z N A N I U ADRES INWESTYCJI U L. M A T E J K I P O Z N A Ń INWESTOR P A L M I A R N I A P O Z N A Ń S K A U L. M A T E J K I P O Z N A Ń AUTORZY IMIĘ I NAZWI SKO NR UPR. PODPIS D AT A M AJ E G Z EM P L AR Z / N R K O N T R A K T U

2 SPIS TREŚCI 1. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA CHARAKTERYSTYKA HISTORYCZNO ARCHITEKTONICZNA STAN ZACHOWANIA Ogrodzenie - ul. Głogowska Ogrodzenie ul. Berwińskiego Ogrodzenie - ul. Matejki WNIOSKI I ZALECENIA KONSERWATORSKIE Ogrodzenie - ul. Głogowska Ogrodzenie - ul. Berwińskiego Ogrodzenie ul. Matejki DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA UWAGI KOŃCOWE

3 1. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA Program niniejszy ma na celu przedstawienie propozycji działań konserwatorskich dotyczących renowacji ogrodzeń Parku Wilsona w Poznaniu wzdłuż ul. Głogowskiej, Berwińskiego oraz Matejki. Zakres opracowania obejmuje: 1. historyczno - architektoniczną charakterystykę obiektu; 2. wyniki badań konserwatorskich dokumentujących w formie opisowej i fotograficznej - stan zachowania ogrodzeń; 3. wnioski i zalecenia konserwatorskie; 4. proponowany zakres prac konserwatorskich. Podstawę do przygotowania opracowania stanowią: 1. zlecenie Inwestora 2. Ekspertyza konserwatorska wraz z programem prac naprawczych prowadzonych prac remontowo naprawczych przy ogrodzeniu Parku Wilsona w Poznaniu autorstwa mgr Katarzyny Michalak wykonana na zlecenie Inwestora w roku 2015; 3. wizja lokalna; 4. dokumentacja fotograficzna; 5. obowiązujące przepisy dotyczące ochrony zabytków. Park Wilsona wpisano do rejestru zabytków pod nr rej. A232 r. oraz 147/Wlkp/A (dec. z dn r. oraz r.). Zlokalizowany jest w strefie ochrony konserwatorskiej obejmującej zespoły urbanistyczno-architektoniczne kolebki miasta, najstarszego przedmieścia i najstarszych dzielnic XIX-wiecznego Poznania z budynkami użyteczności publicznej, sakralnymi, założeniami parkowymi i willowymi, zabytkami architektury przemysłowej i kamienicami - obszaru wpisanego do rejestru zabytków nieruchomych miasta Poznania pod nr rej. A 239 (dec. z dn r.) oraz w sąsiedztwie innych obiektów objętych ochroną konserwatorską m.in.. kamienicy Magnolia (ul. Głogowska), willi P. Ueckera (ul. Berwińskiego) czy zespołu Johow-Gelände. W związku z powyższym wszelkie prace planowane na terenie parku wymagają zgody Miejskiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu. 3

4 2. CHARAKTERYSTYKA HISTORYCZNO ARCHITEKTONICZNA Park Wilsona w Poznaniu jest zabytkowym parkiem w Poznaniu zlokalizowanym na południowy zachód od centrum miasta w dzielnicy Łazarz. Pierwotnie (do 1925 roku) funkcjonował jako ogród botaniczny. Zajmuje powierzchnię 7,20 ha, a jego początki sięgają 1834 roku, kiedy to teren dzisiejszego parku wykupiło Towarzystwo do Upiększania Miasta i Jego Okolic, zakładając szkółkę drzew, którymi obsadzano miejskie ulice i place. W 1902 Towarzystwo przekazało szkółkę miastu i udostępniono ją publiczności. Powstał tu pierwszy w Poznaniu ogród botaniczny. Urządzanie parku według projektu H. Kube zakończono w 1904 r. W roku 1910 na jego terenie wzniesiono, w ramach przygotowań do Wystawy Wschodnioniemieckiej Przemysłu, Rzemiosła i Rolnictwa, budynek palmiarni. Rok później,na potrzeby tej samej wystawy, powstaje Hala Betonowa Betonhaus. Po I. wojnie światowej w roku park otrzymał imię prezydenta USA T. W. Wilsona, którego pomnik odsłonięty został w roku 1931 (uległ on zniszczeniu w czasie II. wojny światowej). W roku 1928 park włączono w tereny PeWuKi i rozpoczęto jego przebudowę w tym okresie powstaje m.in. fontanna w centralnej części parku wykonana wg projektu R. Stawskiego, znajdująca się w sąsiedztwie wzniesionego w stylu art déco pawilonu wystawienniczego Związku Hut Szkła. Po zakończeniu PeWuKi miejsce rozebranego pawilonu zajęła istniejąca do dzisiaj muszla koncertowa wybudowana w 1936 r. wg projektu J. Tuszowskiego. Po II. wojnie światowej, w roku 1951, park przemianowano na Park im. M. Kasprzaka. Na miejscu zniszczonego pomnika Wilsona w roku 1963 stanął pomnik rewolucjonisty. W 1990 r. park powrócił do przedwojennej nazwy, a pomnik M. Kasprzaka zastąpiło w 1994 r. popiersie prezydenta Wilsona dłuta Z. Trzcińskiej Kamińskiej, wykonane jeszcze przed wybuchem wojny, a odnalezione w roku W parku także odlana w 1891 zgodnie z projektem J. Pfhula rzeźba Perseusza i Andromedy. Była ona podarkiem dla miasta od cesarzowej Wiktorii z okazji jej wizyty w Poznaniu w 1888 r. Rzeźba była wówczas elementem odsłoniętej uroczyście w 1891 r. fontanny na Pl. Królewskim (dziś Cyryla Ratajskiego), a do Parku Wilsona 4

5 przeniesiono ją w Park poddano rewitalizacji w latach w oparciu o projekt B. Lisiaka, przywracając m.in. ogrodzenie i rzeźby z bramy wejściowe autorstwa E. Haupta. Pierwotne ogrodzenie parku powstałe jeszcze w czasach zaborów stanowić miała - wg W. Czarneckiego - druciana siatka, a wejście główne (róg ul. Głogowskiej i Berwińskiego) zamykała dwuskrzydłowa brama na ramie żelaznej. W związku z przygotowaniami do PeWuKi na podstawie projektu W. Czarneckiego i pod nadzorem S. Kirkina wykonane zostały nowe ogrodzenia (z charakterystycznymi lastrykowymi tralkami i lastrykową okładziną) wraz z bramą wejściową zdobioną rzeźbami wspomnianego wyżej E. Haupta i schodami. Ogrodzenia te (wzdłuż ul. Głogowskiej i Berwińskiego) wraz z bramami wejściowymi zrekonstruowano w roku 1993 podczas prac związanych z rewitalizacją parku w oparciu o wzory z 1926 i 1928 roku. Wzdłuż ul. Matejki w chwili obecnej park ogrodzony jest przęsłowym płotem metalowym (wykonanym z kształtowników i kutych elementów stalowych) osadzonym na betonowym cokole. Ogrodzenia zrekonstruowane składają się z odcinków zdobionych ciągiem dwunastu tralek, przedzielonych słupami. Górne płaszczyzny ogrodzenia i słupów zabezpieczone daszkami i nakrywami wykończonymi okładziną z lastryko. Podobna okładzina na pozostałych pionowych płaszczyznach ogrodzenia. Ze względu na ukształtowanie terenu oraz sąsiedztwo chodnika ogrodzenie na odcinku wzdłuż ul. Berwińskiego jest wyższe i pełni funkcję muru oporowego. Jego słupy różnią się ponadto obecnością ryflowania na krawędziach, które nie występuje na słupach wzdłuż ul. Głogowskiej. Wejście główne u zbiegu ulic Głogowskiej i Berwińskiego z reprezentacyjną, trójprzęsłową bramą przesuniętą lekko w głąb parku, poprzedzoną schodami terenowymi i niewielkim placem. Skrajne słupy zwieńczone rzeźbami autorstwa E. Haupta (ustawionymi ponownie po rekonstrukcji ogrodzenia), flankowane po stronach zewnętrznych spływami opartymi na dwóch odcinkach ogrodzenia pozbawionego tralek. Dwa słupy środkowe zwieńczone lastrykowymi nakrywami, na których zamontowano metalowe latarnie. Skrzydła stalowe wykonane z elementów walcowanych. Druga brama wejściowa zlokalizowana jest u zbiegu ulic Berwińskiego i 5

6 Matejki. Mniejsza (jednoprzęsłowa), przesunięta również w głąb parku, oflankowana dwoma lekko zakrzywionymi odcinkami ogrodzenia (bez tralek) i czterem słupami o ryflowanych krawędziach. Zwieńczenia słupów (nakrywy z latarniami) oraz skrzydła stalowe bramy o wzorze analogicznym, jak w przypadku poprzedniej bramy. Pozostałe bramy na omawianych odcinkach ogrodzenia znajdują się przy ul. Głogowskiej i ul. Matejki. W pierwszym przypadku jest to prosta dwuskrzydłowa brama poprzedzona niewielkim podjazdem usytuowana w sąsiedztwie tarasu budynku Magnolii. Słupy bez ryflowania na krawędziach, wykończone lastrykową okładziną, zwieńczone płaskimi (również lastrykowymi) nakrywami. Wzornictwo i technologia wykonania skrzydeł taka sama jak w dwóch wcześniejszych przypadkach. Trzy pozostałe bramy stanowią element metalowego ogrodzenia parku od strony ul. Matejki. Pierwsza zlokalizowana jest między kompleksem Palmiarni a budynkiem Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa w Poznaniu, druga w pobliżu wylotu ul. Grottgera, trzecia - vis-a-vis wylotu ul. Siemiradzkiego. Wszystkie bramy są lekko przesunięte w stronę parku względem linii ogrodzenia, dwuskrzydłowe, wykonane z walcowanych i kutych elementów stalowych. Bramy są jednolite pod względem wzornictwa z resztą ogrodzenia, przy czym pierwsza z bram oprócz skrzydeł posiada jeszcze furtkę. Dwie pozostałe furtki nie posiadają, mają jednak bardziej rozbudowany detal zdobniczy skrzydeł wykonany z płaskowników stalowych, a na ich słupach zamontowano metalowe latarnie szklone elementami z tworzywa sztucznego. 3. STAN ZACHOWANIA 3.1 Ogrodzenie - ul. Głogowska Oględziny ogrodzenia wykazały jego zły stan techniczny i postępującą destrukcję (miejscowo w stopniu znacznym). Elementy lastrykowe oprócz ogólnego, zanieczyszczenia powierzchni ciemnymi osadami pochodzenia atmosferycznego o różnym stopniu spoistości (sadze, kurz, spaliny) skażone są mikroflorą (glony, porosty i mchy), której rozwojowi sprzyja zacienienie i kumulacja wilgoci spowodowana bliskim sąsiedztwem drzew i krzewów. 6

7 Okładzina i pozostałe lastrykowe elementy ogrodzenia są w wielu miejscach uszkodzone. Stwierdzono spękania, obluzowania i ubytki (np. miejscowo głębokie, odsłaniające betonowy rdzeń elementu i pręty zbrojeniowe). Powierzchnie lastrykowe (szczególnie poziome, narażone na działanie wód opadowych) z wyraźnie widocznym postępującym procesem erozji wgłębnej (wypłukanie spoiwa i obluzowanie ziaren grysu marmurowego. Na znacznej części ogrodzenia widoczne są efekty prac remontowych prowadzonych w 2015 roku (wstrzymanych decyzją MKZ). W ich wyniku część lastrykowej (najprawdopodobniej fragmenty odspojone i uszkodzone) zostały skute i zastąpione zaprawami naprawczymi do betonu, w których zatopiono siatkę i wprawiono np. na krawędziach słupów bramy wejściowej metalowe narożniki. Na słupach bramy przy budynku Magnolii okładzina lastrykowa jest zachowana, ale obecnie pokrywa ja wtórna powłoka malarska w kolorze białym. W konsekwencji przeprowadzonych niefachowo i nieukończonych prac na całym odcinku ogrodzenia widoczne jest zróżnicowanie kolorystyczne i fakturalne, które negatywnie wpływa na jego estetykę, co jest szczególnie widoczne przy reprezentacyjnej bramie wejściowej. Dodatkowo ten niepożądany efekt pogłębiany jest przez liczne wtórne przemalowania będące prawdopodobnie pozostałością po przeprowadzanych próbach kolorystycznych farb. Rzeźby na słupach bramy wejściowej (ul. Głogowska/Berwińskiego) zachowane w stanie dobrym, jednak ich powierzchnia jest zabrudzona (ciemne zanieczyszczenia pochodzenia atmosferycznego) i miejscowo skażona mikroflorą (zielone naloty glonów). Stwierdzono również niewielkie ubytki formy oraz zabrudzenia wtórnymi zaprawami, którymi remontowano nakrywy słupów. Metalowe latarnie przy bramie oraz jej skrzydła pokryte powłoką malarską w kolorze ciemnografitowym (analogicznie brama przy budynku Magnolii ). Powłoki malarskie powierzchni metalowych zabrudzone kurzem i innymi osadami pochodzenia atmosferycznego (sadza). Na elementach latarni widoczne niewielkie ogniska korozji, której produkty spłukiwane przez opady, zanieczyściły (rdzawe smugi i zacieki) lastrykowe nakrywy słupów bramy. 7

8 3.2 Ogrodzenie ul. Berwińskiego Na odcinku od strony ul. Berwińskiego ogrodzenie wraz z bramą (ul. Berwińskiego/Matejki poddane zostało remontowi. Na podstawie oględzin stwierdzono, że najprawdopodobniej polegał on na skuciu zerodowanych i odspojonych tynków (?), uzupełnieniu ubytków zaprawami naprawczymi, odtworzeniu brakujących tralek i końcowemu wymalowaniu powierzchni farbą elewacyjną kolor zbliżony do KEIM 9493 (KEIM Exclusiv), Należy jednak zauważyć, że prace te wykonane zostały niestarannie i nie na wszystkich częściach ogrodzenia. Remontowi poddano słupy bramy i ogrodzenie w jej pobliżu, natomiast pozostała część ogrodzenia (wraz z tralkami) odnowiona została tylko od strony ulicy. Wykonane uzupełnienia prawdopodobnie nie naśladują pierwotnej faktury ogrodzenia i nie wypełniają wszystkich ubytków. Stwierdzono również obecność spękań w obrębie samych uzupełnień. Niewłaściwa technologia wykonanych prac doprowadziła do częściowego zatarcia ryflowania na krawędziach słupów, której przyczyną są m.in. niefachowo kładzione i nie do końca zatarte zaprawy. Ich pozostałości w wielu miejscach zanieczyściły powierzchnie remontowanych elementów. Nieukończony remont ma negatywny wpływ na estetykę ogrodzenia poprzez wyraźnie widoczny kontrast miedzy fragmentami odnowionymi i nie poddanymi remontowi. Badania nieremontowanej strony ogrodzenia od strony parku wykazały, że zachowała się na nim okładzina z lastryko, obecnie niewidoczna od strony ulicy. Z lastryko wykonano również daszki ogrodzenia i nakrywy słupów. Uszkodzenia występujące na tych elementach są podobne, jak w przypadku elementów lastrykowych ogrodzenia od strony ul. Głogowskiej. Występuje ogólne zabrudzenie powierzchni ciemnymi osadami pochodzenia atmosferycznego skażenie mikroflorą (glony, porosty, mchy) oraz erozja wgłębna, która prowadzi do wypłukiwania spoiwa i wypadania ziaren grysu marmurowego. Obecne są również ubytki i spękania. Elementy metalowe, takie jak skrzydła bramy i latarnie na słupach pomalowane, podobnie jak w przypadku wejścia od ul. Głogowskiej, na kolor ciemnografitowy. Powierzchnia powłoki malarskiej zabrudzona kurzem. Na elementach metalowych widoczne miejscowo drobne ogniska korozji. 8

9 3.3. Ogrodzenie - ul. Matejki RENOWACJA OGRODZEŃ PARKU WILSONA W POZNANIU Metalowy płot przęsłowy z betonowym cokołem przy ul. Matejki poddany został remontowi wstrzymanemu decyzją MKZ ze względu na złą jakość przeprowadzonych prac. Wizja lokalna wykazała, że do chwili przerwania prac remontowych częściowej renowacji poddano 20 przęseł i cokół na odcinku: zbieg ul. Berwińskiego/Matejki ul. Matejki (na wysokości budynku nr 52). Pozostała część ogrodzenia (w tym bramy i cokoły), patrząc w stronę ul. Grunwaldzkiej, nie była remontowana, dzięki czemu możliwe jest określenie stanu zachowania. Przeprowadzone remont wykonano niestarannie, bez zachowania standardów konserwatorskich. Konserwacja przęseł nie została ukończona (brak końcowego wymalowania), słupy nie zostały poddane renowacji (widoczne rozległe miejscowo rozległe ogniska korozji i uszkodzenia powłoki malarskiej). Remont cokołu wykonano najprawdopodobniej przy użyciu zapraw naprawczych do betonu, przy czym uzupełnienia wykonano niestarannie (niedokładne zatarcia zaprawy), a oboczność spękań w obrębie uzupełnień świadczy o niewłaściwym doborze technologii remontu. Nie dokonano scalenia kolorystycznego remontowanego odcinka cokołu. Brak jest również informacji czy był on odsłonięty od strony parku spod warstwy gleby oraz szczątków organicznych i poddany naprawie. Elementy ogrodzenia na odcinku nieremontowanym noszą wyraźne ślady postępującej degradacji i erozji. Na metalowych elementach ogrodzenia występują liczne (miejscami rozległe) ogniska korozji), a powłoki malarskie w kolorze ciemnografitowym są zabrudzone kurzem, łuszczące i spęcherzone na skutek utraty przyczepności. W miejscach odsłoniętych widoczne są również pozostałości podkładu antykorozyjnego. Stwierdzono obecność odkształceń i uszkodzeń mechanicznych elementów metalowych. Cokół betonowy z uszkodzeniami spowodowanymi czynnikami środowiskowymi (głównie wody opadowe). Występują liczne spękania i złuszczenia wynikające prawdopodobnie ze szkód mrozowych. Uszkodzenia o podobnym charakterze występują również w obrębie wtórnych uzupełnień naprawczych i warstw reprofilacyjnych. Powierzchnia cokołu jest mocno skażona mikroflorą (glony, mchy), co świadczy o podwyższonym poziomie wilgotności. Sprzyja 9

10 temu częściowo ukształtowanie terenu powodujące odpływ wód opadowych w kierunku ogrodzenia (spadek od strony parku), zakrycie pionowych powierzchni cokołu warstwą gleby, zacienienie roślinnością krzewiastą oraz nagromadzenie szczątków roślinnych i humusu, które gromadzą się przy cokole i częściowo na jego powierzchni. 4. WNIOSKI I ZALECENIA KONSERWATORSKIE Przeprowadzone oględziny wykazały, że na wszystkich omawianych odcinkach ogrodzenia występują procesy destrukcji i erozji jego elementów spowodowane negatywnym oddziaływanie czynników środowiskowych (wód opadowych, zanieczyszczeń atmosferycznych itp.). Istotnym czynnikiem negatywnie wpływającym na stan zachowania są również prowadzone i przerwane prace remontowe wykonywane niezgodnie ze standardami konserwatorskimi. Niewłaściwy i niestaranny sposób prowadzenia tych prac (np. skucie okładzin lastrykowych) doprowadził do częściowego zatarcia pierwotnego wyglądu ogrodzenia i spowodował rażące obniżenie walorów estetycznych i architektonicznych przy jedynie niepełnej poprawie stanu technicznego. W tej sytuacji priorytetem jest dokończenie rozpoczętych prac remontowych w celu przywrócenia wszystkim odcinkom ogrodzenia odpowiednich parametrów technicznych, walorów estetycznych i architektonicznych tak istotnych w przypadku obiektów zabytkowych. Remonty te powinny zostać przeprowadzone zgodnie ze standardami konserwatorskimi i uwzględniać możliwie najpełniejsze odtworzenie stanu pierwotnego (w tym rekonstrukcję usuniętych okładzin lastrykowych), likwidację efektów niewłaściwie prowadzonych renowacji, odnowienie i zabezpieczenie elementów do tej pory niepoddanych remontowi przed negatywnymi oddziaływaniem czynników środowiskowych. 5. Prace renowacyjne należy poprzedzić oględzinami ogrodzeń m.in. w celu dokładnego określenia lokalizacji zachowanych okładzin lastrykowych, które 10

11 prawdopodobnie przykryto tynkiem w czasie wcześniejszych remontów (ul. Głogowska, ul. Berwińskiego) czy ustalenia przyczyn zawilgocenia betonowego cokołu ogrodzenia (ul. Matejki). Konieczne jest sporządzenie dokumentacji konserwatorskiej rejestrującej stan zachowania budynku przed rozpoczęciem prac i po ich zakończeniu. Wymienione poniżej materiały i technologie stanowią propozycję działań, należy stosować je zgodnie z kartami technicznymi produktów, przestrzegając norm technologicznych i przepisów BHP. 5.1 Ogrodzenie - ul. Głogowska 1. usunięcie wtórnych zapraw naprawczych oraz siatki i metalowych narożników w miejscach skutej okładziny lastrykowej; 2. przygotowanie powierzchni pod montaż nowej okładziny; 3. wykonanie nowej okładziny dopasowanej kolorystycznie i fakturalnie do elementów zachowanych (np. nakryw na słupach); 4. konserwacja zachowanych elementów lastrykowych polegająca na: oczyszczeniu metodą wysokociśnieniowego mycia na gorąco i ew. metodą chemiczną np. okładami z preparatu ALKUTEX FASSADENREINIGER PASTE REMMERS lub podobnego; dezynfekcji powierzchni preparatem biobójczym (np. preparatem BFA REMMERS lub podobnym); usunięciu wtórnych uzupełnień; uzupełnieniu ubytków i szczelin w lastryko zaprawą z białego cementu portlandzkiego barwionego pigmentem na kolor lokalny z wypełniaczem z grysu marmurowego o frakcji i kolorystyce dobranej do materiału zachowanego; uzupełnienia wycyzelować i scalić fakturalnie z oryginałem; scaleniu kolorystycznym uzupełnień i miejsc słabo doczyszczonych; zabezpieczeniu hydrofobowemu (np. preparatem FUNCOSIL SNL REMMERS lub podobnym). 11

12 5.2 Ogrodzenie - ul. Berwińskiego 1. usunięcie powłok malarskich metodą strumieniowo ścierną w celu dokładnego określenia technologii wykonania oryginalnej powierzchni ogrodzenia; 2. ustalenie z nadzorem konserwatorskim technologii wykonania i dobór odpowiednio dobranej metody naprawy; 3. w przypadku, gdy ogrodzenie będzie posiadało okładzinę z lastryko (tak jak od strony parku), jego powierzchnia będzie nadawała się do ekspozycji, a ilość uzupełnień będzie możliwa do naprawy: usunięcie (w miarę możliwości) uzupełnień pochodzących z ostatnich remontów; przy dobrej przyczepności można je pozostawić jako zaprawę podkładową, podkuwając powierzchnię; dezynfekcja powierzchni preparatem biobójczym (np. preparatem BFA REMMERS lub podobnym); uzupełnienie ubytków i szczelin w lastryko zaprawą z białego cementu portlandzkiego barwionego pigmentem na kolor lokalny z wypełniaczem z grysu marmurowego o frakcji i kolorystyce dobranej do materiału zachowanego; uzupełnienia wycyzelować i scalić fakturalnie z oryginałem (należy zachować istniejące ryflowanie); scalenie kolorystyczne uzupełnień i miejsc słabo doczyszczonych; w przypadku, gdy w obrębie ogrodzenia znajdą się elementy betonowe należy poddać je konserwacji i scalić kolorystycznie z lastryko; zabezpieczenie hydrofobowe powierzchni lastrykowych i betonowych (np. preparatem FUNCOSIL SNL REMMERS lub podobnym); 4. w przypadku, gdy odsłonięcie oryginalnej warstwy nie będzie możliwe, lastryko będzie zniszczone w stopniu uniemożliwiającym naprawę lub ogrodzenie okaże się betonowe: usunięcie powłok malarskich; usunięcie wadliwych uzupełnień(spękanych, niestarannych, o niewłaściwej fakturze); pozostałe uzupełnienia o dobrej przyczepności 12

13 można pozostawić jako zaprawę podkładową, podkuwając powierzchnię; dezynfekcja powierzchni preparatem biobójczym (np. preparatem BFA REMMERS lub podobnym); uzupełnienie ubytków i szczelin zaprawami systemowymi do napraw betonu (np. DISBON CAPAROL lub podobnymi); uzupełnienia należy wycyzelować i dostosować ich fakturę do lokalnie występującej (należy zachować ryflowanie); opracowanie kolorystyczne zgodne z kolorem pierwotnej zaprawy, z której wykonano ogrodzenie; kolorystykę uzgodnić z MKZ; zabezpieczenie hydrofobowe powierzchni betonowych (np. preparatem FUNCOSIL SNL REMMERS lub podobnym); 5.3 Ogrodzenie ul. Matejki 1. wycięcie przęseł i słupów nie poddawanych renowacji i przewiezienie do pracowni w celu oczyszczenia metodą strumieniowo ścierną; słupy należy odciąć poniżej poziomu cokołu (wymagane podkucie) pozwoli to na lepsze ponowne osadzanie (zalanie zaprawą) i ukrycie spawów; 2. uzupełnienie ewentualnych braków detalu i naprawa uszkodzeń metodami kowalskimi i ślusarskimi; 3. pomalowanie elementów metaloplastycznych poddanych czyszczeniu podkładem antykorozyjnym; 4. opracowanie elementów ogrodzenia farbą do metalu w kolorze ciemnografitowym (np. TELPUR T 300 BARVY A LAKY TELURIA lub podobną); ostateczną kolorystykę należy uzgodnić z MKZ; 5. usunięcie z cokołu wtórnych uzupełnień oraz luźnych i zerodowanych zapraw oryginalnych; 6. odsłonięcie ścianki cokołu od strony parku; 7. oczyszczenie powierzchni cokołu metodą mycia wysokociśnieniowego; 8. dezynfekcja powierzchni cokołu preparatem biobójczym (np. preparatem BFA REMMERS lub podobnym); 13

14 9. ponowny montaż słupów i przęseł; 10. uzupełnienie ubytków i opracowanie powierzchni systemowymi zaprawami do napraw betonu (np. DISBON CAPAROL lub podobnymi); powierzchnie należy zatrzeć na gładko; 11. opracowanie kolorystyki zgodnej z kolorem pierwotnej zaprawy; kolorystykę należy uzgodnić z MKZ UWAGA: Pozostałe elementy metaloplastyczne takie jak latarnie i skrzydła bram (również od strony ulic Głogowskiej i Berwińskiego) należy poddać renowacji (oczyścić, zabezpieczyć antykorozyjnie, wykonać malowanie w kolorze analogicznym, jak w przypadku ogrodzenia od strony ul. Matejki. Zaleca się również przeprowadzenie konserwacji rzeźb przy głównej bramie wejściowej do Parku (ul. Głogowska/Berwińskiego). Z powierzchni figur i cokołów należy usunąć nagromadzone zabrudzenia, dokonać dezynfekcji preparatem biobójczym (ze względu na stwierdzone skażenie mikroflorą) i zabezpieczyć je hydrofobowo. 14

15 6. DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA Fot. 1 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii Fot. 2 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii (słup bramy) Fot. 3 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii (słup bramy wtórne uzupełnienia zaprawą cementową) Fot. 4 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii (słup bramy okładzina lastrykowa pokryta farbą i wtórne uzupełnienia zaprawą cementową) Fot. 5 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii (słup bramy lastrykowa nakrywa) Fot. 6 Ul. Głogowska ogrodzenie Fot. 7 Ul. Głogowska ogrodzenie Fot. 8 Ul. Głogowska ogrodzenie (tralki) Fot. 9 Ul. Głogowska ogrodzenie (tralki detal) Fot. 10 Ul. Głogowska ogrodzenie (tralki detal) Fot. 11 Ul. Głogowska ogrodzenie (nieestetyczne, niewykończone uzupełnienia) Fot. 12 Ul. Głogowska ogrodzenie (nieestetyczne, niewykończone uzupełnienia) Fot. 13 Ul. Głogowska ogrodzenie (nieestetyczne, niewykończone uzupełnienia) Fot. 14 Ul. Głogowska ogrodzenie (wtórne przemalowania) Fot. 15 Ul. Głogowska ogrodzenie (uszkodzenia daszka lastrykowego) Fot. 16 Ul. Głogowska ogrodzenie (uszkodzenia daszka lastrykowego) Fot. 17 Ul. Głogowska ogrodzenie (uszkodzenia daszka lastrykowego, szczegół) Fot. 18 Ul. Głogowska ogrodzenie (skażenie mikroflorą, wtórne przemalowania) Fot. 19 Ul. Głogowska ogrodzenie (wtórne przemalowania i zaprawy na tralce lastrykowej)

16 Fot. 20 Ul. Głogowska ogrodzenie (wtórne przemalowania na tralce lastrykowej) Fot. 21 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa Fot. 22 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (słup, niestarannie przeprowadzony remont) Fot. 23 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (słup, niestarannie przeprowadzony remont) Fot. 24 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (słup, niestarannie przeprowadzony remont - szczegół) Fot. 25 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (lastrykowa nakrywa słupa z latarnią) Fot. 26 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (lastrykowa nakrywa słupa z latarnią) Fot. 27 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (rzeźba, zabrudzenia) Fot. 28 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (rzeźba, zabrudzenia, skażenie mikroflorą) Fot. 29 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (uszkodzenie lastrykowej nakrywy słupa) Fot. 30 Ul. Berwińskiego ogrodzenie po remoncie Fot. 31 Ul. Berwińskiego ogrodzenie po remoncie (tralki) Fot. 32 Ul. Berwińskiego ogrodzenie po remoncie (słup) Fot. 33 Ul. Berwińskiego ogrodzenie po remoncie (uszkodzenia wtórnych uzupełnień) Fot. 34 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku Fot. 35 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku Fot. 36 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku Fot. 37 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku (odkrywka sondażowa w pobliżu słupa) Fot. 38 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku (fragment okładziny lastrykowej z odkrywki) Fot. 39 Ul. Berwińskiego/Matejki brama

17 Fot. 40 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (nakrywa słupa, niestarannie nałożone zaprawy) Fot. 41 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (słup, częściowo zatarte ryflowanie) Fot. 42 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (nakrywa słupa z latarnią) Fot. 43 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (niestaranne wykończenie powierzchni) Fot. 44 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (niestaranne wykończenie powierzchni) Fot. 45 Ul. Matejki ogrodzenie (fragment odcinka remontowanego) Fot. 46 Ul. Matejki ogrodzenie (uszkodzenia wtórnych uzupełnień cokołu). 49 Fot. 47 Ul. Matejki ogrodzenie (uszkodzenia wtórnych uzupełnień cokołu, korozja słupów) Fot. 48 Ul. Matejki ogrodzenie (uszkodzenia wtórnych uzupełnień cokołu, korozja słupów) Fot. 49 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) Fot. 50 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) Fot. 51 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) Fot. 52 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) Fot. 53 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) Fot. 54 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich, latarnia przy bramie) Fot. 55 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu) Fot. 56 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą)

18 Fot. 57 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą) Fot. 58 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą) Fot. 59 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą) Fot. 60 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą)

19 Fot. 1 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii 19

20 Fot. 2 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii (słup bramy) 20

21 Fot. 3 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii (słup bramy wtórne uzupełnienia zaprawą cementową) 21

22 Fot. 4 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii (słup bramy okładzina lastrykowa pokryta farbą i wtórne uzupełnienia zaprawą cementową) 22

23 Fot. 5 Ul. Głogowska brama przy budynku Magnolii (słup bramy lastrykowa nakrywa) Fot. 6 Ul. Głogowska ogrodzenie 23

24 Fot. 7 Ul. Głogowska ogrodzenie Fot. 8 Ul. Głogowska ogrodzenie (tralki) 24

25 Fot. 9 Ul. Głogowska ogrodzenie (tralki detal) Fot. 10 Ul. Głogowska ogrodzenie (tralki detal) 25

26 Fot. 11 Ul. Głogowska ogrodzenie (nieestetyczne, niewykończone uzupełnienia) Fot. 12 Ul. Głogowska ogrodzenie (nieestetyczne, niewykończone uzupełnienia) 26

27 Fot. 13 Ul. Głogowska ogrodzenie (nieestetyczne, niewykończone uzupełnienia) 27

28 Fot. 14 Ul. Głogowska ogrodzenie (wtórne przemalowania) 28

29 Fot. 15 Ul. Głogowska ogrodzenie (uszkodzenia daszka lastrykowego) Fot. 16 Ul. Głogowska ogrodzenie (uszkodzenia daszka lastrykowego) 29

30 Fot. 17 Ul. Głogowska ogrodzenie (uszkodzenia daszka lastrykowego, szczegół) Fot. 18 Ul. Głogowska ogrodzenie (skażenie mikroflorą, wtórne przemalowania) 30

31 Fot. 19 Ul. Głogowska ogrodzenie (wtórne przemalowania i zaprawy na tralce lastrykowej) 31

32 Fot. 20 Ul. Głogowska ogrodzenie (wtórne przemalowania na tralce lastrykowej) Fot. 21 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa 32

33 Fot. 22 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (słup, niestarannie przeprowadzony remont) 33

34 Fot. 23 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (słup, niestarannie przeprowadzony remont) 34

35 Fot. 24 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (słup, niestarannie przeprowadzony remont - szczegół) 35

36 Fot. 25 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (lastrykowa nakrywa słupa z latarnią) 36

37 Fot. 26 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (lastrykowa nakrywa słupa z latarnią) 37

38 Fot. 27 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (rzeźba, zabrudzenia) 38

39 Fot. 28 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (rzeźba, zabrudzenia, skażenie mikroflorą) Fot. 29 Ul. Głogowska/Berwińskiego - brama wejściowa (uszkodzenie lastrykowej nakrywy słupa) 39

40 Fot. 30 Ul. Berwińskiego ogrodzenie po remoncie Fot. 31 Ul. Berwińskiego ogrodzenie po remoncie (tralki) 40

41 Fot. 32 Ul. Berwińskiego ogrodzenie po remoncie (słup) 41

42 Fot. 33 Ul. Berwińskiego ogrodzenie po remoncie (uszkodzenia wtórnych uzupełnień) Fot. 34 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku 42

43 Fot. 35 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku Fot. 36 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku 43

44 Fot. 37 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku (odkrywka sondażowa w pobliżu słupa) Fot. 38 Ul. Berwińskiego ogrodzenie od strony parku (fragment okładziny lastrykowej z odkrywki) 44

45 Fot. 39 Ul. Berwińskiego/Matejki brama Fot. 40 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (nakrywa słupa, niestarannie nałożone zaprawy) 45

46 Fot. 41 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (słup, częściowo zatarte ryflowanie) 46

47 Fot. 42 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (nakrywa słupa z latarnią) 47

48 Fot. 43 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (niestaranne wykończenie powierzchni) Fot. 44 Ul. Berwińskiego/Matejki brama (niestaranne wykończenie powierzchni) 48

49 Fot. 45 Ul. Matejki ogrodzenie (fragment odcinka remontowanego) Fot. 46 Ul. Matejki ogrodzenie (uszkodzenia wtórnych uzupełnień cokołu) 49

50 Fot. 47 Ul. Matejki ogrodzenie (uszkodzenia wtórnych uzupełnień cokołu, korozja słupów) Fot. 48 Ul. Matejki ogrodzenie (uszkodzenia wtórnych uzupełnień cokołu, korozja słupów) 50

51 Fot. 49 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) 51

52 Fot. 50 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) 52

53 Fot. 51 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) 53

54 Fot. 52 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) Fot. 53 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich) 54

55 Fot. 54 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany korozja elementów metalowych i uszkodzenia powłok malarskich, latarnia przy bramie) 55

56 Fot. 55 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu) Fot. 56 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą) 56

57 Fot. 57 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą) Fot. 58 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą) 57

58 Fot. 59 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą) Fot. 60 Ul. Matejki ogrodzenie (odcinek nieremontowany uszkodzenia cokołu, skażenie mikroflorą) 58

59 7. UWAGI KOŃCOWE W przypadku, gdy podczas realizacji prac pojawią się problemy i zagadnienia nie ujęte w niniejszym opracowaniu, należy je rozpatrzyć i podjąć decyzję w sprawie dalszego postępowania w porozumieniu z Inwestorem, Miejskim Konserwatorem Zabytków i nadzorem konserwatorskim. Wymienione materiały i metody konserwatorskie stanowią propozycję zastosowań. Wszelkie zmiany w zakresie przeprowadzanych prac, zastosowanych materiałów i technologii muszą uzyskać akceptację Miejskiego Konserwatora Zabytków. Prace przy elewacjach budynku prowadzić powinna specjalistyczna firma budowlano - konserwatorska. Roboty wymagają stałego nadzoru inspektora posiadającego uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi przy zabytkach nieruchomych. 59