Poznański Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości zamiast Zarząd PAIP

Transkrypt

1 Poznański Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości zamiast Zarząd PAIP Badanie potencjału organizacji studenckich w ramach projektu Spinnet. Stworzenie sieci organizacji studenckich działających na rzecz przedsiębiorczości akademickiej na terenie województw wielkopolskiego, łódzkiego, mazowieckiego. Raport końcowy 1 ECORYS Polska 2011

2 Spis treści Część I Analiza danych zastanych... 4 Wprowadzenie cel projektu... 4 Organizacje studenckie... 5 Uczelniane organizacje studenckie... 5 Pozauczelniane organizacje studenckie... 6 Międzynarodowe sieci organizacji studenckich... 6 Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości... 7 Przedsiębiorczość akademicka... 9 Charakterystyka... 9 Wsparcie przedsiębiorczości... 9 Wyniki badań Akty prawne Bariery rozwoju przedsiębiorczości akademickiej Bariery według studenta Bariery według przedsiębiorcy Badanie potencjału organizacji studenckich Obszary badawcze Streszczenie wstępne Metodologia Wyniki Ogólna charakterystyka organizacji studenckich Oferta Wielkość Finanse Osoby objęte wsparciem Poziom zatrudnienia w organizacjach studenckich Organizacje studenckie i przedsiębiorczość akademicka Cel działania Rodzaje aktywności Promocja przedsiębiorczości akademickiej Potrzeby szkoleniowe Ograniczenia

3 Wnioski i rekomendacje Załącznik 1 Scenariusz wywiadu CATI Załącznik 2 Lista organizacji studenckich biorących udział w badaniu WOJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Bibliografia Publikacje i raporty z badań Strony

4 Analiza danych zastanych Wprowadzenie cel projektu Projekt "Spinnet. Stworzenie sieci organizacji studenckich działających na rzecz przedsiębiorczości akademickiej na terenie województw wielkopolskiego, łódzkiego, mazowieckiego" jest realizowany przez Poznański Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytetu V. Dobre rządzenie, Działania 5.4 Rozwój potencjału trzeciego sektora, Poddziałania Rozwój dialogu obywatelskiego. Projekt Spinnet jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Projekt ma charakter szkoleniowo-doradczy i skierowany jest do organizacji studenckich funkcjonujących na uczelniach wyższych, które zajmują się wspieraniem przedsiębiorczości wśród studentów. Głównym celem projektu jest: stworzenie jednej ponadregionalnej (województwo łódzkie, mazowieckie oraz wielkopolskie) sieci współpracy minimum 15 organizacji studenckich działających na rzecz promocji przedsiębiorczości i samozatrudnienia. Sieć będzie partnerem dla administracji publicznej, w tym uczelni, we wprowadzaniu zmian w zakresie kształcenia i wspierania przedsiębiorczości na uczelniach wyższych. W ramach Projektu przewiduje się stworzenie strategii systemowego narzędzia służącego wdrażaniu działań pro przedsiębiorczych na uczelniach. Przedstawiciele organizacji uczestniczących w sieci będą dążyli do wprowadzenia tej strategii na poszczególnych uczelniach. W projekcie zakłada się działania lobbingowe mające na celu pobudzenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego do wprowadzenia działań pro przedsiębiorczych. 4

5 Organizacje studenckie Uczelniane organizacje studenckie Zgodnie z art Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym studenci mają prawo zrzeszania się w uczelnianych organizacjach studenckich, w szczególności w kołach naukowych oraz zespołach artystycznych i sportowych. Do organizacji studenckich zaliczamy także wszelkiego rodzaju korporacje akademickie, oddziały stowarzyszeń działających na mocy prawa o stowarzyszeniach, kluby dyskusyjne, kluby zainteresowań, organizacje o charakterze duszpasterskim. Wymienione organizacje spełniają niezwykle ważną rolę w życiu społeczności uniwersyteckiej - umożliwiają one studentom rozwijanie zainteresowań, poszerzanie wiedzy i doskonalenie praktycznych umiejętności. Uczelnie pomagają swoim organizacjom w sposób bezpośredni poprzez pomoc finansową. Dodatkowa pomoc opiera się na udzielaniu rekomendacji, wsparciu merytorycznym a także obejmowaniu patronatem przy organizacji różnego rodzaju imprez. Pomoc materialna może również przybierać formę zabezpieczenia zaplecza lokalowego, zaopatrzenia w artykuły niezbędne do bieżącej działalności, pomocy w organizacji imprez, przedsięwzięć badawczych i wydawniczych. Dla wielu organizacji studenckich ta forma wsparcia finansowego lub rzeczowego jest bardzo istotna. Uczelniane organizacje studenckie funkcjonują non profit - nie prowadzą działalności gospodarczej. W przeciwieństwie do zarejestrowanych organizacji studenckich (działających na podstawie przepisów prawa ustawy z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach) nie posiadają osobowości prawnej. Jednakże każda organizacja studencka, która działa na uczelni musi być zarejestrowana. W tym celu składa się wniosek, w którym wskazuje się nazwę organizacji i jej siedzibę, imiona i nazwiska członków założycieli, imię i nazwisko osoby upoważnionej do dokonania czynności związanych z rejestracją organizacji, opinię organu Samorządu Studentów oraz dane kontaktowe do członków zarządu organizacji. Organizacja studencka działa na podstawie statutu (deklaracji założycielskiej oraz regulaminu), programu i zakresu działania organizacji. Podmiotem sprawującym nadzór nad działalnością organizacji jest rektor uczelni. 5

6 Pozauczelniane organizacje studenckie Wśród organizacji studenckich możemy wyróżnić nie tylko organizacje uczelniane, ale także działające samodzielnie, bądź przynależące do sieci organizacji. Pozauczelniane organizacje studenckie często przyjmują formę stowarzyszenia bądź fundacji. Stowarzyszenie rejestrowe (posiadające osobowość prawną) mogą zakładać terenowe jednostki organizacyjne, łączyć się w związki stowarzyszeń, przyjmować w poczet swych członków osoby prawne oraz korzystać i przyjmować dotacje od organów władzy państwowej i innych instytucji. Kwestię zakładania tego typu stowarzyszeń reguluje ustawa Prawo o stowarzyszeniach. Wymaga się, aby takie stowarzyszenie zarejestrowane było w Krajowym Rejestrze Sądowym. Organem nadzorczym jest wojewoda w odniesieniu do stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego lub starosta w odniesieniu do innych stowarzyszeń. Majątek takich stowarzyszeń powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej. Organizacje studenckie mające formę stowarzyszenia lub organizacji pożytku publicznego mogą starać się o dofinansowania wynikające np. z akcji przekazywania 1% podatku. Kolejnym źródłem bywają wpłaty od sponsorów prywatnych a także składki członkowskie Międzynarodowe sieci organizacji studenckich Organizacje studenckie należące do sieci organizacji międzynarodowych w przeważającej większości działają non-profit, skupiając młodych ludzi zorientowanych na edukację. Ze względu na ich międzynarodowy wymiar, często oficjalnym językiem komunikacji jest język angielski. Celem działalności tych sieci jest nawiązanie kontaktów ze studentami z całego świata. Sieci organizacji międzynarodowych stwarzają możliwość integracji, wymiany poglądów, zdobywania doświadczenia i udziału w międzynarodowych projektach i wymianach. Organizacje międzynarodowe działające w naszym kraju znacznie przyczyniają się do promocji Polski i polskiego rynku. 6

7 Celem stowarzyszeń międzynarodowych jest stymulowanie procesu wymiany wiedzy pomiędzy studentami z naciskiem na wymiar praktyczny, promowanie współpracy studentów z całego świata, przygotowanie studentów do wyzwań o wymiarze światowym w ich przyszłej karierze zawodowej. Za ich pośrednictwem następuje rozwijanie międzynarodowej sieci organizacji poprzez wspieranie inicjatyw komitetów lokalnych, organizowanie spotkań międzynarodowych, seminariów tematycznych, praktyk zagranicznych. Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości W związku z dofinansowaniami płynącymi ze strony Unii Europejskiej w ostatnim czasie powstało wiele organizacji studenckich zwanych Inkubatorami Przedsiębiorczości. Są to ośrodki, które wspierają rozwój małych firm, w tym nowotworzonych, poprzez oferowanie lokalu i niezbędnych usług. Podstawowym zadaniem inkubatora jest asysta w procesie tworzenia oraz pomoc w pierwszym okresie działania małej firmy. Inkubator akademicki to specyficzny typ inkubatora przedsiębiorczości. Tworzone są one w otoczeniu szkół wyższych i wspierają studentów oraz pracowników naukowych w praktycznych działaniach rynkowych. Oprócz funkcji realizowanych w tradycyjnych inkubatorach można wymienić cały szereg specyficznych działań zorientowanych na edukację przedsiębiorczości oraz komercjalizację nowych produktów i technologii. W inkubatorze akademickim występują szczególne możliwości rozwoju poprzez: dostęp do uczelnianych laboratoriów i aparatury badawczej, doradztwo technologiczne i patentowe, bezpośrednie możliwości wykorzystania wiedzy naukowców i studentów przy świadczeniu usług doradczych i szkoleniowych, dostęp do baz danych o badaczach i wynalazcach, pomysłach, patentach i technologiach. Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości wpływają na uatrakcyjnienie oferty edukacyjnej uczelni oraz poprawiają jej image. Są to także dodatkowe możliwości dochodów dla studentów, pracowników naukowych i inżynieryjno-technicznych (oni także mogą liczyć na obniżkę kosztów założycielskich firmy). Dzięki Akademickim Inkubatorom Przedsiębiorczości studenci oraz pracownicy uczelni mają zapewniony dostęp do doradztwa i informacji. Taka jednostka działająca na terenie uczelni wpływa pozytywnie na relacje z otoczeniem i lokalnym biznesem, a także zwiększa dochody ze współpracy i transferu technologii do firm absolwenckich. 7

8 Działalność akademickich inkubatorów zwiększa zamówienia oraz wpływa korzystnie na sponsorowanie działalności badawczej. 8

9 Przedsiębiorczość akademicka Charakterystyka Od kilku lat w Polsce mówi się o przedsiębiorczości w środowisku akademickim, która jest rozumiana jako gotowość i zdolność do podejmowania i rozwiązywania (w sposób twórczy i nowatorski) problemów. Jest to także umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans i okazji oraz elastyczne przystosowanie się do zmieniających się warunków funkcjonowania. Może się ona przejawiać w przedsiębiorczych zachowaniach przedstawicieli społeczności i środowiska akademickiego, praktycznym wykorzystaniu wiedzy zdobytej na studiach w przyszłej działalności gospodarczej, a także zakładaniem i prowadzeniem własnego biznesu. Jest to także aktywność w sferze edukacji biznesu oraz praktyczne wsparcie dla nowych firm powstałych na bazie know-how. Zdaniem prof. Koźmińskiego przedsiębiorczość studentów, czyli osób z wyższym wykształceniem jest bardzo istotna dlatego, że te osoby mają większe szanse na stworzenie biznesu opartego na wiedzy. Przedsiębiorczością akademicką nie można określać umiejętności radzenia sobie na studiach, godzenia studiów i pracy a także opanowania uczelnianej administracji i zasad funkcjonowania na uczelni wyższej. Według słownika pojęć Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości pojęcie przedsiębiorczości można rozpatrywać w dwóch ujęciach: klasycznym oraz potocznym. Ujęcie klasyczne mówi o przedsiębiorczości akademickiej jako o zaangażowaniu pracowników nauki w tworzenie nowych przedsiębiorstw. Ujęcie potoczne klasyfikuje przedsiębiorczość akademicką jako wszelkiego rodzaju zaangażowanie placówek naukowych, pracowników pomocniczych i administracji, doktorantów i studentów w działalność gospodarczą (samozatrudnienie). Według czołowego amerykańskiego badacza tej problematyki Scott a Shane przedsiębiorczość akademicka w znacznej mierze polega na zakładaniu firm odpryskowych (spin-off). Są to nowe firmy tworzone przez członków społeczności akademickiej w celu komercjalizacji technologii, stanowiącej element własności intelektualnej wytworzonej w macierzystej instytucji naukowej. Wsparcie przedsiębiorczości Pojęcie przedsiębiorczości zakłada komunikację, współpracę oraz wsparcie pomiędzy uczelniami a otoczeniem. Instytucje wspierające przedsiębiorczość akademicką nie 9

10 ograniczają się jedynie do działań informacyjno promocyjnych. Organizują one szkolenia, konkursy, wydają poradniki instruktażowe, publikacje nakierowane na wzrost świadomości, prowadzą badania postaw i zapotrzebowania środowiska akademickiego, tworzą portale (np. portal Innowacji stworzony przez PARP). Doskonałym przykładem wsparcia przedsiębiorczości akademickiej przez instytucję są działania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Opracowała ona rekomendacje odnośnie konstruowania efektywnych instrumentów wsparcia dla rozwoju przedsiębiorczości akademickiej oraz zaproponowała rozwiązania systemowe, które przyczynią się do jej rozwoju. PARP dokonała także diagnozy stanu rozwoju przedsiębiorczości akademickiej w Polsce oraz określiła potencjał i zapotrzebowanie środowiska akademickiego. Opisane zostały czynniki utrudniające rozwój przedsiębiorczości akademickiej, określono także zapotrzebowanie na szkolenia służące rozwojowi przedsiębiorczości akademickiej w Polsce. W ramach akcji związanych z przedsiębiorczością akademicką organizacje studenckie prowadzą szereg działań. Od czysto promocyjnych polegających na mówieniu czym jest a czy nie jest przedsiębiorczość akademicka i jakie płyną z niej korzyści po działania doradczo - informacyjne. Organizacje studenckie starają się promować postawy przedsiębiorcze uczą zainteresowanych studentów jak być przedsiębiorczym i jak zostać przedsiębiorcą. Dysponują wiedzą o tym, jakie są formy zakładania działalności, źródła finansowania lub współfinansowania pomysłów biznesowych. W swojej ofercie często dysponują informacjami na temat instytucji wspierających przedsiębiorczość w regionie. Pośredniczą w negocjacjach oraz kontaktach z zainteresowanymi firmami. Oferują pomoc w tworzeniu firmy, opracowaniu biznesplanu, prowadzeniu księgowości, w przygotowaniu dokumentów. Udostępniają lokale, sprzęt komputerowy. Członkowie organizacji studenckich często angażują społeczności uczelni w działania związane z przedsiębiorczością akademicką poprzez promocję, punkty informacyjne, spotkania, broszury, indywidualne konsultacje z promotorami/opiekunami. 10

11 Wyniki badań Z badań przeprowadzonych na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości wynika, że 73% ankietowanych pracowników naukowych i 60% studentów jest zdania, że uczelnie oferują w swoim programie studiów przedmioty sprzyjające działaniom przedsiębiorczym. Należy zaznaczyć, że dla pewnego odsetka badanych oferta ta w znacznej mierze nie jest odbierana jako sprzyjająca rozwojowi przedsiębiorczości (odpowiednio 10% studentów i 22% kadry naukowej). Pojęcie przedsiębiorczości akademickiej zakłada komunikację pomiędzy organizacjami oraz uczelniami a otoczeniem. Jako instytucje wspierające przedsiębiorczość osoby badane najczęściej wskazują Biura Karier (ponad 50%), ośrodki szkoleniowo - doradcze (72%), banki komercyjne (66%), inkubatory przedsiębiorczości (63%), Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości (62%), Polską Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (60%), fundusze pożyczkowe (53%) oraz izby i stowarzyszenia gospodarcze (53%). Za instytucje najbardziej aktywne w rozwijaniu przedsiębiorczości zostały uznane Biura Karier (47%), a w dalszej kolejności ośrodki szkoleniowo-doradcze (36%) oraz Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości (31%). Według osób badanych najbardziej efektywnym źródłem informacji na temat przedsiębiorczości akademickiej jest Internet (powyżej 70%). Równie silny wpływ mają akcje promocyjne na wybranych uczelniach oraz cykle informacyjne w postaci seminariów skierowanych do studentów i pracowników naukowych. Jako najmniej skuteczne narzędzia studenci i pracownicy uczelni wskazują przygotowywanie publikacji o przedsiębiorczości akademickiej oraz, co szczególnie ciekawe, konferencje i seminaria skierowane do władz uczelni. Jest to zadziwiający wynik szczególnie, iż organy te powinny być zainteresowane stymulowaniem przedsiębiorczości w środowisku akademickim. Jako pierwszoplanowych odbiorców działań promocyjnych badani wskazali studentów, w drugiej kolejności młodą kadrę naukową (do 10 lat stażu pracy na uczelni), a następnie same władze uczelni. W oparciu o wyniki przeprowadzonych badań powstała baza zagadnień szkoleniowych skierowanych do środowiska akademickiego. Respondenci badań prowadzonych w imieniu PARP wskazali wyraźnie na potrzebę zmniejszenia zagadnień teoretycznych w przypadku zajęć z obszaru przedsiębiorczości, poprzez włączenie w proces 11

12 edukacyjny w pierwszej kolejności praktyków z odpowiednim przygotowaniem, przedsiębiorców, konsultantów oraz ekspertów. Oferta edukacyjna powinna być nastawiona na kształcenie umiejętności społecznych i menadżerskich, umiejętność zakładania i bieżącego prowadzenia działalności gospodarczej, zarządzania strategicznego. Osoby badane zgłaszały także chęć uczestnictwa w szkoleniach specjalistycznych. Zdaniem respondentów kształcenie umiejętności społecznych i menadżerskich powinno obejmować: rozwój predyspozycji i cech przedsiębiorczych, kreatywności, multidyscyplinarności i integracji badań, warsztaty koncentrujące się na rozwoju pasji naukowych, rozwoju świadomości możliwości naukowo-biznesowych, autoprezentację, techniki negocjacyjne, zarządzanie zasobami ludzkimi, skuteczne przywództwo, budowanie zespołu i partnerstwa, komunikację interpersonalną, rozwiązywanie konfliktów, organizację czasu pracy oraz etykę w nauce i biznesie. Szkolenie z zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej powinno koncentrować się na aspektach formalno-prawnych działalności gospodarczej, formach prawnych firm, umowach gospodarczych, finansowych (kredyty, pożyczki, leasing, franchising, dotacje, granty), przepisach podatkowych i ubezpieczeniowych, prawie pracy i BHP, przepisach regulujących prowadzenie różnych rodzajów działalności, regułach konkurencji, pozyskiwaniu źródeł finansowania projektów biznesowych, rozwiązywania bieżących problemów w firmie a także rozwijania kontaktów międzynarodowych w biznesie. Kształcenie z zakresu zarządzania strategicznego powinno się koncentrować na konstrukcji biznesplanu, budowie strategii rozwoju firmy, marketingu i analizie rynku, kształtowaniu produktów i usług, technikach sprzedaży, planowaniu finansowemu, podejmowanie decyzji na podstawie danych o firmie otrzymanych z systemów informacyjnych, zarządzaniu głównymi obszarami firmy finanse i księgowość, kadry i płace, logistyce, produkcji, CRM, informacji menadżerskiej, wdrażaniu innowacji i nowych technologii w firmie. Równie ważne w tym zakresie okazały się informacje o ryzyku i niepewności w działalności firm (w tym innowacyjnych), wykorzystaniu funduszy europejskich dla tworzenia i rozwoju firm, wykorzystaniu pozafinansowych instrumentów wsparcia rozwoju firm (parki technologiczne, inkubatory, doradztwo, coaching, mentoring itp.), a także znajomość globalnych kierunków rozwoju gospodarczego. 12

13 Rozwój przedsiębiorczości akademickiej to także zapotrzebowania na szkolenia specjalistyczne takie jak: prawo autorskie i prawo własności przemysłowej, implementacja nowych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych do gospodarki, sporządzanie wniosków o granty i dotacje na przedsięwzięcia badawczo-rozwojowe, zasady i kryteria oceny projektów innowacyjnych, wykorzystanie technologii informacyjnych w zarządzaniu firmą, funkcjonowania uczelnianych systemów komercjalizacji badań naukowych. W ramach szkoleń specjalistycznych równie istotne okazały się informacje na temat opracowywania sposobów wdrożenia wynalazku, zasad tworzenia firm współpracujących z uczelnią, metod oceny potencjału rynkowego technologii, innowacji rodzaju i uwarunkowań wprowadzania, specyfiki firm innowacyjnych i technologicznych, umiejętności językowych o profilu biznesowym, źródeł finansowania działalności gospodarczej ze środków europejskich w układzie branżowym/regionalnym. Akty prawne Zgodnie z art Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym studenci mają prawo zrzeszania się w uczelnianych organizacjach studenckich jednakże istnieją także regulacje prawne, które bezpośrednio mówią o pojęciu przedsiębiorczości akademickiej. Przedsiębiorczość akademicka jest regulowana prawnie głównie poprzez ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym. Według tej ustawy uczelnie mogą współpracować z otoczeniem gospodarczym, w szczególności przez sprzedaż lub nieodpłatne przekazywanie wyników badań i prac rozwojowych przedsiębiorcom. Powinny one także szerzyć ideę przedsiębiorczości w środowisku akademickim, w formie działalności gospodarczej wyodrębnionej organizacyjnie i finansowo od działalności edukacyjnej. Tak więc misję prowadzenia badań i kształcenia studentów uzupełniono o możliwość a nawet konieczność - oddziaływania na otoczenie społeczno-gospodarcze. W artykule 86 ustawy wprowadzono możliwość tworzenia nowych uczelnianych instrumentów transferu technologii. W celu lepszego wykorzystania potencjału intelektualnego i technicznego uczelni oraz transferu wyników prac naukowych do gospodarki, uczelnie mogą prowadzić Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości oraz centra transferu technologii. Ustawa umożliwia funkcjonowanie tych jednostek w formie spółki handlowej lub fundacji. Należy zaznaczyć, że na działalność uczelnianych centrów transferu technologii pośrednio rzutuje także "Ustawa o niektórych formach wspierania 13

14 działalności innowacyjnej". Jednakże ustawodawca nie definiuje do końca tego typu organizacji i pozostawia dosyć szerokie możliwości uczelni. Bariery rozwoju przedsiębiorczości akademickiej W Polsce szkoły wyższe są ciągle postrzegane jako podmioty zasadniczo niezainteresowane tym, aby pracownicy czy studenci rozwijali działalność gospodarczą. Jako podstawowe zagrożenia dla przedsiębiorczości akademickiej w ogólnodostępnych źródłach wymienia się wątpliwości legislacyjne, wieloetatowość, szarą strefę na uczelni, problemy własności intelektualnej oraz brak odpowiednich procedur i regulacji. Bariery według studenta Z punktu widzenia studentów czynniki blokujące rozwój ich przedsiębiorczości można podzielić na sytuacyjne oraz strukturalne. Wśród barier sytuacyjnych niezwykle istotny jest brak odpowiednich kwalifikacji pracowników oraz niski poziom zaangażowania uczelni w przedsiębiorczość akademicką. Nie bez znaczenia jest niska motywacja ze strony samych studentów, brak hierarchizacji i identyfikacji celów oraz konsekwentnej ich realizacji. Do barier sytuacyjnych można także zaliczyć niedostateczną informację o przedsiębiorczości akademickiej i jej formach, brak zaufania do firm studenckich a także bariery w kontaktach między studentami a pracownikami struktur uczelnianych (brak osobistego zaangażowania pracowników uczelni, brak partnerskich stosunków między nauczycielem a studentem). Studentów często zniechęca do działań przedsiębiorczych brak wiedzy prawnej i księgowej, wszelka biurokracja, bariery strukturalne i systemowe, brak środków finansowych, brak efektywnej infrastruktury instytucjonalnej. Negatywny wpływ na działania biznesowe studentów niezaprzeczalnie ma zbyt teoretyczne kształcenie, czyli wyposażanie ich w wiedzę, która nie przystosowuje do realiów rynku pracy. Nie bez znaczenia jest brak lub bardzo mała ilość szkoleń ukierunkowujących do prowadzenia działalności gospodarczej. Studentów często blokują ograniczenia ze strony państwa (wysokie pośrednie koszty pracy, zły system fiskalny) a także wysokie koszty wejścia w działalność gospodarczą. Z punktu widzenia środowisk akademickich niezwykle istotnym jest brak jednoznacznego rozwiązania kwestii własności intelektualnej. 14

15 Bariery według przedsiębiorcy Według przedsiębiorców przedsiębiorczość akademicką ogranicza brak informacji i wiedzy o możliwościach rozwoju, biurokratyzacja procedur a także mała aktywność studentów - negatywne nastawienie do prowadzenia działalności gospodarczej. Kolejnym z czynników jest niewłaściwe podejście uczelni do możliwości działania jako instytucji rynkowej, niskie zainteresowanie uczelni przedsiębiorczością akademicką. Istotną barierą jest brak wsparcia finansowego ze strony uczelni na inicjatywy absolwentów. Do barier strukturalnych i systemowych przedsiębiorcy zaliczają trudności finansowe brak dostępu do kapitału, za małe wsparcie finansowe, marnotrawienie środków, brak kontroli nad działaniami wspierającymi przedsiębiorczość akademicką. Z punktu widzenia przedsiębiorców przedsiębiorczość akademicką ogranicza fakt, że uczelnie nie posiadają wolnych środków finansowych na poważne angażowanie się w promowanie przedsiębiorstw. Ich zdaniem brakuje także odpowiednio wykwalifikowanej kadry szkoleniowej, eksperckiej a co za tym idzie odnawianych szkoleń dla studentów i absolwentów. Uczelnie nie informują studentów oraz przedsiębiorców na temat nisz rynkowych, potencjalnych obszarów inwestowania a także nie mają koncepcji doinwestowywania czy też wspierania firm wychodzących z inkubatorów. Negatywnie na przedsiębiorczość akademicką działa system prawny, obciążający finansowo nowopowstałe przedsiębiorstwa. Podejmowanie i rozwój przedsiębiorczości na wyższych uczelniach wymaga aktywnej roli uczelni w tym procesie. Niezwykle ważna dla przyszłości i rozwoju przedsiębiorczości akademickiej jest zmiana świadomości kadry zarządzającej, korpusu administracyjnego i pracowników szkół wyższych. Z badań przeprowadzonych na zlecenie PARP wynika, iż zaledwie 1/3 ankietowanych pracowników naukowych wykazuje się prowadzeniem jakiejkolwiek współpracy z firmami komercyjnymi lub instytucjami. Pozostali koncentrują się wyłącznie na działalności dydaktycznej i naukowej w ramach swych uczelni. Powinno się większy nacisk kłaść na dostosowanie polityki w zakresie: strategii rozwoju nauki i szkolnictwa wyższego, warunków prowadzenia biznesu, rozwoju systemu wsparcia oraz integracji uczelni z otoczeniem. Olbrzymią rolę odgrywa sama oferta edukacyjna zawierająca przedmioty z zakresu zakładania nowych firm, zarządzania projektami. 15

16 W kwestii rozwoju umiejętności przedsiębiorczych wśród studentów niezwykle istotną rolę odgrywają praktyki zawodowe w firmach i instytucjach. Pozwalają one na poznanie od środka realiów oraz problemów funkcjonowania firm, ich bieżącej działalności. 16

17 Badanie potencjału organizacji studenckich Obszary badawcze Poniższy raport zawiera wyniki badania organizacji studenckich przeprowadzonego w ramach projektu "Spinnet. Stworzenie sieci organizacji studenckich działających na rzecz przedsiębiorczości akademickiej na terenie województw wielkopolskiego, łódzkiego, mazowieckiego". Badaniem objęto organizacje studenckie, które ze względu na swoją charakterystykę mają różne cele działania, grupę docelową, ofertę oraz metody współpracy. Istnieją znaczne różnice pomiędzy ich wielkością, liczbą zatrudnianych pracowników, wolontariuszy oraz schematem struktury. W celu przedstawienia dokładnej charakterystyki organizacji w badaniu poruszono wszelkie wyżej wymienione elementy. Analizie poddana została ogólna charakterystyka działalności, źródła finansowania, grupa docelowa. Badanie przedstawia także zakres działań organizacji, oraz to, w jaki sposób następuje ich realizacja, czy dana organizacja zajmuje się aktywnymi metodami wsparcia. Na podstawie wyników wskazano organizacje, które zajmują się pośrednio lub bezpośrednio zagadnieniem przedsiębiorczości akademickiej. Głębszej analizie został poddany potencjał tych organizacji, które deklarowały jakikolwiek związek z tematyką przedsiębiorczości. Przeanalizowano sposób w jaki organizacja wspiera przedsiębiorczość studencką. Zebrano informacje na temat projektów związanych z przedsiębiorczością realizowanych przez powyższe organizacje. Przeanalizowano również współpracę danych jednostek z innymi organizacjami pod kątem przedsiębiorczości akademickiej - szczególnie skupiono się na współpracy z innymi organizacjami studenckimi, uczelniami, samorządami oraz pracodawcami. Analizie poddano zapotrzebowanie wszystkich organizacji studenckich biorących udział w badaniu na informacje z zakresu znaczenia przedsiębiorczości akademickiej dla uczelni i regionu. Sprawdzono, czy istnieje potrzeba informowania o formach i narzędziach inicjowania, wspierania oraz promowania przedsiębiorczości akademickiej. Badaniem objęto zakres informacji o podmiotach wspierających przedsiębiorczość akademicką w Polsce, dobrych praktykach, regulacjach prawnych, źródłach i formach finansowania przedsiębiorczości akademickiej oraz zarządzania działalnością pro-przedsiębiorczą na uczelni. 17

18 Ponadto zbadano potrzeby szkoleniowo-doradcze z zakresu sprawowania przywództwa i zarządzania, pozyskiwania dotacji ze środków publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem opracowania dokumentacji aplikacyjnej oraz fundraisingu. Sprawdzono, czy organizacje studenckie potrzebują szkoleń w zakresie zarządzania projektem, opracowywania strategii wspierania przedsiębiorczości akademickiej na uczelni i w regionie, opracowywania strategii rozwoju organizacji studenckich. W badaniu respondenci pytani byli również o chęć udziału w szkoleniach związanych z kształtowaniem umiejętności nawiązywania i utrzymywania współpracy z władzami uczelni, administracją publiczną oraz z przedsiębiorcami w zakresie przedsiębiorczości akademickiej oraz metod i form wywierania wpływu na otoczenie w celu zapewniania właściwych warunków rozwoju przedsiębiorczości akademickiej. W celu nawiązania późniejszych kontaktów zebrano wszelkie niezbędne dane teleadresowe, kontakty do osób odpowiedzialnych za reprezentowanie wraz z numerami KRS organizacji (załącznik nr 2). 18

19 Streszczenie wstępne Badanie przeprowadzono na 220 organizacjach studenckich (118 województwo mazowieckie, 61 województwo wielkopolskie, 41 województwo łódzkie). Celem działalności w ponad połowie przypadków jest integrowanie środowiska studenckiego, naukowego oraz gospodarczego, jaki i tworzenie możliwości aktywizacji młodzieży. Najczęściej respondenci realizują powyższe cele poprzez organizowanie szkoleń, warsztatów oraz konferencji a także organizowanie cyklicznych akcji promocyjnych. Nieznacznie ponad połowa badanych organizacji zadeklarowała, że w swojej działalności zajmuje się promowaniem, inicjowaniem lub wspieraniem przedsiębiorczości akademickiej. W związku z tą działalnością najczęściej organizują oni spotkania informacyjne. Ponad połowa z tych organizacji realizowała już projekty związane z przedsiębiorczością akademicką. Często działanie te realizowane są w partnerstwach (np. pomiędzy organizacjami studenckimi) bądź pod patronatem (np. uczelni wyższej). Najrzadziej organizacje studenckie współpracują z przedstawicielami administracji rządowej. Wśród potrzeb szkoleniowo-doradczych oraz informacyjnych dominują te koncentrujące się wokół finansów. Respondenci kładli duży nacisk na pozyskiwanie informacji odnośnie źródeł i form finansowania przedsiębiorczości akademickiej i organizacji studenckich. Ich zdaniem niezbędne jest szkolenie kadr w zakresie pozyskiwania dotacji ze środków publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem opracowania dokumentacji aplikacyjnej. 19

20 Metodologia Badanie przeprowadzono w okresie czerwiec sierpień 2011 roku metodą CATI (Computer Assisted Telephone Interview). Celem badania było przeprowadzenie ankiety telefonicznej z jak największą liczbą organizacji studenckich. Bazę podmiotów badanych stworzono na podstawie ogólnodostępnych baz z portali: Portal organizacji pozarządowych Lista organizacji Pożytku Publicznego Studencki portal W celu znalezienia dodatkowych organizacji weryfikowano także strony internetowe uczelni wyższych w badanych regionach pod kątem istniejących organizacji studenckich. Pierwotna baza liczyła 290 rekordów (158 województwo mazowieckie, 74 województwo wielkopolskie, 58 województwo łódzkie). W miarę realizacji badania baza była systematycznie poszerzana i uzupełniana. Zgodnie z założeniami projektu badanie przeprowadzono w trzech województwach: mazowieckim, wielkopolskim oraz łódzkim. W realizacji badania brało udział czterech ankieterów, którzy przed przystąpieniem do realizacji badania zostali przeszkoleni w zakresie obejmującym badanie. Badanie realizowane było w trybie dziennym, przy czym w kilku wyjątkowych przypadkach (na prośbę respondenta) ankieterzy dzwonili w późnych godzinach wieczornych. Praca ankieterów była szczegółowo nadzorowana, poprzez monitoring i nadzór supervisora. Przed przystąpieniem do realizacji badania stworzony został kwestionariusz pozwalający na uzyskanie odpowiedzi na wszystkie zagadnienia oraz obszary badawcze. W kwestionariuszu znajdowały się zarówno pytania o charakterze zamkniętym jak i pytania otwarte. Pytania znajdujące się w arkuszu były zarówno jedno- jak i wielokrotnego wyboru. Kwestionariusz został zaakceptowany przez Poznański Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości (zaakceptowana wersja kwestionariusza została dołączona do niniejszego raportu, jako załącznik nr 1). 20

21 Wyniki Ogólna charakterystyka organizacji studenckich W badaniu udział wzięło 220 organizacji. Respondenci proszeni byli o podanie typu organizacji - ponad połowę podmiotów badanych stanowiły organizacje studenckie 51,3%. Na pozostałą połowę składały się fundacje studenckie stanowiące 10,6% badanej grupy, natomiast pozostałe organizacje łącznie liczyły 38,1%. Wśród badanych organizacji najwięcej (118 podmiotów) miało swoją siedzibę w województwie mazowieckim. W drugiej kolejności znajdowało się województwo wielkopolskie (61 podmiotów) i na trzecim miejscu było województwo łódzkie (41 podmiotów). Rozkład w poszczególnych grupach prezentuje się adekwatnie do rzeczywistych liczebności organizacji studenckich w poszczególnych województwach. Tabela 1. Liczba badanych organizacji w podziale na województwa Rodzaj organizacji województwo łódzkie mazowieckie wielkopolskie ogółem organizacje studenckie fundacje inne ogółem W badaniu wzięły udział 163 organizacje działające w ramach jednej z trzydziestu sześciu uczelni. Pozostałe organizacje (57) były jednostkami samodzielnymi bądź też międzyuczelnianymi organizacjami studenckimi. Wśród organizacji badanych 81 należało do jednej z 55 sieci organizacji krajowych lub do organizacji międzynarodowych. Zdecydowana większość organizacji uczelnianych wywodzi się z państwowych uczelni wyższych. Organizacje studenckie mające siedzibę na terenie prywatnej uczelni wyższej stanowiły rzadkość. 21

22 Oferta Badane organizacje miały bardzo szerokie spektrum działalności. Często zajmowały się one szeroko pojętym doradztwem oraz inkubacją. Organizowały praktyki, wyjazdy zagraniczne oraz stypendia. Część z nich zajmowała się organizacją spotkań naukowych, konferencji oraz warsztatów a także wolontariatu. Badane organizacje w przeważającej większości swoją ofertę kierują zarówno do członków organizacji jak i do osób z zewnątrz. W kilku przypadkach respondenci mieli problem z określeniem grupy docelowej ich działalności. Pomimo tego, że w przeważającej większości (79,10%) oferta jest kierowana do wszystkich zainteresowanych prawie 30 % respondentów zaznaczyło, że dla członków organizacji oferta jest inna często znacznie rozszerzona. Różnice pomiędzy ofertą organizacji najczęściej polegają na tym, że członkowie organizacji mogą liczyć na wszelkiego rodzaju zniżki, mogą brać udział bezpłatnie w akcjach organizowanych przez daną organizację. Mają także pierwszeństwo przy wszelkiego rodzaju zapisach. Mogą oni czynnie wpływać na kształt oferty danej organizacji. Często także dla członków organizacji projektowane są zamknięte szkolenia wewnętrzne, wyjazdy integracyjne itp. Dostępność oferty wśród organizacji 9,10% 11,80% 79,10% tylko dla członków organizacji dla wszystkich zainteresowanych trudno powiedzieć Rys. 1. Dostępność oferty organizacji studenckich 22

23 Wielkość W celu oszacowania wielkości badanych jednostek respondenci proszeni byli o podanie liczby członków. Wśród badanych organizacji znajdowały się te, które mają bardzo liczne grono jak i bardzo małe kilkuosobowe organizacje. Wszystkie badane organizacje zrzeszają łącznie około członków (średnia liczba członków organizacji wynosi 159). Najwięcej organizacji znajduje się w przedziale do 200 członków. Powyżej tego przedziału liczba organizacji znacznie maleje i są to przeważnie sieci organizacji oraz organizacje międzynarodowe. Poniższy wykres prezentuje liczebności w formie graficznej. Aby wykres był bardziej czytelny nie uwzględniono na nim skrajnie maksymalnych wartości liczby członków Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości Wyższej Szkoły Handlu i Prawa (3000), Niezależnego Zrzeszenia Studentów oraz Stowarzyszenia Studentów Wszechnicy Polskiej liczących po 6000 członków każda. 16 Liczba członków organizacji Rys. 2. Liczba członków w badanych organizacjach 23

24 Finanse Organizacje studenckie utrzymują się w znaczniej mierze dzięki wpływom od uczelni, składek członkowskich oraz wpłat od sponsorów. Badane organizacje proszone były o podanie źródeł finansowania. Pytanie to było wielokrotnego wyboru z prośbą o określenie procentowe poszczególnego źródła. Okazuje się, że uczelnie wyższe wspierają finansowo 70% organizacji studenckich. Organizacje, które są całkowicie wspierane przez uczelnie wyższe stanowią 16,2% grupy badanej. Wpłaty od członków organizacji stanowią jedno ze źródeł utrzymania dla 29,5% badanych organizacji. Składki członkowskie przeważnie nie stanowią większej kwoty dlatego też wyłącznie dzięki nim funkcjonuje jedynie 3,3% organizacji. Wsparcie finansowe ze strony sponsorów deklaruje 39% organizacji. Inne źródła wpływów finansowych deklaruje 50,5% organizacji z czego 9,1% utrzymuje działalność całkowicie. W tym przypadku najwięcej dotacji finansowych pochodzi z funduszy Unii Europejskiej. Wśród innych źródeł finansowania badane organizacje wymieniały takie instytucje jak: Ministerstwa oraz jednostki samorządu terytorialnego. Poniżej prezentujemy ogólne wyniki dla wszystkich kategorii. Jak widać na wykresie uczelnie wyższe mają największy wpływ na budżety organizacji studenckich. W wielu przypadkach są to znaczące dotacje (powyżej 50% budżetu). Sponsorzy prywatni bardzo często wspierają organizację w zakresie 20-30%. Składki członkowskie znajdują się na stosunkowo stałym poziomie w wielu organizacjach stanowią jedno ze źródeł dochodu ale na poziomie 10-20%. Ze względu na charakter pytania na tym etapie badania w 10 przypadkach spotkano się z odmową udzielenia odpowiedzi lub brakiem danych. 24

25 Źródła finansowania organizacji studenckich uczelnie składki członkowskie sponsorzy inne Rys. 3. Procentowy udział różnych źródeł finansowania wśród organizacji studenckich Źródła finansowania działalności organizacji 80,00% 70,00% 70,00% 60,00% 50,50% 50,00% 40,00% 30,00% 29,50% 39,00% 20,00% 10,00% 0,00% uczelnia wpłaty od członków organizacji wpłaty od sponsorów inne źródła Rys. 4. Procentowy udział źródeł finansowania działalności organizacji studenckich 25

26 Osoby objęte wsparciem Z oferty badanych organizacji w roku 2009 skorzystało łącznie osób. Średnia liczba osób, którym organizacje studenckie udzieliły wsparcia wynosiła Maksymalna liczba osób korzystających ze wsparcie w pojedynczej organizacji wyniosła Powyższe dane podało 209 organizacji. W 2010 roku z usług organizacji skorzystało łącznie osoby. Każda organizacja wsparła średnio osób. Maksymalna liczba osób korzystających ze wsparcia w pojedynczej organizacji wyniosła osób. Powyższe liczebności podało 197 organizacji. Na podstawie tych danych można stwierdzić, że w ciągu jednego roku znacznie zmalała liczba osób korzystających z ofert organizacji studenckich na liczbie średniej wskaźnik ten różni się prawie o tysiąc osób. Na tą różnicę wpływa fakt, że w roku 2010 praktycznie całkowicie zanikły organizacje udzielające wsparcia na poziomie powyżej osób. Wskaźnik pomocy oraz korzystania z oferty organizacji dokładniej odzwierciedla wykres można na nim zauważyć, że najczęściej organizacje udzielają pomocy na poziomie do 2000 osób. Większy zasięg dotyczy kilku pojedynczych organizacji i to one znacznie zawyżają średnie. 14 Liczba osób korzystających z usług organizacji studenckich w 2009 roku Rys. 5. Osoby korzystające z oferty organizacji studenckich w 2009 roku 26

27 12 Liczba osób korzystających z usług organizacji studenckich w 2010 roku Rys. 6. Osoby korzystające z oferty organizacji studenckich w 2010 roku Poziom zatrudnienia w organizacjach studenckich Analiza liczby wolontariuszy oraz poziomu zatrudnienia przedstawiona jest w tabelach poniżej. Z badania wynika, że w 101 organizacjach studenckich pracuje łącznie wolontariuszy. W tym przypadku mocno zawyża wyniki jedna z organizacji, deklarująca liczbę 6000 wolontariuszy (Niezależne Zrzeszenie Studentów). W pozostałych przypadkach rozkład wyników zaprezentowany jest w tabeli. Na wykresie (w celu lepszej czytelności wykresu) nie uwzględniono organizacji, które zrzeszają powyżej 300 wolontariuszy (6 organizacji). Średnia liczba wolontariuszy przypadających na jedną organizację wyniosła 104. Wśród grupy badanej w 36 organizacjach pracuje łącznie 274 pracowników etatowych. W tego typu organizacjach pracownicy etatowi są rzadkością najwięcej jest organizacji gdzie pracuje maksymalnie 5 osób (23 organizacje). Maksymalna liczba pracowników etatowych w pojedynczej organizacji studenckiej wyniosła 50 osób. Średnia liczba pracowników etatowych na pojedynczą organizację wyniosła 2. 27

28 wolontariusze pracownicy Rys. 7. Poziom zatrudnienia w badanych organizacjach studenckich 28

29 Organizacje studenckie i przedsiębiorczość akademicka Cel działania Respondenci bardzo często zaznaczali, że ich organizacja zajmuje się zarówno integrowaniem środowiska studenckiego, naukowego oraz gospodarczego (110 organizacji) jak i stwarzaniem możliwości aktywizacji młodzieży, twórczego rozwoju i samorealizacji (112 organizacji). Promowaniem, inicjowaniem i wspieraniem przedsiębiorczości akademickiej zajmuje się 68 organizacji, co stanowi 30% grupy badawczej. 29

30 Cel działania organizacji 60% 50% 50% 50,90% 40% 36,36% 30,90% 30% 20% 10% 0% integrowanie środowiska studenckiego, naukowego oraz gospodarczego stworzenie mozliwości aktywizacji młodzieży, twórczego rozwoju i samorealizacji promowanie, inicjowanie i wspieranie przedsiębiorczości akademickiej inne Rys. 8. Procentowy rozkład celu działania organizacji studenckich (pytanie wielokrotnego wyboru) 30

31 Ponad 35% badanych organizacji deklarowała inny cel ich działalności. Wśród badanych organizacji znajdowały się takie, których celem jest propagowanie sportu, aktywności, zdrowego stylu życia oraz turystyki. Respondenci deklarowali również, że dla organizacji ważny jest także aspekt zdrowotny zajmują się one organizacją turnusów rehabilitacyjnych, profilaktyką stomatologiczną, propagowaniem i uczeniem zasad udzielania pierwszej pomocy. Organizacje podawały także jako cel działania animowanie życia uczelnianego, kulturalno-rozrywkowego, szerzenie działalności artystycznej, naukowej oraz społecznej wśród studentów. Dosyć ważnym działaniem była także edukacja, integracja oraz promocja studentów w wymiarze międzynarodowym. Wśród organizacji znalazły się także takie, dla których celem działalności jest rozwijanie i pogłębianie zainteresowań jej członków, rozwijanie wiedzy naukowej, upowszechnianie edukacji. W badaniu brały udział także organizacje katolickie tak więc z oczywistych względów te organizacje za cel działalności podawały głównie propagowanie wartości chrześcijańskich, etycznych i duchowych wśród studentów oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób znajdujących się w trudnej sytuacji. Kilka organizacji zajmowało się także działalnością wydawniczą. Rodzaje aktywności W następnym pytaniu respondenci zostali poproszeni o podanie sposobu w jaki realizują wyżej wymienione cele. Respondenci najczęściej organizują szkolenia, warsztaty oraz konferencje (107 organizacji). Organizacje z podobną częstotliwością organizują cykliczne akcje promocyjne (96 organizacji). W trzeciej kolejności respondenci zajmują się stwarzaniem warunków do powstawania oraz realizacji pomysłów biznesowych wśród studentów (58 organizacji). Najrzadziej badani zajmują się udzielaniem pomocy w pozyskiwaniu funduszy unijnych oraz stypendiów (36 organizacji). Poza zaproponowanymi działaniami respondenci podawali szereg innych przykładów działań. Często ich praca koncentruje się wokół organizacji koncertów, pikników, wydarzeń kulturalnych, konkursów. Organizacje wspierają studentów w rozwoju poprzez pomoc przy realizacji badań, organizowaniu wizyt studyjnych w firmach i u potencjalnych pracodawców. 31

32 Działania organizacji studenckich 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 48,40% 43,40% 26,20% 16,30% organizacja szkoleń warsztatów oraz konferencji organizowanie cyklicznych akcji promocyjnych stwarzanie warunków do powstawania oraz realizacji pomysłów biznesowych wśród studentów udzielanie pomocy w pozyskiwaniu funduszy unijnych, stypendiów Rys. 9. Sposób w jaki organizacje realizują cel działalności Promocja przedsiębiorczości akademickiej Wśród wszystkich zbadanych organizacji studenckich promowaniem, inicjowaniem, wspieraniem przedsiębiorczości akademickiej zajmuje się niewiele ponad połowa (53%) przebadanych organizacji studenckich. Jest to bardzo optymistyczny wynik, gdyż wśród grupy badanej były organizacje o różnych charakterystykach (zarówno typowo ekonomiczne jak i sportowe oraz artystyczne). Analizując, czy istnieje wpływ pomiędzy typem organizacji a podejściem do przedsiębiorczości można zauważyć jedną zależność. Najrzadziej tematyką przedsiębiorczości akademickiej zajmują się fundacje studenckie. Różnic pod tym kątem pomiędzy organizacjami studenckimi a pozostałymi typami organizacji praktycznie nie ma. 32

33 Przedsiębiorczośc akademicka wśród organizacji studenckich 42% 44% organizacje studenckie fundacje studenckie inne organizacje 12% Rys. 10. Proporcja organizacji studenckich zajmujących się przedsiębiorczością Następne pytania dotyczące przedsiębiorczości akademickiej zadawane były organizacjom które zadeklarowały jakąkolwiek aktywność w tej sferze. Badane organizacje najczęściej w związku z promowaniem przedsiębiorczości akademickiej organizują spotkania informacyjne (79,50%). Pomagają one zrozumieć czym jest stowarzyszenie, jaka jest jego organizacja, plany na przyszłość oraz w jaki sposób można zostać członkiem takiej organizacji. Na spotkaniach informacyjnych przedstawiane są szczegółowe harmonogramy szkoleń, warsztatów itp. Takie spotkania mają na celu aktywizację młodego środowiska, zachęcenie do wstąpienia do organizacji, pokazanie możliwości i szans rozwoju. Czasami spotkania informacyjne mają charakter wyjazdowo - szkoleniowy. Wiele organizacji inicjuje spotkania, które mają pomagać w pozyskiwaniu funduszy (tworzenie biznesplanów, zakładanie firm, ebiznes). Spotkania informacyjne to także targi pracy, dni przedsiębiorczości, konferencje (Drogowskazy kariery, Poznańskie dni przedsiębiorczości akademickiej). Organizowane są także spotkania informacyjne podsumowujące projekty, badania naukowe, spotkania z ekspertami czy też poświęcone tematyce prozdrowotnej. 33

34 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% inne fundacje spotkania informacyjne szkolenia warszaty seminaria organizacje studenckie organizacje studenckie fundacje inne Rys. 11. Promocja przedsiębiorczości akademickiej w zależności od typu organizacji W drugiej kolejności na bardzo zbliżonym poziomie jest organizacja szkoleń oraz warsztatów (75,20%). Jeśli chodzi o szkolenia, to zakres tematyczny jest niezwykle szeroki. Organizacje studenckie deklarują, że organizują szkolenia poświęcone wszelkim aspektom zarządzania - począwszy od pozyskiwania środków finansowych, zakładania działalności gospodarczej, tworzenia biznesplanów po prowadzenie firmy, projektowania sprzedaży, rachunkowości. Do równie popularnych szkoleń zalicza się takie, które podnoszą umiejętności twarde (np. szkolenie z obsługi komputera), jak i umiejętności miękkie (umiejętności wystąpień publicznych, zarządzania czasem, podnoszenia własnej kreatywności, motywacji). Szkolenia mają często za zadanie przygotowania studenta do pierwszych kontaktów biznesowych (szkolenia z przygotowania do rozmowy wstępnej, savoir-vivre w biznesie). W celu podniesienia wiedzy oraz umiejętności studentów wśród oferty szkoleń organizacji studenckich można znaleźć również szkolenia językowe. 34

35 W przypadku szkoleń często pojawiała się informacja, że ta forma działalności bywa przeprowadzana drogą elektroniczną - w formie zajęć e-learningowych. W przypadku warsztatów często organizowane są one, aby podszlifować posiadane już umiejętności. Stale pojawia się tu hasło innowacyjności: warsztaty z innowacyjnej przedsiębiorczości, innowacyjność a zarządzanie projektem itp. Za pomocą warsztatów kształci się umiejętności negocjacyjne studentów, kreowania własnego wizerunku, zarządzania czasem. Warsztaty często polegają na odbywaniu praktyk w różnych firmach, zdobywaniu cennego doświadczenia. Zdecydowanie najrzadziej organizuje się seminaria - jedynie 32 organizacje badane potwierdziło, że organizuje spotkania tego typu. Wśród przykładów można wymienić seminaria coachingowe, lub też seminaria poświęcone aspektom prawnym prowadzenia przedsiębiorczości. Preferowane rodzaje działań wśród badanych organizacji 80,00% 60,00% 79,50% 75,20% 65% 40,00% 20,00% 0,00% 27,60% spotkania informacyjne szkolenia warsztaty seminaria Rys. 12. Rodzaj działań wśród organizacji zajmujących się przedsiębiorczością akademicką 35

36 Kolejne pytanie dotyczyło przykładów zrealizowanych projektów związanych z przedsiębiorczością akademicką. Wśród badanych organizacji ponad 60% zadeklarowało, że w swojej organizacji realizowali już projekty związane z przedsiębiorczością. W kilku przypadkach respondenci deklarowali, że jeszcze projektów tego typu nie organizowali, ale mają w planach podobne działania. Czy organizowali Państwo projekty związne z przedsiębiorczością akademicką? 36% 64% tak nie Rys. 13. Realizacja projektów związanych z przedsiębiorczością akademicką Przeszło połowa przedstawicieli organizacji podała przykłady zrealizowanych działań. Wśród nich były między innymi: Akademickie Targi Pracy, Dni Kariery, bale charytatywne, konkursy na biznesplany a także cykliczne akcje typu tydzień przedsiębiorczości. W tabeli poniżej przedstawiono przykłady niektórych akcji promujących przedsiębiorczość wśród badanych organizacji. 36

37 Tabela 2. Przykłady akcji promujących przedsiębiorczość akademicką wśród badanych organizacji NAZWA Coroczny konkurs Student z Pomysłem. Preinkubator przedsiębiorczości akademickiej. Warszawa potencjałem innowacji, E-innowatorzy Gadget day Załóż firmę Tydzień przedsiębiorczości Firma na wakacje ORGANIZACJA Uniwersytecki Ośrodek Transferu Technologii, Uniwersytet Warszawski Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości SGH IAESTE - The International Association for the Exchange of Students for Technical Experience Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Wyższa Szkoła Handlu i Prawa Przeszło 60,7% badanych organizacji wśród wszystkich zajmujących się przedsiębiorczością deklaruje współpracę z innymi ośrodkami i organizacjami. Wśród wymienianych organizacji znajdowały się: Biura Karier, inkubatory przedsiębiorczości, kluby, koła, rozgłośnie studenckie, inne uczelnie w szczególności samorządy studenckie, chóry akademickie, koła teatralne. Wśród konkretnych organizacji wymieniane były: Niezależne Zrzeszenie Studentów, SIFE, Studenckie Forum Biznes Center Club, IFMSA, AIESEC, Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej, ISN, Zrzeszenie Studentów Polskich. Organizacje studenckie współpracują ze sobą na wielu płaszczyznach. Często celem tej współpracy jest pomoc w stworzeniu zespołu roboczego oraz wspólnej przestrzeni do pracy. Organizacje bardzo często współpracują ze sobą także przy organizowaniu konferencji, koncertów, festiwali. Organizacje wspólnie prowadzą akcje cykliczne. Razem organizują różnego rodzaju projekty badawcze, targi pracy, szkolenia. Taka współpraca ułatwia organizowanie większych imprez, pomaga w wymianie informacji oraz doświadczeń. Poniżej znajdują się przykłady współpracy między organizacjami. 37

38 Tabela 3. Przykłady współpracy pomiędzy organizacjami studenckimi NAZWA Konferencje Superstar. Chcę się rozwijać. Konferencja Europa młodzieży młodzież Europie Festiwal Przedsiębiorczości Boss (Bardzo Odpowiedzialny Start w Samodzielność) Poznańskie Dni Przedsiębiorczości Akademickiej Weekendowa Szkoła Młodych Liderów ORGANIZATORZY I PATRONI IMPREZ Fundacja Studenckie Forum Business Centre Club przedsiębiorcy Europejskie Koło Naukowe EuroYouth, Studenckie Kolo Naukowe Stosunków Międzynarodowych "TIAL" Fundacja Studenckie Forum Business Centre Club Niezależne Zrzeszenie Studentów Uczelnie prywatne, przedsiębiorcy Poznański Inkubator Technologiczny Uczelnie wyższe, Administracja rządowa (Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Urząd Miasta Poznania), przedsiębiorcy Fundacja MONSSUN Fundacja Studenckie Forum Business Centre Club Organizacje studenckie współpracują z władzami uczelni w 60,7% przypadków. Ta współpraca najczęściej związana jest z niezbędnym wsparciem finansowym ze strony władz uczelni. Współpraca to także udostępnianie zaplecza sprzętowego oraz lokalowego dla organizacji (np. w celu prowadzenia Biur Karier). Dla organizacji studenckich niezwykle ważny jest patronat nad ich akcjami, aby uczelnia wyższa swoim prestiżem pomagała promować projekty. W tabeli poniżej przedstawiono przykłady współpracy pomiędzy organizacją a uczelnią. 38

39 Tabela 4. Przykłady współpracy pomiędzy organizacjami studenckimi a uczelniami wyższymi NAZWA ORGANIZACJE I UCZELNIE WYŻSZE Ogólnopolska ekologiczna konferencja EKODROM Niezależne Zrzeszenie Studentów Uniwersytet Przyrodniczy w Projekt Europa Studenckie Koło Naukowe Touching Europe, Uniwersytet Warszawski Projekt WP (WIELKOPOLSKI Poznański Akademicki Inkubator PREINKUBATOR) Przedsiębiorczości Politechnika Poznańska, Wyższa Szkoła Biznesu w Pile, Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Lesznie Przedsiębiorcza Kobieta Płockie Studenckie Forum BCC-Fundacja oddział Projekt Hymn SIFE SIFE Studenci Dla Przedsiębiorczości Organizacje studenckie współpracę w przedsiębiorcami deklarowały w 56,4% przypadków. Współpraca ta koncentruje się na pozyskiwaniu miejsc praktyk oraz staży dla studentów. Nierzadko przedsiębiorcy są zapraszani jako prelegenci na seminaria oraz warsztaty. Taka współpraca to także wizyty studyjne w przedsiębiorstwach. Najrzadziej organizacje studenckie współpracują z administracją rządową taki rodzaj współpracy deklaruje jedynie 42,7 % badanych organizacji. Współpraca ta ma miejsce przy wszelkiego rodzaju debatach studenckich, przyznawaniu grantów badawczych a także wsparcia ze strony funduszy europejskich. Organizacje współpracują z Urzędami Miast, Urzędami Marszałkowskimi, Ministerstwem Edukacji, Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego a także mniejszymi jednostkami podlegającymi administracji samorządowej (np. przedszkola). 39

40 70,00% 60,00% 60,70% 60,70% 55,60% 56,40% 50,00% 40,00% 35,90% 37,60% 42,70% 43,60% tak 30,00% nie 20,00% 10,00% 0,00% inne ośrodki akademickie władze uczelni władze administracyjne przedsiębiorcy Rys. 14. Współpraca pomiędzy organizacjami studenckimi a innymi instytucjami Potrzeby szkoleniowe Jednym z celów badania było zbadanie potrzeb informacyjnych oraz szkoleniowo doradczych wśród organizacji studenckich. Można powiedzieć, że organizacje studenckie mają dosyć silne potrzeby podnoszenia wiedzy oraz umiejętności. Wśród potrzeb informacyjnych organizacje zgłaszają największe zapotrzebowanie na informacje odnośnie źródeł i form finansowania przedsiębiorczości akademickiej i organizacji studenckich (powyżej 44% organizacji studenckich). Dosyć wysokim zainteresowaniem cieszy się także tematyka dobrych praktyk związanych z działalnością na rzecz przedsiębiorczości akademickiej, aspektów formalno prawnych dotyczących zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie typu spin off/out a także ochrony własności intelektualnej, komercjalizacji wiedzy, transferu technologii. Najmniejsze zainteresowanie wzbudza tematyka zarządzania organizacją studencką oraz znaczenia przedsiębiorczości akademickiej dla regionu, dlaczego ją warto inicjować, wspierać i promować. Z dodatkowych propozycji zgłoszono tematykę związaną z zakładaniem działalności gospodarczej przez osoby niepełnosprawne, pozyskiwaniem przez nie wsparcia finansowego. Pojawiało się także zapotrzebowanie na informacje o praktykach, stażach 40

41 i możliwościach rozwoju za granicą. Instytucje związane z kulturą zgłaszały zapotrzebowanie na pozyskanie wiedzy odnośnie finalizowania i utrzymywania organizacji pracujących w tej dziedzinie. Aspekty finansowe są najważniejszym elementem zarówno jeśli chodzi o informację, jak i o szkolenia, Wśród badanych organizacji największym zainteresowaniem cieszą się szkolenia z zakresu pozyskiwania dotacji ze środków publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem opracowania dokumentacji aplikacyjnej. Potrzeby szkoleniowo doradcze na wysokim poziomie (powyżej 40%) istnieją także jeśli chodzi o tematykę public relations organizacji studenckiej, zarządzania projektem oraz sprawowania przywództwa i zarządzania, w tym zarządzania organizacją studencką. 41

42 Potrzeby informacyjne wśród organizacji studenckich źródeł i form finansowania przedsiębiorczości akademickiej i organizacji studenckich 44,1 dobrych praktyk związanych z działalnością na rzecz przedsiębiorczości akademickiej 42,7 ochrony własności intelektualnej, komercjalizacji wiedzy, transferu technologii aspektów formalno prawnych dotyczących zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie typu spin off/out form i narzedzi inicjowania, wspierania oraz promowania przedsiębiorczości akademickiej 41,4 41,4 40,9 zalet prowadzenia własnej firmy 40,5 skutecznych zachęt dla przedstawicieli środowiska akademickiego do tworzenia własnych firm, zwłaszcza typu spin off/spin out regulacji prawnych zw. z przedsiębiorczością akadem., w szczególn. aspekty formalno-prawne dla firm o wysokim potencjale innowacyjności zarządzania działalnością pro-przedsiębiorczą na uczelni 39, ,5 podmiotów wspierających przedsiębiorczość akademicką w Polsce 39,1 współpracy sfery naukowo badawczej z przedstawicielami biznesu 38,6 zarządzania organizacją studencką 37,7 znaczenie przedsiębiorczości akademickiej dla regionu, dlaczego ją warto inicjować, wspierać i promować? 37, Rys. 15. Potrzeby informacyjne wśród badanych organizacji studenckich 42

43 Potrzeby szkoleniowo doradcze wśród organizacji studenckich pozyskiwania dotacji ze śr. publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem opracowania dokumentacji aplikacyjnej 50,5 Public Relations organizacji studenckiej 44,1 zarządzania projektem 43,6 sprawowania przywództwa i zarządzania, w tym zarządzania organizacją studencką nawiązywania i utrzymywania współpracy z wł.uczelni, admin. publ. oraz z przedsiębiorcami w zakr. przedsiębiorczości akadem. opracowywania strategii rozwoju organizacji studenckich 39,1 38,6 43,2 form i narzędzi promowania działań realizowanych przez organizacje studenckie metod i form wywierania wpływu na otoczenie w celu zapewniania właściwych warunków rozwoju przedsiębiorczości akademickiej opracowywania strategii wspierania przedsiębiorczości akademickiej na uczelni i w regionie biznes - plan i jego funkcje 36,8 36,4 36,4 35,5 oceny pomysłu na biznes, identyfikacji potrzeb potencjalnych klientów 35 fundraisingu 25, Rys.16. Potrzeby szkoleniowo doradcze wśród organizacji studenckich 43