Ubytek masy ciała u chorych na raka płuca a poziom leptyny i interleukiny 6
|
|
- Urszula Marcinkowska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2009 Volume 45 Number Praca oryginalna Original Article Ubytek masy ciała u chorych na raka płuca a poziom leptyny i interleukiny 6 Ewa Wójcik 1, Jerzy Jakubowicz 2, Krystyna Sobolewska 1, Beata Sas-Korczyńska 3, Zofia Stasik 1, Jan Kanty Kulpa 1 1 Zakład Analityki i Biochemii Klinicznej, 2 Klinika Nowotworów Jamy Brzusznej, 3 Klinika Nowotworów Klatki Piersiowej, Centrum Onkologii Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Krakowie Streszczenie Cel: Podjęto próbę oceny zależności pomiędzy poziomem leptyny i IL-6 a markerami stanu odżywienia u chorych na raka płuca. Metody: Badania poziomu leptyny, interleukiny-6, CRP, albuminy, prealbuminy i białka wiążącego retinol przeprowadzono przed leczeniem w grupie chorych na drobno- i niedrobnokomórkowego raka płuca w różnych stadiach zaawansowania (N=124) oraz u 53 zdrowych osób. Stężenie leptyny i IL-6 oznaczano metodą ELISA, CRP, PRE i RBP metodą nefelometryczną, a poziom albuminy wyliczano na podstawie stężenia białka całkowitego w oparciu o pomiary densytometryczne elektroforegramów. Wyniki: U chorych na raka płuca w porównaniu do grupy referencyjnej stwierdzono istotnie niższe wartości wskaźnika ubytku masy ciała (WL), poziomu leptyny, albuminy, prealbuminy i białka wiążącego retinol oraz istotnie wyższe stężenie IL-6 i CRP. W grupie chorych na raka płuca wykazano silną dodatnią zależność pomiędzy poziomem leptyny a wartościami wskaźnika WL oraz słabe, ale istotne dodatnie zależności pomiędzy stężeniem leptyny a IL-6 oraz CRP. W wyższych stadiach zaawansowania częściej obserwuje się obniżone poziomy albuminy, prealbuminy, białka wiążącego retinol oraz podwyższone stężenie CRP i IL-6, przy braku rożnic w odsetkach chorych z niskimi poziomami leptyny. W grupie chorych z ubytkiem masy ciała przekraczającym 5% obserwowano istotną zależność pomiędzy poziomem leptyny a IL-6, której brak było u chorych z mniejszym ubytkiem masy ciała. Wnioski: U chorych na raka płuca z ubytkiem masy ciała przekraczającym 5% zależność pomiędzy stężeniem leptyny i IL-6 może stanowić potwierdzenie udziału czynnika głodzenia i stanu zapalnego w mechanizmach generujących rozwój zespołu wyniszczenia nowotworowego. Weight loss in lung cancer patients versus leptin and interleukin 6 levels Summary Aim: The study was performed for assessment of relationships between leptin as well as IL-6 levels and markers of nutritional status in lung cancer patients. Methods: Determinations of leptin, interleukin-6 (IL-6), C-reactive protein (CRP), albumin (ALB), prealbumin (PRE) and protein binding retinol (RBP) were carried out before treatment in small and non-small cell lung cancer patients (N=124) at different stages of disease and also in 53 healthy persons. Leptin and IL-6 concentrations determined by ELISA method, CRP, PRE, RBP nephelometric method, and albumin levels were calculated from total protein concentration and densitometric data from electrophoregrams. Results: In comparison to the reference group, lung cancer patients showed significantly lower values of weight loss index (WL), leptin, albumin, prealbumin, and RBP levels as well as significantly higher IL-6 and CRP concentrations. The strong positive correlation between leptin level and WL index and, weak but significant, positive relationships between leptin versus IL-6 as well as CRP concentrations were found in the group of lung cancer. Furthermore, in more advanced stages of lung cancer there were frequently observed lowered albumin, prealbumin, RBP levels and increased CRP and IL-6 concentrations, at lack of differences in percentages patients with low leptin levels. Whereas, relationship between leptin and IL-6 level was found in the group with weight loss above 5%, no such dependence was present in the group with smaller weight body loss. Conclusions: Relationship between leptin and IL-6 concentrations in the group of lung cancer patients with weight loss above 5% may confirm the role such factors as starvation and inflammatory state in the mechanisms generating development of cancer cachexia syndrome. Słowa kluczowe: leptyna, interleukina 6, stan zapalny, zespół wyniszczenia nowotworowego 57
2 Ubytek masy ciała u chorych na raka płuca a poziom leptyny i interleukiny 6 Key words: leptin, interleukin 6, inflammation state, lung cancer-associated cachexia Wstęp Produkt genu ob leptyna, opisana w 1994 r przez Zhang i wsp., jest nieglikozylowanym hormonem peptydowym, syntetyzowanym i wydzielanym głównie przez adipocyty [21]. Pierwotnie uważano, że hormon ten pełni funkcję modulatora dowozu pożywienia i przypisywano mu rolę wykładnika masy tkanki tłuszczowej oraz równowagi energetycznej adipocytów. Po związaniu ze swoistym receptorem leptyna w podwzgórzu indukuje ekspresje czynników anoreksygenicznych m.in. transkrypt regulowany przez kokainę i amfetaminę (CART), proopiomelanokortynę (POMC) i hamuje ekspresję oreksygenicznych neuropeptydów, takich jak neuropeptyd Y, białko sygnałowe agouti (AGRP) czy oreksyna [4]. Wiążąc się natomiast z receptorami zlokalizowanymi na powierzchni komórek innych aniżeli mózg narządów i tkanek (m.in. wątrobie, trzustce, jelitach, łożysku, jądrach, jajnikach), wpływa na różne procesy metaboliczne, jest więc hormonem o wielokierunkowym działaniu [6]. W ostatnich latach uzyskano dowody wskazujące na udział leptyny w regulacji odpowiedzi immunologicznej organizmu. Obecnie uważa się, że może być ona funkcjonalnym łącznikiem pomiędzy homeostazą energetyczną ustroju, a systemem immunologicznym [7]. U szeregu chorych na nowotwory, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach, często obserwuje się znaczny ubytek masy ciała, uznawany za jeden z podstawowych objawów związanych z rozwojem zespołu wyniszczenia nowotworowego kacheksji [18]. Jakkolwiek patogeneza tego procesu nie jest w pełni poznana to uważa się, że u jego podstaw leży zarówno o różnej etiologii deficyt podaży substratów energetycznych i budulcowych, jak i reakcja ostrej fazy o umiarkowanym nasileniu. W rozwoju tej ostatniej istotną rolę przypisuje się różnym cytokinom i czynnikom wzrostu wytwarzanym zarówno przez nowotwór, a także organizm gospodarza [9, 14, 16, 18]. Sugeruje się, że zwiększona sekrecja leptyny może być jednym z czynników odpowiedzialnych za ubytek masy ciała u chorych na nowotwory [15]. Jednak w opinii szeregu badaczy leptyna w niedożywieniu towarzyszącemu nowotworom nie jest wyłącznie wykładnikiem zmian masy tłuszczu, ale również reaktantem ostrej fazy. Jak wykazano ekspresja genu otyłości ob jest stymulowana przez prozapalne cytokiny, takie jak TNF-α, IL-6, IL-1, którym przypisuje się znaczącą rolę w patofizjologii kacheksji nowotworowej [2]. Celem pracy była ocena zależności pomiędzy poziomem leptyny a wykładnikami ostrej fazy u chorych na raka płuca. Materiał i metody Badaną grupę stanowiło 124 chorych na raka płuca przed leczeniem (96 mężczyzn i 28 kobiet) w wieku od 37 do 84 lat, w tym 82 chorych na raka drobnokomórkowego (52 z ograniczoną do jednej połowy klatki piersiowej nowotworu LD-DRP i 30 z uogólnioną postacią nowotworu ED-DRP) oraz 42 chorych na raka niedrobnokomórkowego (22 w stadium [I+II+IIIA] NDRP zakwalifikowanych do leczenia operacyjnego, a 20 w stadium [IIIB + IV] NDRP skierowanych do leczenia chemicznego i/lub napromienianiem). Podstawą ustalenia rozpoznania było histologiczne badanie wycinka pobranego podczas bronchoskopii lub cytologiczne badanie wymazu z oskrzeli. W przypadkach braku możliwości wykonania bronchoskopii celem ustalenia rozpoznania badano plwocinę, wysięk z jamy opłucnej, a niekiedy materiał uzyskany z biopsji węzłów chłonnych. RTG lub KT klatki piersiowej wykonywano w celu oceny stadium zaawansowania nowotworu. Grupę referencyjną stanowiły 53 osoby uznane za zdrowe w wieku zbliżonym do badanych (36 kobiet i 17 mężczyzn). Korzystając z tablic antropometrycznych, uzyskano dla płci, wieku i wzrostu dane o należnej masie ciała, a następnie dla wszystkich badanych wyliczono odsetek aktualnej masy ciała do masy należnej celem stwierdzenia występowania nadwagi lub niedowagi (indeks WL). U badanych wyliczono ponadto wskaźnik masy ciała (BMI), który stanowi stosunek masy ciała do kwadratu wzrostu. Dla każdego z badanych oznaczono poziom leptyny, interleukiny 6 (IL-6), białka C-reaktywnego (CRP), albuminy (ALB), prealbuminy (PRE) i białka wiążącego retinol (RBP). Stężenie leptyny całkowitej (wolnej i związanej z białkami) oznaczano w surowicy krwi metodą enzymoimmunologiczną (ELISA) z fazą stałą, na której opłaszczane były przeciwciała łowikowe, wykorzystując odczynniki firmy PromoKine. Stężenie IL-6 oznaczano również metodą enzymoimmunologiczną, stosując odczynniki firmy Bender MedSystem. Do oznaczeń stężenia CRP, PRE i RBP zastosowano metodę immunonefelometryczną, odczynniki i analizator firmy Dade Behring. Poziom albuminy wyliczono na podstawie stężenia białka całkowitego oznaczanego metodą biuretową na analizatorze Hitachi 912 i odsetkowej zawartości frakcji elektroforetycznej ustalonej w oparciu o pomiary densytometryczne elektroforegramów. W opracowaniu statystycznym wyników dla oceny istotności różnic pomiędzy badanymi grupami stosowano nieparametryczny test Manna-Whitneya, a w analizie zależności pomiędzy wartościami badanych parametrów posługiwano się rachunkiem korelacji wg Pearsona. Wyniki U chorych na raka płuca w porównaniu do grupy referencyjnej stwierdzono istotnie niższe wartości wskaźnika ubytku masy ciała (WL), poziomu leptyny, albuminy, prealbuminy i białka wiążącego retinol oraz istotnie wyższe stężenie IL-6 i CRP. (tab. I). Brak było natomiast istotnych różnic pomię- 58
3 E. Wójcik i inni Tabela I Poziom wykładników masy ciała, leptyny, IL-6 i białek ostrej fazy u chorych na raka płuca oraz w grupie referencyjnej. PARAMETER Grupa referencyjna Rak płuca N = 53 N = 124 p BMI Mediana 24,92 24,73 NS [kg/m 2 ] zakres 19,84 32,69 17,27 38,67 Index WL Mediana 1,038 0,995 0,034 zakres 0, 939 1,358 0,700 1,541 Leptyna Mediana 19,28 10,79 0,0000 [ng/ml] zakres 4,00 72,40 0,00 76,68 IL-6 Mediana 2,59 6,78 0,0000 [pg/ml] zakres 0,00 5,67 0,00 150,42 CRP Mediana 0,90 15,25 0,0000 [mg/l] zakres 0,20 10,60 0,20 238,00 Albumina Mediana 45,45 38,75 0,0000 [g/l] zakres 40,70 50,70 25,40 49,50 PRE Mediana 0,271 0,212 0,0000 [g/l] zakres 0,194 0,449 0,08 0,508 RBP Mediana 0,040 0,032 0,0001 [g/l] zakres 0,028 0,084 0,011 0,092 Rycina 1 Histogram rozkładu wartości wskaźnika masy ciała w grupie referencyjnej oraz u chorych na raka płuca. Rycina 2 Histogram rozkładu stężenia leptyny w grupie referencyjnej oraz u chorych na raka płuca. dzy badanymi grupami w wartościach wskaźnika masy ciała BMI. Histogramy rozkładu wartości tego wskaźnika w obu badanych grupach przedstawiono na rycinie 1. Wartości BMI niższe od 20 kg/m 2 stwierdzano u 10% chorych, a wyższe od 30 kg/m 2 u 13% chorych. W porównaniu do grupy referencyjnej, u chorych poziom leptyny niższy od 10,0 ng/ml obserwowano 2-krotnie częściej (ryc. 2). W grupie chorych na raka płuca patologiczne wyniki reaktantów ostrej fazy miało odpowiednio: IL-6 wyższą od 5,1 ng/ml 60,5%, CRP wyższe od 6,0 mg/l 68,5%, ALB niższą od 38,0 g/l 44,4%, PRE niższe od 0,20 g/l 46,8% oraz RBP niższe od 0,03 g/l 41,9% chorych. Ponieważ w obu badanych grupach stwierdzano istotną, bardzo silną, dodatnią zależność pomiędzy wartościami wskaźnika ubytku masy ciała i BMI (r > 0,95), w dalszej analizie korzystano jedynie z wartości tego pierwszego wskaźnika. Zarówno w grupie chorych na raka płuca, jak i referencyjnej, wykazano istotne dodatnie zależności pomiędzy poziomem leptyny a wartościami wskaźnika WL (odpowiednio: r=0,575, p=0,0001 oraz r=0,535, p=0,0001) i brak zależności pomiędzy poziomem leptyny a ujemnymi reaktantami ostrej fazy, uznawanymi za markery stanu odżywienia. Tylko w grupie chorych na raka płuca obserwowano jakkolwiek słabe, ale istotne dodatnie zależności pomiędzy stężeniem leptyny i IL-6 (r = 0,204, p = 0,023) oraz CRP (r=0,272, p = 0,002). Analiza poziomu badanych wskaźników w grupach chorych wyodrębnionych ze względu na zaawansowanie procesu chorobowego ([I+II+IIIA+LD] vs. [IIIB + IV + ED]) wykazała, przy braku istotnych różnic pomiędzy obiema grupami w wartościach wskaźników dotyczących masy ciała oraz poziomu leptyny, istotnie wyższe stężenia IL-6 i CRP i istotnie niższe albuminy, prealbuminy i białka wiążącego retinol u chorych w zaawansowanych stadiach choroby (tab. II). Odsetki chorych z poziomem leptyny niższym od 5,1 ng/ ml były zbliżone, natomiast u chorych w zaawansowanych stadiach istotnie częściej obserwowano obniżone poziomy albuminy, prealbuminy, białka wiążącego retinol oraz podwyższone stężenie CRP i IL-6 (ryc.3). W podgrupach wy- 59
4 Ubytek masy ciała u chorych na raka płuca a poziom leptyny i interleukiny 6 Tabela II Zależność badanych parametrów od zaawansowania procesu nowotworowego. PARAMETER I+II+IIIA + LD IIIB + IV + ED N = 74 N = 50 p BMI Mediana 25,38 23,89 NS [kg/m 2 ] zakres 17,75 38,67 17,26 33,13 Indeks WL Mediana 1,018 0,955 NS zakres 0,71 1,54 0,70 1,31 Leptyna Mediana 10,04 10,93 NS [ng/ml] zakres 0,00 76,68 0,00 52,00 IL-6 Mediana 5,39 14,26 0,0001 [pg/ml] zakres 0,00 150,42 0,21 68,57 CRP Mediana 8,60 24,50 0,0002 [mg/l] zakres 0,20 238,00 1,10 237,00 Albumina Mediana 39,85 35,90 0,005 [g/l] zakres 27,90 49,30 25,40 49,50 PRE Mediana 0,226 0,171 0,005 [g/l] zakres 0,081 0,428 0,080 0,374 RBP Mediana 0,037 0,029 0,024 [g/l] zakres 0,012 0,067 0,011 0,074 Tabela III Związki pomiędzy poziomem IL-6 a wskaźnikami stanu odżywienia chorych, leptyny oraz białkami ostrej fazy u chorych na raka płuca w zależności od stadium zaawansowania. Leptyna BMI Index WL ALB PRE RBP CRP [I + II + IIIA] NDRP + [LD-DRP] IL-6 r = 0,246 p = 0,035 r = 0,170 NS r = 0,166 NS r = - 0,456 r = - 0,401 r = - 0,382 p = 0,001 r = 0,674 [IIIB + IV] NDRP + [ED-DRP] IL-6 r = 0,135 NS r = - 0,278 p = 0,05 r = - 0,281 p = 0,048 r = - 0,472 r = - 0,445 p = 0,001 r = - 0,360 p = 0,01 r = 0,573 dzielonych ze względu na zaawansowanie procesu chorobowego stwierdzano występowanie o podobnym nasileniu odwrotnych korelacji pomiędzy poziomem IL-6 a stężeniem albuminy, prealbuminy i białka wiążącego retinol oraz dodatnich korelacji tej cytokiny z CRP (tab. III). O ile w grupie chorych na raka płuca we wczesnych stadiach zaawansowania rysowała się istotna korelacja pomiędzy poziomem leptyny i IL-6 (r=0,246 p=0,035), to u chorych w wyższych stadiach zaawansowania brak było takiej zależności. U chorych we wczesnych stadiach zaawansowania nie stwierdzano zależności pomiędzy poziomem IL-6 a wartościami wskaźnika WL, którą obserwowano natomiast u chorych z zaawansowaną chorobą (ryc. 3). Rycina 3 Zależność pomiędzy poziomem IL-6 a ubytkiem masy ciała u chorych na raka płuca w zaawansowanym stadium procesu nowotworowego. Rycina 4 Częstość występowania patologicznych wyników białek ostrej fazy oraz IL-6 u chorych na raka płuca w zależności od zaawansowania procesu nowotworowego. 60
5 E. Wójcik i inni Analiza badanej grupy chorych na raka płuca ze względu na wielkość ubytku masy ciała WL < 0,95 vs. WL > 0,95) wykazała, że większy od 5% ubytek wagi ciała miało 52 (41,9%) chorych na raka płuca przed leczeniem i w tej grupie w porównaniu do pozostałych chorych istotnie częściej obserwowano podwyższone stężenia IL-6 oraz niższy od 5,1 ng/ ml poziom leptyny, a także RBP niższy od 0,03 g/l (ryc. 5). Brak było pomiędzy analizowanymi grupami istotnych różnic w odsetkach stężeń CRP wyższych od 6 mg/l oraz albuminy niższych od 38,0 g/l i prealbuminy niższych od 0,20 ng/ml. W grupie chorych z ubytkiem masy ciała przekraczającym 5% obserwowano istotną zależność pomiędzy poziomem leptyny a IL-6 (ryc. 6), której brak było u chorych z mniejszym ubytkiem masy ciała. Dyskusja Etiopatogeneza raka płuca nie jest do końca poznana, istnieje wiele dowodów na to, że nowotwór jest indukowany przez zewnątrzpochodne czynniki rakotwórcze m.in środowiskowe, wynikające z narażenia zawodowego czy z nałogu palenia tytoniu, natomiast podłoże genetyczne jako przyczynę rozwoju nowotworu o tej lokalizacji wymienia się stosunkowo rzadko. W opinii wielu badaczy długotrwałe oddziaływanie tych czynników kancerogennych może prowadzić do rozwoju stanu zapalnego w płucach o umiarkowanym nasileniu, co stwarza warunki sprzyjające transformacji nowotworowej komórek i może przemawiać za sugestią, że do rozwoju stanu zapalnego dochodzi nie przy uzyskiwaniu fenotypu inwazyjnego, ale już na etapie karcynogenezy [19]. Proces zapalny zapoczątkowany działaniem czynników kancerogennych może stymulować wytwarzanie TNF, IL-1, IL-6, a także leptyny przez makrofagi, komórki zrębu czy sródbłonka. Tym czynnikom przypisuje się wpływ na ekspresję mediatorów reakcji ostrej fazy, takich jak cyklooksygenaza-2 czy czynnik transkrypcji jądrowej κb, jak i związki z mobilizacją leukocytów i aktywacją molekuł adhezyjnych m.in P-selektyny, E-selektyny, VCAM i ICAM [1]. W ostatnich latach wykazano, że leptyna oprócz udziału w regulacji gospodarki tłuszczowej może uczestniczyć w mechanizmach odpowiedzi immunologicznej, zarówno wrodzonej jak i nabytej, w rozwoju stanów zapalnych m.in. jelit, wątroby czy tkanki kostno-stawowej, a także chorobach nowotworowych o różnej lokalizacji narządowej [12]. Podkreślana jest ponadto rola leptyny w stymulowaniu wytwarzania przez monocyty czy komórki sródbłonka reaktywnych form tlenu, uznawanych za endogenny czynnik karcynogenny, a także w stymulowaniu makrofagów do wytwarzania prozapalnych czynników, odpowiedzialnych za rozszerzanie naczyń, zwiększanie ich przepuszczalności, co sprzyja zarówno rozwojowi procesu zapalnego, jak i procesom proliferacji komórek nowotworowych. W opinii Ribeiro i wsp. mechanizmem łączącym stan zapalny z rozwojem nowotworu jest aktywacja szlaku molekularnego inhibitora kinazy β-zależnej czynnika jądrowego κb (kompleks NFκB : IκBβ). Prowadzi to do transkrypcji ok. 150 genów m.in. dla cytokin prozapalnych, czynników wzrostu, białek antyapoptycznych, które są odpowiedzialne za wzrost guza oraz progresję. Uważa się, że pobudzenie immunomodulatorów TNF, IL-1, IL-6 i prostaglandyny E2 przez leptynę za pośrednictwem szlaku czynnika jądrowego κb (NFκB) może nasilać powstawanie prozapalnego profilu w mikrośrodowisku guza. Co więcej, TNF i IL-1 stymulując wytwarzanie leptyny przez adipocyty, mogą wpływać na rozwój stanu zapalnego [13]. U chorych na nowotwory o różnej lokalizacji narządowej, m.in raka płuca, obserwuje się wyraźną zależność pomiędzy wskaźnikiem masy ciała a poziomem leptyny, o podobnym jak u zdrowych osób nasileniu [11]. Podawane przez różnych badaczy poziomy leptyny u chorych na nowotwory są zazwyczaj jednak niższe aniżeli u ludzi zdrowych, co wiązane jest m.in. z niższą masą ciała chorych [2, 5, 15]. Wyniki prezentowanych badań potwierdzają te doniesienia. W porównaniu do grupy referencyjnej poziomy leptyny w badanej grupie chorych były istotnie niższe, a ponad 5-procentowy i 10-procentowy ubytek masy ciała stwierdzano odpowiednio u 42% i 31,5% chorych na raka płuca. Chorzy ci charakteryzowali się także niższymi w porównaniu do zdrowych poziomami: Rycina 5 Wpływ ubytku masy ciała na zmiany częstości patologicznych wyników leptyny, IL-6 i białek ostrej fazy. Rycina 6 Zależność pomiędzy stężeniem leptyny a IL-6 u chorych z większym od 5% ubytkiem masy ciała. 61
6 Ubytek masy ciała u chorych na raka płuca a poziom leptyny i interleukiny 6 albuminy, prealbuminy i białka wiążącego retinol, uznawanymi za markery stanu odżywienia. Wskazywać to może na rozwijający się stan hipermetabolizmu, a nawet hiperkatabolizmu [18]. Istotnie częściej ubytek masy ciała, jak i niskie poziomy albuminy, prealbuminy i białka wiążącego retinol, spotyka się u chorych w bardziej zaawansowanych stadiach procesu nowotworowego [3, 10], co potwierdzają również wyniki naszych badań. Terzides i wsp wykazali u chorych na niedrobnokomorkowego raka płuca tendencję do spadku poziomu leptyny wraz z zaawansowaniem procesu nowotworowego [17]. Równocześnie u tych chorych inni badacze obserwowali wzrost stężenia szeregu cytokin prozapalnych, w tym IL-6, a także dodatnich reaktantów ostrej fazy [20]. W naszych badaniach poziom leptyny niższy od 5 ng/ml stwierdzano u ok. 30% niezależnie od zaawansowania procesu nowotworowego, natomiast reakcja ostrej fazy ulegała nasileniu wraz z zaawansowaniem procesu nowotworowego, podwyższone stężenie białka C-reaktywnego i interleukiny 6 istotnie częściej obserwowano u chorych zdyskwalifikowanych od leczenia operacyjnego, jak i z uogólnioną postacią drobnokomórkowego raka płuca. W piśmiennictwie opinie odnośnie zależności pomiędzy poziomem leptyny a interleukiny 6 są rozbieżne. O ile niektórzy autorzy potwierdzają wzrost poziomu leptyny wraz ze wzrostem poziomu IL-6, to inni negują istnienie takiej zależności [2, 11]. Wyniki badań w znacznej mierze zależą od doboru grup chorych pod względem zaawansowania procesu nowotworowego oraz odsetka chorych z większym od 10% ubytkiem masy ciała. W badaniach Alemana i wsp. wykonanych w grupie chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w zaawansowanych stadiach procesu nowotworowego wykazano odwrotną korelacje pomiędzy poziomem leptyny a IL-6 [2], podczas gdy w badanej grupie chorych obserwowano słabą dodatnią zależność pomiędzy tymi białkami, jednak przeważali w niej chorzy na drobno- i niedrobnokomórkowego raka płuca w większości we wczesnych stadiach zaawansowania. Brak zależności pomiędzy IL-6 i leptyną w grupie chorych bardziej zaawansowanych może sugerować udział innych mechanizmów w regulacji wydzielania tych czynników. W warunkach fizjologicznych spadek masy ciała oraz niski poziom leptyny pobudza procesy wytwarzania w podwzgórzu czynników oreksygenicznych m.in uwalniania neuropeptydu Y, stymulującego wzrost apetytu. U chorych na nowotwory z objawami kacheksji, jak wykazują badania, ośrodek łaknienia nie zostaje pobudzony, poziomy leptyny są niskie, niekiedy nawet zerowe. Z początku wiązano to z występowaniem zaburzeń w mechanizmie sprzężenia zwrotnego pomiędzy adipocytami a podwzgórzem lub brakiem wrażliwości podwzgórza na niskie poziomy leptyny [11, 15]. Obecnie uważa się, że cytokiny mogą działać jako leptynopodobne czynniki, naśladując działanie leptyny i hamując dowóz pożywienia, są odpowiedzialne za zwiększone zużycie substratów energetycznych. W opinii Mantovani i wsp. jest to bardzo prawdopodobne, ponieważ leptyna i IL-6 wykazują znaczne podobieństwo strukturalne, ponadto receptor leptyny należy także do rodziny cytokin klasy I, a leptyna aktywuje wewnątrzkomórkowe szlaki transdukcji sygnału wspólne dla wielu cytokin [8]. Wnioski 1. U chorych na raka płuca stężenie leptyny pozostaje w zależności względem wielkości ubytku masy ciała, ale oba te parametry nie zależą od stadium zaawansowania procesu chorobowego. 2. Stężenie IL-6 oraz CRP u chorych na raka płuca są istotnie wyższe aniżeli u zdrowych ludzi i wykazują wyraźną tendencję do wzrostu wraz ze stadium zaawansowania procesu chorobowego. 3. Zależność pomiędzy stężeniem leptyny i IL-6 u chorych na raka płuca może wskazywać na jej udział w regulacji odpowiedzi immunologicznej organizmu chorych, przy czym w zaawansowanych stadiach choroby mechanizm ten wydaje się ulegać znacznym zaburzeniom. 4. U chorych na raka płuca z ubytkiem masy ciała przekraczającym 5% zależność pomiędzy stężeniem leptyny i IL-6 może stanowić potwierdzenie udziału czynnika głodzenia i stanu zapalnego w mechanizmach generujących rozwój zespołu wyniszczenia nowotworowego. Piśmiennictwo 1. Aggarwal BB, Shishodia S, Sandur SK i wsp. Inflammation and cancer: how hot is the link? Biochem Pharmacol 2006; 72: Aleman MR, Santolaria F, Batista N i wsp. Leptin role in advanced lung cancer. A mediator of the acute phase response or a marker of the status of nutrition. Cytokine 2002; 19: Hespanhol V, Queiroga H, Magalhaes A i wsp. Survival predictors in advanced non-small cell lung cancer. Lung Cancer 1995; 13: Inui A. Cancer anorexia-cachexia syndrome:are neuropeptides the key? Cancer Res 1999; 59: Karapanagiotou EM, Tsochatzis EA, Dilana KD i wsp. The significance of leptin, adiponectin, and resistin serum levels in non- small cell lung kancer (NSCLC). Lung Cancer 2008; 61: Kumor A, Macia I, Kozak-Michałowska I i wsp. Leptyna hormon o wielokierunkowym działaniu. Diagn Lab 2004; 40: Lago F, Dieguez C, Gomez-Reino J i wsp. Adipokines as emerging mediators of immune response and inflammation. Nature Clin Practice Rheumatol 2007; 3 (12): Mantovani G, Maccio A, Mura L i wsp. Serum levels of leptin and proinflammatory cytokines in patients with advanced-stage cancer at different sites. J Mol Med 2000; 78: Martin F, Santolaria F, Batista N i wsp. Cytokines levels (IL-6 and IFN-γ), acute phase response and nutritional status as prognostic factors in lung cancer. Cytokine 1999; 11: McMillian DC. Systematic inflammation, nutritional status and survival in patients with cancer. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 2009; 12: Moses AG, Dowidar N, Holloway B i wsp. Leptin and its relation to weight loss, ob gene expression and the acute-phase response in surgical patients. Br J Surg 2001; 88: Otero M, Lago R, Lago F i wsp. Leptin, from fat to inflammation: old question and new insights. Minireview. FEBS letters 2005; 579: Ribeiro R, Araujo A, Lopes C i wsp. Immunoinflammatory mechanism in lung cancer development: is leptin a mediator? J Tho- 62
7 E. Wójcik i inni rac Oncol 2007; 2 (2): Scott HR, McMillian DC, Crilly A i wsp. The relationship between weight loss and interleukin 6 in non-small cell lung cancer. Br J Cancer 1996; 73: Simons JP, Schols AM, Camfield LA i wsp. Plasma concentrations of total leptin and human lung-cancer associated cachexia. Clin Sci 1997; 93: Simons JP, Schols AM, Buurman WA i wsp. Weight loss and low body cell mass in males with lung cancer: relationship with systemic inflammation, acute-phase response, resting energy expenditure, and catabolic and anabolic hormones. Clin Science 1999; 97: Terzidis A, Sergentanis TN, Antonopoulos G i wsp. Elevated serum leptin levels: a risk factor for non-small-cell lung cancer? Oncology 2009; 76: Tisdale M. Mechanism of cancer cachexia. Physiol Rev. 2009, 89: Walser T, Cui X, Yanagawa J i wsp. Smoking and lung cancer. Proc Am Thorac Soc 2008; 5: Walsh D, Mahmound F, Barna B. Assessment of nutritional status and prognosis in advanced cancer: interleukin-6, C-reactive protein and the prognostic and inflammatory nutritional index. Support Care Cancer, 2003, 11: Zhang Y, Proenca R, Maffel M i wsp. Positional cloning of the mouse obese gene and its human homologue. Nature 1994; 372: Adres Autorów: Zakład Analityki i Biochemii Klinicznej Centrum Onkologii Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Krakowie ul. Garncarska Kraków z5jkulpa@cyf-kr.edu.pl (Praca wpłynęła do Redakcji: ) (Praca przekazana do opublikowania: ) 63
STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoStężenie leptyny w surowicy krwi wyniszczonych i niewyniszczonych chorych na raka płuca
PRACA ORYGINALNA Bożena Weryńska, Monika Kosacka, Marcin Gołecki, Renata Jankowska Klinika Pulmonologii i Nowotworów Płuc Akademii Medycznej we Wrocławiu Kierownik: prof. dr hab. n. med. R. Jankowska Stężenie
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoCzynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe
Bardziej szczegółowoOdżywianie osób starszych (konspekt)
Prof. dr hab. med. Tomasz Kostka Odżywianie osób starszych (konspekt) GŁÓWNE CZYNNIKI RYZYKA CHOROBY WIEŃCOWEJ (CHD) wg. Framingham Heart Study (Circulation, 1999, 100: 1481-1492) Palenie papierosów Nadciśnienie
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoDIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK
KURS 15.04.2016 Szczecinek DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK dr hab. n. med. Sylwia Małgorzewicz, prof.nadzw. Katedra Żywienia Klinicznego Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoOcena zależności pomiędzy stężeniami wifatyny i chemeryny a nasileniem łuszczycy, ocenianym za pomocą wskaźników PASI, BSA, DLQI.
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katarzyna Chyl-Surdacka Badania wisfatyny i chemeryny w surowicy krwi u chorych na łuszczycę Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych streszczenie Promotor Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoCHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI
CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI Katarzyna Pawlak-Buś Katedra i Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ECHA ASBMR 2018 WIELOCZYNNIKOWY CHARAKTER
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoOcena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej
Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry
Bardziej szczegółowoOcena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą
Agnieszka Nawrocka Ocena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną chorobą
Bardziej szczegółowokrwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym"
RECEN JA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ S Warszawa, 26.02.2018 -m~jeei~~imłi~lłiałek: MIC-l i ZAG/LMF W surowicy krwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym" LekarzAnny Jarzumbek Zaburzenia odżywiania są dość rozpowszechnionym
Bardziej szczegółowoNowy wskaźnik stanu zapalnego w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego raka płuca
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab 2014; 50(4): 293-298 Praca oryginalna Original Article Nowy wskaźnik stanu zapalnego w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowostarszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg
STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia
Bardziej szczegółowoIL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2
Streszczenie Mimo dotychczasowych postępów współczesnej terapii, przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) nadal pozostaje chorobą nieuleczalną. Kluczem do znalezienia skutecznych rozwiązań terapeutycznych
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowoRAK PŁUCA A CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE
Beata Brajer-Luftmann Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej UM w Poznaniu TPT 30.11.2013r. Najczęstszy nowotwór na świecie (ok. 1,2 mln zachorowań i ok. 1,1ml zgonów)
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Biochemii Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Birkner
mgr Anna Machoń-Grecka Cytokiny i czynniki proangiogenne u pracowników zawodowo narażonych na oddziaływanie ołowiu i jego związków Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoNiedożywienie i otyłość a choroby nerek
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie
Bardziej szczegółowoRak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka
Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego
Aleksandra Sałagacka Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Pracownia Biologii Molekularnej i Farmakogenomiki
Bardziej szczegółowoIngrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska
Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)
Bardziej szczegółowoZmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92
Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik
Bardziej szczegółowoBiałka ostrej fazy u chorych na nowotwory głowy i szyi
Współczesna Onkologia (2006) vol. 10; 6 (268 273) Badania stężenia wybranych białek ostrej fazy (albuminy, prealbuminy, alfa-1 kwaśnej glikoproteiny, alfa-1 antytrypsyny, transferyny oraz białka C-reaktywnego),
Bardziej szczegółowoRak płuca postępy 2014
Rak płuca postępy 2014 Dr n. med. Adam Płużański Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie Onkologia 2014. Warszawa, 21/10/2014 r. Epidemiologia
Bardziej szczegółowoBiochemiczne wskaźniki niedożywienia u chorych na nowotwory
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2009 Volume 45 Number 1 91-95 Praca poglądowa Review paper Biochemiczne wskaźniki niedożywienia u chorych na nowotwory Zofia Stasik 1, Piotr
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy
STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowo50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 20-50% sięga
Bardziej szczegółowoKomunikat prasowy. Dodatkowe informacje
Dane na temat czasu przeżycia całkowitego uzyskane w badaniu LUX-Lung 7 bezpośrednio porównującym leki afatynib i gefitynib, przedstawione na ESMO 2016 W badaniu LUX-Lung 7 zaobserwowano mniejsze ryzyko
Bardziej szczegółowoRak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
Bardziej szczegółowoOcena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością
lek. Agata Mikołajczak-Będkowska Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Joanna Oświęcimska
Bardziej szczegółowoKwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki
Kwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki dr hab. n. med. Bogdan Cylwik Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowoCzy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar
Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar Zakład Immunologii Klinicznej Katedra Immunologii Klinicznej i Transplantologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, oraz Uniwersytecki
Bardziej szczegółowoWirus zapalenia wątroby typu B
Wirus zapalenia wątroby typu B Kliniczne następstwa zakażenia odsetek procentowy wyzdrowienie przewlekłe zakażenie Noworodki: 10% 90% Dzieci 1 5 lat: 70% 30% Dzieci starsze oraz 90% 5% - 10% Dorośli Choroby
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoDo moich badań wybrałam przede wszystkim linię kostniakomięsaka 143B ze względu na jej wysoki potencjał przerzutowania. Do wykonania pracy
Streszczenie Choroby nowotworowe stanowią bardzo ważny problem zdrowotny na świecie. Dlatego, medycyna dąży do znalezienia nowych skutecznych leków, ale również rozwiązań do walki z nowotworami. Głównym
Bardziej szczegółowoNiedożywienie a wyniki leczenia chorych po przeszczepieniu narządów co możemy poprawić?
Niedożywienie a wyniki leczenia chorych po przeszczepieniu narządów co możemy poprawić? Które narzędzia oceny stanu odżywienia wybrać monitorując chorego w okresie okołoprzeszczepowym? dr. n. zdr. Magdalena
Bardziej szczegółowoNON-HODGKIN S LYMPHOMA
NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca
Bardziej szczegółowoTelefon 1: Ulica: Kod pocztowy: Województwo: Miejsce: Kraj: Poland. 90,55 kg 184,0 cm 26,7 kg/m²
Wiek: Płeć: 29 lat 8 mies. mężczyzna Telefon 1: Ulica: Kod pocztowy: Województwo: Miejsce: Kraj: Poland Dane podstawowe Data: 13.04.23 Godzina: 10:53 90,55 kg 184,0 cm 26,7 kg/m² Płyn Pomiar całkowitej
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu
Bardziej szczegółowoWstęp Cele pracy Materiał i metody
Wstęp. Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, human papillomavirus) ma istotny udział w etiopatogenezie raka płaskonabłonkowego ustnej części gardła. Obecnie częstość występowania raka HPV-zależnego w krajach
Bardziej szczegółowoImmunoterapia niedrobnokomórkowego raka płuca. dr n. med. Adam Płużański. Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej
Immunoterapia niedrobnokomórkowego raka płuca dr n. med. Adam Płużański Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii-Instytut im.m Skłodowskiej-Curie w Warszawie Historia prób immunoterapii
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoWazoprotekcyjne i antydiabetogenne działanie telmisartanu zależne od aktywacji receptora PPAR?
Wazoprotekcyjne i antydiabetogenne działanie telmisartanu zależne od aktywacji receptora PPAR? Receptory aktywowane przez proliferatory peroksysomów Wśród receptorów PPAR wyróżnić można 3 izoformy, mianowicie:
Bardziej szczegółowoIndeks masy ciała (BMI) a stan zapalny u chorych na endometrialnego raka trzonu macicy
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2013 Volume 49 Number 3 201-208 Praca oryginalna Original Article Indeks masy ciała (BMI) a stan zapalny u chorych na endometrialnego raka trzonu
Bardziej szczegółowoWskaźniki biochemiczne zaburzeń stanu odżywienia w chorobach nowotworowych
Artykuł poglądowy Katarzyna Zabłocka, Jadwiga Biernat Katedra i Zakład Bromatologii, Wydział Farmaceutyczny Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Wskaźniki biochemiczne zaburzeń stanu odżywienia
Bardziej szczegółowoKinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoOcena rozprawy doktorskiej Mgr Karoliny Kulik-Kupki
Klinika Endokrynologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Centralny Szpital Kliniczny Centrum Kliniczno Dydaktyczne 92-213 Łódź ul. Pomorska 251 Ocena rozprawy doktorskiej Mgr Karoliny Kulik-Kupki pt: "Ocena
Bardziej szczegółowoNikotynizm a ekspresja i immunoekspresja pentraksyny 3 u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc
Nikotynizm a ekspresja i immunoekspresja pentraksyny 3 u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Lek. Michał Poznański Klinika Pulmonologii Ogólnej i
Bardziej szczegółowoWarto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć
Warto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć Kilka ważnych porad dla kobiet chorych na raka piersi Konsultacja merytoryczna: dr hab. n. med. Lubomir Bodnar Warto wiedzieć więcej o swojej
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoLeczenie biologiczne co to znaczy?
Leczenie biologiczne co to znaczy? lek med. Anna Bochenek Centrum Badawcze Współczesnej Terapii C B W T 26 Październik 2006 W oparciu o materiały źródłowe edukacyjnego Grantu, prezentowanego na DDW 2006
Bardziej szczegółowoRak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
Bardziej szczegółowoKatarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE
Pomorski Uniwersytet Medyczny Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE Promotor: dr hab. prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoNowotwór złośliwy oskrzela i płuca
www.oncoindex.org SUBSTANCJE CZYNNE W LECZENIU: Nowotwór złośliwy oskrzela i płuca Bevacizumab Bewacyzumab w skojarzeniu z chemioterapią opartą na pochodnych platyny jest wskazany w leczeniu pierwszego
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF
Agnieszka Gładysz Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF Katedra i Zakład Biochemii i Chemii Klinicznej Akademia Medyczna Prof.
Bardziej szczegółowoOcena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
Bardziej szczegółowoLeczenie skojarzone w onkologii. Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego
Leczenie skojarzone w onkologii Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego Zastosowanie leczenia skojarzonego w onkologii Chemioradioterapia sekwencyjna lub jednoczasowa: Nowotwory
Bardziej szczegółowoPiotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi
Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Obserwowane są samoistne regresje zmian przerzutowych
Bardziej szczegółowoSytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 2005-2011
Sytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 25-211 Ostatnie, opublikowane w roku 212 dane dla Polski [1] wskazują, że w latach 28-29 w woj. dolnośląskim stwierdzano
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji inwolukryny i β-defenzyny2 w skórze osób chorych na atopowe zapalenie skóry i łuszczycę zwykłą
Agnieszka Terlikowska-Brzósko Ocena ekspresji inwolukryny i β-defenzyny2 w skórze osób chorych na atopowe zapalenie skóry i łuszczycę zwykłą STRESZCZENIE Wstęp Atopowe zapalenie skóry (AZS) i łuszczyca
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoHOT TOPICS 2014. W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ WARSZAWA, 01 marzec 2014 r.
HOT TOPICS 2014 W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ WARSZAWA, 01 marzec 2014 r. NOWOTWORY TRZONU MACICY Przegląd publikacji w International Journal of Gynecological Cancer w 2013 roku Paweł Knapp Klinika Ginekologii
Bardziej szczegółowoWpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych
Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Badania epidemiologiczne i eksperymentalne nie budzą wątpliwości spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko rozwoju wielu nowotworów złośliwych, zwłaszcza
Bardziej szczegółowoul. A. Mickiewicza 2, Białystok tel , faks Ocena
UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU ZAKŁAD BIOCHEMII LEKARSKIEJ Białystok 23. 08. 2019 ul. A. Mickiewicza 2, 15-089 Białystok tel. 85 748 55 78, faks 085 748 55 78 e-mail: zdbioch@umb.edu.pl Ocena rozprawy
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoOnkogeneza i zjawisko przejścia nabłonkowomezenchymalnego. Gabriel Wcisło Klinika Onkologii Wojskowego Instytutu Medycznego, CSK MON, Warszawa
Onkogeneza i zjawisko przejścia nabłonkowomezenchymalnego raka jajnika Gabriel Wcisło Klinika Onkologii Wojskowego Instytutu Medycznego, CSK MON, Warszawa Sześć diabelskich mocy a komórka rakowa (Gibbs
Bardziej szczegółowoOcena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
PRZYKŁADOWA PULA PYTAŃ DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Markery nowotworowe nie są powszechnie stosowane w badaniu przesiewowym ludności ze względów finansowych mimo potwierdzonego wpływu
Bardziej szczegółowoRadioterapia stereotaktyczna. Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny
Radioterapia stereotaktyczna przerzutów do OUN Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny Urządzenia do RT stereotaktycznej - nóż gamma Urządzenia do RT stereotaktycznej - nóż gamma Urządzenia do
Bardziej szczegółowoŁukasz Czupkałło Ocena systemu RANK/RANKL/OPG w płynie dziąsłowym u kobiet w ciąży fizjologicznej oraz pacjentek ciężarnych z chorobą przyzębia.
Łukasz Czupkałło Ocena systemu RANK/RANKL/OPG w płynie dziąsłowym u kobiet w ciąży fizjologicznej oraz pacjentek ciężarnych z chorobą przyzębia. STRESZCZENIE Choroba przyzębia jest procesem zapalnym polegającym
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoPogłębiona ocena stanu odżywienia. Badania biochemiczne
5 Pogłębiona ocena stanu odżywienia. Badania biochemiczne Bruno Szczygieł Badania biochemiczne są niezmiernie przydatne w roz poznawaniu niedożywienia białkowo-kalorycznego (nbk), w kwalifikowaniu chorych
Bardziej szczegółowoEDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ
Bardziej szczegółowoCHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek
CHOROBY NOWOTWOROWE Twór składający się z patologicznych komórek Powstały w wyniku wielostopniowej przemiany zwanej onkogenezą lub karcinogenezą Morfologicznie ma strukturę zbliżoną do tkanki prawidłowej,
Bardziej szczegółowoparametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
Bardziej szczegółowoKluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń
Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera
Bardziej szczegółowoSirtuiny - eliksir młodości nowej generacji?
WYKŁAD: 4 Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Prof. dr hab. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej 1 Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr) 2 3 4 Zdjęcie 2. Stuletnia mieszkanka
Bardziej szczegółowodiagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej
diagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej Pracownia Markerów Nowotworowych Zakładu Patologii i Diagnostyki
Bardziej szczegółowo