lipiec - wrzesień 2007

Transkrypt

1 początki kwartalnik lipiec - wrzesień 2007 Fundacji Komeńskiego Szanowni Państwo, Oto powakacyjne wydanie biuletynu, który zamierzamy rozsyłać do Państwa co trzy miesiące. Nazwaliśmy go Początki, bo właśnie początkom najwcześniejszemu okresowi w życiu dzieci, od urodzenia do 10 roku życia chcielibyśmy poświęcić w nim najwięcej miejsca. Będziemy wdzięczni za uwagi, komentarze, listy, pytania do ekspertów. Chcielibyśmy, aby nasz kwartalnik stał się źródłem informacji nie tylko o realizowanych przez nas działaniach, ale także o sytuacji wczesnej edukacji w Polsce. Fundacja Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego dąży do zapewnienia równego startu życiowego wszystkim dzieciom w wieku 0-10 lat oraz do podnoszenia w społeczeństwie wiedzy na temat znaczenia wczesnej edukacji dla kariery życiowej człowieka. W partnerskiej współpracy z rodzicami, nauczycielami, pedagogami i psychologami oraz z samorządami lokalnymi, tworzymy optymalne warunki rozwoju emocjonalnego, fizycznego, poznawczego i społecznego dzieci. Tworzymy innowacyjne programy edukacyjne oparte na nowatorskich rozwiązaniach organizacyjnych i pedagogicznych. MAŁE DZIECKO W POLSCE Kluby przedszkolaka wpisane do ustawy. Jeszcze w lipcu wszystko wskazywało na to, że finansowanym do tej pory ze środków Unii Europejskiej (m.in. dzięki programom takim jak realizowany przez Fundację Komeńskiego program Ośrodki Przedszkolne - szansa na dobry start ) małym przedszkolom grozi zamknięcie. Od grudnia 2007 powinny one bowiem zostać przejęte przez gminy, co uniemożliwiał brak odpowiedniego wpisu do ustawy o systemie oświaty. Dzięki interwencji minister Joanny Kluzik-Rostkowskiej oraz organizacji pozarządowych zajmujących się

2 wczesną edukacją (m.in. Forum Inicjatyw Oświatowych i Fundacji Komeńskiego), sprawę udało się nagłośnić, a sam zapis znalazł się w ustawie 24 sierpnia 2007 r. Więcej informacji znajdą Państwo na stronach internetowych Gazety Wyborczej : oraz ZAPROSZENIA Forum Internetowe. Zapraszamy do udziału w forum internetowym Programu Dla dzieci na stronie Prowadzone tam dyskusje poświęcone są różnym problemom związanym z edukacją najmłodszych. Na początku października 2007 r. na forum zostanie uruchomiony punkt konsultacyjny pomagający organizacjom pozarządowym i samorządom lokalnym w przygotowaniu wniosków na działania związane z wczesną edukacją. CO NOWEGO W FUNDACJI? Dwieście osób zastanawia się, co zrobić, Gdy nie ma przedszkola. 25 czerwca 2007 roku odbyła się konferencja na zakończenie programu Gdy nie ma przedszkola. Wzięło w niej udział ok. 200 osób - przedstawicieli gmin biorących udział w programie, pracowników organizacji pozarządowych, nauczycielek. Konferencję otworzyli Krystyna Szumilas, Przewodnicząca Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz prof. Adam Frączek, Przewodniczący Rady Fundacji Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeńskiego. Wykłady na temat sytuacji małego dziecka w Polsce wygłosili prof. Elżbieta Tarkowska (Instytut Filozofii i i Socjologii PAN), prof. Barbara Weigl (Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej) oraz dr Irena Dzierzgowska. Program Gdy nie ma przedszkola oraz wyniki jego ewaluacji zaprezentowali koordynatorka programu Anna Blumsztajn oraz dr Olaf Żylicz ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Na zakończenie odbył się panel dyskusyjny, a konferencję zamknął Hubert Ostapowicz z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku przedstawiając możliwości finansowania upowszechniania edukacji przedszkolnej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. W ramach programu Gdy nie ma przedszkola działa 75 ośrodków w 20 gminach wiejskich w całej Polsce. Fundacja Komeńskiego zapewnia wsparcie merytoryczne (dzięki szkoleniom i konsultacjom z ekspertami) pracującym w nich nauczycielkom, w miarę możliwości (m.in. dzięki darowiznom) pomaga w wyposażeniu pomieszczeń. Działalność ośrodków jest finansowana z gminnych budżetów. Nasz projekt Najlepszą inwestycją w człowieka. 2 lipca 2007 roku prowadzony przez Fundację Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego projekt Ośrodki przedszkolne - szansa na dobry start otrzymał tytuł Najlepszej inwestycji w człowieka w ramach konkursu Dobre praktyki EFS. Projekt jest finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, który w lipcu obchodzi swoje 50-lecie. W ramach programu Ośrodki Przedszkolne - szansa na dobry start w 36 gminach działają 94 Ośrodki, które do tej pory objęły opieką 2068 dzieci. Partnerstwo na rzecz rozwoju i edukacji małych dzieci. Od początku istnienia Fundacji, staramy się współpracować z innymi organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarze wczesnej edukacji. W naszej bazie danych (znajdą ją Państwo na stronie programu Dla dzieci znajduje się 440 takich organizacji. Podczas zeszłorocznego forum edukacyjnego Razem dla dzieci wspólnie z przedstawicielami 10 organizacji stworzyliśmy grupę inicjatywną, która rozpoczęła prace nad zbudowaniem platformy dla wymiany doświadczeń, ale i dla wypracowywania wspólnego stanowiska w kwestiach związanych z tworzeniem warunków dla prawidłowego rozwoju i dobrego startu życiowego dzieci w Polsce.

3 W Europie też jesteśmy dla siebie partnerami. 31 lipca zakończyliśmy pierwszy rok realizacji międzynarodowego projektu Rodzice partnerami nauczycieli w procesie adaptacji szkolnej, finansowanego w ramach programu Socrates Grundtvig 2 - Partnerskie Projekty Kształcenia Dorosłych. Naszymi partnerami są Early Years Organization NIPPA (Północna Irlandia) Society for the Development and Creative Occupation of Children EADAP (Grecja) Unia Materskych Centier (Słowacja), Český Výbor Světové Organizace pro Předškolní Výchovu - OMEP (Czechy). W Polsce w projekcie uczestniczyli rodzice i nauczyciele z przedszkoli, Klubów Przedszkolaka i szkół podstawowych - między innymi z Warszawy, Jastkowa, Lublina, Pabianic i Łodzi. Doświadczenia z realizacji programu zawarliśmy w adresowanej do rodziców broszurze Wszyscy gotowi?! Jak przygotować dziecko do szkoły - Ruszył program Dla Dzieci II. Celem programu jest tworzenie warunków do wyrównywania szans edukacyjnych dzieci z terenów wsi i małych miast poprzez inicjowanie współpracy różnych partnerów oraz społeczności lokalnych, samorządów i organizacji pozarządowych na rzecz tworzenia dobrego środowiska edukacyjnego dla małych dzieci. Program realizujemy wspólnie z Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności. W ramach programu we wrześniu 2007 przeprowadzona zostanie rekrutacja konsultantów do komponentu szkoleniowego przygotowującego do udzielania konsultacji gminom i organizacjom pozarządowym. Otrzymaliśmy 282 zgłoszenia od osób, które chciałyby udzielać konsultacji zarówno w swoich lokalnych środowiskach, jak poza nimi. Są to: członkowie organizacji pozarządowych, urzędnicy samorządowi, pracownicy instytucji gminnych i powiatowych, nauczyciele, studenci. W tej edycji programu, w szkoleniach dla konsultantów weźmie udział 30 osób. Kolejnym komponentem programu Dla Dzieci jest współpraca z organizacjami pozarządowymi. Wyłonione w drodze konkursu organizacje pozarządowe działające na rzecz wspierania rozwoju i edukacji małych dzieci, wezmą udział w programie szkoleniowo-dotacyjnym. Otrzymaliśmy 146 zgłoszeń od organizacji pozarządowych z terenu całej Polski. W programie szkoleniowo-dotacyjnym będą uczestniczyć 24 organizacje. TEMAT KWARTAŁU Pole do eksplorowania rzeczywistości - rozmowa z dr Olafem Żyliczem ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie o wynikach ewaluacji programu Gdy nie ma przedszkola Na czym polegała ewaluacja programu Gdy nie ma przedszkola? - Zadanie, które zostało postawione przed moim zespołem badawczym można sprowadzić do pytania: Jakie zmiany można zaobserwować u dzieci w ich funkcjonowaniu psychologicznym w czterech podstawowych obszarach, które Fundacja Komeńskiego uważa za kluczowe dla rozwoju małych dzieci, czyli: ciekawość, pewność siebie, umiejętności społeczne i wytrwałość w wykonywaniu zadań. Badanie prowadziliśmy za pomocą przede wszystkim specjalnych kwestionariuszy. Co ważne, kwestionariusz ten wypełniany był zarówno przez nauczycieli, jak i rodziców. Kogo badaliśmy? Porównywaliśmy dzieci klas zerowych, które brały udział w programie GNP, z tymi, które nie miały szansy na edukację przedszkolną. Badania kwestionariuszowe uzupełniliśmy wywiadami grupowymi przeprowadzonymi z nauczycielami z klas zerowych, nauczycielami i rodzicami dzieci z Ośrodków GNP. Jakie są najważniejsze wnioski z tego badania? Co różni dzieci, które uczestniczyły w programie, od innych? - Dzieci, które brały udział w programie GNP są bardziej proaktywne. To znaczy, że

4 same inspirują działania, same wychodzą z propozycjami, częściej się nie zgadzają, są bardziej asertywne, ale też bardziej samodzielnie, spontanicznie wychodzą ku dzieciom, które potrzebują pomocy. Z kolei w domu ta asertywność przejawia się między innymi w tym, że dzieci zmuszają rodziców do aktywności własną ciekawością, zadając im nieskończoną liczbę pytań. Dzieci te, co także istotne, w porównaniu z innymi, które nie przeszły systematycznej edukacji przedszkolnej - przypisywały sobie większą odpowiedzialność za zdarzenia, które spotykają je w życiu, zwłaszcza za sukcesy. A jak udział w zajęciach prowadzonych przez Ośrodki wpływa na relacje dzieci z otoczeniem? - Dzieci, które uczestniczyły w programie GNP mają większy repertuar zachowań społecznych. Między innymi umiejętność pracy w zespole. Ta umiejętność realizowania celów z grupą i w grupie zadecyduje prawdopodobnie o tym, że dzieci te lepiej dadzą sobie radę w życiu. W ocenie rodziców dzieci najbardziej różnią się stopniem pewności siebie. To jest ta cecha, która jest najbardziej widoczna. Chyba dlatego, że sposób funkcjonowania na wsi jest ciągle znacznie bardziej tradycyjny niż w mieście. A to w praktyce oznacza znacznie bardziej hierarchiczny układ społeczny, czyli taki, w którym dzieci mają mniej do powiedzenia. Dlatego zmiany w zakresie pewności siebie są tak widoczne, kontrastują bowiem z zachowaniem innych dzieci. Co dzieje się, kiedy absolwenci Ośrodków idą do szkoły? - Dla dzieci uczestniczących w programie GNP pójście do szkoły to wielkie wyzwanie. W Ośrodkach dziecko jest nagradzane za to, że podąża za swoimi zainteresowaniami, które wychowawca wzmacnia, dając mu ogromne pole do eksplorowania rzeczywistości. Natomiast szkoła reaguje inaczej, zarówno ze względu na bardziej autokratyczny sposób funkcjonowania, jak i przez to, że klasy ciągle są dość liczne i nauczyciel jest zmuszony skupić się raczej na utrzymywaniu porządku niż zachęcaniu dzieci do rozwijania ciekawości, eksplorowania ciekawości, przerzucania się z czynności na czynność a czasami wręcz nie kończenia czegoś, co je nie do końca ciekawi. WARTO PRZECZYTAĆ Fundacja Komeńskiego rekomenduje dwie spośród najnowszych publikacji wydawnictwa Hachette: - Gilles Azzopardi, Jacques Thomas, Gdy dziecko nie może się skupić, Wydawnictwo Hachette, Warszawa Sylvie Cadolle, Dziecko i dwa domy, Wydawnictwo Hachette, Warszawa 2007 Polecamy także prezentacje dostępne na naszej stronie internetowej - Irena Dzierzgowska, Finansowanie edukacji podstawowej - Mikołaj Herbst, Finansowanie edukacji elementarnej - Anna Kienig, Edukacja przedszkolna - Barbara Murawska, Wyrównywanie szans edukacyjnych - Agnieszka Olechowska, Edukacja dzieci o specjalnych potrzebach - Hubert Ostapowicz, Możliwości finansowania upowszechniania edukacji przedszkolnej w ramach EFS - Tomasz Szlendak, Edukacja, polityka, prawo: raport o sytuacji edukacji elementarnej - Elżbieta Tarkowska, Wczesna edukacja - Barbara Weigl, Wczesne dzieciństwo jako fundament rozwoju w dalszym życiu - Małgorzata Żytko, Kształcenie nauczycieli wczesnej edukacji

5 Dorosłych przygotowujących dzieci do rozpoczęcia nauki w szkole zapraszamy do lektury naszego poradnika: Wszyscy gotowi?! Jak przygotować dziecko do szkoły? Wszystkim polecamy lekturę artykułów publikowanych w Tygodniku Polityka w ramach akcji Człowiek 0-7 : 22&news_cat_id=1535&layout=18

6 Biuletyn Początki został przygotowany w ramach programu Dla Dzieci, który Fundacja Komeńskiego prowadzi wspólnie z Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności. Jeśli nie chcą Państwo otrzymywać naszego biuletynu, prosimy o przesłanie wiadomości na adres frd@frd.org.pl Jednocześnie, w trosce o to, aby nasz biuletyn jak najlepiej informował Państwa o działaniach Fundacji - ale i o sytuacji wczesnej edukacji w Polsce - prosimy o nadsyłanie uwag i komentarzy do tego i poprzednich numerów biuletynu. Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego ul. Flory 1/8, Warszawa, tel. (+48 22) , (+48 22) fax: (+48 22) frd@frd.org.pl