Znakowanie wartością odżywczą produktów spożywczych. Informacje obowiązkowe i dobrowolne systemy
|
|
- Patryk Marcinkowski
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Znakowanie wartością odżywczą produktów spożywczych. Informacje obowiązkowe i dobrowolne systemy dr inż. Katarzyna Stoś, prof. nadzw. IŻŻ dr inż. Beata Przygoda
2 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności ( ) Od 13 grudnia 2016 r. Środki spożywcze obowiązkowo znakuje się wartością odżywczą 2
3 Elementy obowiązkowe w informacji o wartości odżywczej wartość energetyczna zawartość tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów, białka soli*. * W odpowiednich przypadkach można zamieścić bezpośrednio w pobliżu informacji o wartości odżywczej komunikat wskazujący, że zawartość soli wynika wyłącznie z obecności naturalnie występującego sodu. Wartość odżywcza Wartość energetyczna Tłuszcz w tym kwasy tłuszczowe nasycone Węglowodany w tym cukry Białko Sól 100 g produktu 2150 kj/515 kcal 29 g 17 g 57 g 50 g 5,8 g 0,14 g
4 Elementy dobrowolne w informacji o wartości odżywczej Treść obowiązkowej informacji o wartości odżywczej, może zostać uzupełniona informacją o ilości jednego lub większej liczby z następujących składników: a) kwasy tłuszczowe jednonienasycone; b) kwasy tłuszczowe wielonienasycone; c) alkohole wielowodorotlenowe; d) skrobia; e) błonnik; f) każda z witamin lub każdy ze składników mineralnych wymienionych w załączniku XIII część A pkt 1 i obecnych w znaczącej ilości zgodnie z jej definicją w załączniku XIII część A pkt 2. (Art. 30 Treść)
5 Informacja o witaminach i składnikach mineralnych, musi być wyrażana także, jako wartość procentowa referencyjnych wartości spożycia określonych w załączniku XIII część A pkt 1, w przeliczeniu na 100 g lub na 100 ml Wartość odżywcza 100 g produktu % RWS* w 100 g produktu Wartość energetyczna Tłuszcz w tym kwasy tłuszczowe nasycone 1611 kj/381 kcal 3,6 g 0,7 g Węglowodany 77 g w tym cukry 25 g Białko 7,7 g Sól 0,25 g Witamina E 6 mg 50% Witamina C 64 mg 80% Wapń 400 mg 50% Żelazo 7 mg 50% * Dzienne Referencyjne Wartości Spożycia witamin i składników mineralnych (dla osoby dorosłej)
6 Załącznik XIII Referencyjne wartości spożycia część A dzienne referencyjne wartości spożycia witamin i składników mineralnych (dla osób dorosłych) 2. Znacząca ilość witamin i składników mineralnych Co do zasady do celów określania, czy dana substancja stanowi ilość znaczącą, należy uwzględniać następujące wartości: 15 % referencyjnych wartości spożycia określonych w punkcie 1, zawarte w 100 g lub 100 ml, w przypadku produktów innych niż napoje, 7,5 % referencyjnych wartości spożycia określonych w punkcie 1, zawarte w 100 ml, w przypadku napojów, lub 15 % referencyjnych wartości spożycia określonych w punkcie 1, w przeliczeniu na porcję, jeżeli dane opakowanie zawiera wyłącznie jedną porcję.
7 Załącznik XIII Referencyjne wartości spożycia część A dzienne referencyjne wartości spożycia witamin i składników mineralnych (dla osób dorosłych) Witaminy RWS Witamina A 800 µg Witamina D 5 µg Witamina E 12 mg Witamina K 75 µg Witamina C 80 mg Tiamina 1,1 mg Ryboflawina 1,4 mg Niacyna 16 mg Witamina B 6 1,4 mg Kwas foliowy 200 µg Witamina B 12 2,5 µg Biotyna 50 µg Kwas pantotenowy 6 mg Składniki mineralne RWS Potas 2000 mg Chlorek 800 mg Wapń 800 mg Fosfor 700 mg Magnez 375 mg Żelazo 14 mg Cynk 10 mg Miedź 1 mg Mangan 2 mg Fluorek 3,5 mg Selen 55 µg Chrom 40 µg Molibden 50 µg Jod 150 µg
8 Wartość energetyczna i ilość składników odżywczych, może być wyrażana dodatkowo jako: wartość procentowa referencyjnych wartości spożycia określonych w załączniku XIII część B, w przeliczeniu na 100 g lub na 100 ml i/lub na porcję. Wartość odżywcza 100 g produktu % RWS* w 100 g produktu Wartość energetyczna 1611 kj/381 kcal 19% Tłuszcz 3,6 g 5% w tym kwasy tłuszczowe nasycone 0,7 g 4% Węglowodany 77 g 30% w tym cukry 25 g 27% Białko 7,7 g 15% Sól 0,25 g 4% * Referencyjna wartość spożycia dla przeciętnej osoby dorosłej (8 400kJ/2 000 kcal)
9 Załącznik XIII Referencyjne wartości spożycia część B referencyjne wartości spożycia dla wartości energetycznej i wybranych składników odżywczych innych niż witaminy i składniki mineralne (dla osób dorosłych) Składnik odżywczy Wartość energetyczna Tłuszcz Kwasy tłuszczowe nasycone Węglowodany Cukry Białko Sól Referencyjne wartości spożycia 8400 kj (2000 kcal) 70 g 20 g 260 g 90 g 50 g 6 g Jeżeli podawana jest wartość procentowa referencyjnych wartości spożycia, bezpośrednio w ich pobliżu zamieszcza się następujący komunikat dodatkowy: Referencyjna wartość spożycia dla przeciętnej osoby dorosłej (8 400 kj/2 000 kcal).
10 Inne formy wyrażania informacji o wartości odżywczej
11 Oprócz form wyrażania informacji o wartości odżywczej w przeliczeniu: na 100 g lub 100 ml, porcję, wartość procentową referencyjnych wartości spożycia oraz prezentacji (nazwa składnika, wartość numeryczna). Informacja o wartości odżywczej może być podawana za pośrednictwem innych form wyrażania lub prezentowania z zastosowaniem oprócz słów i liczb form graficznych lub symboli, pod warunkiem, że zostaną spełnione następujące wymogi: (Art. 35 Dodatkowe formy wyrażania i prezentacji informacji)
12 a) opierają się one na rzetelnych, naukowo uzasadnionych badaniach konsumenckich i nie wprowadzają konsumenta w błąd, b) ich opracowanie jest wynikiem konsultacji z szerokim spektrum zainteresowanych grup; c) mają na celu ułatwienie konsumentowi zrozumienia znaczenia danej żywności dla zawartości energii i składników odżywczych w diecie; d) są one wsparte naukowo uzasadnionymi dowodami zrozumienia takich form wyrażania lub prezentacji informacji przez przeciętnego konsumenta; (Art. 35 Dodatkowe formy wyrażania i prezentacji informacji)
13 e) w przypadku innych form wyrażania informacji są one oparte albo na zharmonizowanych referencyjnych wartościach spożycia określonych w załączniku XIII, albo w przypadku ich braku na ogólnie przyjętych zaleceniach naukowych dotyczących spożycia energii lub składników odżywczych; f) są one obiektywne i niedyskryminacyjne; oraz g) ich stosowanie nie stwarza przeszkód dla swobodnego przepływu towarów. (Art. 35 Dodatkowe formy wyrażania i prezentacji informacji)
14 Inne formy wyrażania informacji o wartości odżywczej Profilowanie składników odżywczych Przykłady
15 Informacje powtórzone - przykłady
16 Schemat zastosowania profilu składników odżywczych Tłuszcze nasycone Sól Cukry proste Inne składniki Schemat profilu Spełnia Nie spełnia
17 Systemem sygnalizacji drogowej Traffic-light food labelling Wielka Brytania
18 W Wielkiej Brytanii do znakowania żywności wartością odżywczą stosowany jest tzw. system sygnalizacji świetlnej. Oparty jest on na wytycznych UK S Food Standards Agency FSA (Brytyjska Agencja Jakości Żywności) Opiera się on na trzech sygnałach-kolorach: czerwonym pomarańczowym (bursztynowym ang. amber) zielonym
19 Oznakowanie to ma za zadanie w prosty sposób pokazać konsumentowi, który produkt spożywczy ma: wysoką, średnią niską zawartość: tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów soli. Informacje te podaje się na froncie opakowania. Kolorowe oznakowanie ma pomóc konsumentowi łatwo, szybko i bezbłędnie zidentyfikować dany produkt, pod względem zawartości tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów lub soli. Czy ma on ich wysoką, średnią lub niską zawartość. A co za tym idzie odpowiednio zbilansować dietę.
20 Niska zawartość tłuszczu Niska zawartość kw. tł. nasyconych Wysoka zawartość cukru Średnia zawartość soli
21 Produkt znakowany systemem Traffic-light musi spełniać żywieniowe kryteria, odnośnie zawartości poszczególnych składników odżywczych w nim zawartych, opracowane przez Food Standard Agency. Inne kryteria opracowano dla produktów stałych, a inne dla produktów płynnych. Przedstawione wartości odnoszą się do 100 g i 100 ml produktu Żywieniowe kryteria przyjęte w odniesieniu do 100 g produktów stałych Żywieniowe kryteria przyjęte w odniesieniu do 100ml produktów płynnych Tłuszcz 3,0g > 3,0g do 20,0 g > 20,0g Nasycone kwasy tłuszczowe 1,5g > 1,5g do 5,0g > 5,0g Cukry 5,0g > 5,0g do 15,0g > 15,0g Tłuszcz 1,5g > 1,5g do 10,0 g > 10,0g Nasycone kwasy tłuszczowe 0,75g > 0,75g do 2,5g > 2,5g Cukry 2,5g > 2,5g do 7,5g > 7,5g Sól 0,30g > 0,30g do 1,50g > 1,50g Sól 0,30g > 0,30g do 1,50g > 1,50g
22 Znakowanie żywności systemem sygnalizacji drogowej - Traffic-light food labelling - przykłady
23 Systemem dziurki od klucza Keyhole labelling system Kraje skandynawskie
24 Znakowanie żywności systemem Dziurki od klucza Keyhole labelling system Znakowanie żywności systemem Dziurki od klucza zostało opracowane w Szwecji. A następnie zostało ono zaadoptowane w innych krajach skandynawskich. Znakowanie żywości systemem Dziurki od klucza jest uregulowane prawnie.
25
26 Produkty spożywcze spełniające określone kryteria względem zawartości tłuszczu, cukrów, soli błonnika pokarmowego mogą być oznakowane symbolem Dziurki od klucza w kolorze zielonym lub czarnym Znakowanie symbolem Dziurki od klucza ma być prostym i wiarygodnym narzędziem przeznaczonym dla konsumenta, ułatwiającym mu wybór bardziej pożytecznych produktów, które mogą przyczynić się do lepszych nawyków żywieniowych i lepszego zdrowia.
27 Symbolem Dziurki od klucza można znakować produkty paczkowane, które spełniają wszystkie warunki dla grupy żywności wymienionych w załączniku nr 2 do rozporządzenia (33 grupy). Dodatkowo następujące produkty spożywcze, które nie są paczkowane, mogą być oznakowane symbolem Dziurki od klucza : 1. Nieugotowane warzywa (ziemniaki, warzywa korzeniowe, rośliny strączkowe (z wyłączeniem orzeszków ziemnych) i inne warzywa i przyprawy 2. Owoce i jagody 3. Chleb miękki itp., Chleb żytni itp. 4. Chleb twardy i suchary 5. Ser 6. Produkty, które są całkowicie lub częściowo pochodzenia roślinnego, przeznaczone do stosowania jako alternatywa dla serów 7. Produkty rybołówstwa i żywe małże 8. Nieprzetworzone mięso
28 Symbolem Dziurki od klucza nie można znakować produktów przeznaczonych dla dzieci do 36 m.ż. W produktach oznakowanych Dziurką od klucza nie może być substancji słodzących (dodatki do żywności ), produktów nowej żywności o właściwościach słodzących, fitosteroli, estrów fitosteroli, fitostanoli i estrów fitostanoli. Oleje i inne tłuszcze stosowane do produkcji żywności mogą zawierać maksymalnie 2 g izomerów trans kwasów tłuszczowych powstających przemysłowo w 100 g oleju i tłuszczu. Tłuszcz, cukry i sól można dodawać tylko do środków spożywczych, w odniesieniu do których w grupach żywności w załączniku nr 2 wyraźnie wskazano warunki dotyczące tłuszczów, cukrów lub soli. Tego rodzaju składnik odżywczy może być dodawany do środków spożywczych w innych grupach tak długo, jak to nie jest zabronione w większych ilościach niż to jest konieczne w celu osiągniecia pożądanego efektu.
29
30
31 Wiem co wybieram ˮMy choice
32 Wiem, co wybieram - My choice Wiem, co wybieram jest międzynarodowym programem znakowania produktów żywnościowych opracowany przez firmę Unilever: Cele programu: ułatwienie konsumentom dokonywania wyboru produktów spożywczych, o zgodnej z żywieniowymi zaleceniami zawartości kwasów tłuszczowych nasyconych, kwasów tłuszczowych typu trans, soli (sodu) oraz cukrów. Logo WIEM CO WYBIERAM umieszczone na opakowaniu ułatwia wybór produktów, które mogą stać się elementem dobrze zbilansowanej diety. ma on również zachęcić producentów żywności do weryfikacji i zmiany receptur swoich produktów, aby były zgodne z międzynarodowymi zaleceniami żywieniowymi.
33 Wiem, co wybieram - standardy Wytyczne dla zawartości: kwasów tłuszczowych typu trans, kwasów tłuszczowych nasyconych, sodu, cukrów dla produktów spożywczych oparto na międzynarodowych zaleceniach żywieniowych. Zostały one opracowane przez Unilever Health and Research Institute. Produkty spożywcze aby mogły być objęte programem Wiem, co wybieram, muszą spełniać powyższe kryteria dla wszystkich czterech składników
34 Wiem, co wybieram opakowanie Na przedzie opakowań produktów spożywczych znajduje się logo Wiem, co wybieram (własność międzynarodowej Fundacji Choices). Logo powinno być poparte pełną informacją żywieniową, łącznie z podaniem wartości energetycznej, zamieszczoną na tylnej stronie opakowania.
35 Regulacja reklamy
36 Początki Na początku lat 90. XX w. Amerykańska Akademia Pediatryczna zasugerowała, wprowadzenie zakazu emitowania w mediach, a szczególnie w telewizji reklam skierowanych do dzieci, gdyż dzieci nie rozumieją relacji pomiędzy wyborem spożywanego produktu a zdrowiem. W 2003 r. w raporcie WHO i FAO ogłoszono, że reklamy produktów spożywczych mogą sprzyjać otyłości. Wprowadzenie ograniczenia reklamy produktów spożywczych skierowanej do dzieci jest jednym z możliwych sposobów walki z nadwagą i otyłością wśród tej grupy wiekowej.
37 Przykłady 1. Szwecja i Norwegia wprowadzono zakaz reklamy żywności w programach adresowanych do dzieci poniżej 12 roku życia.
38 Przykłady 2. Wielka Brytania Model profilowania substancji odżywczych, służący do różnicowania żywności na podstawie ich składu w odniesieniu do telewizyjnej reklamy dla dzieci, opracowany przez Agencję Standardów Żywności (Food Standards Agency) W modelu tym zastosowano system punktów przyznawanych za zawartość danego składnika odżywczego w 100 g produktu lub napoju. Składniki odżywcze podzielono na dwie grupy: Grupa A - obejmująca wartość energetyczną, kwasy tłuszczowe nasycone, cukry i sód Grupa C - obejmująca zawartość owoców, warzyw i orzechów, błonnika pokarmowego i białka. Wynik profilu danego produktu spożywczego otrzymuje się odejmując od sumy punktów A sumę punktów C.
39 Punkty zdobyte w zależności od ilości danej substancji odżywczej w 100 g żywności lub napoju (Grupa A) Punkty Wartość energetyczna (kj) Kwasy tłuszczowe nasycone (g) Cukry (g) Sód (mg) 0 < ,5 < 90 1 > 335 > 1 > 4,5 > 90 2 > 670 > 2 > 9 > > 1005 > 3 > 13,5 > > 1340 > 4 > 18 > > 1675 > 5 > 22,5 > > 2010 > 6 > 27 > > 2345 > 7 > 31 > > 2680 > 8 > 36 > > 3015 > 9 > 40 > > 3350 > 10 > 45 > 900 Model profilowania substancji odżywczych stosowany przez FSA
40 Punkty zdobyte w zależności od ilości danej substancji odżywczej w 100 g żywności lub napoju (Grupa C ) Punkty Warzywa, owoce i orzechy (%) Błonnik NSP (polisacharydy nieskrobiowe) (g) Błonnik AOAC (g) Białko (g) ,7 0,9 1,6 1 > 40 > 0,7 > 0,9 > 1,6 2 > 60 > 1,4 > 1,9 > 3,2 3 > 2,1 > 2,8 > 4,8 4 > 2,8 > 3,7 > 6,4 5 > 80 > 3,5 > 4,7 > 8,0 Model profilowania substancji odżywczych stosowany przez FSA
41 Produkty spożywcze, które uzyskają 4 i więcej punktów oraz napoje, które uzyskają 1 i więcej punktów, klasyfikowane są jako mniej zdrowe i podlegają kontroli instytucji Ofcom w zakresie telewizyjnej reklamy żywności skierowanej do dzieci. Model ten jest stosowany do wszystkich rodzajów żywności i napojów. Model profilowania substancji odżywczych stosowany przez FSA
42 Przykład profilowania substancji odżywczych z zastosowaniem modelu profilowania substancji odżywczych desery mleczne Produkt Wartość odżywcza Punkty Deser mleczny, ryżowo-jabłkowy Wartość energetyczna 562 kj Białko 2,8 g Węglowodany 23,6 g w tym cukry 16,2 g Tłuszcz 3,0 g w tym kwasy tłuszczowe nasycone 2,0 g Błonnik 0,3 g Sód 54 mg Wapń 86 mg Punkty A w. energetyczna 1 kw. tł. nasycone 1 cukry 3 sód 0 razem pkt. A = 5 Punkty C owoce, warzywa i orzechy 0 błonnik 0 białko 1 Razem pkt. C = 1 Łącznie A C = 5-1 = 4 Według modelu profilowania substancji odżywczych stosowany przez FSA Opracowane przez Instytut Żywności i Żywienia produkt zaklasyfikowano jako mniej zdrowy
43 Przykłady 3. Polska Samoregulacja reklamy żywności z inicjatywy producentów żywności zrzeszonych w EU Pladge (w Polsce reprezentowaną przez Polską Federację Producentów Żywności Związek Pracodawców, PFPŻ ZP) oraz na mocy porozumienia podpisanego przez największych nadawców telewizyjnych w sprawie zasad rozpowszechniania reklam i wskazań sponsorskich dotyczących artykułów spożywczych lub napojów zawierających składniki, których obecność w nadmiernych ilościach w codziennej diecie jest niewskazana. Weszła ona w życie od dnia 1 stycznia 2015 r. Zgodnie z tym postanowieniem nadawcy telewizyjni zobowiązali się, że audycjom dla dzieci nie będą towarzyszyć reklamy oraz wskazania sponsorskie dotyczące artykułów spożywczych i napojów, które nie spełniają opracowanych przez PFPŻ ZP Kryteriów żywieniowych do samoregulacji dotyczącej reklamy żywności skierowanej do dzieci w wieku poniżej 12 roku życia w Polsce.
44 Reklama produktów żywnościowych nie może być kierowana bezpośrednio do dzieci, które nie ukończyły 12 roku życia, przy założeniu, że dzieci te stanowią więcej niż 35% widowni danej audycji. Powyższe ograniczenia reklamy produktów żywnościowych nie dotyczą produktów, które spełniają określone kryteria żywieniowe oparte na zaakceptowanych dowodach naukowych i/lub narodowych oraz międzynarodowych zaleceniach żywieniowych. Audycja dla dzieci audycja telewizyjna w rozumieniu Ustawy o radiofonii i telewizji, która ze względu na porę nadawania (w godzinach: od godz. 6:00 do godz. 20:00) i treść jest adresowana (skierowana) głównie do odbiorców (dzieci) w wieku od 4 (czterech) do 12 (dwunastu) lat; Reklama przekaz handlowy pochodzący od Reklamodawcy w związku z jego działalnością gospodarczą lub zawodową, zmierzający do promocji sprzedaży lub odpłatnego korzystania z towarów lub usług; Wskazanie sponsorskie wskazanie zawierające nazwę, firmę, znak towarowy lub inne oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorcę lub jego działalność, odniesienie do jego towarów, usług lub ich znaku towarowego.
45 Kryteria żywieniowe do samoregulacji dotyczącej reklamy żywności skierowanej do dzieci w wieku poniżej 12 roku życia w Polsce Kryteria żywieniowe zostały oparte o zawartość składników odżywczych, których spożycie należy ograniczać tj. soli, kwasów tłuszczowych nasyconych i cukrów oraz o zawartość składników odżywczych i grupy żywności, których spożycie powinno się promować, np. wapń, warzywa i owoce. W Kryteriach wyodrębniono, także kategorie produktów spożywczych, które nie mogą być reklamowane dzieciom do 12 roku życia. Są to: cukier i produkty na bazie cukru, obejmujące czekoladę i wyroby czekoladowe, dżem lub marmoladę, nie czekoladowe słodycze i inne produkty cukrowe; napoje bezalkoholowe; chipsy ziemniaczane i przekąski na bazie ziemniaków, w tym produkty z ciasta.
46
47 Przykłady 4. WHO regionu europejskiego WHO Regional Office for Europe NUTRIENT PROFILE MODEL, Copenhagen Denmark 2015 W opracowaniu tym określono produkty dopuszczone na określonych warunkach oraz produkty niedopuszczone do reklamowania dzieciom. Jest to model profili żywieniowych, w którym szczegółowo opisano m.in.: kategorie żywności (17); przykłady produktów wchodzących w skład kategorii; przykłady produktów niewchodzących w skład kategorii; kryteria zawartości wybranych składników w produktach: tłuszczu ogółem, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów ogółem, cukrów dodanych, substancji słodzących (słodzików), soli, energii.
48 Produkty niedopuszczone: 1. Czekolada i słodycze, batony energetyczne, polewy i desery (czekolada i inne wyroby czekoladowe, biała czekolada, galaretki, żelki, słodycze i gotowane słodycze, gumy do żucia, karmel, czekolada do smarowania i inne słodkie polewy do kanapek, kremy orzechowe do smarowania z wyłączeniem masła arachidowego, marcepan, batony: zbożowe, granola i musli); 2. Ciasta, ciastka, inne słodkie pieczywo (wypieki, croissants, ciastka biszkoptowe, wafle, słodkie bułki, ciastka/herbatniki, herbatniki w czekoladzie, torty i ciasta); 4. Napoje a) 100% soki owocowe i warzywne, soki odtworzone z koncentratu, smoothies*; b) napoje energetyzujące; 5. Lody jadalne (lody, mrożone jogurty, lody wodne i sorbety); * Zgodnie z wytycznymi WHO dotyczącymi spożycia cukrów przez dzieci i osoby dorosłe. Jednakże, kraje mogą dopuścić 100% soki owocowe w małych porcjach. Model profili żywieniowych wg. WHO Regional Office for Europe, 2015
49 Produkty dopuszczone na określonych warunkach: 3. Pikantne przekąski (snacki) (popcorn i kukurydziane produkty, orzechy i mieszanki orzechów, savoury herbatniki, precle, inne snacki wyprodukowane z ryżu, kukurydzy, ziemniaków) zawartość cukrów dodanych zawartość soli 0 g/100 g 0,1 g/100 g 4. Napoje b) napoje mleczne (mleko i mleka słodzone, mleka migdałowe, sojowe, ryżowe i inne); zawartość tłuszczu ogółem: 2,5 g/100g zawartość cukrów dodanych: 0 g/100 g zawartość soli: 0,1 g/100 g d) inne napoje (Cola, lemoniada, oranżada, inne słodkie napoje, woda mineralna i wody smakowe); zawartość cukrów dodanych : 0 g/100g zawartość substancji słodzących: 0 g/100 g Model profili żywieniowych wg. WHO Regional Office for Europe, 2015
50 Produkty dopuszczone na określonych warunkach: 6. Zbożowe produkty śniadaniowe (owsianka, płatki kukurydziane, czekoladowe zbożowe produkty śniadaniowe, musli); zawartość tłuszczu ogółem: 10 g/100g zawartość cukrów ogółem: 15 g/100 g zawartość soli: 1,6 g/100 g 7. Jogurty, zsiadłe mleko, śmietana i inne podobne produkty (jogurt, kefir, maślanka, mleko i napoje fermentowane, świeży ser, śmietana); zawartość tłuszczu ogółem: zawartość kw. tł. nasyconych: zawartość cukrów ogółem: zawartość soli: 2,5 g/100g 2,0 g/100 g 10 g/100 g 0,2 g/100 g Model profili żywieniowych wg. WHO Regional Office for Europe, 2015
51 Systemy graficzne dotyczące znakowania żywności mogą być interesującą propozycją, uzupełniającą znakowanie żywności wartością odżywczą, wpisującą się w nurt profilowania składników odżywczych żywności, istniejący w różnych krajach i w różnych formach. Zastosowanie znaków graficznych może ułatwić konsumentowi wybór odpowiedniej dla niego żywności, zgodnej z zasadami prawidłowego żywienia.
52 Dziękuję za uwagę INSTYTUT ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA IM. PROF. DRA MED. ALEKSANDRA SZCZYGŁA ul. Powsińska 61/ Warszawa Tel: (022) Fax: (022) izz@izz.waw.pl
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2)
Dz.U.07.137.967 2010.01.22 zm. Dz.U.2010.9.63 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2) (Dz. U. z dnia 31 lipca 2007 r.) Na
Bardziej szczegółowoZnakowania Wartością Odżywczą GDA
Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA Państwowa Inspekcja Sanitarna Polska Federacja Producentów Żywności Warszawa, 19.09.2007 Znakowanie, a strategia walki z nadwagą i otyłością
Bardziej szczegółowoOgólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi informuje iż,
Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi informuje iż, Główny Inspektorat Sanitarny i Stowarzyszenie Polska Federacja Producentów
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowoZnakowanie żywności przyszłe zmiany, nowe wyzwania
Znakowanie żywności przyszłe zmiany, nowe wyzwania Klaudyna Terlicka, Principal Regulatory Advisor 21 Październik 2011 Innovation Nutrition Regulatory Safety Sensory Leatherhead Food Research 1919 Stowarzyszenie
Bardziej szczegółowoZatwierdzone oświadczenia żywieniowe
Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe Oświadczenia żywieniowe i warunki ich stosowania zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do
Bardziej szczegółowoNowe wymagania UE w znakowaniu żywności TOMASZ DOŁGAŃ
Nowe wymagania UE w znakowaniu żywności TOMASZ DOŁGAŃ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z 25 października 2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności
Bardziej szczegółowoOświadczenia żywieniowe i zdrowotne TOMASZ DOŁGAŃ
Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne TOMASZ DOŁGAŃ Granola z Granatem Sante jest źródłem witamin i składników mineralnych takich jak kwas foliowy, fosfor, miedź, mangan Fosfor pomaga w utrzymaniu zdrowych
Bardziej szczegółowoGDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie)
1. Czym jest GDA? GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego
Bardziej szczegółowodr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1
Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE) /...
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.6.2017 r. C(2017) 3664 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI do ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE) /... uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży
Bardziej szczegółowoGDA. Prawidłowe odżywianie
GDA Prawidłowe odżywianie Co to jest GDA? Prawidłowe odżywianie jest jednym z warunków zachowania dobrego stanu zdrowia. Aby móc dopasować swój sposób odżywiania do stylu życia jaki prowadzimy, niezbędne
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoPrezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!
Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA
Bardziej szczegółowoZałącznik 2a do Kodeksu Etyki Reklamy. do samoregulacji dotyczącej reklamy żywności skierowanej do dzieci w wieku poniżej 12 roku życia w Polsce
Załącznik 2a do Kodeksu Etyki Reklamy Kryteria Żywieniowe do samoregulacji dotyczącej reklamy żywności skierowanej do dzieci w wieku poniżej 12 roku życia w Polsce Marzec 2014 r. str. 1 Spis treści Wstęp...
Bardziej szczegółowoW WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoSklepik wzorowy smaczny i zdrowy
Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego
Bardziej szczegółowo11) zawartość tłuszczu w przypadku produktów mlecznych,
Dziennik Ustaw Nr 86 1642 Poz. 401 i 402 401 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTROW z dnia 25 lipca 1994 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kosztów upomnienia oraz przypadków, w których egzekucja administracyjna
Bardziej szczegółowoPlan żywieniowy: Tydzień
Plan żywieniowy: Tydzień 27.12.2018-28.12.2018 Ile dni: 2 Termin rozpoczęcia: 2018-12-27 Posiłki: 1. I śniadanie 2. II śniadanie 3. obiad 4. podwieczorek Przypisana grupa żywieniowa: Norma na energię dla
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Bardziej szczegółowoPiramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA. z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie suplementów diety. (Dz. U. z dnia 17 lutego 2003 r.)
Dz.U.03.27.236 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie suplementów diety (Dz. U. z dnia 17 lutego 2003 r.) Na podstawie art. 9 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach
Bardziej szczegółowoWYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1
WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1 W żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu
Bardziej szczegółowo8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum
8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte
Bardziej szczegółowodr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia w stołówkach i asortymentu w sklepikach szkolnych szansą na poprawę sposobu żywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak
Bardziej szczegółowo(Dz.U. L 55 z , str. 22)
1996L0008 PL 20.06.2007 001.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B DYREKTYWA KOMISJI 96/8/WE z dnia 26 lutego
Bardziej szczegółowoPlan żywieniowy: Tydzień
Plan żywieniowy: Tydzień 29.10.2018-02.11.2018 Ile dni: 4 Termin rozpoczęcia: 2018-10-29 Posiłki: 1. I śniadanie 2. II śniadanie 3. obiad 4. podwieczorek Przypisana grupa żywieniowa: Norma na energię dla
Bardziej szczegółowoBEBILON PROSYNEO HA 2 mleko następne od 6. miesiąca życia 400 g
BEBILON PROSYNEO HA 2 mleko następne od 6. miesiąca życia 400 g Cena: 33,49 PLN Opis słownikowy Dawka - Opakowanie Postać Producent Rodzaj rejestracji Substancja czynna 400 g prosz. NUTRICIA POLSKA SP.
Bardziej szczegółowoPlan żywieniowy: tydzień
Plan żywieniowy: tydzień 09.01.2018-12.01.2018 Ile dni: 4 Termin rozpoczęcia: 2018-01-09 Posiłki: 1. I śniadanie 2. II śniadanie 3. obiad 4. podwieczorek Przypisana grupa żywieniowa: Norma na energię dla
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia..... 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą Na podstawie art. 51 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowo12. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
12. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Jak rozumieć informacje zamieszczone na etykiecie produktu spożywczego. Cel: wyjaśnienie uczniom, jak korzystać z informacji żywieniowych
Bardziej szczegółowoPlan żywieniowy: Tydzień
Plan żywieniowy: Tydzień 29.04.2019-02.05.2019 Ile dni: 3 Termin rozpoczęcia: 2019-04-29 Posiłki: 1. I śniadanie 2. II śniadanie 3. obiad 4. podwieczorek Przypisana grupa żywieniowa: Norma na energię dla
Bardziej szczegółowoPlan żywieniowy: tydzień
Plan żywieniowy: tydzień 31.12.2018-04.01.2018 Ile dni: 4 Termin rozpoczęcia: 2018-12-31 Posiłki: 1. I śniadanie 2. II śniadanie 3. obiad 4. podwieczorek Przypisana grupa żywieniowa: Norma na energię dla
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoSkładniki prozdrowotne w owocach i sokach owocowych. dr n. med. Beata Piórecka
Składniki prozdrowotne w owocach i sokach owocowych dr n. med. Beata Piórecka Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z 25 października 2011 r. zawiera informacje o zasadach umieszczania
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 230/8 PL 25.8.2016 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2016/1413 z dnia 24 sierpnia 2016 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 432/2012 ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności,
Bardziej szczegółowoRACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
Bardziej szczegółowoANALIZA ZMIAN W PROFILU SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH W GOTOWEJ ŻYWNOŚCI PRZEZNACZONEJ DLA NIEMOWLĄT I MAŁYCH DZIECI
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 711 717 Halina Weker 1, 3, Małgorzata Więch 1, Marta Barańska 2, Hanna Wilska 3 ANALIZA ZMIAN W PROFILU SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH W GOTOWEJ ŻYWNOŚCI PRZEZNACZONEJ
Bardziej szczegółowoOddział Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Procesów Nauczania
Prowadzenie żywienia w placówkach nauczania i wychowania w świetle znowelizowanych przepisów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych
Bardziej szczegółowoJedzmy zdrowo na kolorowo!
Jedzmy zdrowo na kolorowo! Dlaczego powinniśmy jeść warzywa? Ponieważ są źródłem: -witamin: głównie: beta-karoten, witamina C, kwas foliowy oraz witaminy K, niacyna oraz witaminy E -składników mineralnych:
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego
Bardziej szczegółowoPL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 13/t. 15
454 31996L0008 L 55/22 DZIENNIK URZĘDOWY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH 6.3.1996 DYREKTYWA KOMISJI 96/8/WE z dnia 26 lutego 1996 r.w sprawie żywności przeznaczonej do użycia w dietach o obniżonej energetyczności
Bardziej szczegółowoWymagania w zakresie znakowania produktów mięsnych w świetle nowego rozporządzenia Unii Europejskiej
Wymagania w zakresie znakowania produktów mięsnych w świetle nowego rozporządzenia Unii Europejskiej Po kilku latach dyskusji na poziomie europejskim oraz wielu konsultacji z organizacjami producentów
Bardziej szczegółowoWybieram zdrowie i zdrowe odżywianie
Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga
Bardziej szczegółowoPO BASENIE NA FRYTKI? ĆWICZENIA TO NIE WSZYSTKO
PO BASENIE NA FRYTKI? ĆWICZENIA TO NIE WSZYSTKO Monika Hajduk dietetyk ZNACZENIE PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży jest czynnikiem warunkującym ich optymalny
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA. Anna Duda
ŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA I WYCHOWANIA W Ś W I E T L E Z N O W E L I Z O WA N YC H P R Z E P I S Ó W Anna Duda ŹRÓDŁA BIAŁKA W DIECIE bardzo ważnego składnika dla rosnącego młodego organizmu. Białko
Bardziej szczegółowoZajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Bardziej szczegółowoPlan żywieniowy: tydzień
Plan żywieniowy: tydzień 02.01.2018-08.01.2018 Ile dni: 5 Termin rozpoczęcia: 2018-01-02 Posiłki: 1. I śniadanie 2. II śniadanie 3. obiad 4. podwieczorek Przypisana grupa żywieniowa: Norma na energię dla
Bardziej szczegółowo11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Samodzielna ocena swojego żywienia i aktywności fizycznej. Cele: zapoznanie ucznia z praktycznymi aspektami układania prawidłowo zbilansowanej
Bardziej szczegółowoDobrowolny System Znakowania Wartością Odżywczą GDA ZASADY
Dobrowolny System Znakowania Wartością Odżywczą GDA ZASADY Dorota Kozłowska Polska Federacja Producentów Żywności Warszawa, 27.03.2008 1 Główne cele znakowania wartością odżywczą Znakowanie produktów spożywczych
Bardziej szczegółowoŚniadania mleczne i bezmleczne. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej
Śniadania mleczne i bezmleczne dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Mleko i przetwory mleczne Mleko i przetwory mleczne stanowią ważną grupę żywności, która jest najlepszym źródłem
Bardziej szczegółowoCo jadłem/jadłam wczoraj?
1 Co jadłem/jadłam wczoraj? 2 Talerz zdrowia 2 Pieczywo i produkty zbożowe Podstawowe źródło węglowodanów złożonych w diecie i pokarm o stosunkowo dużej wartości odżywczej. Produkty zbożowe dostarczają
Bardziej szczegółowoMAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
Bardziej szczegółowoZalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach
Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach NORMY ŻYWIENIA DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I SZKOLNYM W POLSCE OPRACOWANO W INSTYTUCIE ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA I ZATWIERDZONE ZOSTAŁY PRZEZ INSTYTUT
Bardziej szczegółowoŻyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.
Bardziej szczegółowoPlan żywieniowy: TYDZIEŃ 3 - SZKOŁA CHRZANÓW
Plan żywieniowy: TYDZIEŃ 3 - SZKOŁA CHRZANÓW Ile dni: 5 Termin rozpoczęcia: 2017-01-16 Posiłki: 1. obiad Przypisana grupa żywieniowa: Norma na energię dla podanej grupy: Wybrane posiłki mają zapewnić %
Bardziej szczegółowoPrawidłowe odżywianie. Czy marnujemy szansę na zdrowe żywienie?
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Prawidłowe odżywianie. Czy marnujemy szansę na zdrowe żywienie? prof. dr hab. Lidia Wądołowska
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3
1 ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 Uniwersytet Medyczny w Łodzi DIETA DZIECKA POWINNA BYĆ: Urozmaicona pod względem doboru produktów spożywczych, Uregulowana pod względem częstości i pory spożywania posiłków,
Bardziej szczegółowo"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 28 września 2015 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 28 września 2015 r. (OR. en) 12428/15 ADD 1 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 25 września 2015 r. Do: DENLEG 122 AGRI 493 SAN 302 DELACT 124 Sekretarz Generalny Komisji
Bardziej szczegółowoProgram edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo
Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Cel i założenia: Przypomnienie zasad prawidłowego i smacznego odżywiania Niemarnowanie jedzenia Zachęcenie do rodzinnego spożywania posiłków Zmniejszanie ilości
Bardziej szczegółowoDEKARCENAL 2:1 O SMAKU KAWY Z MLEKIEM
DEKARCENAL 2:1 O SMAKU KAWY Z MLEKIEM żywność specjalnego przeznaczenia medycznego do postępowania dietetycznego w niedożywieniu i w ryzyku jego powstania DEKARCENAL 2:1 o smaku kawy z mlekiem to kompletny
Bardziej szczegółowoCukier 1/3 łyżki (5 g) Jaja kurze - JEDNO średnie jajko 2 i 1/3 sztuki (120 g) Pomidor 1 sztuka (170 g) Szpinak, świeży 8 garści (200 g)
Poniedziałek Jaja kurze - JEDNO średnie jajko 2 i 1/3 sztuki (120 g) Pomidor 1 sztuka (170 g) Szpinak, świeży 8 garści (200 g) 1 łyżka (10 ml) Wołowina, rostbef, polędwiczka 2 i 3/4 sztuki (200 g) 1 łyżka
Bardziej szczegółowoRAPORT Z MONITORINGU ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA ŻYWIENIOWEGO I SUPLEMENTÓW DIETY W 2007 ROKU
RAPORT Z BADAŃ MONITORINGOWYCH ZAKRESIE WYBRANYCH GRUP ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA ŻYWIENIOWEGO ORAZ SUPLEMENTÓW DIETY PRZEPROWADZONYCH PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W 2007 ROKU.
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 690
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 690 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12 Data wydania: 2 lutego 2018 r. Nazwa i adres AB 690 INSTYTUT
Bardziej szczegółowoZawartość w 100 g proszku
HUMANA SL Proszek Produkt leczniczy przeznaczony do specjalnych celów żywieniowych, bez mleka. Produkt bezglutenowy. Zbilansowana dieta dla niemowląt i małych dzieci z nietolerancją mleka krowiego. Właściwości
Bardziej szczegółowodyrektywy Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r. w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych
KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. ZDROWIA I KONSUMENTÓW grudzień 2012 WYTYCZNE DLA WŁAŚCIWYCH ORGANÓW W SPRAWIE KONTROLI ZGODNOŚCI Z PRAWODAWSTWEM UE W ODNIESIENIU DO: rozporządzenia Parlamentu
Bardziej szczegółowoMądre zakupy. Kryteria wyboru żywności
Kryteria wyboru żywności Plan prezentacji: Podstawowe definicje Rady dla kupującego Etykiety produktów żywnościowych Substancje dodatkowe Wzbogacanie żywności Znakowanie żywności ekologicznej Znakowanie
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia
Bardziej szczegółowoZnakowanie wyrobów przemysłu cukrowniczego w świetle wymogów rozporządzenia (UE) nr 1169/2011. Marta Cieślakiewicz Związek Producentów Cukru w Polsce
Znakowanie wyrobów przemysłu cukrowniczego w świetle wymogów rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 Marta Cieślakiewicz Związek Producentów Cukru w Polsce Rozporządzenie PE i Rady (UE) nr 1169/2011 z 25.10.2011
Bardziej szczegółowoPlan żywieniowy: Tydzień
Plan żywieniowy: Tydzień 13.11.2018-16.11.2018 Ile dni: 4 Termin rozpoczęcia: 2018-11-13 Posiłki: 1. I śniadanie 2. II śniadanie 3. obiad 4. podwieczorek Przypisana grupa żywieniowa: Norma na energię dla
Bardziej szczegółowoDIETA PRZY CHOROBACH SERCA
ZALECENIA OGÓLNE Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (należy dbać o urozmaicenie posiłków). W skład produktów spożywczych wchodzą niezbędne składniki odżywcze zawarte w różnych ilościach i
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności i warunków ich stosowania
Dz.U.03.27.237 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności i warunków ich stosowania (Dz. U. z dnia 17 lutego 2003 r.) Na podstawie
Bardziej szczegółowoZbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej
Zbożowe śniadanie zimowe dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Asortyment produktów zbożowych Produkty zbożowe stanowią podstawę wyżywienia ludności na całym świecie, znajdują się
Bardziej szczegółowoEcho Dobrocina. Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch.
Echo Dobrocina Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch. Kwiecień 2015 Ważne aspekty wychowania fizycznego Aby poznać pojęcie wychowania fizycznego należy najpierw zaznajomić się z definicją kultury fizycznej.
Bardziej szczegółowoKOSZ OWOCOWY ZAWRÓT GŁOWY
KOSZ OWOCOWY ZAWRÓT GŁOWY 1. Galaretki Fresh & Fruity 160g Składniki: cukier, syrop glukozowy, woda, substancja żelująca: pektyny; regulator kwasowości: kwas cytrynowy; naturalne aromaty, soki owocowe
Bardziej szczegółowo1. Kontrola jakości i prawidłowości oznakowania tłuszczów do smarowania innych niż tłuszcze mleczne
Stosownie do planu pracy na IV kwartał 2011r. i programu kontroli nr DIH-81-17(1)/11/MJ przedkładam informację z wyników kontroli jakości i prawidłowości oznakowania tłuszczów do smarowania innych niż
Bardziej szczegółowoRadom, dnia r. OGŁOSZENIE
Radom, dnia 10. 08. 2016 r. OGŁOSZENIE Dyrektor Publicznej Szkoły Podstawowej Nr 32 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Radomiu ogłasza konkurs ofert na najem pomieszczenia i prowadzenie sklepiku szkolnego
Bardziej szczegółowoDieta kompletna, wysokoenergetyczna, bezresztkowa.
Nutramil suplement diety Dieta kompletna, wysokoenergetyczna, bezresztkowa. Nutramil stanowi kompozycję niezbędnych składników pokarmowych białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin, mikro- i makroelementów
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 12 maja 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 12 maja 2016 r. (OR. en) 8540/16 ADD 1 REV 1 DENLEG 34 AGRI 222 SAN 162 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 10 maja 2016 r. Do: Sekretariat Generalny
Bardziej szczegółowoŚniadanie jeść czy nie jeść? To nie jest trudne pytanie.
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Śniadanie jeść czy nie
Bardziej szczegółowoNAPOJE Z TWOIM LOGO! KATALOG PRODUKTÓW
NAPOJE Z TWOIM LOGO! KATALOG PRODUKTÓW NAPÓJ ENERGETYZUJĄCY NAPÓJ ENERGETYZUJĄCY - puszka aluminiowa typu: slim 250ml skład: woda, cukier, glukoza, kwas cytrynowy, dwutlenek węgla, tauryna (400mg/100ml),
Bardziej szczegółowoSKLEPIKI SZKOLNE. Lista produktów spożywczych polecanych do sklepiku szkolnego
SKLEPIKI SZKOLNE Prawidłowe żywienie jest jednym z istotnych elementów wpływających korzystnie na zdrowie dziecka. Dzieci i młodzież powinny spożywać 4-5 posiłków w ciągu dnia. Oznacza to, iż w czasie
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIA. (Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 259/2 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2017/1798 z dnia 2 czerwca 2017 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 w odniesieniu do szczegółowych
Bardziej szczegółowoDOBROWOLNY PROGRAM ZNAKOWANIA WARTOŚCIĄ ODŻYWCZĄ GDA
DOBROWOLNY PROGRAM ZNAKOWANIA WARTOŚCIĄ ODŻYWCZĄ GDA Opracowany przez STOWARZYSZENIE POLSKA FEDERACJA PRODUCENTÓW ŻYWNOŚCI na podstawie Przewodnika Konfederacji Przemysłu Żywności i Napojów UE (CIAA) przygotowanego
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej. (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
6.9.2017 L 230/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2017/1522 z dnia 2 czerwca 2017 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
Bardziej szczegółowoAE/ZP-27-17/15 Załącznik Nr 1 Formularz Cenowy
AE/ZP-27-17/15 Załącznik Nr 1 Formularz Cenowy Cena brutto zamówienia - każdego pakietu powinna stanowić sumę wartości brutto wszystkich pozycji ujętych w pakiecie, natomiast wartość brutto poszczególnych
Bardziej szczegółowoWybieram zdrowie i zdrowe odżywianie
Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga
Bardziej szczegółowoDietetyk Angelika Frączek DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA. Imię i nazwisko...
DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA Imię i nazwisko... Proszę o sumienne wypełnienie niniejszego wywiadu żywieniowego, który posłuży do oceny Pani/Pana sposobu żywienia. Dobrze, aby dzienniczek wypełniać
Bardziej szczegółowoZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Bardziej szczegółowoPlan żywieniowy: Tydzień
Plan żywieniowy: Tydzień 01.10.2018-5.10.2018 Ile dni: 5 Termin rozpoczęcia: 2018-10-01 Posiłki: 1. I śniadanie 2. II śniadanie 3. obiad 4. podwieczorek Przypisana grupa żywieniowa: Norma na energię dla
Bardziej szczegółowoCzy opodatkowanie dyskryminujące cukier to właściwa droga do walki z otyłością?
Czy opodatkowanie dyskryminujące cukier to właściwa droga do walki z otyłością? Michał Gawryszczak Dyrektor Biura Związku Producentów Cukru w Polsce Konferencja Pokampanijna Stowarzyszenia Techników Cukrowników
Bardziej szczegółowo