ŁĄCZY NAS KANAŁ ELBLĄSKI

Transkrypt

1 ŁĄCZY NAS KANAŁ ELBLĄSKI Bogna Lipińska Dziedzictwo kulturowe w rozwoju lokalnym OSTRÓDA, 8 grudnia 2005 roku

2 Dziedzictwo kulturowe w rozwoju lokalnym SPECYFIKA REGIONALNA I IDENTYFIKACJA OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE ARCHITEKTURY I KRAJOBRAZU OBSZARÓW WIEJSKICH DIAGNOZA STANU SPECYFIKI REGIONALNEJ PODSUMOWANIE PROPOZYCJE SPOSOBÓW ZAGOSPODAROWANIA ZASOBÓW ARCHITEKTURY I KRAJOBRAZU W ROZWOJU LOKALNYM

3 region obszar posiadający wspólne i zarazem wyróżniające go z otoczenia cechy wizualne: rozplanowanie przestrzenne osadnictwa; formy i styl w architekturze; rodzaj stosowanych materiałów budowlanych; rodzaj gatunków i kompozycji zieleni towarzyszącej zespołom zabudowy.

4 SPECYFIKA REGIONALNA IDENTYFIKACJA cechy i właściwości przestrzenne; materialne; niematerialne. walory zagrożenia archeologia krajobrazu

5 Cechy i właściwości przestrzenne sposób rozplanowania wsi; kształt przynależnego jej rozłogu; sposób rozplanowania zagrody; układy i systemy dróg gospodarczych i polnych; system melioracyjny (Żuławy).

6 osadnictwo rozproszone rzędówka bagienna wieś owalnicowa

7 rozplanowanie: wsi, zespołu dworsko-parkowego, miasteczka

8 cechy i właściwości materialne architektura i budownictwo dworki, dwory i pałace, wiejskie budynki mieszkalne; kościoły, kaplice, kapliczki; szkoły, leśniczówki, strażnice wodne, dworce kolejowe; budynki gospodarcze; młyny, wiatraki; detal architektoniczny, zdobniczy; inne...

9 Wielkie Chełmy -Kociewie Mały Garc-Powiśle Krokowa -Pas Nadmorski zespoły dworsko-parkowe

10 Kociewie Kaszuby Środkowe Kaszuby Północne zabudowa wiejska

11 detal architektoniczny, zdobniczy, stosowany materiał

12 cechy i właściwości materialne zieleń parki pałacowe i dworskie; zieleń historycznych cmentarzy przykościelnych; zieleń cmentarzy położnych poza terenami zabudowanymi; obsadzenie alejowe dróg głównych i polnych; zieleń przydomowa zagród; zieleń ochronna (szpalery wiatrochronne, drzewa od pioruna ); zieleń graniczna; zieleń śródpolna; inne...

13 zieleń śródpolna droga alejowa

14 drzewa graniczne cmentarz w krajobrazie otwartym

15 cechy i właściwości niematerialne architektura i budownictwo podania, legendy, opowieści; obyczaje; lokalne nazwy: wzniesień; części miejscowości; strumieni i jezior (zwyczajowe); części pól; poszczególnych toni jezior, zatoki, morza; inne...

16 cmentarze Mennonitów Niedźwiedzica Różewo

18 czytelność w krajobrazie form organizacji przestrzeni pochodzących z XIV-XVI wieku: różnorodność typów rozplanowania wsi i systemów osadniczych; różnorodność form rozplanowania siedlisk (zagród); różnorodność architektury i budownictwa wiejskiego; zmienność kolorystyczna czytelność pór roku; kompozycja makro-krajobrazowa: wnętrza krajobrazowe; otwarcia widokowe; panoramy.

20 wtórne podziały geodezyjne niezgodne z tradycyjnym planem bądź układem osadniczym; powielanie i kopiowanie obcych wzorców; wprowadzanie obcych materiałów budowlanych; przeskalowywanieobiektów; niedostosowywanieobiektów do wielkości działki;

21 wtórne podziały parcelacyjne

22 wtórna parcelacja i jej skutek wizualny w krajobrazie otwartym (wieś Karwia dawna wioska rybacka)

23 architektura niedostosowana do krajobrazu wiejskiego (wieś rybacka Dębki)

24 obce wzorce architektoniczne degradujące harmonijność wnętrza wsi

25 błędy planowania przestrzennego zniszczenie panoramy wsi zabudową nowego osiedla wiejskiego

26 obce wzorce zagospodarowania otoczenia domu wiejskiego

28 możliwość prześledzenia zmian przestrzennych; możliwość poznania skutków kształtowania przestrzeni; materiał historyczny do ewentualnych działań rekompozycyjnychkrajobrazu;

29 identyfikacja lokalizacji ciekawych a nieistniejących obiektów; identyfikacja dawnego zagospodarowania

30 kultura użytkowania przestrzeni...

31 OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE ARCHITEKTURY I KRAJOBRAZU OBSZARÓW WIEJSKICH cele ochrony i kształtowania - życie w pięknym krajobrazie narzędzia ochrony i kształtowania gołębie i jastrzębie uczestnikami gry o krajobraz partycypacja społeczna właściciele krajobrazu

32 epoka industrialna wieś antytezą miasta epoka post-industrialna wieś alternatywą miasta

33 Jakie będą obszary wiejskie Europy??? Holandia 1993 rok

34 Ziemia Michałowsko-Chełmińska -Polska 2005 rok

35 krajobraz obszarów z przewagą rolnictwa zrównoważonego

36 Darłowo 2005 rok farma wiatrakowa w pejzażu wiejskim

38 ustawa o ochronie i opiece nad zabytkami ochrona obiektów i zespołów wpisanych do rejestru zabytków trudność w ochronie większych zespołów przestrzennych (np. układów ruralistycznych i urbanistycznych) ochrona układów przestrzennych możliwa w ramach parku kulturowego obowiązek właściciela dbania o zabytek

39 ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym plan zagospodarowania przestrzennego prawem lokalnym wykonywanie planów dla niewielkich terytorialnie obszarów wykonywanie planów incydentalnie, dla doraźnej potrzeby częsty konflikt z wytycznymi i oczekiwaniami konserwatorskimi

40 ustawa o ochronie przyrody wybrane formy ochrony: parki narodowe parki krajobrazowe strefy chronionego krajobrazu zespoły przyrodniczo-krajobrazowe ochrona zarówno wartości przyrodniczych jak i kulturowych oraz krajobrazu wizualnego

41 kolonijna wieś olęderska z XVII wieku Wisła i jej starorzecza

42 krajobraz i dziedzictwo kulturowe w regionach dobro wspólne (?) dobro nieodnawialne (!)

43 Jak gospodarujemy krajobrazem?

45 Czyją własnością jest przestrzeń? Kto ma prawo (obowiązek) ją kształtować? Ile kosztuje krajobraz?

46 krajobraz jest dobrem wspólnym krajobraz jest dobrem nieodnawialnym każdy ma prawo do przebywania w harmonijnym otoczeniu

47 Kto jest właścicielem krajobrazu? notarialny właściciel? inwestor? władze lokalne (burmistrz, wójt)? konserwator zabytków? społeczność lokalna?

48 poznanie i zrozumienie cech i właściwości swojego środowiska poznanie i akceptacja wartości środowiska zrozumienie zależności przyczynowoskutkowej w przekształcaniu środowiska rezygnacja z natychmiastowego zysku strażnicy krajobrazu

49 konsultacje społeczne, negocjacje

50 DIAGNOZA STANU SPECYFIKI REGIONALNEJ PODSUMOWANIE

51 GŁÓWNE PRZYCZYNY DEPRECJACJI KRAJOBRAZU OBSZARÓW WIEJSKICH zanik drobnego rolnictwa szczególnie na obszarach cennych przyrodniczo przekształcenia własnościowe w formie zakupu terenów rolnych przez osoby nie planujące kontynuacji uprawy ziemi silna presja funkcji rekreacyjnej i jej umieszczanie w dawnej przestrzenni rolniczej

52 SKUTKI PRZESTRZENNE DEPRECJACJA KRAJOBRAZU intensywna parcelacja terenów dawnych upraw polowych na małe działki wprowadzanie na małe działki zabudowy rekreacyjnej lub pseudo-rezydencjonalnej opuszczanie starych siedlisk rolniczych bądź całkowita ich likwidacja (rozbiórka obiektów, wycinka drzew) przekształcanie starych siedlisk, źle rozumiane unowocześnianie wymiana substancji stare na nowe, gdzie nowe jest najczęściej architekturą miejską lub pseudo-dworkową

53 PROPOZYCJE SPOSOBÓW ZAGOSPODAROWANIA ZASOBÓW ARCHITEKTURY I KRAJOBRAZU W ROZWOJU LOKALNYM walor unikatowościi typowości rewitalizacja co to oznacza? agroturystyka na... manowcach turystyka specjalistyczna ekonomiczna wartość krajobrazu przykłady współczesnego podejścia do wykorzystania dziedzictwa kulturowego w rozwoju regionalnym

54 powtarzalność rozpoznawalnym tłem unikatowość, (niepowtarzalność) walorem ponadlokalnym (za: Krajobrazy Dziedzictwa Narodowego, fot. B. Werner)

56 ożywienie vitae = życie stara forma nowa treść forma i funkcja winny wzajemnie się dopełniać można (należy) rewitalizować nie tylko architekturę ale i przestrzeń (krajobraz)

57 ruiny młyna forma...

58 treść : muzyka, integracja mieszkańców dzielnicy

59 fortyfikacje z XVI wieku koncerty plenerowe

60 rekonstrukcje wydarzeń historycznych

62 forma wypoczynku pobyt w wiejskim gospodarstwie rolnym cechy wiejskie i regionalne gospodarstwa agroturystycznego: architektury obejścia zieleni krajobrazu