Astronomia i astrofizyka na orbicie
|
|
|
- Bartłomiej Kwiecień
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Astronomia i astrofizyka na orbicie Andrzej Odrzywołek Zakład Teorii Względności i Astrofizyki Uniwersytet Jagielloński, Kraków Piatek, , 17:00 A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 1 / 34
2 Podbój kosmosu Trzy kategorie badań naukowych w kosmosie eksploracja: sondy kosmiczne, lądowniki, wyprawy załogowe obserwacja: teleskopy, detektory cząstek i fal grawitacyjnych, sondy monitorujące ciała niebieskie na orbicie, poszukiwanie innych układów planetarnych eksperyment: załogowe stacje orbitalne (ISS), urządzenia badawcze na orbicie, próbniki głębokiego kosmosu Proste wymienienie z nazwy wszystkich ważnych misji kosmicznych w każdej z kategorii wypełniłoby cały referat! Epoka kosmiczna trwa już ponad 50 lat. A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 2 / 34
3 Podbój kosmosu Trzy kategorie badań naukowych w kosmosie eksploracja: sondy kosmiczne, lądowniki, wyprawy załogowe obserwacja: teleskopy, detektory cząstek i fal grawitacyjnych, sondy monitorujące ciała niebieskie na orbicie, poszukiwanie innych układów planetarnych eksperyment: załogowe stacje orbitalne (ISS), urządzenia badawcze na orbicie, próbniki głębokiego kosmosu Proste wymienienie z nazwy wszystkich ważnych misji kosmicznych w każdej z kategorii wypełniłoby cały referat! Epoka kosmiczna trwa już ponad 50 lat. A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 2 / 34
4 Podbój kosmosu Trzy kategorie badań naukowych w kosmosie eksploracja: sondy kosmiczne, lądowniki, wyprawy załogowe obserwacja: teleskopy, detektory cząstek i fal grawitacyjnych, sondy monitorujące ciała niebieskie na orbicie, poszukiwanie innych układów planetarnych eksperyment: załogowe stacje orbitalne (ISS), urządzenia badawcze na orbicie, próbniki głębokiego kosmosu Proste wymienienie z nazwy wszystkich ważnych misji kosmicznych w każdej z kategorii wypełniłoby cały referat! Epoka kosmiczna trwa już ponad 50 lat. A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 2 / 34
5 Część I Tryb badań: EKSPLORACJA A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 3 / 34
6 Eksploracja kosmosu Najważniejsze misje/sondy eksplorujące Układ Słoneczny sondy kosmiczne 1 Voyager 1/2, Pioneer (badania planet-olbrzymów: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun; sondy opuściły nasz układ planetarny!) 2 Cassini (orbiter Saturna); Galileo (orbiter Jowisza) Cassini był prawdopodobnie ostatnią z tego typu misji wysłanych przez ludzkość: są zbyt kosztowne, niebezpieczne i długotrwałe... lądowniki 1 łaziki marsjańskie (2/3 nieudanych misji! - zapamiętajmy tą informację) 2 Huyghens (lądownik na Tytanie) 3 badania komet i planetoid (NEAR, Deep Impact, Stardust, Roseta) ten tryb badań będzie zapewne dominujący w przyszłości; najbardziej ambitne projekty to eksploracja oceanów Europy i powrót na Tytana wyprawy załogowe 1 program Apollo (lądowanie człowieka na Księżycu) wciąż mówi się o wyprawie załogowej na Marsa i powrocie na Księżyc... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 4 / 34
7 Eksploracja kosmosu Najważniejsze misje/sondy eksplorujące Układ Słoneczny sondy kosmiczne 1 Voyager 1/2, Pioneer (badania planet-olbrzymów: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun; sondy opuściły nasz układ planetarny!) 2 Cassini (orbiter Saturna); Galileo (orbiter Jowisza) Cassini był prawdopodobnie ostatnią z tego typu misji wysłanych przez ludzkość: są zbyt kosztowne, niebezpieczne i długotrwałe... lądowniki 1 łaziki marsjańskie (2/3 nieudanych misji! - zapamiętajmy tą informację) 2 Huyghens (lądownik na Tytanie) 3 badania komet i planetoid (NEAR, Deep Impact, Stardust, Roseta) ten tryb badań będzie zapewne dominujący w przyszłości; najbardziej ambitne projekty to eksploracja oceanów Europy i powrót na Tytana wyprawy załogowe 1 program Apollo (lądowanie człowieka na Księżycu) wciąż mówi się o wyprawie załogowej na Marsa i powrocie na Księżyc... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 4 / 34
8 Eksploracja kosmosu Najważniejsze misje/sondy eksplorujące Układ Słoneczny sondy kosmiczne 1 Voyager 1/2, Pioneer (badania planet-olbrzymów: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun; sondy opuściły nasz układ planetarny!) 2 Cassini (orbiter Saturna); Galileo (orbiter Jowisza) Cassini był prawdopodobnie ostatnią z tego typu misji wysłanych przez ludzkość: są zbyt kosztowne, niebezpieczne i długotrwałe... lądowniki 1 łaziki marsjańskie (2/3 nieudanych misji! - zapamiętajmy tą informację) 2 Huyghens (lądownik na Tytanie) 3 badania komet i planetoid (NEAR, Deep Impact, Stardust, Roseta) ten tryb badań będzie zapewne dominujący w przyszłości; najbardziej ambitne projekty to eksploracja oceanów Europy i powrót na Tytana wyprawy załogowe 1 program Apollo (lądowanie człowieka na Księżycu) wciąż mówi się o wyprawie załogowej na Marsa i powrocie na Księżyc... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 4 / 34
9 Eksploracja kosmosu Najważniejsze misje/sondy eksplorujące Układ Słoneczny sondy kosmiczne 1 Voyager 1/2, Pioneer (badania planet-olbrzymów: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun; sondy opuściły nasz układ planetarny!) 2 Cassini (orbiter Saturna); Galileo (orbiter Jowisza) Cassini był prawdopodobnie ostatnią z tego typu misji wysłanych przez ludzkość: są zbyt kosztowne, niebezpieczne i długotrwałe... lądowniki 1 łaziki marsjańskie (2/3 nieudanych misji! - zapamiętajmy tą informację) 2 Huyghens (lądownik na Tytanie) 3 badania komet i planetoid (NEAR, Deep Impact, Stardust, Roseta) ten tryb badań będzie zapewne dominujący w przyszłości; najbardziej ambitne projekty to eksploracja oceanów Europy i powrót na Tytana wyprawy załogowe 1 program Apollo (lądowanie człowieka na Księżycu) wciąż mówi się o wyprawie załogowej na Marsa i powrocie na Księżyc... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 4 / 34
10 Eksploracja kosmosu Najważniejsze misje/sondy eksplorujące Układ Słoneczny sondy kosmiczne 1 Voyager 1/2, Pioneer (badania planet-olbrzymów: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun; sondy opuściły nasz układ planetarny!) 2 Cassini (orbiter Saturna); Galileo (orbiter Jowisza) Cassini był prawdopodobnie ostatnią z tego typu misji wysłanych przez ludzkość: są zbyt kosztowne, niebezpieczne i długotrwałe... lądowniki 1 łaziki marsjańskie (2/3 nieudanych misji! - zapamiętajmy tą informację) 2 Huyghens (lądownik na Tytanie) 3 badania komet i planetoid (NEAR, Deep Impact, Stardust, Roseta) ten tryb badań będzie zapewne dominujący w przyszłości; najbardziej ambitne projekty to eksploracja oceanów Europy i powrót na Tytana wyprawy załogowe 1 program Apollo (lądowanie człowieka na Księżycu) wciąż mówi się o wyprawie załogowej na Marsa i powrocie na Księżyc... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 4 / 34
11 Eksploracja kosmosu Najważniejsze misje/sondy eksplorujące Układ Słoneczny sondy kosmiczne 1 Voyager 1/2, Pioneer (badania planet-olbrzymów: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun; sondy opuściły nasz układ planetarny!) 2 Cassini (orbiter Saturna); Galileo (orbiter Jowisza) Cassini był prawdopodobnie ostatnią z tego typu misji wysłanych przez ludzkość: są zbyt kosztowne, niebezpieczne i długotrwałe... lądowniki 1 łaziki marsjańskie (2/3 nieudanych misji! - zapamiętajmy tą informację) 2 Huyghens (lądownik na Tytanie) 3 badania komet i planetoid (NEAR, Deep Impact, Stardust, Roseta) ten tryb badań będzie zapewne dominujący w przyszłości; najbardziej ambitne projekty to eksploracja oceanów Europy i powrót na Tytana wyprawy załogowe 1 program Apollo (lądowanie człowieka na Księżycu) wciąż mówi się o wyprawie załogowej na Marsa i powrocie na Księżyc... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 4 / 34
12 Eksploracja kosmosu Najważniejsze misje/sondy eksplorujące Układ Słoneczny sondy kosmiczne 1 Voyager 1/2, Pioneer (badania planet-olbrzymów: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun; sondy opuściły nasz układ planetarny!) 2 Cassini (orbiter Saturna); Galileo (orbiter Jowisza) Cassini był prawdopodobnie ostatnią z tego typu misji wysłanych przez ludzkość: są zbyt kosztowne, niebezpieczne i długotrwałe... lądowniki 1 łaziki marsjańskie (2/3 nieudanych misji! - zapamiętajmy tą informację) 2 Huyghens (lądownik na Tytanie) 3 badania komet i planetoid (NEAR, Deep Impact, Stardust, Roseta) ten tryb badań będzie zapewne dominujący w przyszłości; najbardziej ambitne projekty to eksploracja oceanów Europy i powrót na Tytana wyprawy załogowe 1 program Apollo (lądowanie człowieka na Księżycu) wciąż mówi się o wyprawie załogowej na Marsa i powrocie na Księżyc... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 4 / 34
13 Eksploracja kosmosu Najważniejsze misje/sondy eksplorujące Układ Słoneczny sondy kosmiczne 1 Voyager 1/2, Pioneer (badania planet-olbrzymów: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun; sondy opuściły nasz układ planetarny!) 2 Cassini (orbiter Saturna); Galileo (orbiter Jowisza) Cassini był prawdopodobnie ostatnią z tego typu misji wysłanych przez ludzkość: są zbyt kosztowne, niebezpieczne i długotrwałe... lądowniki 1 łaziki marsjańskie (2/3 nieudanych misji! - zapamiętajmy tą informację) 2 Huyghens (lądownik na Tytanie) 3 badania komet i planetoid (NEAR, Deep Impact, Stardust, Roseta) ten tryb badań będzie zapewne dominujący w przyszłości; najbardziej ambitne projekty to eksploracja oceanów Europy i powrót na Tytana wyprawy załogowe 1 program Apollo (lądowanie człowieka na Księżycu) wciąż mówi się o wyprawie załogowej na Marsa i powrocie na Księżyc... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 4 / 34
14 Eksploracja kosmosu Najważniejsze misje/sondy eksplorujące Układ Słoneczny sondy kosmiczne 1 Voyager 1/2, Pioneer (badania planet-olbrzymów: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun; sondy opuściły nasz układ planetarny!) 2 Cassini (orbiter Saturna); Galileo (orbiter Jowisza) Cassini był prawdopodobnie ostatnią z tego typu misji wysłanych przez ludzkość: są zbyt kosztowne, niebezpieczne i długotrwałe... lądowniki 1 łaziki marsjańskie (2/3 nieudanych misji! - zapamiętajmy tą informację) 2 Huyghens (lądownik na Tytanie) 3 badania komet i planetoid (NEAR, Deep Impact, Stardust, Roseta) ten tryb badań będzie zapewne dominujący w przyszłości; najbardziej ambitne projekty to eksploracja oceanów Europy i powrót na Tytana wyprawy załogowe 1 program Apollo (lądowanie człowieka na Księżycu) wciąż mówi się o wyprawie załogowej na Marsa i powrocie na Księżyc... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 4 / 34
15 Efekty specjalne? A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 5 / 34
16 Efekty specjalne? A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 5 / 34
17 Efekty specjalne? A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 5 / 34
18 Efekty specjalne? NIE! Te sceny nie należą do kategorii nieistniejących światów : obiekty w tle to rzeczywiste fotografie planet, wykonane przez sondy Galileo i Cassini. Dziś to Hollywood zgłasza się do NASA po zdjęcia, a nie odwrotnie... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 5 / 34
19 Najbardziej ekscytujące przyszłe projekty Poszukiwanie życia w Układzie Słonecznym Pytanie o istnienie i ewentualne cechy (identyczność kodu genetycznego itp.) życia pozaziemskiego jest równie ważne jak zagadka ciemnej materii i ciemnej energii! A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 6 / 34
20 Najbardziej ekscytujące przyszłe projekty Gdzie szukać? badanie oceanów Europy powrót na Tytana (Enceladusa) dalsza eksploracja Marsa Wspólnym mianownikiem tych projektów jest poszukiwanie życia pozaziemskiego w Układzie Słonecznym! A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 6 / 34
21 Najbardziej ekscytujące przyszłe projekty Europa Ocean Explorer (Icepick), Europa Lander A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 6 / 34
22 Najbardziej ekscytujące przyszłe projekty Europa Ocean Explorer (Icepick), Europa Lander A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 6 / 34
23 Najbardziej ekscytujące przyszłe projekty Europa Ocean Explorer (Icepick), Europa Lander A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 6 / 34
24 Najbardziej ekscytujące przyszłe projekty Europa Ocean Explorer (Icepick), Europa Lander A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 6 / 34
25 Część II Tryb badań: OBSERWACJA A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 7 / 34
26 Obserwacje astronomiczne: dlaczego w kosmosie? Fundamentalna motywacja 1 Atmosfera jest nieprzezroczysta dla większości zakresów widma elektromagnetycznego 2 W pozostałych zakresach stanowi ona źródło zakłóceń ograniczających rozdzielczość [aczkolwiek współcześnie optyka adaptywna pokonuje te klasyczne ograniczenia] 3 w kosmosie nie ma chmur, dnia i nocy, obserwacje nie są ograniczone do jednej półkuli Do tego dochodzą liczne dodatkowe korzyści: brak problemów z terenem pod budowę, stabilne warunki, brak grawitacji, brak oświetlenia miejskiego, itd. Podstawowe wady to koszt wyniesienia na orbitę (wliczając ryzyko całkowitego zniszczenia sprzętu) oraz naprawy (przypadek HST). A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 8 / 34
27 Obserwacje astronomiczne: dlaczego w kosmosie? Fundamentalna motywacja 1 Atmosfera jest nieprzezroczysta dla większości zakresów widma elektromagnetycznego 2 W pozostałych zakresach stanowi ona źródło zakłóceń ograniczających rozdzielczość [aczkolwiek współcześnie optyka adaptywna pokonuje te klasyczne ograniczenia] 3 w kosmosie nie ma chmur, dnia i nocy, obserwacje nie są ograniczone do jednej półkuli Do tego dochodzą liczne dodatkowe korzyści: brak problemów z terenem pod budowę, stabilne warunki, brak grawitacji, brak oświetlenia miejskiego, itd. Podstawowe wady to koszt wyniesienia na orbitę (wliczając ryzyko całkowitego zniszczenia sprzętu) oraz naprawy (przypadek HST). A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 8 / 34
28 Obserwacje astronomiczne: dlaczego w kosmosie? Fundamentalna motywacja 1 Atmosfera jest nieprzezroczysta dla większości zakresów widma elektromagnetycznego 2 W pozostałych zakresach stanowi ona źródło zakłóceń ograniczających rozdzielczość [aczkolwiek współcześnie optyka adaptywna pokonuje te klasyczne ograniczenia] 3 w kosmosie nie ma chmur, dnia i nocy, obserwacje nie są ograniczone do jednej półkuli Do tego dochodzą liczne dodatkowe korzyści: brak problemów z terenem pod budowę, stabilne warunki, brak grawitacji, brak oświetlenia miejskiego, itd. Podstawowe wady to koszt wyniesienia na orbitę (wliczając ryzyko całkowitego zniszczenia sprzętu) oraz naprawy (przypadek HST). A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 8 / 34
29 Optymalna lokalizacja teleskopu? S. Bajtlik, Postępy Fizyki, (podsumowanie Roku Astronomii w Polsce) A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 9 / 34
30 Dygresja... 2 listopada upłynęło 10 lat ciągłej obecności ludzi na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej! Wykonano ponad 600 eksperymentów torując drogę do nowych odkryć i technologii. (APOD, dzisiaj) A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 10 / 34
31 April 19, 2010 The Barnett Government will pay a group of Murchison Aboriginals about $10 million to drop their native title objections to the CSIRO s Square Kilometre Array telescope project. September 29, 2010 Apaches oppose telescope permit renewal 2006 A HUGE WIN FOR MAUNA KEA and welcomed victory for the people, who for 30 years have said, Enough is Enough! NO MORE DEVELOPMENT ON THE SACRED SUMMIT! Nature 417, 5 (2 May 2002) NASA faces legal challenge over Hawaiian telescope plan (23 May 2003) Tiny bug may affect astronomy plans. The Honolulu Advertiser A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 11 / 34
32 Przezroczystość atmosfery ziemskiej A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 12 / 34
33 Problemy istnieją na Ziemi i na orbicie Przypadek teleskopu Suzaku Historia teleskopu Suzaku (wcześniej Astro-E2), który zastąpił Astro-E, jest dobrym przykładem ryzyka ponoszonego w trakcie misji kosmicznej. Pierwsza wersja sondy eksplodowała razem z rakietą, druga przestała działać z powodu wycieku helu. Duża awaryjność misji w kosmosie nie jest niczym dziwnym: 1 naprawa teleskopu Hubble a 2 2/3 nieudanych misji na Marsa 3 eksplodujące przy starcie rakiety 4... A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 13 / 34
34 Lista orbitalnych obserwatoriów Poniżej przedstawiam niektóre z misji, które mają charakter teleskopów, nastawionych na obserwacje astronomiczne: Astro-E2/Suzaku Chandra X-ray Observatory GALEX GLAST Herschel High Energy Transient Explorer-2 (HETE-2) Hubble Space Telescope International Gamma-Ray Astrophysics Laboratory (INTEGRAL) Kepler Planck Rossi X-ray Timing Explorer (RXTE) SOFIA A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 14 / 34
35 Astronomia multi-wavelength Przykład: galaktyka M82 (IR, X, widzialne) Astronomia orbitalna dostarcza fotografii nieba we wszystkich długościach fal w zdumiewającej jakości i rozdzielczości. Dotyczy to szczególnie promieniowania rentgenowskiego (X), a konstrukcja teleskopu operującego dla tak krótkich fal elektromagnetycznych to temat na osobny, fascynujący referat! A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 15 / 34
36 Astronomia multi-wavelength Przykład: galaktyka M82 (IR, X, widzialne) Astronomia orbitalna dostarcza fotografii nieba we wszystkich długościach fal w zdumiewającej jakości i rozdzielczości. Dotyczy to szczególnie promieniowania rentgenowskiego (X), a konstrukcja teleskopu operującego dla tak krótkich fal elektromagnetycznych to temat na osobny, fascynujący referat! A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 15 / 34
37 Astronomia multi-wavelength Przykład: galaktyka M82 (IR, X, widzialne) Astronomia orbitalna dostarcza fotografii nieba we wszystkich długościach fal w zdumiewającej jakości i rozdzielczości. Dotyczy to szczególnie promieniowania rentgenowskiego (X), a konstrukcja teleskopu operującego dla tak krótkich fal elektromagnetycznych to temat na osobny, fascynujący referat! A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 15 / 34
38 Astronomia multi-wavelength Przykład: emisja X w Galaktyce Astronomia rentgenowska wysokiej rozdzielczości wykazała, że nie istnieje rozciągła emisja X w galaktyce: są to po prostu pojedyncze obiekty, co (na krótko zapewne) zmartwiło entuzjastów nowej fizyki. A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 16 / 34
39 Część III Tryb badań: EKSPERYMENT A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 17 / 34
40 Anomalia Pioneer-a A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 18 / 34
41 Anomalia Pioneer-a obserwacje sondy wskazują na niezgodną z grawitacją Newtona pozycję jedynie obserwacje w zewnętrznych obszarach Układu Słonecznego mogą potwierdzić lub obalić te przypuszczenia proponowane jest użycie sond kosmicznych (tryb eksperymentalny) lub obserwacje wyselekcjonowanych asteroid (tryb pasywny) A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 18 / 34
42 Anomalia Pioneer-a Proponowany eksperyment A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 18 / 34
43 Eksperymenty, ktorych nie można wykonać na Ziemi Zalety eksperymentów w kosmosie 1 brak grawitacji [Ziemia:,,drop towers, lot paraboliczny] 2 wysoka próżnia [Z: pompy próżniowe] 3 brak zaburzeń pochodzenia tektonicznego, atmosferycznego, ludzkiego itp [Z: izolacja, amortyzacja, masa] 4 nieograniczone rozmiary [Z: ] 5 ostateczne zerwanie z geocentryzmem [Z: ] Zwykle eksperymenty wykonują astronauci na pokładzie stacji orbitalnej. Klasyczne pokazowe eksperymenty (stacje kosmiczne) kula wody (z bąbelkami, rotujące, itp.) spalanie, wrzenie A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 19 / 34
44 Fizyka w kosmosie: sposób na obejście 22 Catch-22 Współczesna fizyka opiera się na dwóch filarach: Ogólna Teoria Względności (OTW) Mechanika Kwantowa Ostatnie kilkadziesiąt lat wysiłków fizyków wskazuje, że te filary wykluczają się nawzajem! Kosmiczne cele testy zasad fundamentalnych (równoważności, Lorentza, CPT) fale grawitacyjne antymateria splątanie kwantowe, zimne atomy (kondensaty Bosego-Einsteina) pomiary cząstek promieniowania kosmicznego i gamma (de facto są to teleskopy wykorzystujące metody fizyki jądrowej) A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 20 / 34
45 Plan ESA na lata Fundamentalna fizyka w kosmosie LISA pathfinder (fale grawitacyjne) MICROSCOPE (zasada równoważności, 2 ciała na orbicie) Atomic Clock Ensemble in Space (redshift grawitacyjny, niezależność od pozycji) AMS-02 (anty-hel, spektrometr masowy) A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 21 / 34
46 Plan ESA na lata Fundamentalna fizyka w kosmosie LISA pathfinder (fale grawitacyjne) MICROSCOPE (zasada równoważności, 2 ciała na orbicie) Atomic Clock Ensemble in Space (redshift grawitacyjny, niezależność od pozycji) AMS-02 (anty-hel, spektrometr masowy) A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 21 / 34
47 Plan ESA na lata Fundamentalna fizyka w kosmosie LISA pathfinder (fale grawitacyjne) MICROSCOPE (zasada równoważności, 2 ciała na orbicie) Atomic Clock Ensemble in Space (redshift grawitacyjny, niezależność od pozycji) AMS-02 (anty-hel, spektrometr masowy) A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 21 / 34
48 Plan ESA na lata Fundamentalna fizyka w kosmosie LISA pathfinder (fale grawitacyjne) MICROSCOPE (zasada równoważności, 2 ciała na orbicie) Atomic Clock Ensemble in Space (redshift grawitacyjny, niezależność od pozycji) AMS-02 (anty-hel, spektrometr masowy) A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 21 / 34
49 Kondensat Bosego-Einsteina na orbicie? Kluczowa rola braku grawitacji od 1995 roku technika wytwarzania i operowania BEC rozwinęła się od granitowych stołów wypełnionych aparaturą do postaci on-chip lasery zastępujemy kondensatem wzrost precyzji pomiarów grawitacyjna energia potencjalna atomu Rb na wysokości 5nm r BEC jest równa energii termicznej dla T 0.5 nk rozwiązanie obecne: drop tower rozwiązanie docelowe: eksperyment w kosmosie kapsuła zrzucana z wieży jest dobrym prototypem sondy kosmicznej: małe rozmiary i masa, autonomiczność, wytrzymałość, miniaturyzacja, mały pobór prądu, zdalne sterowanie A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 22 / 34
50 QUANTUS-II A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 23 / 34
51 QUANTUS-II A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 23 / 34
52 QUANTUS-II A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 23 / 34
53 QUANTUS-II A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 23 / 34
54 Inne eksperymenty o kosmicznych aspiracjach grawitacyjne: LATOR (ugięcie światła, 2 sondy + ISS), LISA (fale grawitacyjne), BepiColombo (peryhelium Merkurego), LLR (nowe reflektory na Księżycu), ISLES ( 1 ), STEP, POEM, GGG (zasada równoważności), r 2 pomiar G fizyka poza Modelem Standardowym: e-edm (elektryczny moment dipolowy elektronu) fizyka atomowa: QUANTUS (demonstracja technologii), CASI (efect Sagnac a), ICE (akcelerometr), OPTIS, ACES (redshift), RACE (zegary atomowe) ciemna energia/materia? A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 24 / 34
55 Krytyka programów eksperymentów w kosmosie Czy te plany są wykonalne? przykład Gravity Probe B pokazał, że od pomysłu do wyników droga jest dłuższa niż ktokolwiek się spodziewał większość doświadczeń (optyka atomowa, jądrowa) wymaga ciągłej lub przynajmniej okresowej interwencji wykwalifikowanego naukowca dokładniejszy wgląd w proposale pokazuje, że de facto jedynie fizyka grawitacyjna będzie realizowana; pomiary promieniowania gamma czy kosmicznego można równie dobrze wrzucić do jednego worka z teleskopami; brak konkretnych terminów czy proposali dot. kondensatu BE, splątania kwantowego, interferencji fal materii itp. ISS nie jest idealnym miejscem dla niektórych eksperymentów A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 25 / 34
56 PODSUMOWANIE W mojej opinii ciągle jest zbyt wcześnie na wysyłanie niektórych eksperymentów na orbitę. Najpierw chciałbym zobaczyć w 100% automatycznie wykonujące się eksperymenty na Ziemi (QUANTUS działa, ale kilka sekund), lub załogowe wyprawy/stacje na orbicie, Księżycu czy Marsie. Zawsze będzie istniała konkurencja pomiędzy: (i) najbardziej zaawansowanymi i złożonymi eksperymentami na Ziemi (ii) pracującymi w lepszych warunkach prostszymi eksperymentami na orbicie. A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 26 / 34
57 KONIEC Dodatkowe slajdy A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 27 / 34
58 A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 28 / 34
59 A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 28 / 34
60 Idea eksperymentów BE A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 29 / 34
61 LATOR A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 30 / 34
62 ISLES veronica/cajagwr/info/general/paik01.pdf A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 31 / 34
63 Zegary Atomowe A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 32 / 34
64 Przykłady (filmy: kula z powietrzem) Animacje A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 33 / 34
65 Locomotion A. Odrzywołek (IFUJ, ZTWiA) Astronomia na orbicie Piatek, , 17:00 34 / 34
Układ Słoneczny Układ Słoneczny
Fizyka i Chemia Ziemi Układ Słoneczny we Wszechświecie Układ Słoneczny cz. 1 T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM 1 2 Układ Słoneczny Układ Słoneczny stanowią: Układ Planetarny Słońce, planety, Obłok Oorta
Układ Słoneczny. Pokaz
Układ Słoneczny Pokaz Rozmiary planet i Słońca Orbity planet Planety typu ziemskiego Merkury Najmniejsza planeta U.S. Brak atmosfery Powierzchnia podobna do powierzchni Księżyca zryta kraterami część oświetlona
Badania Amerykanie prowadzą. została w satelicie Sputnik 2. w NASA (Narodowej Agencji. Amerykańscy naukowcy. kosmicznej.
karta pracy nr 1 (część 3, grupa 1) kwiecień 1961 Gagarin lipiec 1958 NASA Nikt nie wiedział, czy Gagarin przeżyje tę misję. Sputnik1 wystrzelili na orbitę naukowcy ze Związku Radzieckiego. Amerykańscy
Elementy astronomii w nauczaniu przyrody. dr Krzysztof Rochowicz Zakład Dydaktyki Fizyki UMK 2011
Elementy astronomii w nauczaniu przyrody dr Krzysztof Rochowicz Zakład Dydaktyki Fizyki UMK 2011 Szkic referatu Krótki przegląd wątków tematycznych przedmiotu Przyroda w podstawie MEN Astronomiczne zasoby
Metody badania kosmosu
Metody badania kosmosu Zakres widzialny Fale radiowe i mikrofale Promieniowanie wysokoenergetyczne Detektory cząstek Pomiar sił grawitacyjnych Obserwacje prehistoryczne Obserwatorium słoneczne w Goseck
Cząstki elementarne z głębin kosmosu
Cząstki elementarne z głębin kosmosu Grzegorz Brona Zakład Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych, Uniwersytet Warszawski 24.09.2005 IX Festiwal Nauki Co widzimy na niebie? - gwiazdy - planety - galaktyki
Astroexpress 26. Waldemar Zwierzchlejski
Astroexpress 26 Waldemar Zwierzchlejski Częstochowa, 23.01.2015 Sondy kosmiczne 2014 Waldemar Zwierzchlejski Częstochowa, 23.01.2015 STEREO = Solar TErrestrial RElations Observatory [2006] STEREO STEREO
W poszukiwaniu nowej Ziemi. Andrzej Udalski Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego
W poszukiwaniu nowej Ziemi Andrzej Udalski Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego Gdzie mieszkamy? Ziemia: Masa = 1 M E Średnica = 1 R E Słońce: 1 M S = 333950 M E Średnica = 109 R E Jowisz
Międzynarodowy Rok Astronomii 2009 luty (Księżyc) Niedziela Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota
Międzynarodowy Rok Astronomii 09 luty (Księżyc) 2 3 4 5 6 Zakrycie gwiazdy Gem przez Księżyc 8 4:00 Merkury oświetlony 9 5:38 maksimum półcieniowego zaćmienia Księżyca 0 2:00 Saturn w koniunkcji z 2 3
Tak określił mechanikę kwantową laureat nagrody Nobla Ryszard Feynman ( ) mechanika kwantowa opisuje naturę w sposób prawdziwy, jako absurd.
Tak określił mechanikę kwantową laureat nagrody Nobla Ryszard Feynman (1918-1988) mechanika kwantowa opisuje naturę w sposób prawdziwy, jako absurd. Równocześnie Feynman podkreślił, że obliczenia mechaniki
Gimnazjum klasy I-III
Tytuł pokazu /filmu ASTRONAWIGATORZY doświadczenia wiąże przyczynę ze skutkiem; - uczeń podaje przybliżoną prędkość światła w próżni, wskazuje prędkość światła jako - nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych;
CASSINI-HUYGENS NA TYTANIE Najnowsze wyniki...
1 z 37 Tytan A. Odrzywołek CASSINI-HUYGENS NA TYTANIE Najnowsze wyniki... Piątek, 14 stycznia 2005 Próbnik Huygens, wysłany z najdroższej sondy kosmicznej Cassini, wyladował na Tytanie, odległym o ponad
ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013
1 ASTRONOMIA Klasa Ia Rok szkolny 2012/2013 NR Temat Konieczne 1 Niebo w oczach dawnych kultur i cywilizacji - wie, jakie były wyobrażenia starożytnych (zwłaszcza starożytnych Greków) na budowę Podstawowe
KONKURS ASTRONOMICZNY
SZKOLNY KLUB PRZYRODNICZY ALTAIR KONKURS ASTRONOMICZNY ETAP PIERWSZY 1. Jakie znasz ciała niebieskie? Gwiazdy, planety, planety karłowate, księŝyce, planetoidy, komety, kwazary, czarne dziury, ciemna materia....
WYŚLIJ ZDJĘCIE W KOSMOS!
Warszawa, 9.01.2013 WYŚLIJ ZDJĘCIE W KOSMOS! Możesz się znaleźć na "pokładzie" polskiego satelity! Dzięki uruchomionej właśnie akcji WYŚLIJ ZDJĘCIE W KOSMOS każdy może wziąć symboliczny udział w misji
1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd 5.
Budowa i ewolucja Wszechświata Autor: Weronika Gawrych Spis treści: 1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd
54 lata Ery Kosmicznej. Robert R. Gałązka Instytut Fizyki PAN
54 lata Ery Kosmicznej Robert R. Gałązka Instytut Fizyki PAN 1. Wstęp historia, finanse, dane statystyczne 2. Ziemia z Kosmosu teledetekcja, telekomunikacja, geodezja misja do planety Ziemia 3. Układ planetarny
Układ Słoneczny Pytania:
Układ Słoneczny Pytania: Co to jest Układ Słoneczny? Czy znasz nazwy planet? Co jeszcze znajduje się w Układzie Słonecznym poza planetami? Co to jest Układ Słoneczny Układ Słoneczny to układ ciał niebieskich,
NIESKOŃCZONY WSZECHŚWIAT
POWIATOWY KONKURS WIEDZY O KOSMOSIE NIESKOŃCZONY WSZECHŚWIAT POD PATRONATEM STAROSTY SŁAWIEŃSKIEGO Darłowo, 2017 r. REGULAMIN Powiatowego konkursu wiedzy o kosmosie Nieskończony Wszechświat pod patronatem
Słonecznego i Astrofizyki
Zespół Fizyki Układu Słonecznego i Astrofizyki Główne kierunki badawcze: Fizyka heliosfery Nieliniowa analiza danych Ze Słońca bucha szybki i porywisty strumień plazmy wiatr słoneczny Przy Ziemi jest gęsty,
Politechnika Warszawska Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych
Politechnika Warszawska Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych Mateusz Bednarski nr albumu 228973 1 Teleskop kosmiczny Teleskop wyniesiony w przestrzeń kosmiczną w celu zwiększenia precyzji lub umożliwienia
Układ Słoneczny. Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 2
Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 2 Rok 2019 1. Wstęp teoretyczny Wszyscy ludzie zamieszkują wspólną planetę Ziemię. Nasza planeta, tak jak siedem pozostałych, obiega Słońce dookoła.
NIESKOŃCZONY WSZECHŚWIAT
POWIATOWY KONKURS WIEDZY O KOSMOSIE NIESKOŃCZONY WSZECHŚWIAT POD PATRONATEM STAROSTY SŁAWIEŃSKIEGO Darłowo, 2019 r. REGULAMIN Powiatowego konkursu wiedzy o kosmosie Nieskończony Wszechświat pod patronatem
Poznajemy małe ciała niebieskie Układu Słonecznego.
Plan Pracy Sekcji Astronomicznej w /2015 roku Cel główny: Poznajemy małe ciała niebieskie Układu Słonecznego. Cele pomocnicze: 1. Poznajemy obiekty Układu Słonecznego (US) nie będące planetami komety,
Ruchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku
Ruchy planet planety wewnętrzne: Merkury, Wenus planety zewnętrzne: Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton Ruch planet wewnętrznych zachodzi w cyklu: koniunkcja dolna, elongacja wschodnia, koniunkcja
Wstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 9 Tomasz Kwiatkowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Fizyki Instytut Obserwatorium Astronomiczne Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład
ETAP II. Astronomia to nauka. pochodzeniem i ewolucją. planet i gwiazd. na wydarzenia na Ziemi.
ETAP II Konkurencja I Ach te definicje! (każda poprawnie ułożona definicja warta jest aż dwa punkty) Astronomia to nauka o ciałach niebieskich zajmująca się badaniem ich położenia, ruchów, odległości i
Spis treści. Tom 1 Przedmowa do wydania polskiego 13. Przedmowa 15. Wstęp 19
Spis treści Tom 1 Przedmowa do wydania polskiego 13 Przedmowa 15 1 Wstęp 19 1.1. Istota fizyki.......... 1 9 1.2. Jednostki........... 2 1 1.3. Analiza wymiarowa......... 2 3 1.4. Dokładność w fizyce.........
Wstęp do astrofizyki I
Wstęp do astrofizyki I Wykład 9 Tomasz Kwiatkowski 1 grudnia 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 9 1/1 Plan wykładu Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 9 2/1 Odkrycie
Egzamin maturalny z fizyki i astronomii 5 Poziom podstawowy
Egzamin maturalny z fizyki i astronomii 5 Poziom podstawowy 14. Kule (3 pkt) Dwie małe jednorodne kule A i B o jednakowych masach umieszczono w odległości 10 cm od siebie. Kule te oddziaływały wówczas
Grawitacja. Wykład 7. Wrocław University of Technology
Wykład 7 Wrocław University of Technology 1 Droga mleczna Droga Mleczna galaktyka spiralna z poprzeczką, w której znajduje się m.in. nasz Układ Słoneczny. Galaktyka zawiera od 100 do 400 miliardów gwiazd.
Gwiazdy neutronowe. Michał Bejger,
Gwiazdy neutronowe Michał Bejger, 06.04.09 Co to jest gwiazda neutronowa? To obiekt, którego jedna łyżeczka materii waży tyle ile wszyscy ludzie na Ziemi! Gwiazda neutronowa: rzędy wielkości Masa: ~1.5
GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII
MODUŁ 1 SCENARIUSZ TEMATYCZNY GRAWITACJA I ELEMENTY ASTRONOMII OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES PODSTAWOWY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI
Wielcy rewolucjoniści nauki
Isaak Newton Wilhelm Roentgen Albert Einstein Max Planck Wielcy rewolucjoniści nauki Erwin Schrödinger Werner Heisenberg Niels Bohr dr inż. Romuald Kędzierski W swoim słynnym dziele Matematyczne podstawy
Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne z przedmiotu: FIZYKA. Nauczyciel przedmiotu: Marzena Kozłowska
Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne z przedmiotu: FIZYKA Nauczyciel przedmiotu: Marzena Kozłowska Szczegółowe wymagania edukacyjne zostały sporządzone z wykorzystaniem
CD-ROM pt.: Ziemia we Wszechœwiecie spis treœci
I. WSZECHŒWIAT Struktura Wszechœwiata Co to jest Wszechœwiat? Jak zbudowany jest Wszechœwiat? Rozk³ad materii we Wszechœwiecie Pary galaktyk Lokalna Grupa Galaktyk Gromady Galaktyk Supergromady galaktyk
Prezentacja. Układ Słoneczny
Prezentacja Układ Słoneczny Układ Słoneczny Układ Słoneczny układ planetarny składający się ze Słońca i powiązanych z nim grawitacyjnie ciał niebieskich. Ciała te to osiem planet, 166 znanych księżyców
Opis założonych osiągnięć ucznia Fizyka zakres podstawowy:
Opis założonych osiągnięć ucznia Fizyka zakres podstawowy: Zagadnienie podstawowy Poziom ponadpodstawowy Numer zagadnienia z Podstawy programowej Uczeń: Uczeń: ASTRONOMIA I GRAWITACJA Z daleka i z bliska
Udział studentów WFiIS w projekcie ESMO (European Student Moon Orbiter) Łukasz Chmiel Michał Międzobrodzki
Udział studentów WFiIS w projekcie ESMO (European Student Moon Orbiter) Łukasz Chmiel Michał Międzobrodzki 18 Państw Członkowskich Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia,
Czy da się zastosować teorię względności do celów praktycznych?
Czy da się zastosować teorię względności do celów praktycznych? Witold Chmielowiec Centrum Fizyki Teoretycznej PAN IX Festiwal Nauki 24 września 2005 Mapa Ogólna Teoria Względności Szczególna Teoria Względności
Szczegółowe wymagania edukacyjne z fizyki do nowej podstawy programowej.
Szczegółowe wymagania edukacyjne z fizyki do nowej podstawy programowej. Zagadnienie podstawowy Uczeń: ponadpodstawowy Uczeń: Numer zagadnienia z Podstawy programowej ASTRONOMIA I GRAWITACJA Z daleka i
KOSMICZNA ERA. Sputnik Sputnik 1
KOSMICZNA ERA W 1957 r. ZSRR wystrzelił Sputnika, kapsułę wielkości piłki do koszykówki, ważąca 84 kg, pierwszego satelitę Ziemi. Odbierając wysyłane przezeń sygnały, Amerykanie czuli się tak jakby Sowieci
Fizyka współczesna. 4 października 2017
Fizyka współczesna 4 października 2017 Fizyka współczesna Fizyka (za Encyclopeadia Britannica): Nauka badajaca strukturę materii oraz oddziaływania między podstawowymi elementami obserwowalnego Wszechświata.
Spełnienie wymagań poziomu oznacza, że uczeń ponadto:
Fizyka LO - 1, zakres podstawowy R - treści nadobowiązkowe. Wymagania podstawowe odpowiadają ocenom dopuszczającej i dostatecznej, ponadpodstawowe dobrej i bardzo dobrej Wymagania podstawowe Spełnienie
Lot na Księżyc. Misja Apollo 11
Lot na Księżyc. Misja Apollo 11 Wydział Fizyki i Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego WFiA UZ 1 / 14 Program Apollo wyścig kosmiczny (wyścig zbrojeń, zimna wojna) pomiędzy USA i ZSRR cel: przejęcie
GRAWITACJA MODUŁ 6 SCENARIUSZ TEMATYCZNY LEKCJA NR 2 FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA.
MODUŁ 6 SCENARIUSZ TEMATYCZNY GRAWITACJA OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI Z ELEMENTAMI TECHNOLOGII
FIZYKA KLASA I LO LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO wymagania edukacyjne
FIZYKA KLASA I LO LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO wymagania edukacyjne TEMAT (rozumiany jako lekcja) 1.1. Kinematyka ruchu jednostajnego po okręgu 1.2. Dynamika ruchu jednostajnego po okręgu 1.3. Układ Słoneczny
Sprawdzian 2. Fizyka Świat fizyki. Astronomia. Sprawdziany podsumowujące. sin = 0,0166 cos = 0,9999 tg = 0,01659 ctg = 60,3058
Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian.. Jedna jednostka astronomiczna to odległość jaką przebywa światło (biegnące z szybkością 300 000 km/h) w ciągu jednego roku. jaką przebywa światło (biegnące
OPTYKA. Leszek Błaszkieiwcz
OPTYKA Leszek Błaszkieiwcz Ojcem optyki jest Witelon (1230-1314) Zjawisko odbicia fal promień odbity normalna promień padający Leszek Błaszkieiwcz Rys. Zjawisko załamania fal normalna promień padający
FIZYKA IV etap edukacyjny zakres podstawowy
FIZYKA IV etap edukacyjny zakres podstawowy Cele kształcenia wymagania ogólne I. Wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych. II. Przeprowadzanie
To ciała niebieskie o średnicach większych niż 1000 km, obiegające gwiazdę i nie mające własnych źródeł energii promienistej, widoczne dzięki
Jest to początek czasu, przestrzeni i materii tworzącej wszechświat. Podstawę idei Wielkiego Wybuchu stanowił model rozszerzającego się wszechświata opracowany w 1920 przez Friedmana. Obecnie Wielki Wybuch
Spis treści. Przedmowa PRZESTRZEŃ I CZAS W FIZYCE NEWTONOWSKIEJ ORAZ SZCZEGÓLNEJ TEORII. 1 Grawitacja 3. 2 Geometria jako fizyka 14
Spis treści Przedmowa xi I PRZESTRZEŃ I CZAS W FIZYCE NEWTONOWSKIEJ ORAZ SZCZEGÓLNEJ TEORII WZGLĘDNOŚCI 1 1 Grawitacja 3 2 Geometria jako fizyka 14 2.1 Grawitacja to geometria 14 2.2 Geometria a doświadczenie
Soczewkowanie grawitacyjne
Soczewkowanie grawitacyjne Obserwatorium Astronomiczne UW Plan Ugięcie światła - trochę historii Co to jest soczewkowanie Punktowa masa Soczewkowanie galaktyk... kwazarów... kosmologiczne Mikrosoczewkowanie
Grawitacja + Astronomia
Grawitacja + Astronomia Matura 2005 Zadanie 31. Syriusz (14 pkt) Zimą najjaśniejszą gwiazdą naszego nocnego nieba jest Syriusz. Pod tą nazwą kryje się układ dwóch gwiazd poruszających się wokół wspólnego
Astronomia. Znając przyspieszenie grawitacyjne planety (ciała), obliczyć możemy ciężar ciała drugiego.
Astronomia M = masa ciała G = stała grawitacji (6,67 10-11 [N m 2 /kg 2 ]) R, r = odległość dwóch ciał/promień Fg = ciężar ciała g = przyspieszenie grawitacyjne ( 9,8 m/s²) V I = pierwsza prędkość kosmiczna
Wymagania edukacyjne z fizyki dla klas pierwszych
Zagadnienie Poziom Numer zagadnienia z Podstawy podstawowy ponadpodstawowy programowej Uczeń: Uczeń: ASTRONOMIA I GRAWITACJA Z daleka i z bliska porównuje rozmiary i odległości we Wszechświecie (galaktyki,
ROZKŁAD MATERIAŁU Z FIZYKI - ZAKRES PODSTAWOWY
ROZKŁAD MATERIAŁU Z FIZYKI - ZAKRES PODSTAWOWY AUTORZY PROGRAMU: MARCIN BRAUN, WERONIKA ŚLIWA NUMER PROGRAMU: FIZP-0-06/2 PROGRAM OBEJMUJE OKRES NAUCZANIA: w kl. I TE, LO i ZSZ LICZBA GODZIN PRZEZNACZONA
Loty Załogowe KOSMONAUTYKA Wykład nr 10. Piotr Wolański
Loty Załogowe KOSMONAUTYKA Wykład nr 10 Piotr Wolański Wykład jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOTY ZAŁOGOWE WOSTOK MERCURY WOSCHOD GEMINI APOLLO
Aplikacje informatyczne w Astronomii. Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych
Aplikacje informatyczne w Astronomii Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Planowanie obserwacji ciał Układu Słonecznego Plan zajęć: planety wewnętrzne planety zewnętrzne systemy
Plan Pracy Sekcji Astronomicznej w 2012/13 roku Cel główny: Poznajemy świat galaktyk jako podstawowego zbiorowiska gwiazd we Wszechświecie.
Plan Pracy Sekcji Astronomicznej w 2012/13 roku Cel główny: Poznajemy świat galaktyk jako podstawowego zbiorowiska gwiazd we Wszechświecie. Cele pomocnicze: 1. Galaktyka jako zbiorowisko gwiazd 2. Obiekty
ENCELADUS KSIĘŻYC SATURNA. Wojciech Wróblewski Źródło: en.wikipedia.org
ENCELADUS KSIĘŻYC SATURNA Źródło: en.wikipedia.org Wojciech Wróblewski 2017 PODSTAWOWE DANE DOTYCZĄCE ENCELADUSA Odkryty w 1789 r. Przez Williama Herschela Odległość od Saturna (perycentrum): 237378 km
SPIS TREŚCI ««*» ( # * *»»
««*» ( # * *»» CZĘŚĆ I. POJĘCIA PODSTAWOWE 1. Co to jest fizyka? 11 2. Wielkości fizyczne 11 3. Prawa fizyki 17 4. Teorie fizyki 19 5. Układ jednostek SI 20 6. Stałe fizyczne 20 CZĘŚĆ II. MECHANIKA 7.
POSZUKIWANIE CYWILIZACJI TECHNICZNYCH
POSZUKIWANIE CYWILIZACJI TECHNICZNYCH SETI SEARCH FOR EXTRA- TERRESTRIAL INTELLIGENCE Częstotliwośd SETI: 1420 MHz TRUDNOŚCI W POSZUKIWANIU SYGNAŁOW Kodowanie Źródła zakłóceo Częstotliwośd wysyłanych fal
Astronomiczny elementarz
Astronomiczny elementarz Pokaz dla uczniów klasy 5B Szkoły nr 175 Agnieszka Janiuk 25.06.2013 r. Astronomia najstarsza nauka przyrodnicza Stonehenge w Anglii budowla z okresu 3000 lat p.n.e. Starożytni
Układ słoneczny, jego planety, księżyce i planetoidy
Układ słoneczny, jego planety, księżyce i planetoidy Układ słoneczny składa się z ośmiu planet, ich księżyców, komet, planetoid i planet karłowatych. Ma on około 4,6 x10 9 lat. W Układzie słonecznym wszystkie
Konkurs Astronomiczny Astrolabium V Edycja 29 kwietnia 2019 roku Klasy IV VI Szkoły Podstawowej Odpowiedzi
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. W każdym pytaniu tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Liczba punktów przyznawanych za właściwą odpowiedź na pytanie jest różna i uzależniona od stopnia trudności
Wszechświat w mojej kieszeni. Układ Słoneczny. Gloria Delgado Inglada. 4 No. 4. Instytut Astronomii UNAM, Meksyk
Wszechświat w mojej kieszeni Układ Słoneczny 4 No. 4 Gloria Delgado Inglada Instytut Astronomii UNAM, Meksyk Powstawanie Układu Słonecznego Układ Słoneczny składa się ze Słońca i wszystkich ciał niebieskich
Wszechświat w mojej kieszeni. Układ Słoneczny. Gloria Delgado Inglada. 4 No. 4. Instytut Astronomii UNAM, Meksyk
Wszechświat w mojej kieszeni Układ Słoneczny 4 No. 4 Gloria Delgado Inglada Instytut Astronomii UNAM, Meksyk 2 Układ Słoneczny składa się ze Słońca i wszystkich ciał niebieskich podróżujących wokół niego:
I. Przedmiot i metodologia fizyki
I. Przedmiot i metodologia fizyki Rodowód fizyki współczesnej Świat zjawisk fizycznych: wielkości fizyczne, rzędy wielkości, uniwersalność praw Oddziaływania fundamentalne i poszukiwanie Teorii Ostatecznej
Jak zmieni się wartość siły oddziaływania między dwoma ciałami o masie m każde, jeżeli odległość między ich środkami zmniejszy się dwa razy.
I ABC FIZYKA 2018/2019 Tematyka kartkówek oraz zestaw zadań na sprawdzian - Dział I Grawitacja 1.1 1. Podaj główne założenia teorii geocentrycznej Ptolemeusza. 2. Podaj treść II prawa Keplera. 3. Odpowiedz
Ocena Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobry
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z FIZYKI NA POZIOMIE PODSTAWOWYM I Astronomia i grawitacja Ocena Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobry opisuje budowę Galaktyki i miejsce
fizyka w zakresie podstawowym
mi edukacyjne z przedmiotu fizyka w zakresie podstawowym dla klasy pierwszej szkoły ponadgimnazjalnej Poziom Kategoria celów Zakres Poziom podstawowy - Uczeń opanował pewien zakres WIADOMOŚCI Poziom ponadpodstawowy
Wszechświat na wyciągnięcie ręki
Wszechświat na wyciągnięcie ręki Minęło już całkiem sporo czasu, odkąd opuściłam mury I LO w Gorzowie Wlkp. Już tam wiedziałam, że będę studiować astronomię, ponieważ zawsze chciałam się dowiedzieć, jak
Genialne pomysły, które zmieniły świat - Teleskop
Genialne pomysły, które zmieniły świat - Teleskop Przygotowali: 1) Filip Czarnecki 2) Staś Uznański 3) Bartek Kontak-Grzęda 4) Ernest Berger 5) Igor Plebańczyk Szkoła Inspiracja Klasa II a 1 PREZENTOWANE
organizmy, cząsteczki, atomy, jądra atomowe) posługuje się pojęciem roku świetlnego X podaje definicję roku świetlnego X skali
135 6 Plan wynikowy (propozycja) R treści nadprogramowe Plan wynikowy (propozycja), obejmujący treści nauczania zawarte w podręczniku Spotkania z fizyką, część 4 (a także w programie nauczania), jest dostępny
Plan Pracy Sekcji Astronomicznej w 2015/2016 roku
Plan Pracy Sekcji Astronomicznej w / roku Cel główny: NIE PRZESTAWAJ POZNAWAD Cele pomocnicze: 1. Poznajemy obiekty głębokiego kosmosu (DS. Deep Space) 2. Poznajemy strukturę budowy ciał niebieskich, skład
Fizyka jądrowa z Kosmosu wyniki z kosmicznego teleskopu γ
Fizyka jądrowa z Kosmosu wyniki z kosmicznego teleskopu γ INTEGRAL - International Gamma-Ray Astrophysical Laboratory prowadzi od 2002 roku pomiary promieniowania γ w Kosmosie INTEGRAL 180 tys km Źródła
Badania ATHENY w dziedzinie Hot and Energetic Universe mają przynieść odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania:
14.10.2016 UCIECZKA NA ATHENĘ Już za kilka lat obecne w kosmosie obserwatoria rentgenowskie najprawdopodobniej przestaną działać. Bez nich astronomowie nie będą mogli badać Wszechświata w zakresie promieni
(propozycja; szczegółowe warunki i sposób oceniania określa statut szkoły) korzystać z niewielkiego wsparcia nauczyciela).
146 Przedmiotowy system oceniania 8 Przedmiotowy system oceniania (propozycja)p (propozycja; szczegółowe warunki i sposób oceniania określa statut szkoły) Zasady ogólne Wymagania na każdy stopień wyższy
Plan Zajęć. Ćwiczenia rachunkowe
Plan Zajęć 1. Termodynamika, 2. Grawitacja, Kolokwium I 3. Elektrostatyka + prąd 4. Pole Elektro-Magnetyczne Kolokwium II 5. Zjawiska falowe 6. Fizyka Jądrowa + niepewność pomiaru Kolokwium III Egzamin
Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu
Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych
NIE FAŁSZOWAĆ FIZYKI!
* Jacek Własak NIE FAŁSZOWAĆ FIZYKI! Zdania: 1. Ziemia krąży wokół Słońca 2. Słońce krąży wokół Ziemi Są jednakowo prawdziwe!!! RUCH JEST WZGLĘDNY. Podział Fizyki 1. Budowa materii i oddziaływania 2. Mechanika
BADANIE I UCZENIE SIĘ
//////////////////////////////////// S P I S T R E Ś C I ////////////////////////////////////////////// Part1: Opowieść o ludziach i Kosmosie ------ 1 a) Historia Kosmosu i ludzi http://www.wykop.pl/wpis/14003727/kosmos-spacexnaypaxtlumaczy-czesc-1-historia-kosm/
Misje Kosmiczne ESA Cosmic Vision Program
Misje klasy S - małe Misje Kosmiczne ESA Cosmic Vision Program Misje klasy M średnie Misje klasy L - duże Wybór tematu badawczego misji i propozycje instrumentów Misje Kosmiczne ESA Preliminary Requirements
Teoria ruchu Księżyca
Wykład 9 - Ruch Księżyca. Odkształcenia związane z rotacją, oddziaływanie przypływowe, efekty relatywistyczne, efekty związane z promieniowaniem Słońca. 14.04.2014 Miesiące księżycowe Miesiąc synodyczny
Projekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa
Polska: www.astronomia2009.pl Małopolska: www.as.up.krakow.pl/2009 Projekt instalacji astronomicznych w miejscach publicznych Krakowa W grudniu 2007 podczas 62 zgromadzenia Ogólnego ONZ postanowiono, Ŝe
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Ciemna Strona Wszechświata
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Ciemna Strona Wszechświata Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 16 stycznia 2018 A.F.Żarnecki
fizyka w zakresie podstawowym
Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu fizyka w zakresie podstawowym dla klasy pierwszej szkoły ponadgimnazjalnej W trakcie nauczania fizyki w szkole realizujemy założone na początku cele
Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu fizyka dla klasy IC, rok szkolny 2016/2017
Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu fizyka dla klasy IC, rok szkolny 2016/2017 I Astronomia i grawitacja podaje definicję roku świetlnego opisuje budowę Galaktyki i miejsce Układu Słonecznego
140. ROCZNICA URODZIN ALBERTA EINSTEINA
140. ROCZNICA URODZIN ALBERTA EINSTEINA Albert Einstein Urodził się 14 marca 1879 w Ulm, Zmarł 18 kwietnia 1955 w Princeton, Niemiecki fizyk pochodzenia żydowskiego. Albert z matką Źródło: Internet, [online],
Astronomia i grawitacja Ocena Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobry
FIZYKA PLAN WYNIKOWY opracowany przez wydawnictwo NOWA ERA wg podręcznika pt. Odkryć fizykę dla szkół ponadgimnazjalnych zakres podstawowy Marcin Braun, Weronika Śliwa Wymagania ogólne uczeń: wykorzystuje
Granice Układu Słonecznego. Marek Stęślicki IA UWr
Granice Układu Słonecznego Marek Stęślicki IA UWr Podstawowe pojęcia jednostka astronomiczna [AU] (odl. Ziemia - Słońce) 1 AU = 150 mln km płaszczyzna orbity ekliptyka Skala jasności orbita 1m 2m 3m 4m
WSZECHŚWIAT = KOSMOS
Wszechświat czyli po łacinie Uniwersum jest tym samym co Kosmos w języku i rozumieniu Greków. WSZECHŚWIAT = KOSMOS Grecy i my dziś definiujemy: KOSMOS to WSZYSTKO Nie wolno wskazywać lub wyobrażać sobie
SKĄD CZERPAĆ PRĄD? ŹRÓDŁA ENERGII ELEKTRYCZNEJ DLA STATKÓW KOSMICZNYCH
aut. Paweł Ziemnicki 30.11.2016 SKĄD CZERPAĆ PRĄD? ŹRÓDŁA ENERGII ELEKTRYCZNEJ DLA STATKÓW KOSMICZNYCH Każdy satelita czy sonda kosmiczna potrzebuje energii elektrycznej. Tylko dzięki niej wszystkie podsystemy
Analiza spektralna widma gwiezdnego
Analiza spektralna widma gwiezdnego JG &WJ 13 kwietnia 2007 Wprowadzenie Wprowadzenie- światło- podstawowe źródło informacji Wprowadzenie- światło- podstawowe źródło informacji Wprowadzenie- światło- podstawowe
Wymagania edukacyjne z fizyki dla klasy I liceum
Wymagania edukacyjne z fizyki dla klasy I liceum Wymagania ogólne uczeń: wykorzystuje wielkości fizyczne do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych, przeprowadza doświadczenia
Latawiec INFO INFO #2 FOTO FOTO #2
Latawiec INFO INFO #2 FOTO FOTO #2 INFORMACJE Latawiec jest to najstarszy przyrząd latający,ponadto cięższy od powietrza. Pierwszy latawiec stworzył Lu Ban 500 lat przed naszą erą. Był zbudowany z listewek
Właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków powtarzają się w pewnym cyklu (zebrane w grupy 2, 8, 8, 18, 18, 32 pierwiastków).
Właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków powtarzają się w pewnym cyklu (zebrane w grupy 2, 8, 8, 18, 18, 32 pierwiastków). 1925r. postulat Pauliego: Na jednej orbicie może znajdować się nie więcej
Szczegółowy program właściwy dla standardowej ścieżki kształcenia na kierunku astronomia. Semestr I. 60 120 14 Egzamin. 45 75 9 Egzamin 75 2.
B3. Program studiów liczba punktów konieczna dla uzyskania kwalifikacji (tytułu zawodowego) określonej dla rozpatrywanego programu kształcenia - 180 łączna liczba punktów, którą student musi uzyskać na