początki numer 3 styczeń - marzec 2008 kwartalnik Fundacji Komeńskiego

Transkrypt

1 początki styczeń - marzec 2008 kwartalnik Fundacji Komeńskiego Szanowni Państwo, Zapraszamy do lektury wiosennego wydania naszego biuletynu. Jednocześnie, zapraszamy do wpłacania 1% podatku dochodowego na Fundację Komeńskiego. Jesteśmy organizacją pożytku publicznego i zgodnie z ustawą o podatku dochodowych każdy, kto płaci podatek dochodowy może przekazać 1% swojego podatku na rzecz naszych działań. Zebrane fundusze trafią do Ośrodków Przedszkolnych działających w ramach programu Gdy nie ma przedszkola. Środki przeznaczymy na zabawki i gry edukacyjne, biblioteczki dla dzieci i rodziców oraz szkolenia dla nauczyciele wiejskich pracujących z małymi dziećmi. Więcej informacji:

2 MAŁE DZIECKO W POLSCE Alternatywne formy edukacji przedszkolnej - najliczniejsze grupy w Europie. W styczniu minister edukacji Katarzyna Hall podpisała rozporządzenie o nowych formach edukacji przedszkolnej regulujące m.in. czas pracy i liczbę zatrudnionych nauczycieli. Do rozporządzenia wprowadzono istotną zmianę w stosunku do dyskutowanego przez kilka miesięcy projektu: w grupie może być 25 dzieci a nie - jak dotąd Zmiana ta wywołuje protesty organizacji pozarządowych, także Fundacji Komeńskiego. Dla porównania, w Norwegii w wiejskich przedszkolach może być maksymalnie 5 dzieci w grupie. Uważamy, że dla prawidłowego rozwoju dzieci i jakości zajęć w grupie przedszkolnej, niezbędne jest ograniczenie liczby uczęszczających do niej przedszkolaków do 15. Czekamy na zmianę rozporządzenia. Więcej na ten temat m.in. na stronach Gazety Wyborczej : CO NOWEGO W FUNDACJI? Trzecie seminarium międzynarodowe w ramach projektu Rodzice partnerami nauczycieli w procesie adaptacji szkolnej. W styczniu po raz trzeci spotkaliśmy się z przedstawicielami organizacji uczestniczących w projekcie Rodzice partneranumer 3 Rok szkolny Rokiem Przedszkolaka. W ogłoszonych pod koniec stycznia planach Ministerstwa Edukacji Narodowej na nadchodzący rok szkolny, szczególne miejsce zajmuje edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna. Priorytetami Ministerstwa w tym okresie będą: upowszechnienie edukacji przedszkolnej, obniżenie wieku szkolnego, reforma programowa i pomoc rodzinom migrującym. Najwięcej kontrowersji wzbudza zapowiedź obniżenia wieku szkolnego - od 1 września 2009 roku naukę w pierwszej klasie mają rozpocząć sześciolatki. Reforma ma być wprowadzana stopniowo, ostateczne decyzje o jej kształcie jeszcze nie zapadły. Pomysł ministerstwa spotkał się z protestami rodziców i nauczycieli. Więcej informacji na ten temat znajdą Państwo na stronach: Jednocześnie, zapraszamy do dyskusji na forum internetowym Fundacji Komeńskiego (wątek Szkoła dla przedszkolaków? ) pod adresem: ZAPROSZENIA Partnerstwo na Rzecz Rozwoju i Edukacji Małych Dzieci. W naszym Partnerstwie uczestniczy już 31 organizacji z całej Polski. W kwietniu wspólnie pracujemy nad modelowymi wnioskami o dofinansowanie z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Posłużą one organizacjom pozarządowym jako materiały pomocnicze przy pracy nad własnymi wnioskami o dotacje. Informacja o tym jak można dołączyć do Partnerstwa znajduje się na stronie Konsultacje lokalnych konsultantów programu Dla Dzieci. Na początku kwietnia na naszej stronie internetowej znajdzie się lista lokalnych konsultantów przeszkolonych w ramach programu Dla dzieci. Będzie się można z nimi skontaktować i poprosić o pomoc w napisaniu wniosku o dotację czy zaplanowaniu harmonogramu działań w ramach projektów podnoszących jakość edukacji elementarnej. Zapraszamy do zaglądania na naszą stronę!

3 mi nauczycieli w procesie adaptacji szkolnej. Tym razem odwiedziliśmy Słowację - seminarium zostało zorganizowane w miejscowości Svaty Jur pod Bratysławą przez naszego słowackiego partnera, Unię Materskich Centier. Na obecnym etapie realizacji projektu, we wszystkich krajach biorących w nim udział, prowadzone są szkolenia dla rodziców i nauczycieli. Podczas spotkania omówiliśmy lokalne uwarunkowania, które wpływają na krajowe scenariusze tych szkoleń, przygotowaliśmy zarys broszury podsumowującej efekty projektu i odwiedziliśmy słowackie placówki edukacyjne. W lutym spotkaliśmy się z gminami. 20 lutego w Warszawie odbyło się spotkanie dla przedstawicieli 44 gmin współpracujących z Fundacją Komeńskiego przy realizacji projektów Ośrodki Przedszkolne - szansa na dobry start oraz Gdy nie ma przedszkola. Rozmawialiśmy o możliwościach dofinansowania wiejskich ośrodków przedszkolnych i o tym, jak promować wczesną edukację w gminie, dzieliliśmy się doświadczeniami z realizacji działań edukacyjnych. Podsumowanie projektu Ośrodki Przedszkolne - szansa na dobry start. 29 lutego zakończyliśmy realizację projektu Ośrodki Przedszkolne - szansa na dobry start. Wzorowo działające ośrodki to ogromny sukces Fundacji, która jako pierwsza jednostkowa - czyli nie zrzeszona w żadnym konsorcjum - organizacja pozarządowa działająca na rzecz dzieci, otrzymała na prowadzenie wiejskich przedszkoli tak wysoką dotację z Europejskiego Funduszu Społecznego. Nasz projekt nagrodzono w konkursie Dobre praktyki EFS. Ośrodki Przedszkolne - szansa na dobry start to także sukces gmin, które zdecydowały się założyć u siebie ośrodki, a przede wszystkim - sukces nauczycielek, które przez trzy lata z oddaniem prowadziły zajęcia z dziećmi w 94 ośrodkach na terenie 36 gmin w całej Polsce. Od najwcześniejszych lat wspierani przez specjalistów (logopedów, psychologów) absolwenci naszych ośrodków dobrze radzą sobie w szkole, lubią samodzielnie odkrywać świat, nie boją się nowych wyzwań, czego potwierdzeniem są wyniki badań fokusowych przeprowadzonych przez psychologów ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Co najważniejsze, dzięki ośrodkom zwiększyła się liczba dzieci objętych edukacją przedszkolną. Łącznie w 2007 roku do Ośrodków Przedszkolnych chodziło przeszło dwa razy więcej dzieci (1737) niż w 2005 roku. Przekładając liczbę dzieci na stan upowszechnienia edukacji przedszkolnej w gminach realizujących projekt, współczynnik ten wzrósł z 13,6% do 36,23%. Szczególnie cieszy nas fakt, że aż 14 gmin osiągnęło upowszechnienie powyżej 40% co jest bardzo wysokim współczynnikiem w skali kraju - w całej Polsce do przedszkola uczęszcza 38,2% dzieci w wieku 3-5 lat. W marcu 2008 nasze ośrodki przechodzą pod opiekę gmin, które starać się będą o ich dofinansowanie ze środków unijnych. TEMAT KWARTAŁU Rachunek ekonomiczny nie zapewnia dzieciom dobrej edukacji - fragment artykułu Usługi dla najmłodszych a wyrównywanie szans Johna Benneta z najnowszego wydania magazynu Dzieci w Europie Myślenie o rachunku ekonomicznym sprawia, że słabe wyniki w nauce pewnych grup dzieci interpretuje się prawie wyłącznie w kategoriach edukacyjnych. Uważa się na przykład, że przepaść edukacyjną powoduje przede wszystkim niska jakość pracy placówek oświatowych w środowiskach zmarginalizowanych. Oczywiście wsparcie jest konieczne, by poprawić jakość pracy, ale trzeba też zwalczać ukryte przyczyny słabych wyników w nauce, a zwłaszcza ubóstwo. Bez wyrównania

4 poziomu dochodów i statusu społecznego nie da się zlikwidować biedy doświadczanej przez dzieci. Aby zapewnić rodzinom lepszy byt materialny, a tym samym wyeliminować negatywny wpływ ubóstwa na najmłodszych, władze powinny opracować specjalne programy ulg podatkowych, pomocy socjalnej, zatrudnienia, zakwaterowania i świadczeń rodzinnych, oraz przeznaczyć odpowiednie fundusze na ich realizację. W najnowszym raporcie UNICEF znaleźć można następujące stwierdzenie: w żadnym z państw należących do OECD, które przeznaczają co najmniej 10% PKB na pomoc społeczną, wskaźnik ubóstwa dzieci nie przekracza 10%. W każdym z państw, które przeznaczają mniej niż 5% PKB na pomoc społeczną wskaźnik ubóstwa dzieci przekracza 15%. ( pdf/repcard6e.pdf ). Model oparty na rachunku ekonomicznym ma też inne wady. Jego koncentracja na efektywności powoduje nadmierną koncentrację na metodach dydaktycznych zapewniających efektywne opanowanie materiału. W rezultacie model ten lekceważy naturalne strategie uczenia się małych dzieci albo bagatelizuje podstawowe wartości, np. konieczność rozwoju u najmłodszych postaw zaangażowania, współpracy, solidarności i szacunku. Poza tym w omawianym modelu ignoruje się fakt, że usługi edukacji elementarnej pełnią dodatkowe funkcje, rozwijając więzi społeczne, integrując różne środowiska i pomagając rodzinom. Paradoksem jest, że wiele szeroko zakrojonych programów opartych na zasadach rachunku ekonomicznego boryka się z brakiem funduszy. Podejmuje się rozmaite wysiłki, ale nakłady na programy edukacyjne dla dzieci z grup ryzyka na ogół rosną powoli, albo wcale. Poza tym kraje, które wolą realizować programy ukierunkowane, zwykle wydają o wiele mniej niż kraje, które podkreślają konieczność powszechnego dostępu (z raportu Starting Strong II wynika, że nakłady budżetowe na edukację elementarną wynoszą do 0,5% PKB w Wielkiej Brytanii i USA, 1% we Francji i ponad 1,5% w krajach skandynawskich). W tym modelu fundusze płyną raczej do innych sektorów gospodarki lub do wyższych szczebli oświaty, do których rzadko mają dostęp dzieci ze środowisk o niższym statusie społeczno-ekonomicznym. Przepaść edukacyjna rośnie również dlatego, że placówki, do których chodzą dzieci należące do klasy średniej są zazwyczaj hojniej finansowane i lepiej wyposażone. Perspektywa rachunku ekonomicznego pozwoliła na rozwój usług edukacji elementarnej, ale filozofia wyrównywania szans pomogłaby lepiej dopasować te usługi do potrzeb dzieci zaniedbanych. W prostym modelu efektywności ekonomicznej często nie zwraca się uwagi na następujące kwestie: Dlaczego dzieci ze środowisk zmarginalizowanych mają utrudniony dostęp do programów wczesnej edukacji? W raportach Starting Strong, publikowanych przez OECD wraz z analizą edukacji elementarnej w 20 krajach, pada stwierdzenie, że w wielu krajach prawo pierwszeństwa w dostępie do placówek edukacyjnych mają rodziny o podwójnych dochodach, w których oboje rodzice pracują. Według filozofii równych szans pierwszeństwo na szczeblu lokalnym miałyby dzieci wymagające specjalnej opieki lub dodatkowej nauki. Dzięki temu znikłyby bariery dostępu wynikające z odmienności i nierówności, a na usługi dla dzieci zaniedbanych przeznaczano by większe kwoty - bo po równo nie oznacza w tym przypadku sprawiedliwie. Dlaczego dzieci z niektórych grup etnicznych gorzej się uczą w przedszkolu niż w szkole? Powodów jest wiele, ale praktyka wykazuje, że sytuację można poprawić współpracując z rodzicami i społecznościami lokalnymi, zachęcając do wczesnego posyłania dzieci do przedszkola, stosując pedagogikę wrażliwą na różnice kulturowe i świadcząc konsekwentną pomoc w nauce. Bez uwzględniania odmienności i bez wsparcia udzielanego przez wszystkie lata

5 nauki dziecko można łatwo zrazić, zniszczyć jego poczucie własnej wartości i zniechęcić do nauki. WARTO PRZECZYTAĆ Zapraszamy do lektury najnowszych wydawnictw Fundacji Komeńskiego, które są już dostępne na naszej stronie Grupy Zabawowe dla małych dzieci i rodziców. Poradnik dla gmin i organizacji pozarządowych Dobry start. Jak wprowadzać alternatywne formy wczesnej edukacji Jeśli chcieliby Państwo otrzymać wersje papierowe naszych publikacji, prosimy o kontakt pod adresem frd@frd.org.pl W kwietniu ukaże się pierwszy numer polskiego wydania czasopisma Children in Europe [ Dzieci w Europie ]. Znajdą się w nim artykuły o tym, jak skutecznie wyrównywać szanse edukacyjne dzieci ze środowisk marginalizowanych lub zagrożonych marginalizacją społeczną. Pismo wydawane jest we Włoszech, Holandii, Portugalii, Danii i Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Francji, Szwecji oraz Austrii.

6 Biuletyn Początki został przygotowany w ramach programu Dla Dzieci, który Fundacja Komeńskiego prowadzi wspólnie z Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności. Jeśli nie chcą Państwo otrzymywać naszego biuletynu, prosimy o przesłanie wiadomości na adres frd@frd.org.pl Jednocześnie, w trosce o to, aby nasz biuletyn jak najlepiej informował Państwa o działaniach Fundacji - ale i o sytuacji wczesnej edukacji w Polsce - prosimy o nadsyłanie uwag i komentarzy do tego i poprzednich numerów biuletynu. Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego ul. Flory 1/8, Warszawa, tel. (+48 22) , (+48 22) fax: (+48 22) frd@frd.org.pl