Zarządzanie ryzykiem. Określ swój typ osobowości biznesowej! Kobiecy sukces. Cechy wybitnego przywódcy. Fundusze Europejskie w Polsce

Transkrypt

1

2 SPIS TREŚCI Drodzy Czytelnicy, w nowym semestrze zapraszam Was do przeczytania nowego Kwadransa Akademickiego. W tym numerze między innymi dowiecie się jak działa rynek Forex, będziecie mogli sprawdzić swój typ osobowości biznesowej oraz poznacie kilka sposobów na codzienną motywację. Na deser prezentujemy Wam artykuł o fenomenie takich legend miejskich, jak Krwawa Mary. Chcemy również serdecznie zaprosić Was na wydarzenia organizowane przez KN PROGRES: Kobiecy Sukces oraz tradycyjny już Konkurs Debat Studenckich. Aktualny numer Kwadransa, jak i każdy kolejny, będzie można od teraz znaleźć na stronie Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania. Oprócz tego znajdujemy się również na naszej facebookowej stronie: Jak zwykle, serdecznie zapraszam do współpracy wszystkich, którzy chcieliby się sprawdzić w roli dziennikarzy, również osoby spoza WNEiZ. Paulina Księżak Redaktor Naczelny Kwadransa Akademickiego Zarządzanie ryzykiem Dowiedz się na czym polega Określ swój typ osobowości biznesowej! Jaka jest Twoja siła? Kobiecy sukces Zapraszamy na spotkania! Cechy wybitnego przywódcy Po czym poznać dobrego lidera Fundusze Europejskie w Polsce Zobacz gdzie pójdą unijne pieniądze Forex - waluty w ruch! Jak działa najpłynniejszy rynek na świecie Krzyżując miecze argumentacji Zapraszamy na Konkurs Debat Studenckich! Psychotransgresjonizm jako wyznacznik ludzkiego rozwoju Przekraczanie własnych ograniczeń Co zrobić, żeby nam się chciało? Jak skutecznie się motywować Komunikacja niewerbalna Pomoc na rozmowie kwalifikacyjnej i nie tylko Zasłyszane od znajomej kolegi, czyli o legendach miejskich Czego się boimy po zmroku Redaktor Naczelny: Paulina Księżak Korekta: Paulina Księżak Edyta Niewiadomska Dziennikarze: Błażej Kitrys Małgorzata Kolenderska Michał Majcher Piotr Owsian Aleksandra Kondrat Paulina Księżak Edyta Niewiadomska Michał Majczak Gościnnie: Kret 2 KWADRANS AKADEMICKI /14

3 FINANSE Zarządzanie ryzykiem Podstawowe informacje o ryzyku oraz etapach zarządzania ryzykiem Z arządzanie ryzykiem jest PROCESEM, polegającym na podejmowaniu działań, które mają na celu zabezpieczenie się przed skutkami ryzyka oraz jego minimalizację do akceptowalnego poziomu. Istota i koncepcje ryzyka Ryzyko w zależności od przyjętej koncepcji może być postrzegane negatywnie lub neutralnie. Negatywna koncepcja ryzyka zakłada możliwość wystąpienie w przyszłości niepożądanego zjawiska, z kolei koncepcja neutralna postrzega je jako możliwość wystąpienia efektu odmiennego od oczekiwanego, a zatem traktuje je zarówno jako szansę, jak i zagrożenie. Etapy zarządzania ryzykiem Na zarządzanie ryzykiem składa się: identyfikacja ryzyka, pomiar ryzyka, sterowanie ryzkiem oraz monitorowanie i kontrola ryzyka. Identyfikacja ryzyka umożliwia rozpoznanie rodzaju ryzyka, na jaki narażony jest dany podmiot, np. ryzyko finansowe (rynkowe, kredytowe, operacyjne czy płynności). Pomiar ryzyka ma na celu określenie wielkości ryzyka. W tym celu wykorzystywane są miary ryzyka, takie jak miary zmienności, miary wrażliwości czy miary zagrożenia. Piotr Owsian Miary zmienności pokazują o ile oczekiwany wynik będzie różnił się od oczekiwanego. Zaliczamy do nich m.in. odchylenie standardowe oraz odchylenie przeciętne. Miary wrażliwości pokazują jak dany czynnik wpływa na zmienną ryzyka. Są to np. współczynniki greckie - beta, delta, theta, vega, gamma. Miary zagrożenia nawiązują do negatywnej koncepcji ryzyka. Są to semiodchylenie standardowe oraz przeciętne, a także Value at Risk (VaR). Warto obejrzeć - wykład moderowany przez prof. Roberta Kaplana w Harvard Business School dot. Enterprise Risk Management z 2008 [link]. Kolejnym etapem jest sterowanie ryzykiem, które ma na celu jego ograniczenie do akceptowalnego dla danego podmiotu poziomu. Mamy dwie postawy związane z zabezpieczaniem się przed skutkami ryzyka. Jedną z nich jest postawa pasywna, która przejawia się tworzeniem rezerw finansowych na pokrycie ewentualnych strat. Druga - aktywna - oznacza unikanie ryzyka, gdy jest zbyt duże dla danego podmiotu, podejmowanie działań prewencyjnych, zapobiegających wystąpieniu zdarzeń losowych, transfer ryzyka na inne podmioty np. poprzez ubezpieczanie się czy dywersyfikację portfela. Zarządzanie ryzykiem nie jest jednorazowym działaniem, ale procesem, dlatego też ostatnim etapem jest ciągłe monitorowanie i kontrola ryzyka, aby zweryfikować skuteczność zastosowanych działań i dokonać oceny. A zatem... Ryzyko jest nieodłączną dziedziną życia gospodarczego. W artykule zawarto tylko podstawowe informacje o zarządzaniu ryzykiem. Zachęcam do dalszej lektury i zgłębiania tematu! Wykorzystana literatura i inne Zarządzanie ryzykiem, pod red. Jajuga K., PWN 2007 Dziawgo E., Zarządzanie ryzykiem rynkowym w warunkach kryzysu zaufania, [w:] Journal of Management and Finance 4/1, 2012 [link] Dziawgo E., Instrumenty inżynierii finansowej (wykład), UMK 2013/14 KWADRANS AKADEMICKI /14 3

4 BIZNES Określ swój typ osobowości biznesowej! Małgorzata Kolenderska O tym, że każdy z nas jest inny, nie trzeba nikogo przekonywać. Optymistyczni sangwinicy, pobudliwi cholerycy, zrównoważeni flegmatycy czy analityczni melancholicy, wszyscy chodzimy tymi samymi ulicami i ścieramy się w kontaktach między sobą. Coraz częściej jednak zwraca się uwagę na typ osobowości biznesowej, czyli zespół cech, które determinują nasze działania w sferze zawodowej. Poznanie swojej osobowości biznesowej nie jest oczywiście warunkiem koniecznym osiągnięcia sukcesu. Wielu ludzi niechętnie podchodzi do psychologizowania każdej sfery życia. Niewątpliwie jednak dla wielu z nas rozpoznanie typu naszej osobowości i wiążących się z tym predyspozycji, będzie niezwykle pomocne dla ukierunkowania swojej drogi zawodowej. Ponadto umiejętność rozpoznawania typu osobowości jest niezwykle przydatna osobom, które zajmują się sprzedażą. Określenie rodzaju osobowości klienta, daje możliwość wyboru najlepszych technik sprzedażowych, zbudowania relacji z klientem oraz wyróżnienia tych cech sprzedawanego produktu, do których z racji swoich uwarunkowań, klient przywiązuje największą wagę. Wyróżnia się cztery podstawowe moce osobowości, którym przyporządkowany jest określony zespół cech i predyspozycji. Oczywiście każdy z nas posiada cechy, które charakteryzują różne moce osobowości, zwykle jednak dominuje jedna z nich. MOC OSOBOWOŚCI SIŁA WŁADZY Znakomity przywódca. Są to osoby dynamiczne, aktywne i otwarte na zmiany. Mają ogromne pokłady motywacji w sobie, stąd trudno zniechęcić je do działania. Są zdecydowane, niezależne, nie zwykły też okazywać emocji. Jest to typ organizatora, który świetnie sprawdzi się gdy będzie mógł pokierować realizacją projektu, a cele przed nimi stawiane będą możliwie najbardziej skonkretyzowane. Jako lider wzbudza zaufanie i potrafi zmobilizować do działania, rozdzielając przy tym sprawy zawodowe od spraw osobistych. SIŁA PERFEKCJI Kreatywny analityk. Ten rodzaj siły charakteryzuje perfekcjonistów, którzy niebagatelną uwagę przywiązują do detali. Ponadto są to osoby wrażliwe, skłonne do rozmyślań, niezwykle sumienne i zdeterminowane. Wobec innych są zwykle bardzo wymagający, oczekują postepowania zgodnego z przyjętymi normami. Osoby charakteryzujące się tym typem osobowości sprawdzą się w zespołach, w których będą mogły wykazać się kreatywnym myśleniem. Będą cenne w przypadku konieczności wyszukiwania twórczych rozwiązań problemów. Ich uporządkowanie, dbałość o szczegóły oraz organizacja sprawią, że wszelkie przedsięwzięcia będą realizowane terminowo oraz z najwyższą dokładnością. 4 KWADRANS AKADEMICKI /14

5 BIZNES MOC OSOBOWOŚCI SIŁA TOWARZYSKOŚCI Spontaniczny ekstrawertyk. Osoby o tym usposobieniu charakteryzuje spontaniczność, wesołość i otwartość na innych. Są to dusze towarzystwa, emocjonalne, zabawne i tryskające energią. Potrafią zjednać sobie ludzi, są ciekawe i ekspresywne. Sprawdzą się świetnie w tych dziedzinach, w których będą mogły wykorzystać swoje predyspozycje społeczne. Robią bardzo dobre wrażenie, rozpoczynają swoje zadania w sposób efektowny, z łatwością nawiązują kontakty i wzbudzają zaufanie. Umiejętności te potrafią znakomicie wykorzystać w pracy, w której wymagany jest kontakt z klientem. SIŁA SPOKOJU Dobry słuchacz. Siła spokoju nie jest określeniem przypadkowym. Powściągliwi, spokojni, zrównoważeni, opanowani. Takie są osoby, których charakteryzuje ten rodzaj siły. Ponadto są cierpliwi, uprzejmi i nienatarczywi. Mają zdolności administracyjne, są solidni i kompetentni, unikają konfliktów. Są skoncentrowani na swojej pracy, dobrze znoszą nacisk, w przypadku trudności zawsze szukają prostych i nieskomplikowanych rozwiązań. Nie lubią się jednak spieszyć, stąd trudno pracuje się im pod presją czasu. Umiejętność identyfikacji osobowości biznesowej, jest również narzędziem niezwykle przydatnym menadżerom, którzy zarządzają zespołem. Umiejętne określenie predyspozycji swoich podwładnych jest kluczem do efektywnego delegowania zadań i kompetencji. Projekty realizowane w zróżnicowanych zespołach, w których każdy wykonuje zadania spójne z jego umiejętnościami, niewątpliwie będą realizowane znacznie szybciej i efektywniej, i przełożą się nie tylko na sukces grupy, ale także na poziom satysfakcji i motywacji pojedynczych jej członków. Świadomość swoich mocnych stron, uwarunkowań i predyspozycji jest niezwykle przydatna w sformułowaniu swoich celów oraz wizji kariery zawodowej. Jest to również źródło motywacji do pracy. Zatem określ swój typ osobowości biznesowej i działaj! KWADRANS AKADEMICKI /14 5

6 Z WYDZIAŁU Kobiecy sukces J uż 25 lutego o godzinie odbyło się pierwsze spotkanie w ramach projektu Kobiecy sukces! Szkolenie pt. Odkryj w sobie kobietę przedsiębiorczą poprowadziła Pani Katarzyna Jagiełka z Biura Karier UMK. Drugie spotkanie, którego gościem będzie Pani Agnieszka Klonowska założycielka Parku Szkoleń, zaplanowane jest na 6 marca o godzinie Celem projektu Kobiecy sukces jest propagowanie przedsiębiorczości wśród Studentek Uniwersytetu poprzez cykl warsztatów, szkoleń i spotkań z silnymi i twórczymi Kobietami, których doświadczenie życiowe, może stanowić źródło inspiracji do poszukiwań własnej ścieżki sukcesu oraz do podwyższania kompetencji i kształtowania swojej osobowości. Zapisy na szkolenie przyjmujemy pod adresem mailowym: kobiecysukces2014@gmail.com Zapraszamy serdecznie! 6 KWADRANS AKADEMICKI /14

7 EKONOMIA KWADRANS AKADEMICKI /14 7

8 BIZNES Cechy wybitnego przywódcy Czym powinien charakteryzować się lider, aby osiągnąć sukces? Edyta Niewiadomska R óżni naukowcy podchodzą do problemu przywództwa w odmienny sposób. Według Daniela Golemana, wybitnych przywódców charakteryzuje wysoka inteligencja emocjonalna. Uważa on, że tylko w 15 procentach IQ i wykształcenie lidera odpowiada za jego sukces. Zaś pozostałe 85% zawdzięczają kompetencjom emocjonalnym. Zatem aby stać się dobrym przywódcą należy zacząć od zrozumienia i opanowania własnego Ja. Dojrzałość emocjonalna Najpierw powinniśmy uświadomić sobie jakie emocje w nas drzemią. To znaczy, że powinniśmy nauczyć się rozpoznawać własne emocje, czyli sygnały, które pochodzą z naszego wnętrza, jak również nazywać je oraz akceptować. Dobry lider powinien potrafić ocenić jaki wpływ mają one na podejmowane przez niego decyzje. Według Golemana zestrojenie emocji z wartościami powoduje wyostrzenie intuicji. Uczy to patrzeć na rzeczy w szerszej perspektywie, dzięki czemu liderzy wiedzą, jakie rozwiązania w danej sytuacji mogą być najskuteczniejsze i jaki nadać bieg własnym decyzjom. Samoświadomość emocjonalna sprawia, że przywódcy potrafią szczerze i otwarcie rozmawiać z innymi ludźmi, są świadomi zarówno swoich zalet, jak i wad. Wiedzą co chcą osiągnąć i do tego dążą. Są świadomi własnej wartości, wierzą w siebie dzięki czemu potrafią z przekonaniem rozmawiać o sowich wizjach. Wstrzemięźliwość - emocjonalna samokontrola Umiejętność kontrolowania impulsów, które nami kierują (takich jak: pragnienie władzy, uznania, statusu, bogactwa) zapobiega przed podejmowaniem różnych niemoralnych lub nieetycznych działań. Ponadto umiejętność samokontroli pozwala na opanowanie emocji w sytuacji silnego wzburzenia lub stresu, a nawet na wykorzystanie pewnych emocji do dobrych celów. Optymizm Nastawienie do ludzi i świata odgrywa dużą rolę zarówno w biznesie, jak i w życiu. Od niego zależy czy przysłowiową szklankę będziemy postrzegać jako pełną do połowy, czy do połowy pustą. Optymizm jednak bardziej sprzyja ludziom. Lider charakteryzujący się tą cechą dostrzega więcej szans niż zagrożeń. Potencjalne problemy będzie postrzegał jako okazje, które można, a nawet należy wykorzystać. Optymizm odgrywa również ważną rolę w relacjach z innymi ludźmi. Przywódca posiadający pozytywny światopogląd postrzega swoich podwładnych jako ludzi o wysokim potencjale. W ten sposób pomaga im rozwijać się dalej, poprzez stawianie im coraz wyższych celów w sferach, w których sprawdzają się najlepiej, jak również poprzez delegowanie coraz większej odpowiedzialności. 8 KWADRANS AKADEMICKI /14

9 BIZNES Samodoskonalenie Dobry przywódca to taki, który pragnie nieustannego rozwoju. Aby tego dokonać nie wolno spoczywać na laurach. Należy stawiać sobie coraz wyższe cele (oczywiście muszą one spełniać określone wymogi np. realności) i podejmować się zadań, które będą dla nas wyzwaniem. Powinniśmy mieć zawsze na uwadze, że zanim zaczniemy stawiać wymogi innym, musimy najpierw nauczyć się wymagać od siebie jak najwięcej. Liderzy, którzy kładą nacisk na osiągnięcia, potrafią realizować ambitne, mierzalne i realne cele, a przy tym ocenić ryzyko. Zdolność do adaptacji Elastyczność jest istotną determinantą sukcesu przywódcy. Dzięki tej umiejętności lider jest w stanie dostosować się do zmieniających się warunków otoczenia oraz do klimatu organizacyjnego charakterystycznego i odmiennego dla określonego przedsiębiorstwa. Empatia Uzupełnieniem wcześniej wspomnianego optymizmu winna być empatia, czyli umiejętność współodczuwania i postawienia się w sytuacji drugiego człowieka. Jest to bardzo ważna cecha, szczególnie w sytuacji kierowania zespołem, gdzie czynnik ludzki jest kluczowy. Musimy mieć świadomość, że każdy biznes robiony jest przez i dla ludzi, dlatego też liderzy powinni dbać i okazywać zainteresowanie podwładnym. Dzięki umiejętności współodczuwania przywódcy mogą dobrze dogadywać się ze swoimi podwładnymi, bez względu na dzielące ich różnice. Osobę o wysokim poziomie empatii można rozpoznać zwykle po tym, że słucha innych i rozumie ich motywacje. Świadomość organizacyjna Chodzi tu głównie o to, że dobry lider powinien być przenikliwy i z łatwością rozpoznać rozmaite powiązania między pracownikami. Powinien również dostrzegać rozkład siły w firmie oraz role obowiązujących niepisanych reguł. KWADRANS AKADEMICKI /14 9

10 BIZNES Rola nauczyciela i mentora Powinnością lidera jest zapewnienie rozwoju swoim pracownikom. Powinien zachęcać podwładnych, aby rozwijali swoje zdolności i kompetencje oraz zapewnić ku temu okazje. Lider powinien zatem stać się mentorem i trenerem dla swych pracowników. Powinien pomóc im w uświadomieniu sobie swoich wad i zalet, jak również w rozumieniu celów zarówno zespołu, jak i organizacji oraz dostarczyć konstruktywny feedback. Zarządzanie konfliktami Zarządzanie konfliktem jest trudną sztuką. Tylko wybitni przywódcy potrafią zarządzać nim w odpowiedni sposób. Dobry lider powinien potrafić stymulować konflikt w przypadku, gdy wydajność zespołu lub organizacji spada, ograniczać występowanie niepożądanych sytuacji, jak również w umiejętny sposób rozwiązywać konflikty. W przypadku powstania spięć między członkami zespołu, dobry przywódca powinien bezstronnie wysłuchać wszystkich stron i zrozumieć ich punkty widzenia, a następnie na tej podstawie znaleźć korzystne rozwiązanie dla obu stron. Rozwiązanie takie pozwala skupić siły pracowników (poprzednio ukierunkowane na konflikt) na wspólnym celu. Inspirujące przywództwo Najznakomitszych liderów charakteryzuje niebywała umiejętność zjednywania sobie ludzi. Charyzmatyczni i inspirujący przywódcy potrafią zarażać emocjami i postawą swoich zwolenników. Pracownicy chętniej realizują wizje swoich przełożonych, identyfikują swoje cechy z wartościami lidera i traktują jego cele jako wspólne. Ponadto dzięki inspirującemu przywództwu liderzy potrafią tworzyć wizje i jasno wyznaczać cele, a przy tym zmotywować ludzi do ich realizacji. Umiejętność pracy w zespole Jest to jedna z najbardziej pożądanych umiejętności w biznesie. Lider odgrywa ważną rolę w budowaniu i przebiegu pracy zespołu. Dobry przywódca powinien wpierw stworzyć odpowiednie warunki pracy - przyjazną, otwartą i nastawioną na współpracę atmosferę. Powinien oferować pomoc tym, którzy tego potrzebują, szanować pomysły innych oraz odpowiednio zmotywować podwładnych, aby pracowali na osiągnięcie wspólnego celu. Mam nadzieję, że artykuł ten zachęci Was, Drodzy Czytelnicy,do pewnych refleksji. Rozwój odpowiednich cech nie gwarantuje w pełni tego, że staniemy się wielkimi przywódcami, lecz bez tych kompetencji mamy pewność, że jako liderzy po prostu się nie sprawdzimy! 10 KWADRANS AKADEMICKI /14

11 EKONOMIA Fundusze Europejskie w Polsce Jak wykorzystamy unijne pieniądze w Polsce? Propozycje podziału Funduszy Europejskich na programy krajowe. Paulina Księżak P rzez cztery miesiące w 2013 r. prowadzona była akcja Fundusze Europejskie. Polska korzysta, zainicjowana przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Jej głównym celem było wypromowanie skutków wykorzystywania Funduszy Europejskich, zaznaczenie ich efektywnej obecności wokół nas, z której nie zawsze zdajemy sobie sprawę. A przecież dzięki tym Funduszom możemy korzystać z dróg, lotnisk, oczyszczalni ścieków i wielu innych. stanowią one zaledwie 1% całego budżetu. Jak wiadomo, państwa bogatsze wpłacają więcej pieniędzy do Unii Europejskiej niż kraje biedniejsze, mimo iż nie otrzymują więcej dotacji unijnych. Zatem kraje takie jak Niemcy, Wielka Brytania czy Francja w ramach wyrównywania poziomu gospodarczego państw UE, finansują pośrednio rozwój np. Litwy, Hiszpanii czy Polski. Polityka spójności Odpowiedzią na wspomniane nierówności są właśnie Fundusze Europejskie. Jeśli chodzi o budżet polityki spójności na lata , Polsce przyznano 82,3 mld euro, a ponadto ponad 252 mln euro na wsparcie bezrobotnej młodzieży. Na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju można znaleźć propo- Skąd pochodzą środki Skąd biorą się pieniądze w Funduszach? Oczywiście z państw członkowskich Unii Europejskiej. Środki w budżecie pochodzą z trzech głównych źródeł: ceł, podatku VAT oraz składek uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw. Pomniejszymi źródłami dochodów budżetowych są na przykład podatki od wynagrodzeń pracowników instytucji Unii Europejskiej czy kary finansowe przedsiębiorstw naruszających przepisy o konkurencji, jednak Źródło: KWADRANS AKADEMICKI /14 11

12 EKONOMIA zycję podziału Funduszy Europejskich na programy krajowe. PO Infrastruktura i Środowisko Jak widać, przeważająca część środków, które trafią do Polski ma być przeznaczona na Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Jest to istotna część rozwoju Polski, która w stosunku do innych państw europejskich, wypada na tym polu bardzo słabo. Priorytety, jakie wyznaczył sobie nasz kraj w tej dziedzinie obejmują między innymi zmniejszenie emisyjności gospodarki, np. poprzez wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej i w sektorze mieszkaniowym. Innym priorytetem jest ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. Tutaj jako przykładowe projekty dokument wymienia m.in. inwestowanie w sektor gospodarki odpadami i w sektor gospodarki wodnej, ale także wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń, czyli innymi słowy 12 KWADRANS AKADEMICKI /14 zapobieganie klęskom i katastrofom, jak wichury czy powodzie. Kolejne priorytety w ramach PO Infrastruktura i Środowisko to: Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali europejskiej (z naciskiem na rozwój wysokiej jakości transportu kolejowego oraz zmniejszenie emisji hałasu), Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej, Poprawa bezpieczeństwa energetycznego, Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego, Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia. PO Inteligentny Rozwój Umowa Partnerstwa przewiduje ponad 8,6 mld euro dopłat do projektów związanych z Programem Operacyjnym Inteligentny Rozwój. Nazwa brzmi tajemniczo, chodzi jednak o wspieranie innowacyjności poprzez finansowanie działu badań i rozwoju. Nauka jest bardzo ważnym elementem rozwoju gospodarczego, przez co inwestowanie w nią powinno być jak najbardziej wspomagane. Inteligentny Rozwój skupia się przede wszystkim na wsparciu prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa we wszystkich sektorach oraz przez konsorcja naukowo-przemysłowe. Ma to doprowadzić do zwiększenia konkurencyjności polskich regionów oraz zacieśnienia współpracy między ośrodkami badawczymi i podmiotami gospodarczymi. PO Wiedza, Edukacja, Rozwój Program Operacyjny Wiedza, Edukacja, Rozwój to koncentracja przede wszystkim na odpowiednim wykorzystaniu kształcenia dla potrzeb rynku pracy, pierwszym bowiem priorytetem tutaj jest poprawa sytuacji osób młodych i zwiększenie ich przedsiębiorczości poprzez np. udzielanie pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej czy zwiększenie liczby staży, szkoleń i przygotowań zawodowych. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji to bardzo rozbudowana oś priorytetowa tego programu operacyjnego. Obejmuje m.in. promowanie trwałego zatrudnienia wysokiej jakości i mobilności pracowników, włączenia społecznego i walki z ubóstwem oraz dyskryminacją, inwestowanie w kształcenie, szkolenie i szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenie się przez całe życie. Zatem znalazło się też tutaj coś dla osób starszych, czyli promocja aktywnego i zdrowego starzenia się, polegająca przede wszystkim na wdrożeniu programów profilaktycznych w zakresie chorób oraz promocji zdrowego stylu życia. PO Wiedza, Edukacja, Rozwój odpowiada również za szkolnictwo wyższe. Tutaj również wspomina się o dostosowaniu kształcenia na poziomie wyższym dla potrzeb gospodarki, rynku pracy i społeczeństwa. Jest to jeden z najważniejszych punktów, które zapobiec mają wypuszczaniu z uczelni na rynek pracy absolwentów z nieodpowiednim wykształceniem, czyli produkowaniu wykwalifikowanych bez-

13 EKONOMIA robotnych. Oprócz tego, celem PO WER jest m.in. zwiększenie otwartości i mobilności międzynarodowej szkolnictwa wyższego, a także podniesienie jakości studiów doktoranckich, rozwój kształcenia na kierunkach medycznych (w szczególności umiejętności praktycznych) oraz innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa. PO Polska Cyfrowa Polska Cyfrowa to program operacyjny, który otrzyma ponad 2 mld euro. Chodzi tutaj przede wszystkim o powszechny dostęp do szybkiego internetu oraz udostępnienie jak najwięcej usług administracyjn y c h p r z e z i n t e r n e t ( t z w. e-administracja), tak aby usprawnić ogólną cyfryzację społeczeństwa. PO Polska Wschodnia Niewiele mniej środków przeznaczonych zostanie na PO Polska Wschodnia. Jest on adresowany do pięciu najbiedniejszych regionów Polski: świętokrzyskiego, podkarpackiego, lubelskiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Generalnie zawiera w sobie elementy projektów inwestycyjnych z poprzednich programów, które mają na celu nadrobienie zapóźnień i zdynamizowanie rozwoju tych pięciu województw, wspierać przedsiębiorczość, innowacyjność, rozwój miast, a także infrastruktury. PO Pomoc Techniczna Ostatnim programem operacyjnym dla Polski w Perspektywie Finansowej na lata jest Pomoc Techniczna program, którego głównym celem jest promowanie polityki spójności Unii Europejskiej, kształcenie odpowiedzialnych za to pracowników i przygotowanie materiałów promocyjnych. Na ten cel zostanie poświęcona kwota ponad 700 mln euro. Fundusze Europejskie w najbliższych latach mają podnieść konkurencyjność polskich regionów, zapewnić efektywny rozwój polskiej gospodarki, pobudzić przedsiębiorczość i innowacyjność, a także otworzyć nowe możliwości dla Polski i Polaków. Należy jednak pamiętać, że niektórych z owoców polityki spójności nie da się zauważyć od razu. Poprawę sytuacji na rynku pracy w wyniku kształcenia na odpowiadających warunkom w gospodarce kierunkach zobaczymy dopiero, kiedy studenci wyjdą z uczelni po co najmniej 5 latach studiów. Z kolei osiągnięcie innych celów może zająć jeszcze bardzo długi czas. Na przyk ł a d d z i a ł a j ą c a b e z w a d e-administracja wydaje się póki co bardzo odległą fantazją. Pozostaje nam tylko czekać i czerpać pełną garścią z korzyści, jakie przynoszą ze sobą Fundusze Europejskie. KWADRANS AKADEMICKI /14 13

14 EKONOMIA Forex - waluty w ruch! Jeżeli giełda może się podobać, to w Forex można się zakochać. W tym artykule przybliżę sylwetkę najpłynniejszego rynku na świecie. Błażej Kitrys A by wiedzieć, o czym w ogóle mowa, wyjaśnię krótko: Forex lub inaczej Foregin Exchange to międzynarodowy rynek wymiany walut o ogromnej płynności, sięgającej 2 biliony USD średnich dziennych obrotów. Nie jest to jednak żaden budynek to rynek całkowicie wirtualny, przez który codziennie przepływają transakcje wszystkich instytucji finansowych na świecie. W praktyce jest otwarty 24 godziny na dobę, 6 dni w tygodniu. Pierwsze centra finansowe w niedzielę otwierają się już o 23:00 czasu polskiego w Wellington w Nowej Zelandii. Potem do głosu dochodzą kolejne rynki - azjatyckie, amerykańskie, europejskie i cykl powtarza się znowu do późnego wieczora w piątek. Jakie ma to jednak znaczenie dla drobnych (a nawet powiedziałbym nano ) graczy? Rynek ten, z uwagi na ogromną (bo ogólnoświatową) płynność i konkurencję, stwarza lepsze warunki handlu dla klientów firm brokerskich, zajmujących się prowadzeniem rachunków. Zależności te przedstawia Tabela 1. Tabela 1. Porównanie możliwości handlu na rynku Forex a na GPW. Porównywane cechy Płynność Broker Forex Ogromna (transakcje realizowane natychmiast) Koszty transakcji Setne części grosza Minimalny depozyt Wykorzystanie dźwigni Krótka sprzedaż Źródło: Opracowanie własne Konieczny - z powodu możliwości krótkiej sprzedaży TAK (możliwość operowania większymi kwotami niż faktycznie posiadamy) TAK (możliwość sprzedaży, jak i kupna pary walutowej) Pomimo tego, że Forex ma oczywistą przewagę, ma też swoje istotne wady. Jedną z nich jest minimalny depozyt, jaki zawsze musimy posiadać na rachunku, aby wykonać transakcję. Wynika to z kolejnej właściwości, czyli dźwigni. Ujmijmy to jak najprościej: handel na platformie brokerskiej odbywa się w tzw. lotach. Jeden lot to jednostek waluty. Co z tego wynika? - otwierając pozycję w praktyce obracasz kwotą jednostek waluty; - nie oznacza to, że musisz aż tyle posiadać na rachunku, ponieważ działa dźwignia; - jednakże rozliczenie transakcji (czyli zyski lub straty) są obliczane od wielkości jednego lota. Dlatego właśnie rynek Forex jest tak kuszący dla wszystkich uczestników. Dzięki dźwigni możesz posiąść zyski rzędu setek procent. Jeżeli posiadasz na rachunku 1000 zł, a obracasz wielkością rzędu jednostek, wyobraź sobie jak łatwo Konto maklerskie (GPW) Zależna od papieru (możliwość długiego oczekiwania) Setne procenta i stałe minimum (np. 0,39%, ale minimum 3 zł) Brak NIE (otrzymujesz dokładnie tyle akcji, za ile zapłaciłeś) NIE (można grać tylko na wzrost wartości papieru, ale nie na spadek) osiągnąć zysk przekraczający twój depozyt? Niestety dźwignia to jednocześnie największa pułapka. Z taką samą łatwością pieniądze można stracić. Dlatego brokerzy wymagają minimalnego depozytu, aby mieć możliwość pokrycia strat. Nasuwa się pytanie: jeśli obracamy tak dużą kwotą, to nie powinniśmy mieć dużych depozytów dla takich transakcji? Tutaj pojawia się rozwiązanie. Na rynku brokerskim prawie wszyscy oferują rachunki z możliwością obracania kwotami od 0,1 lota. Wielu z nich posiada możliwość obracania nawet od 0,01 lota (z którego osobiście korzystam). Jest to idealne rozwiązanie zarówno do zarabiania, jak i nauki (zdecydowanie polecam zbieranie doświadczeń na malut- 14 KWADRANS AKADEMICKI /14

15 EKONOMIA kich, ale rzeczywistych kwotach). Wtedy można nawet prowadzić transakcje z zyskiem/stratą rzędu kilkunastu złotych. Po ogólnym zarysie można przejść do konkretów. Co nam jest potrzebne do zarabiania na rynkach walutowych? Potrzebujemy: - systemu zarządzania pieniędzmi; - konkretnych zasad dokonywania transakcji; - dyscypliny i jeszcze raz dyscypliny. Zasady te są uniwersalne w handlu na każdym rynku, a dla wymiany walut mają szczególne znaczenie. Aby łatwiej zrozumieć te zasady, przytoczę jeszcze jedną ważną definicję: Pips - to używana w żargonie nazwa najmniejszej jednostki kursu walutowego (można powiedzieć, że to jedna setna grosza). Np. gdyby kurs EUR/USD wynosił 1,2853 liczba 3 jest właśnie pipsem. Gdy kurs wzrośnie do 1,2855 oznacza, że wzrósł o 2 pipsy (i odwrotnie). W takich jednostkach dokonuje się wszelakich obliczeń i ustalania systemów. Teraz gdy wiemy na czym oprzeć swój osobisty system zarabiania pieniędzy, można ułożyć plan dotyczący wszystkich ww. aspektów. Przykładowy plan i wskazówki przedstawia Tabela 2. Mnie pozostaje życzyć wszystkim czytelnikom udanych transakcji! Wszystkim zainteresowanym tematem zalecam dalsze studiowanie książek i internetu, gdyż ten artykuł to zaledwie wierzchołek góry lodowej! Tabela 2. Przykładowe wskazówki System zarządzania pieniędzmi to określenie: - maksymalnej wielkości depozytu jaką ryzykujemy w każdej transakcji np. 10% depozytu; - momentu realizacji zysków i redukcji strat, np. 50 pipsów poniżej kursu transakcji dla straty i 100 pipsów powyżej dla zysku; - maksymalnej liczby transakcji dokonywanych w ciągu miesiąca (aby przeciwdziałać tzw. overtradingowi polegającemu na dokonywaniu zbyt wielu transakcji doprowadza to do wielu błędnych decyzji i stresu). Zasady dokonywania transakcji to ustalenie: - horyzontu czasowego w jakim handlujemy. Rynek Forex to głównie rynek krótkoterminowy, można otwierać i zamykać pozycję (czyli zrealizować zyski bądź straty) w ciągu paru sekund lub w ciągu dnia. Nie słyszałem o pozycjach trzymanych dłużej niż tydzień; - konkretnego i nienaruszalnego stosunku straty do zysku np. 1:2. Chodzi w tym o to, aby otwierać tylko takie transakcje, w których potencjał zysku jest co najmniej dwa razy większy niż straty. Dzięki temu mając nawet większość stratnych transakcji i tak zarabiamy; - dwóch lub trzech (nie więcej!) sygnałów analizy technicznej bądź fundamentalnej, które wskazują moment kupna lub sprzedaży. Na te tematy istnieją książki wielkości encyklopedii, więc nie da się powiedzieć tego w jednym zdaniu. W tym podejściu chodzi przede wszystkim o to, aby nie podejmować decyzji w oparciu o własne strzały, lecz o konkretne sygnały inwestycyjne. Przykładami może być osiągnięcie istotnych poziomów oporu/wsparcia kursu, wskaźnik RSI na poziomie 30 pkt., średnie kroczące. Możliwości jest mnóstwo i od inwestora zależy jakie narzędzia wybierze. Dyscyplina to cecha wiążąca wszystkie aspekty w całość. Po ustaleniu zasad i systemów należy ich się bezwzględnie trzymać! Straty są codziennością handlu na wszelakich rynkach. Tylko chłodne podejście i pozwolenie liczbom na podejmowanie decyzji zrodzi nadwyżkę zysków nad stratami. Źródło: Opracowanie własne Autor artykułu zaznacza, że przedstawione tu informacje są tylko propozycjami i nie stanowią porady inwestycyjnej! Źródło: geekphilosopher.com KWADRANS AKADEMICKI /14 15

16 Z WYDZIAŁU Krzyżując miecze argumentacji - Konkurs Debat Studenckich po raz szósty! Koło Naukowe PROGRES pragnie zaprosić wszystkich studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Wyższej Szkoły Bankowej i Toruńskiej Szkoły Wyższej do uczestnictwa w Konkursie Debat Studenckich Argumentacja = Racja. Już od sześciu lat Konkurs Debat Studenckich przyciąga uwagę setek studentów zainteresowanych tematyką bieżących wydarzeń ze świata ekonomii, polityki, prawa i społeczeństwa. Uczestnictwo w tym wydarzeniu to wspaniała okazja do rozwoju swoich umiejętności retorycznych i oratorskich, a także dokształcenia w zakresie asertywności oraz obrony własnego stanowiska. Z roku na rok konkurs cieszy się coraz większym zainteresowaniem, zarówno ze strony uczestników, jak i publiczności. Po ubiegłorocznym sukcesie frekwencyjnym, w roku 2014 postanowiliśmy włączyć do zabawy również inne zaprzyjaźnione placówki wyższe z naszego regionu Wyższą Szkołę Bankową oraz Toruńską Szkołę Wyższą. Pierwszy etap konkursu odbędzie się już 27 marca 2014 r. o godzinie na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK w sali numer IV. Weźmie w nim udział osiem drużyn, a cztery z nich awansują do półfinału (3 kwietnia), by ostatecznie dwa najlepiej debatujące zespoły zmierzyły się w wielkim finale zaplanowanym na dzień 10 kwietnia 2014 r. Zasady zabawy są proste: osiem trzyosobowych zespołów stanie do pojedynku na argumenty, debatując na wybrane tematy ekonomiczne, polityczne, społeczne i prawne. O tym, na jakie kwestie w pierwszym etapie debat będą dyskutować uczestnicy konkursu, zdecyduje ogólnodostępne głosowanie na facebookowym profilu PROGRESu, które rozpocznie się 3 marca. Z kolei o zwycięstwie przesądzi jury oraz publiczność. Wszystkich studentów zainteresowanych uczestnictwem w tegorocznej edycji Konkursu Debat Studenckich pragniemy poinformować, że rejestracja rozpocznie się 6 marca 2014 r., a zgłoszenia można wysyłać na adres: kdsar2014@gmail.com. O udziale decyduje kolejność zgłoszeń! Szczegółowy regulamin można pobrać na stronie 16 KWADRANS AKADEMICKI /14

17 EKONOMIA KWADRANS AKADEMICKI /14 17

18 PSYCHOLOGIA Psychotransgresjonizm jako wyznacznik ludzkiego rozwoju Aleksandra Kondrat Człowiek to homo transgressivus, którego ambicje wykraczają poza Słupy Heraklesa. Nie wszystkie jednostki w jednakowym są ekspansywne i innowacyjne. Józef Kozielecki T ransgresje, przekraczanie własnych ograniczeń, sterowanie sobą, optymalne poczucie własnej wartości, kreowanie siebie, analiza i weryfikacja własnych (naturalnych) ograniczeń to kilka z wielu kategorii, które pozytywnie wpływają na jakość naszego życia na płaszczyźnie relacyjnej oraz zawodowej. Psycholog Józef Kozielcki to twórca psychotrasgresjonizmu, czyli terminu, który uwypukla ludzkie zdolności, jako nadrzędne przymioty ludzkiej egzystencji. Nieprzerwane stawanie się człowieka, upadanie, podnoszenie się w górę, implikują człowieczy rozwój, dzięki któremu możemy racjonalnie planować, działać i pilnować naszej sfery uczuciowo emocjonalnej, by ta nie wymknęła się spod kontroli ego. Poglądy polskiego psychologa oscylują wokół tezy, że podstawą naszego życia oraz koegzystencji z innymi jest tak zwany subiektywizm aksjologiczny. To każdy człowiek, indywidualnie, jednostkowo jest miarą wszechrzeczy. Tu rodzi się jaskrawe pytanie, czy gdy zgodzimy się na drodze umowy społecznej, co do tego, że każdy z nas reprezentuje odmienny wachlarz wartości, czy wówczas nie dojdzie do faktu, iż mentalność ludzka będzie mentalnością buldożera? A ludzie niczym monady bez drzwi i okien będą się o siebie obijać, nie znając swej tożsamości i pragnień? A jedyną chęcią i to potrzebą nigdy nienasyconą będzie konieczność rywalizacji, współuczestnictwa w wyścigu szczurów, na próżno odzyskując duszę w święta i niedzielne poranki? Psychotrangresjonizm zakłada, że człowiek samostanowi o sobie, jest istotą wolną, dzięki czemu może kształtować sobie oraz rozwijać się w określonym kierunku. Oczywiście, należy zdawać sobie sprawę z tego, że wskutek zbytniego psychicznego rozprężenia może dojść zachwiania struktury mentalnej i w konsekwencji zamiast progresu w różnych życiowych sferach dojdzie do regresu i zablokowania wszelkich chęci, by robić cokolwiek pożytecznego i użytecznego dla siebie i innych. Transgresje są grami osobliwymi, albowiem każdy z nas rozdaje karty, zaś karty te nie są ostatecznie wynikiem losu, lecz naszej własnej postawy i zachowania względem przeciwności losu i konkretnych sytuacji, z którymi zderzamy się na co dzień. Tu rodzi się swoisty dramat człowieka współczesnego. Musimy wybierać, codziennie różnicować alternatywny, zastanawiać się, co jest dla nas lepsze i czy w przyszłości nasz drogocenny wybór okaże się strzałem w dziesiątkę. Dlatego też przekraczamy granicę naszych prywatnych zaścianków, by zmierzyć się z nieznanym światem, starając się go oswoić. Człowiek z natury jest istotą zwierzęcą i społeczną, dlatego też niejednokrotnie angażuje się w sprawy polityczne i społeczne. Stąd też ludzkie poczucie wolności. Człowiek nie chce 18 KWADRANS AKADEMICKI /14

19 PSYCHOLOGIA być zniewolony totalitaryzmem społeczno gospodarczym, lecz pragnie mieć realny wpływ na kształtowanie się społecznej codzienności. Gdy przekroczy się granicę, zostanie za nami rutyna, przyzwyczajenie a przed nami niezbadane lądy kreacji i tworzenia. Jednakże by nasza wycieczka po niezbadanym lądzie przyniosła konstruktywne korzyści należy odrzucić bojaźń na rzecz twórczości, innowacyjności i odwagi. Bardzo istotna jest tutaj zdolność do wyobrażeniowego myślenia. Wyobraźnia częstokroć blokuje wyolbrzymione lęki bądź łagodzi skutki mechanizmów obronnych. Niechęć do życia tu i teraz, odrzucenie realności tego świata na rzecz wirtualnej cyberprzestrzeni skutkuje całkowitym odcięciem się od artyzmu i zaangażowania relacyjnego. Psychologia transgresyjna ma ogromne znaczenie dla naszych życiowych potyczek. Jeśli zrozumiemy, że jesteśmy podmiotami sprawczymi, odpowiedzialnymi za rzutowanie w przyszłość, wówczas dzięki przewartościowaniu wartości, może wzrosnąć nasza samoocena. W koncepcji psychotransgresjonizmu pojawia się nowe pojęcie potrzeba hubrystyczna. Potrzeba ta określana jest wieloznacznie, z jednej strony jako chęć nieustannego samodoskonalenia i zwiększania poczucia własnej wartości, ochrony autonomiczności swojej jaźni, szacunek do samego siebie. Bez potrzeby zwiększania samooceny, samodoskonalenia i dążenia do samotranscendencji ludzka osobowość pozbawiona byłaby racji bytu oraz siły popychającej człowieka do działania. Pragnienie poczucia własnej wartości według Kozieleckiego stanowi bazę naszego myślenia o świecie zewnętrznym i tym mieszkającym w nas samych, czyli wewnętrznym. Obecnie w naukach psychologicznych możemy zaobserwować tendencję do ignorowania pojęcia charakteru, jako zespołu trwałych norm, przyzwyczajeń i podstawowych zachowań na rzecz wzrostu osobowości, którą można kreować i dzięki sile woli, środowisku zewnętrznemu może ona ulec przemianie. Możemy to zaobserwować przede wszystkim dzięki temu, że coraz większy nacisk jest kładziony na dowartościowaniu naszego Ja, co rodzi postmodernistyczny Jaoizm. Jest to forma skrajnego egoizmu, który blokuje postawy altruistyczne. Karen Horney (najwybitniejsza psychoanalityczka po Freudzie) stanowczo podkreślała, iż rozwój osobisty ma głównie wartość moralną, albowiem pozwala wyzwalać i pielęgnować pozytywne cechy, równocześnie minimalizując destrukcyjne siły, a więc istnieje możliwość wyzwolenia się z negatywnych konstrukcji osobowości. Dzięki temu człowiek po prostu staje się ludzki. Jak pisała Horney: Praca nad sobą staje się więc nie tylko podstawowym moralnym obowiązkiem, ale zarazem podstawowym moralnym przywilejem. W koncepcji Horney, jak również Viktora Emila Frankla każdy człowiek zdolny jest do działań autentycznych, które są bazą dla jego rozwoju i zdrowia psychicznego. Konstruktywne siły drzemiące w człowieku pobudzają jednostki do samorealizacji i przekraczania swoich ograniczeń. Człowiek jako zwierzę społeczne stale się rozwija, jednakże by mogło dojść do niezakłóconego procesu rozwojowego ważne jest, by jednostki oparły się na wewnętrznej wolności, dzięki której łatwiejsze będzie wykorzystanie swoich ukrytych talentów i potencjału. Horney stwierdziła, że współczesna kultura Zachodu (postępująca westernizacja), niestety nie pomaga jednostce rozstrzygać dylematów moralnych. Można nawet odnieść wrażenie, iż wzorce moralne, które proponuje, są ze sobą sprzeczne. Kultura Zachodu wikła jednostkę w następujące dylematy: 1. Między współzawodnictwem i dążeniem do sukcesu a nakazem miłości bliźniego i pokory. 2. Między potrzebami a trudnościami w ich zaspakajaniu. 3. Między pozorną wolnością a rzeczywistym jej ograniczeniem. W przekonaniu Horney dylematy współczesnej kultury zachodniej mogą zostać rozwiązane pod warunkiem, że wprowadzimy hierarchię wartości opartą na tym, co absolutne; tym czymś jest prawdziwe ja. W przeciwnym razie życie społeczne przeni- KWADRANS AKADEMICKI /14 19

20 PSYCHOLOGIA kać będzie bezwzględne współzawodnictwo i wrogość. Ostrzega nas przed tym również Viktor Emil Frankl, który stawia na bezpośrednie, podmiotowe relacje interpersonalne oraz Carl Rogers. Ten ostatni psycholog w swej najbardziej osobistej i filozoficznej książce Sposób bycia precyzyjnie zakreśla zasady, iż to relacyjny stosunek do drugiego człowieka może przyczynić się do rewolucji umysłowej dzisiejszych bezrefleksyjnych czasów. Rogers, analizując sytuację współczesnego wyalienowanego człowieka, pragnie wzbudzić w ludziach wielowymiarowe horyzonty myślenia i odczuwania. Doskonale zdaje sobie sprawę z faktu, iż wiedza o czymś nie jest rzeczą najważniejszą we współczesnych naukach o zachowaniu i moralności. Pojawiła się bowiem silna fala wiedzy doświadczeniowej, wiedzy na poziomie intuicyjnym, która odnosi się bezpośrednio do człowieka. Operując na tym poziomie, znajdujemy się w świecie, w którym nie tylko mówimy o doświadczeniach poznawczych i intelektualnych, o których z reguły możemy bez problemu komunikować werbalnie, ale należy mówić o czymś o charakterze bardziej doświadczalnym, o czymś, co odnosi się do całej osoby, zarówno do reakcji organizmu i uczuć, jak i myśli oraz słów. 20 KWADRANS AKADEMICKI /14

21 PSYCHOLOGIA Co zrobić, żeby nam się chciało? Strategie ludzi sukcesu B udzisz się z uśmiechem na twarzy, wstajesz pełen energii i zabierasz się do działania według ustalonego dzień wcześniej planu? Czy może częściej budząc się myślisz "znowu to samo". Przestawiasz budzik co 15 minut i liczysz na to, że odsuniesz od siebie dzień niosący ze sobą mnóstwo zadań? Ucieka Ci szczęście, marzenie o wielkiej karierze przechodzi Ci koło nosa... pojawia się złość i frustracja. Czy masz świadomość, że "chcenie" bądź "niechcenie" to tylko kwestia odpowiedniej motywacji? Tym, którzy chcieliby zmienić coś w swoim życiu z pomocą przychodzą sprawdzone Michał Majcher strategie motywowania się. 1. Obierz kierunek Zawsze jesteś do czegoś zmotywowany. Nawet do lenistwa. Postaraj się myśleć w kategoriach tego, czego chcesz. Pytaj siebie: Jaki jest mój cel? Co chcę osiągnąć? Jak moje działania, przybliżają mnie do tego celu? 2. Znajdź swój Powód Motywacja to nic innego jak połączenie motywu i akcji. By podjąć jakiekolwiek działanie musisz mieć powód. Jest to oczywiście sprawa bardzo indywidualna. Jeśli znajdziesz odpowiednią przyczynę do podjęcia działań będziesz zmotywowany. Zadaj sobie odpowiednie pytania: Czym się kierujesz w swoim życiu? Dlaczego jest to dla Ciebie ważne? 3. Przejmij odpowiedzialność. Wina za to, co nas spotyka oczywiście nie leży po naszej stronie. Bo jak to, mielibyśmy spojrzeć w lustro przyznać przed sobą, że to my jesteśmy odpowiedzialni za to, co się nam przydarza Jakże lżej jest ten ciężar zrzucić na innych, na los, na pecha... Tak zachowuje się większość z nas, co jest psychologicznie wytłumaczalne. A gdyby tak wziąć sprawy w swoje ręce? Przestać się zastanawiać dlaczego inni i innym, a skupić się na tym co i jak JA. KWADRANS AKADEMICKI /14 21

22 PSYCHOLOGIA 4. Planuj Kalendarz oraz lista zadań to atrybuty, które charakteryzują ludzi efektywnych. Codziennie wieczorem znajdź czas na zaplanowanie sobie tego, co chcesz zrobić następnego dnia. Niech lista zadań będzie krótka, byś nie stał się pracoholikiem. Warto również ustalić, które czynności są najistotniejsze z punktu widzenia realizacji Twojego celu. Właśnie te powinieneś wykonywać w pierwszej kolejności. 5. Unikaj zjadaczy czasu Na wykonanie najistotniejszych zadań, które przynoszą Ci większość rezultatów wykorzystujesz około 20% swojej aktywności. Reszta dnia wykorzystywana jest na działania, które nie mają wpływu na efekty Twojej pracy. Zrób listę zjadaczy czasu, które zabierają najwięcej Twojego dnia. Bezproduktywne używanie internetu, godziny spędzone na Facebooku, śmieszne filmiki na YouTube, a może telewizja? Miej świadomość tego, co może Ci przeszkadzać w realizacji swoich zadań i staraj się tego unikać. Gdy nie ma takiej potrzeby, wyłącz połączenie z Internetem i pracuj poza siecią. Pytaj sam siebie co chcesz zrobić produktywnego i dobrego, a następnie zrób to. 6. Znajdź wyzwanie Jeśli po osiągnięciu celu nie znajdziesz sobie nowego wyzwania to albo spoczniesz na laurach, albo się wypalisz. Dlatego bardzo ważne jest, by znaleźć sobie rozwijający cel. Taki, który sprawi, że będziesz stawał się coraz lepszy. Odpowiednio duży cel sprawi, że rozwiniesz się intelektualnie, emocjonalnie i duchowo. 7. Unikaj demotywatorów Twoi najwięksi przeciwnicy to: konflikt celu z Twoimi wartościami, strach przed porażką, przejmowanie się opinią innych ludzi, żal, samotność, niejasność tego, co będzie dalej. Odpowiednie przepracowanie tych sabotażystów otworzy Ci drzwi do pełnego wykorzystania drzemiącego w Tobie potencjału. Wprowadzenie przedstawionych zmian wymaga poświęcenia, ale kto nie ryzykuje ten szampana nie pije. Może warto podjąć próbę i zapewnić sobie długotrwałe zadowolenie z życia zawodowego czy osobistego. Nie będzie to łatwe, ale dla otuchy powiem, że działa to na takiej samej zasadzie jak nauka jazdy samochodem. Najpierw jest to nowe i wymaga kontroli, ale potem staje się nawykiem i wynika z naszej podświadomości. 22 KWADRANS AKADEMICKI /14

23 PSYCHOLOGIA Komunikacja niewerbalna Nasze ciało podczas rozmowy Michał Majczak Musi istnieć jakiś język, który obywa się bez słów. Jeśli nauczę się rozszyfrowywać ten język bez słów, uda mi się rozszyfrować świat. - Paulo Coelho C zy wiesz, że wypowiadane przez Ciebie słowa, stanowią tylko 7% procesu komunikacji, w którym uczestniczysz? Pozostałe 93% to mowa (język) ciała. Możesz użyć niezbitych argumentów, zbudować logiczny wywód, posługiwać się danymi, faktami ale to wszystko na nic, jeżeli wypowiedź nie będzie współgrała z sygnałami, które wysyła do odbiorcy Twoje ciało. Okazuje się, że serc słuchaczy nie porywa ten, kto mówi poprawnie i składnie, ale ten, kto robi błędy, posługuje się ogólnikami i banałami. Dlaczego? Bo na nasz potencjał perswazyjny składa się wiele czynników, takich jak: wiarygodność, podobieństwo do odbiorcy, kompetencja, sympatia czy charyzma. Wszystkie budowane są w jakimś stopniu z tego, co niewerbalne. Bez względu na to, czy tego chcemy, czy nie, wysyłamy mnóstwo informacji, bez użycia słów.,,elementy niewerbalne komunikacji to zatem gesty, mimika, dotyk i kontakt fizyczny, spojrzenie oraz wymiana spojrzeń, postawa i pozycje ciała, dystans fizyczny, wygląd, zaaranżowanie przestrzeni, w której dochodzi Źródło: cedego.pl do kontaktu, przedmioty, którymi się ludzie posługują, strój, (...) a także głos i jego cechy. Istnieją także hipotezy, iż ludzie posługiwali się gestami znacznie wcześniej niż zaczęli mówić. Jednym z pierwszych badaczy, który próbował potwierdzić tezę o tym, iż niektóre sygnały niewerbalne są wrodzone, był angielski specjalista w dziedzinie nauk przyrodniczych Charles Robert Darwin. Wielokrotnie komunikacja niewerbalna dokonuje się poza pełną świadomością człowieka, mimowolnie, ale i dlatego też jest tak istotna. Przecież mamy na nią wpływ, ale nie w każdej sytuacji i nie do każdej emocji. Wielokrotnie w badaniach udowadnia się, że szczery śmiech, pogarda, obrzydzenie czy prawdziwy strach pojawiają się na naszym ciele, szczególnie twarzy, automatycznie w przeciągu kilku milisekund i niewiele wolniej z niej znikają. Dlatego też warto przemyśleć jak ta mowa ciała, którą jesteśmy w stanie kontrolować, wręcz wyćwiczyć, może nam pomóc w codziennym życiu, szczególnie w takich momentach jak egzamin ustny czy rozmowa kwalifikacyjna. Wiadomo przecież, że są to momenty stresujące dla większości z nas, więc dobrze jest się do nich przygotować nie tylko pod kątem teoretycznym, naszej wiedzy i umiejętności, ale również tego jak się zaprezentujemy. Należy pamiętać, że 90% opinii o rozmówcy kształtowanych jest podczas pierwszych 90 sekund spotkania. Do ostatecznego sukcesu może przyczynić się wszystko: ubiór, sposób wejścia do sali, gestykulacja. Sygnały niewerbalne, choć nieuświadomione, są przecież odbierane przez mózg każdego człowieka. KWADRANS AKADEMICKI /14 23

24 PSYCHOLOGIA Źródło: swiatbezslow.fm.interia.pl Autoprezentacja Odpowiednia autoprezentacja jest połową sukcesu. Jeśli mamy możliwość przywitania się poprzez uścisk dłoni, to niech będzie on zdecydowany, pewny siebie, ale średniej siły.,,dotyk jest stosowany w większości pozdrowień: podawaniu ręki, całowaniu się i obejmowaniu choć w Indiach i Japonii stosowane są pozdrowienia pozbawione elementów dotykania. Odgrywa to ważną rolę w wielu ceremoniach ślubach, nadawaniu tytułów itp. i prawdopodobnie pomaga dokonać zmian, jakie taki rytuał ze sobą niesie. Podczas kiedy kobiety generalnie lubią być dotykane przez mężczyzn, to nie lubią tego, jeżeli sądzą, że jest to raczej komunikowanie dominacji, a nie ciepła. W stosunkach społecznych dotyk budzi zazwyczaj pozytywne emocje. Przyjacielskie podanie ręki czy poklepanie po plecach, sprawia, że darzymy się wzajemnie większym zaufaniem, jesteśmy bardziej zgodni, skłonni do spełniania próśb, ale także podatni na manipulację. Wiele osób odbiera ten sygnał za pewność siebie rozmówcy, jego zdecydowany charakter. W przypadku, gdy nie mamy takiej możliwości, nasza twarz powinna mówić wszystko, a mianowicie delikatny uśmiech, pewne spojrzenie, spokojny, opanowany oraz zdecydowany głos. Wtedy już na wstępie zapewnia nam to plusową pozycję. O samym ubiorze nie trzeba tutaj wspominać, bo o tym, jak myślę każdy pamięta. 24 KWADRANS AKADEMICKI /14 Każdy z nas wytycza sobie strefę, którą traktuje jako swoje własne terytorium. Jest to strefa, jaką odgradza się od innych ludzi. W zależności od relacji łączących z danym człowiekiem, kultury, w której żyje czy też statusu społecznego, strefa ta będzie inna. Postawa naszego ciała Kolejną kwestią jest postawa całego ciała podczas rozmowy. Przyjmowanie postawy zamkniętej daje do zrozumienia wykładowcy, że nie jesteśmy pewni swojej wiedzy, że się boimy. Ręce skrzyżowane na piersiach pokazują, że obecnie czujemy się niekomfortowo, imitują postawę obronną, chęć ucieczki oraz odparcia ataku. Dlatego też warto zadbać o to, by ręce spoczywały spokojnie na kolanach w pozycji otwartej, a plecy były wyprostowane. Określa się to po prostu postawą otwartą, dzięki której mamy uzyskać od egzaminatora odbiór osoby otwartej, przyjaźnie nastawionej, czującej się w danej sytuacji spokojnie oraz swobodnie. Dzięki postawie otwartej profesor zauważy, że nie boimy się egzaminu. Profesor powinien widzieć wnętrze naszych dłoni. Takie ich ustawienie daje do zrozumienia, że nie mamy nic do ukrycia i jesteśmy szczerzy. Przejaw zainteresowania tematem stanowi lekkie pochylenie Źródło: swiatbezslow.fm.interia.pl ciała do przodu, natomiast przytakiwanie głową w odpowiedzi na wtrącenia egzaminatora pokazuje, że się z nim zgadzamy i przyjmujemy jego punkt widzenia. Na egzaminie najważniejsza jest umiejętność rozpoznania zespołu gestów krytyczno oceniających. Opłaca się śledzić reakcje egzaminatora. Zacieranie dłoni oznacza pozytywne oczekiwanie wobec studentów, którzy odpowiadają na pytania. Przechylenie głowy oznacza zainteresowanie, natomiast lekkie jej opuszczenie dezaprobatę. Jeżeli wykładowca bębni palcami w blat stołu to oznacza, że jest zniecierpliwiony. W takiej sytuacji dobrze jest przejść do kolejnego punktu swojej wypowiedzi. Nic nie jest bowiem gorsze niż przysłowiowe lanie wody. Głaskanie brody jest oznaką podejmowania decyzji. Nie należy wtedy przeszkadzać egzaminatorowi, np. poprzez dopowiadanie jeszcze jednego zdania. Natomiast przygryzanie okularów czy długopisu nad otwartym indeksem studenta pokazuje niepewność w podejmowaniu decyzji. W takim momencie odpowiednie zachowanie studenta może nawet zaważyć na ocenie. Warto wtedy powiedzieć coś, co upewni przepytującego w przekonaniu, że w pełni zasłużyliśmy na pozytywną ocenę. Trafna puenta albo konkluzja naszej wypowiedzi może sprawić, że będzie-

25 PSYCHOLOGIA Źródło: swiatbezslow.fm.interia.pl Źródło: tomaszpachol.pl my naprawdę zadowoleni z końcowego wpisu w indeksie. Jeśli zauważysz, że egzaminator podpiera ręką twarz, jednocześnie wysuwając w górę palec wskazujący, pamiętaj, że jesteś przez niego oceniany. Negatywnie czy pozytywnie? Wszystko zależy od towarzyszących temu innych gestów. W połączeniu z założeniem jednej nogi na drugą, czy opuszczeniem głowy, jest to pozajęzykowe danie do zrozumienia, że odbiorca się z tobą nie zgadza, że nie podoba mu się twoja odpowiedź na pytanie. Dodatkowo, gdy jego kciuk podpiera brodę, koniecznie musisz zmienić sposób wypowiedzi. Jeżeli egzaminator krzyżuje ręce, również musisz w jakiś sposób zmienić jego postawę. Pokazuje w ten sposób, że ma negatywny stosunek do przepytywanego i nie przywiązuje większej wagi do tego, co student mówi. W takiej sytuacji ocena w indeksie może być dużo niższa niż faktyczna wiedza na obowiązujący temat. Twarz Twarz w trakcie rozmowy zmienia się co chwilę. Niektóre z wyrazów twarzy powstają w wyniku emocji, ale zdecydowana większość to reakcje poznawcze na słowa i czyny innych lub nawiązanie do tego, co sami wypowiadamy. Naukowcy wyróżnili sześć rodzajów mimiki, odzwierciedlających: szczęście, smutek, zdziwienie, strach, gniew oraz wstręt lub pogardę. Wyżej wymienione emocje stanowią pewien uniwersalny kanon, występujący we wszystkich kulturach oraz w każdym przedziale wiekowym ludzi. Źródło: tomaszpachol.pl Mimikę buduje kilka elementów. Jednym z najważniejszych są ruchy brwi: całkowicie podniesione to niedowierzanie, podniesione od połowy zdziwienie, do połowy obniżone zakłopotanie, całkowicie obniżone złość. Podobnie dzieje się z wargami. Uniesione kąciki ust oznaczają zadowolenie, opuszczone smutek. Zaciśnięte szczęki to z kolei złość. Emocje widać również na naszym czole. Zmarszczone czoło może sygnalizować u człowieka intensywne myślenie lub zdenerwowanie. Analogicznie gładkie czoło to oznaka spokoju i opanowania. Oczy W końcu najważniejsze oczy. Podobno są odzwierciedleniem duszy. Zasłanianie ich to chęć defensywy, a opuszczanie lub zamykanie znak wstydu, smutku czy zakłopotania. Utrzymywanie kontaktu wzrokowego jest wyrazem pewności siebie, ale i wskazuje na zainteresowanie odbiorcą, podobnie zresztą jak rozszerzone źrenice. Najlepiej patrzeć w oczy podczas wypowiedzi, ale pamiętaj, aby nie wpatrywać się w nie bez przerwy, ponieważ może to wywołać irytację lub może być odebrane jako bezczelność. Jednocześnie warto tutaj zwrócić uwagę na fakt, że patrzenie w oczy ma nie tylko przekonać naszego egzaminatora czy potencjalnego pracodawcę o naszej pewności siebie, ale także daje możliwość zaobserwowania ewentualnych ekspresji na jego twarzy, dzięki czemu możemy odpowiednio zareagować swoim zachowaniem, zmienić temat, coś podkreślić albo po prostu zmienić taktykę działania. Wielokrotnie nasz rozmówca nie pilnuje się i jego ekspresje są nieświadome, ale wyraźnie świadczą o tym, co o nas myśli i czego oczekuje. Patrzenie w oczy stanowi również obok postawy otwartej podstawę dobrego porozumienia. Z badań wynika, że osoby nieuczciwe, mijające się z prawdą (w sesyjnych warunkach owijający w bawełnę ), spoglądają w stronę swego rozmówcy trzy razy rzadziej niż te, które nie mają sobie nic do zarzucenia (a więc nauczone). Kontakt wzrokowy ma jeszcze jedno praktyczne zastosowanie. Po- KWADRANS AKADEMICKI /14 25

26 PSYCHOLOGIA zwala uchwycić na twarzy egzaminatora tzw. mikroekspresje, czyli nieuświadomione sygnały mimiczne. Jest to bardzo ważne, gdyż wielu wykładowców w trakcie egzaminu zachowuje posągową kamienną twarz. Student nie wie czy mówi dokładnie to, o co chodziło w pytaniu, czy wręcz przeciwnie zupełnie mija się z oczekiwaniami. Wszystkich sygnałów niewerbalnych nikt jednak nie jest w stanie powstrzymać. Prawdziwe odczucia wyczytać można przede wszystkim z obserwacji okolic oczu. Gdy obok promiennego uśmiechu widzimy spojrzenie pełne złości czy politowania wtedy egzaminator jest rozszyfrowany. Z drugiej strony, również profesor może zwrócić uwagę na prezentowaną przez przepytywanego dobrą minę do złej gry. Werbalnie możemy bowiem kłamać bez problemu. Nasze ciało jednak, poprzez sygnały niewerbalne, będzie rozmówcę o tym informować. I to nawet wbrew naszej woli! Głos Głos ma ogromne znaczenie, kiedy mówca dąży do perswazji. Bardziej pożądany i przyjemniejszy dla ucha jest niski ton. Wysokie i piskliwe dźwięki drażnią, dekoncentrują, a ponadto osłabiają wiarygodność oraz autorytet wypowiadającego dlatego też kobietom trudniej jest zainteresować i przykuć uwagę swoim głosem. Nic tak nie zdradza i uzewnętrznia emocji jak zmieniony głos. Niezwykle charakterystyczny jest np. ten łamiący się u osoby wzruszonej lub płaczącej. Szept wprowadza intymny nastrój i zbliża rozmówców, krzyk natomiast zwiększa dystans między nimi. Warto także zwrócić uwagę na zjawisko przeciwne milczenie. Paradoksalnie, w pewnych sytuacjach jest ono najbardziej wymownym i stosownym środkiem komunikacji. Buduje napięcie, niepokój, czasem skłania do refleksji oraz pojawia się w miejscu zbędnych słów. Szybkość mówienia Inną ważną kwestią jest mówienie z odpowiednią prędkością. Okazuje się, że to, z jaką szybkością mówimy, również może wpłynąć na ocenę naszych umiejętności czy zakresu wiedzy. Przeciętne tempo ludzkiej mowy waha się między 120 a 180 słowami na 1 minutę. Z badań psychologów społecznych wynika, że osoby wypowiadające się szybszym tempem uznawane są za bardziej kompetentne od tych plasujących się poniżej średniej. Według Prof. Dariusza Dolińskiego z Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej, być może jest to efekt tego, że słysząc słowotok, rozmówca nie ma czasu na gruntowną analizę przekazu, odkrywanie niedomówień, logicznej niezgodności, czy wynajdywanie stosownych kontrargumentów. Gdy mówimy wolno, najczęściej dopiero formułujemy argumenty, które mają poprzeć nasz wywód. Egzaminator może wtedy pomyśleć, że nie do końca jesteśmy pewni swojej wypowiedzi, że czekamy na jego reakcję. Pojawia się jednak pewien problem. Szybkie mówienie może być bowiem niewyraźne. A gdy odpowiedź przekształca się w bełkot, nawet najlepsze argumenty mogą nie zostać wyłowione. I znów może się zdarzyć, że nawet bardzo dobre przyswojenie materiału nie przełoży się na wyniki. Funkcje gestów i mimiki: Zachowania niewerbalne są nieodłącznym elementem ludzkiej natury i pełnią różne funkcje. Paul Ekman i Wallace V. Friesen dokonali ich podziału, wyróżniając: emblematory zachowania, które zastępują komunikat słowny (mają swój odpowiednik werbalny). Są znane wszystkim lub większości, w obrębie jakiejś grupy, subkultury albo kultury. Wykorzystuje się je zatem do przekazania jakiejś informacji (np. znak V, gra na nosie, znak OK), ilustratory ich funkcją jest wspomaganie i uzupełnianie komunikatu werbalnego. Mogą być komentarzem do wypowiadanego tekstu, wizualizują sprawy i poruszane zagadnienia, adaptory indywidualne ruchy ciała, prezentowane zwykle nieintencjonalnie i nieświadomie, które są reakcją na dyskomfort fizyczny lub psychiczny nadawcy i pozwalają mu zaadaptować się w trudnej sytuacji. Są to np. dotykanie nosa, pocieranie karku, bawienie się łańcuszkiem albo pierścionkiem, gryzienie ołówka, afektory służą wyrażaniu stanów emocjonalnych, ujawniają np. strach, radość, zaskoczenie, smutek. Mogą podlegać naszej kontroli (jak np. uderzenie ręką w stół), albo być nieintencjonalne (np. czerwienienie się, które oznacza zakłopotanie), regulatory organizują konwersację, modyfikują sposób mówienia i słuchania, pomagają kontrolować i dzielić strumień przekazów. Są to m.in. kontakt wzrokowy, podniesienie ręki, gdy ktoś chce się włączyć do rozmowy czy sygnały parawerbalne pełniące funkcję fatyczną (np. mhm). Czy komunikacja niewerbalna informuje nas o tym czy rozmówca jest wobec nas szczery? Oczywiście, że tak. 26 KWADRANS AKADEMICKI /14

27 PSYCHOLOGIA Kłamstwo łatwo jest wykryć. Najprościej można to ująć w ten sposób, że słowa, które wypowiadamy są sprzeczne z komunikatami, jakie wysyła nasze ciało. Czujemy wtedy straszną niepewność, obawę. Najczęściej osoba, która kłamie spuszcza głowę albo odwraca ją od wzroku rozmówcy. Po wypowiedzeniu słów Źródło: tomaszpachol.pl zaciska usta albo zagryza wargi, a jej źrenice powiększają się. Wypowiadając kłamstwo ludzie często starają się zakryć usta poprzez pocieranie warg, czy nosa. Pewność siebie w takiej sytuacji szybko maleje. Z reguły najlepszymi kłamcami są aktorzy, dziennikarze, politycy. Z racji wykonywanego zawodu, oczywiście. Ci, którzy często kłamią, także stają się dobrymi kłamcami, bo przyzwyczajenie pozwala im na większą kontrolę, ponieważ wiedzą już, co ich czeka. Prawda zazwyczaj wypowiadana jest głośno, pewnie, wyraźnie. Rozmówca nie ma problemu z patrzeniem w twarz i spotkaniem spojrzenia drugiej osoby. Wypowiadając prawdę przyjmujemy otwartą pozycję ciała, nie musimy chować drących dłoni i bardziej eksponujemy je w geście otwartości. Czy możemy kontrolować komunikację niewerbalną? Pomijając takie czynności, jak powiększanie i pomniejszanie się źrenic czy drżenie ciała, które odbywają się mimo naszej woli, można odpowiedzieć, że tak, można kontrolować mowę ciała i nawet więcej, warto się jej nauczyć, bo jest niezastąpiona w codziennym życiu, a zwłaszcza w stresujących sytuacjach, takich jak egzamin ustny czy rozmowa z szefem, gdzie należy utrzymać w ryzach swoje odruchy. Wiele zależy od tego czy rozmowa zakończy się po naszej myśli, dlatego do spotkania należy się odpowiednio przygotować. Jeszcze przed rozmową dowiedzmy się jakim typem człowieka jest nasz przyszły rozmówca. Jeśli jest to egzaminator, szef firmy, polityk, prawnik, ważna, ceniona osoba należy pamiętać o odpowiedniej oprawie, czyli elegancko, skromnie się ubrać. Jeśli planujemy spotkanie z przyszłą teściową, która jest typem sportsmenki także należy pamiętać o odpowiednim stroju (nie mówię tu o dresach oczywiście, ale o stroju, który nie jest zbyt oficjalny). Kolejną rzeczą, na jaką powinniśmy zwrócić uwagę jest temat jaki poruszymy z rozmówcą, czyli cel spotkania. Jeśli mówić będziemy o imprezie urodzinowej, dobrze byłoby wykazać się spontanicznością, radością i uśmiechem, a gdy rozmowa będzie dotyczyła spraw finansowych firmy, należy zaprezentować spokój, opanowanie i zdecydowane działanie. Ważne jest także wcześniejsze wyobrażenie sobie samych siebie podczas przyszłej rozmowy. Jak chcemy wyglądać? Jakie wrażenie wywrzeć? Co chcemy, aby myślał o nas rozmówca? Z odpowiedzi na te pytania wynika nasze zachowanie, dlatego jeśli zależy nam, aby wypaść na poważnych, spokojnych ludzi, którym można zaufać, nasze gesty i zachowania będą inne niż w sytuacji, kiedy dbamy o wizerunek na przykład szalonej koleżanki/kolegi, z którym można iść na każdą imprezę. Przejdźmy teraz do naszych gestów, nad którymi kontrola pozwala nam osiągnięcie różnych celów podczas rozmowy. Spójrzmy na polityków, którzy są wręcz idealnym przykładem doskonale wyuczonych ruchów, mających na celu zdobycie sympatii narodu. Gesty otwarcia wobec społeczności, rozmyślania, uważnego słuchania pozwalają nam myśleć Jaki on inteligentny!. Chcemy, aby nas także tak postrzegano? Nic prostszego! Zauważmy, że na zdjęciach myślący polityk to polityk wpatrujący się w jeden punkt, często z lekko zmarszczonym czołem z podpartą o podbródek dłonią (stoły podczas konferencji są zazwyczaj na tyle wysokie, aby polityk bez garbienia się mógł się swobodnie podpierać). A kiedy już zaczynają mówić, otwierają dłonie w kierunku kamer albo poruszają nimi zgodnie z natężeniem i siłą głosu. Zwróćmy też uwagę na ich spokojne nogi i ogólnie całą postawę ciała. Wszystko to pozwala nam myśleć o powadze, mądrości i opanowaniu polityka. Warto brać Źródło: tomaszpachol.pl KWADRANS AKADEMICKI /14 27

28 PSYCHOLOGIA z nich przykład, ponieważ ich wizerunek jest wizerunkiem przede wszystkim medialnym i ładnie prezentującym się, który robi wrażenie i stawia w pozytywnym świetle. Mowa ciała jest w dzisiejszych czasach ważnym elementem życia społecznego. Dobrze jest nabyć umiejętność świadomej kontroli swoich odruchów. Umożliwiają nam to specjalne kursy oraz szkolenia, które pomagają w kontrolowaniu ciała, ale najpierw warto samemu poćwiczyć przed lustrem i zobaczyć, jak widzi nas rozmówca i co chcielibyśmy zmienić. Przedstawione wyznaczniki mowy ciała są tylko wierzchołkiem góry możliwości, jakie niesie ona ze sobą. Należy jednakże podchodzić do tego tematu z ciekawością, ale również z lekkim sceptycyzmem. Z pewnością mowa ciała jest tematem ciekawym i niezwykle przydatnym, ułatwiającym życie, ale nie można podchodzić do niego jako jedynego wyznacznika ludzkich zachowań, alfy i omegi tego, o czym myśli dany człowiek, co za chwilę zrobi, co czuje. Tutaj nic nie jest w 100% pewne. Jakakolwiek interpretacja w tej dziedzinie może być tylko i wyłącznie osadzona w konkretnym kontekście, a więc określonej sytuacji, otoczeniu, kręgu kulturowym itp. Mowa ciała na egzaminie czy rozmowie kwalifikacyjnej może być dużą pomocą, ale nie jedynym elementem, dzięki któremu osiągniemy sukces. Najważniejsza i tak jest nasza wiedza i umiejętności, i o tym nie wolno zapominać. Mimika naszej twarzy, gesty, postawa dają rozmówcy przekaz informacji, który jest interpretowany nieświadomie. Nie istnieje uniwersalny słownik gestów, stąd nie można jednoznacznie przypisać określonym gestom znaczenia. Dodatkowo każdy człowiek posiada charakterystyczne sposoby zachowania, które pojawiają 28 KWADRANS AKADEMICKI /14 się niezależnie od sytuacji. Zapanowanie nad mową ciała jest niezwykle trudne i niemożliwe do osiągnięcia w 100%. Pamiętajmy, że zachowania niewerbalne są wiarygodne i wpływają na innych tylko wtedy, gdy są naturalne. Podobno szczere i spontaniczne gesty zawsze minimalnie wyprzedzają wypowiadane słowa. Wpływ naszej mowy ciała na innych można bardzo łatwo zaobserwować. Prawie zawsze wywołuje bowiem konkretne i bezpośrednie reakcje: np. zakłopotanie często skutkuje wyjaśnianiem, a uśmiech jako znak aprobaty dla konkretnego działania zachęca do jego kontynuacji. Psychologowie zajmujący się badaniami nad ekspresją niewerbalną, opisali wiele, nawet drobnych zachowań czy gestów. Jednak w tej dziedzinie nauki nic nie może być powiedziane ze stuprocentową pewnością. Każda interpretacja zależy od kontekstu, sytuacji, w której człowiek się znajduje czy od kręgu kulturowego, z którego pochodzi. Jaki jest więc najskuteczniejszy sposób na udaną sesję? Tradycyjnie nauczyć się! Mowa ciała - możliwe interpretacje bębnienie palcami o stół niecierpliwość, palce złączone w wieżyczkę sygnalizowanie pewności siebie, obgryzanie paznokci lęk, zdenerwowanie, pocieranie oka, nosa chęć ukrycia prawdy, koncentracja na ubiorze zakłopotanie, skrzyżowanie ramion obrona, lub uczucie zimna, bujanie się na krześle pewność siebie, pocieranie dłoni napięcie, wpatrywanie się w jeden punkt np. na podłodze brak pewności siebie, głaskanie brody dodawanie sobie pewności, próba podjęcia decyzji, przechylenie głowy zainteresowanie, ruchliwe ręce nadpobudliwość. Argyle M., Psychologia stosunków międzyludzkich, PWN, Warszawa Barłowska M., Budzyńska-Daca A., Załęska M., Ćwiczenia z retoryki, PWN, Warszawa Ekman P., Friesen W. V., Unmasking the Face: A Guide to Recognizing Emotions from Facial Clues, ISHK,

29 HOBBY Zasłyszane od znajomej kolegi, czyli o legendach miejskich Kret Nie strasz mnie Nie boję się Czarów, klątw Biurowych mątw... Matki, siostry i psa Ojca z zaświatów i lwa I czarnej Wołgi! HEY - Muka G dy byłam bodajże na drugim roku studiów cały Toruń przekazywał sobie z ust do ust historię o mordercy i gwałcicielu, grasującym w okolicach akademików na Bielanach. Po pewnym czasie sprawa zaczęła żyć własnym życiem i opisywała seryjnego mordercę atakującego bezpośrednio w pokojach, chorego na raka, wycinającego organy i wrzucającego zwłoki do Wisły. Brzmi znajomo? Owszem, jest to bowiem przykład jednej z legend miejskich, co jakiś czas pojawiającej się w różnych miejscach. Nawet jeśli jakikolwiek przestępstwo miało tam miejsce to plotki, niedomówienia, domysły, podejrzenia narastające wokół danego wydarzenia dodatkowo nakręcało coś, Źródło: deviantart, autor: Anna Nijharadze co może stanowić dobrą podstawę do kreowania legendy miejskiej. Kto nie słyszał o zainfekowanych igłach, gangach wycinających nerki, aligatorach w kanałach, Coca- Coli, znikającym autostopowiczu (bądź autostopowiczce) czy Krwawej Mary ręka do góry! Niech powstaną ci, którzy nigdy nie usłyszeli opowieści przekazanej od dobrego kolegi, najlepszego przyjaciela swojego wujka ze strony mamy albo koleżanki sąsiadki praprababci pana woźnego ze szkoły, opowiedzianej nam w największym zaufaniu! Obecnie folklor miejski (czy też legendy miejskie, mity miejskie, makroplotki) powstaje i rozszerza swój zakres występowania jeszcze bardziej, a to wszystko dzięki współczesnym technologiom. Niegdyś przekazywano je ustnie, na piśmie, ale teraz wystarczy jedno kliknięcie myszką i tę słynną historię koleżanki znajomej naszej mamy z pracy odczytają wszyscy nasi znajomi. KWADRANS AKADEMICKI /14 29

30 HOBBY A potem, być może, cały świat. Czy mamy czym się martwić? Legendy miejskie zasługują na wysłuchanie, przejęcie się nimi, a może na zignorowanie? Ile w nich prawdy, a co stanowi efekt bujnej fantazji osób ją przekazujących? Najprościej można powiedzieć, że takie historie opierają się na lękach lub utartych przekonaniach funkcjonujących w danym czasie, danej kulturze, danym społeczeństwie. Z reguły nie są one wartością stałą i asymilują się do odpowiednich warunków. Biorąc pod uwagę, że zapożyczenia są stałym elementem rozwoju ludzkości nic dziwnego, że podobne opowieści, choć różniące się niektórymi szczegółami, znajdujemy w różnych zakątkach świata. Ważna uwaga mało jest ludzi na tyle naiwnych, by dali się omamić byle jaką historyjką, stąd legendy miejskie mają wiarygodne brzmienie. Poza tym skoro usłyszeliśmy o tym od (tu wstawić dowolny ciąg pokrewieństwa, znajomości), to dlaczego nie mielibyśmy w to wierzyć? Czemu powstają? Czasem mają przekazywać morał. Jako przykład mogę tu podać legendę o krwawym haku (nie, nie mam tu na myśli postaci z Piotrusia Pana). Para zakochanych wybrała się na romantyczną wyprawę za miasto (w innej wersji do Alei Miłości). W czasie jazdy radiowe wiadomości podają ostrzeżenie o ucieczce z więzienia/szpitala psychiatrycznego groźnego przestępcy, mającego w dodatku hak w miejsce dłoni (jakim cudem akurat ta informacja dostała się do opowieści nie mam pojęcia). Dziewczyna boi się i prosi chłopaka, by zrezygnowali z wycieczki i wrócili do domu, ten jednak przekonuje, że nie musi się przy nim niczego bać. Najwidoczniej jest bardzo przekonujący, bo jadą dalej. Na miejscu zakochani dają się porwać namiętności, lecz niepokojący hałas z pobliskich krzaków przerywa im igraszki. Tym razem dziewczyna panikuje na tyle, że zirytowany chłopak odjeżdża, w dodatku dodając gazu (musiała to być filmowa scena). Po dojechaniu na miejsce chłopak, choć dalej wściekły, pamięta o lekcjach mamy dotyczących dobrego wychowania i wysiada pierwszy, by otworzyć wybrance drzwi samochodowe. Jednak gdy dostrzega zwisający z klamki zakrwawiony hak mdleje (taki z niego bohater). Tu historia się kończy, ale przekaz w niej zawarty dalej funkcjonuje. Słynny badacz legend miejskich Mark Barber (gorąco Źródło: deviantart, autor: Kennedy Cooke-Garza odsyłam do jego książki) uzasadnia popularność tej właśnie historii faktem, że ten mit powstał zapewne w latach 50. XX wieku, kiedy to rodzice toczyli zażarte boje ze swoimi zbuntowanymi nastolatkami. Dojrzewające dziewczęta coraz bardziej sprzeciwiały się wpajanym zasadom i zaczynały robić to, na co miały ochotę. Umawianie się z chłopcami poza czujnym rodzicielskim okiem uznawano za zagrożenie, stąd właśnie takie historie miały umacniać ich pociechy w trwaniu w swoich zasadach moralnych, bo przecież gdyby dziewczyna z historii uległa namowom chłopaka, to zapewne oboje by zginęli. 30 KWADRANS AKADEMICKI /14

31 HOBBY Po tej krótkiej dygresji (mam nadzieję, że ciekawej!) powróćmy do funkcji legend miejskich. Jako kolejną można wymienić manipulowanie odbiorcami. Przykład ilustrujący jej zastosowanie to angielska propaganda z czasów drugiej wojny światowej, jakoby doskonała celność brytyjskich myśliwców latających nocą była wynikiem jedzenia przez nich dużej ilości marchewki. Niemcy kupili taką wymówkę, wszakże ich mądrość ludowa (oraz niemieckie mamy i babcie) także zachwalały działanie tego warzywa na poprawę wzroku. W rzeczywistości wyglądało to trochę inaczej Brytyjczycy dysponowali po prostu lepszym sprzętem. Czy tak zwane urban legends mogą stanowić chwyt reklamowy? Jeżeli oglądaliście Blair Witch Project (albo jeżeli jeszcze tego nie widzieliście, albo nie macie zamiaru oglądać) to powiem wam, że jej twórcy od początku do końca bazowali na mechanizmach działania legendy miejskiej i odpowiednio potrafili nakręcać atmosferę, która wokół produkcji narosła. A żadna czarownica nie maczała w tym swoich szponiastych palców. Istnieje też inna kategoria legend miejskich, określana zwyczajnie jako dowcipy. Ich twórcy wiedzą, że praktycznie każdą historię można przedstawić w taki sposób, by ludzie w nią uwierzyli, a na końcu dozują im zaskakujące rozwiązanie, humorystycznie czerpiące z tradycyjnych opowieści. Urban legends mogą też powstawać (i w większości przypadków tak jest) po wielkich wydarzeniach (wybuch gazu w warszawskiej Rotundzie, śmierć znanej osoby). Ujawnia się wtedy spiskowa natura, która zapewne tkwi w większości ludzkości. Dodatkowy akapit dla fanów (i fanek) serialu Supernatural jeżeli bacznie śledzisz przygody Dean'a i Sama to tam również możesz odkryć nawiązania do legend miejskich (chociażby w odcinkach Bloody Mary czy Hell House, a to wybór tylko z pierwszego sezonu). Z kolei jeżeli jesteś fanką (bądź fanem) Jareda Leto to nadmienię, iż występował on w filmie zatytułowanym Urban Legends. Nie jest to może produkcja najwyższych lotów, jednak czego nie robi się dla zbadania tematyki opowieści miejskich! KWADRANS AKADEMICKI /14 31

32 Partnerzy KN Progres