Kwas i zasada dwa pojęcia, wiele znaczeń. dr Paweł Urbaniak ACCH, Łódź,

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Kwas i zasada dwa pojęcia, wiele znaczeń. dr Paweł Urbaniak ACCH, Łódź,"

Transkrypt

1 Kwas i zasada dwa pojęcia, wiele znaczeń dr Paweł Urbaniak ACCH, Łódź,

2 KWAS ZNACZENIE POTOCZNE Kwaśny smak (UWAGA: NIE WOLNO PRÓBOWAĆ WIĘKSZOŚCI KWASÓW!) Wiele kwasów potrafi rozpuszczać metale (ale nie wszystkie!) Barwią wskaźniki na odpowiednie kolory, co pozwala je odróżnić od innych substancji. 2

3 ZASADA ZNACZENIE POTOCZNE Gorzki smak (UWAGA: BEZWZGLĘDNIE NIE WOLNO PRÓBOWAĆ ZASAD!) Powodują, że skóra staje się śliska Barwią wskaźniki na odpowiednie kolory, co pozwala je odróżnić od innych substancji. 3

4 SVANTE AUGUST ARRHENIUS Svante Arrhenius ( ) (Szwecja) Laureat Nagrody Nobla 1903 r. 4

5 SVANTE AUGUST ARRHENIUS Svante Arrhenius (Szwecja) Laureat Nagrody Nobla w 1903 r. Arrhenius podstawy teorii sformułował w 1884 r., w swojej pracy doktorskiej. Doktorat został oceniony jako bardzo słaby 5

6 Teoria Arrheniusa (1887) KWAS związek, który odszczepia jon wodorowy H +. Kwasy barwią papierek lakmusowy na czerwono. 6

7 Teoria Arrheniusa Odłączeniu od cząsteczki w postaci jonu H + może ulec wyłącznie atom wodoru połączony z silnie elektroujemnym atomem. CHLOROWODÓR JON WODOROWY JON CHLORKOWY KWAS CHLOROWODOROWY 7

8 Teoria Arrheniusa Przykładowe kwasy Nazwa Wzór Chlorowodorowy HCl Azotowy (V) HNO 3 Siarkowy (VI) H 2 SO 4 Fosforowy H 3 PO 4 Etanowy CH 3 COOH Azotowy (III) HNO 2 Przykłady dysocjacji kwasów: HNO 3 H + + NO 3-. HNO 2 H + + NO 2-. H 2 CO 3 H + + HCO 3-. HCO - 3 H + + CO 2-3. Węglowy H 2 CO 3 8

9 Teoria Arrheniusa Nie wszystkie atomy wodoru ulegają odszczepieniu (dysocjacji): NIE ULEGA DYSOCJACJI ULEGA DYSOCJACJI CH 3 COOH CH 3 COO - + H +. 9

10 Teoria Arrheniusa ZASADA związek, który odszczepia jon wodorotlenowy OH -. Zasady barwią papierek lakmusowy na niebiesko Przykładowe zasady Nazwa Wzór Rozpuszczalność Wodorotlenek sodu NaOH Bardzo dobra Wodorotlenek potasu KOH Bardzo dobra Wodorotlenek wapnia Ca(OH) 2 Słaba Wodorotlenek magnezu Mg(OH) 2 Bardzo słaba 10

11 Teoria Arrheniusa Przykład reakcji dysocjacji zasady: WODOROTLENEK SODU JON SODOWY JON WODOROTLENOWY 11

12 Teoria Arrheniusa W reakcji kwasu i zasady powstaje sól i woda. Teoria bardzo dobrze tłumaczy, dlaczego ciepło zobojętniania ma stałą wartość (57,27 kj/mol): HNO 3 H + + NO 3-. KOH K + + OH -. HNO 3 + KOH KNO 3 + H 2 O H + + OH - H 2 O HClO 4 H + + ClO 4-. NaOH Na + + OH -. HClO 4 + NaOH NaClO 4 + H 2 O H + + OH - H 2 O 12

13 Teoria Arrheniusa słabe strony Jeśli w reakcji kwasu i zasady powstają sole to zawsze powinny wykazywać odczyn obojętny. Jednak są sole, których roztwory barwią papierki lakmusowe na czerwono lub niebiesko. Dlaczego amoniak NH 3 barwi papierek lakmusowy tak samo jak roztwór NaOH? 13

14 STAWIANE PYTANIA Czy kwasowość jest cechą substancji samą w sobie, niezmienną dla danej substancji? Czy uprawnione jest nazywanie danej substancji ZAWSZE kwasem? Czy właściwości kwasowe zależą od rozpuszczalnika? Czy bycie kwasem jest nierozerwalnie powiązane z posiadaniem w cząsteczce atomu wodoru? 14

15 Skala ph Soren Peter Sorensen ( ) (Dania) W 1909 r. wprowadza stosowaną do dziś skalę ph. ph = -log [H + ] Do jakiej potęgi należy podnieść 10, aby po zmianie jej znaku na przeciwny, uzyskać żądaną liczbę. ph = 7, co oznacza [H + ] = 10-7 mol/dm 3. ph < 7 roztwory z przewagą jonów H + - kwasowe ph > 7 roztwory z przewagą jonów OH - - zasadowe 15

16 ph przykładowych roztworów 16

17 Wskaźniki ph 17

18 Teoria Bronsteda-Lowry ego (1923) Węglan sodu czy amoniak są zasadami, ale nie posiadają w strukturze grup OH. Na wiele z przedstawionych wcześniej pytań odpowiedzieli równocześnie, niezależnie od siebie: Johannes Bronsted (Dania) Thomas Martin Lowry (Anglia) 18

19 Teoria Bronsteda-Lowry ego Teoria Bronsteda-Lowry ego KWAS donor (dawca) protonu H +. ZASADA akceptor (biorca) protonu H +. Kwas w wyniku dysocjacji protonu zamienia się w zasadę. Kwas i powstającą z niego zasadę nazywamy PARĄ SPRZĘŻONĄ. chlorowodór woda jon hydroniowy jon chlorkowy 19

20 Teoria Bronsteda-Lowry ego Aby kwas mógł odszczepić proton w jego otoczeniu (w układzie) musi być obecna zasada wchodząca w skład drugiej pary sprzężonej Teoria obejmuje wszystkie kwasy z teorii Arrheniusa Teoria rozszerza pojęcie zasady o związki, których nie uwzględnia teoria Arrheniusa amoniak woda jon amonowy Jon hydroksylowy 20

21 Teoria Bronsteda-Lowry ego Niektóre substancje pojawiają się w obu kolumnach. Przykład: woda, jon wodorowęglanowy. Są to substancje amfoteryczne. Ich rola zależy od właściwości drugiej obecnej w układzie pary sprzężonej Kwas Przykłady par sprzężonych HCl Cl Zasada H 2 SO 4 HSO 4 H 3 O + H 2 O HSO 4 SO 4 2 CH 3 COOH CH 3 COO H 2 CO 3 HCO 3 HCO 3 CO 2 3 NH 4 + NH 3 H 2 O OH 21

22 KWAS ZASADA Najmocniejszy HClO 4 ClO - 4 Najsłabsza Kwas H 2 SO 4 HSO - 4 zasada HI I - HBr Br - HCl Cl - HNO 3 NO - 3 H 3 O + H 2 O HSO 4 - SO 4 2- H 2 SO 3 HSO 3 - H 3 PO 4 H 2 PO 4 - HNO 2 NO 2 - HF F - CH 3 CO 2 H CH 3 CO 2 - H 2 CO 3 HCO 3 - H 2 S HS - NH 4 + NH 3 HCN CN - HCO 3 - CO 3 2- HS - S 2- H 2 O OH - Najsłabszy NH 3 NH 2 - Najmocniejsza Kwas OH - O 2- zasada 22

23 Teoria Bronsteda-Lowry ego W obecności substancji o silniejszych właściwościach kwasowych, woda będzie pełnić rolę zasady, zamieniając się w kwas. HCl + H 2 O H 3 O + + Cl -. kwas zasada kwas zasada W obecności substancji o słabszych właściwościach kwasowych, woda będzie pełnić rolę kwasu, zamieniając się w zasadę. NH 3 + H 2 O NH OH -. zasada kwas kwas zasada 23

24 Teoria Bronsteda-Lowry ego Inne ciekawe przykłady: NaHCO 3 Na + + HCO 3 - HCO H 2 O CO H 3 O +. kwas zasada zasada kwas Stały NaOH ulega w wodzie dysocjacji na jony: NaOH Na + + OH -. Rozpada się na jony bardzo słabego kwasu Na + oraz bardzo mocnej zasady OH -. 24

25 Teoria Bronsteda-Lowry ego Dlaczego jony metali są kwasami? Bo ulegają w wodzie hydratacji. Powstają kompleksy, które mogą odszczepiać proton: Fe(H 2 O) 6 3+ Fe(H 2 O) 5 (OH) 2+ + H +. kwas sprzężona zasada 25

26 Teoria Bronsteda-Lowry ego Pojęcie kwasu zbliżone do ujęcia Arrheniusa Zdecydowanie rozszerzone pojęcie zasady Kwas w wyniku odszczepienia protonu staje się zasadą (i odwrotnie zasada zamienia się w kwas) To czy substancja jest kwasem czy zasadą zależy od środowiska reakcji, konkretnie od właściwości drugiej obecnej w układzie pary sprzężonej wygrywa silniejszy!. 26

27 Teoria Lewisa (1923) Gilbert Lewis (St. Zjednoczone) KWAS akceptor pary elektronowej ZASADA donor pary elektronowej kwas zasada W wyniku reakcji powstają addukt lub kompleks. 27

28 Teoria Lewisa Przykład reakcji kompleksowania: kwas zasada Ag :NH 3 Ag(NH 3 ) 2+. Fe :SCN - Fe(SCN) 3-6. Inny przykład: kwas zasada 28

29 Porównanie 3 teorii kwasów i zasad Definicje kwasu i zasady Teoria Kwas zasada Arrhenius Odszczepia H + Odszczepia OH Brønsted-Lowry Donor H + Akceptor H + Lewis Akceptor pary elektronowej Donor pary elektronowej 29

30 Teoria Pearsona (1965) Teoria Pearsona Ralph Pearson (ur. 1919) Czy pojęcie kwasu i zasady może służyć do przewidywania biegu reakcji? Pearson odpowiedział na to pytanie twierdząco. Definicje kwasu i zasady identyczne jak w teorii Lewisa, ale kwasy i zasady klasyfikuje się na TWARDE oraz na MIĘKKIE. Stąd bierze się nazwa teorii: HSAB Twardych i miękkich kwasów i zasad (Hard and Soft Acids and Bases). 30

31 Teoria Pearsona TWARDE KWASY to związki trudno polaryzowalne małe jony o dużych ładunkach dodatnich. MIĘKKIE KWASY to związki łatwo polaryzowalne duże jony o małych ładunkach (nawet zerowych!) TWARDE ZASADY to związki trudno polaryzowalne małe jony o dużym ładunku ujemnym. MIĘKKIE ZASADY to związki łatwo polaryzowalne duże jony o małych ładunkach (nawet zerowych!) 31

32 Teoria Pearsona Polaryzowalność podatność na działanie innych jonów prowadzące do deformacji chmury elektronowej otaczającej atom, jon czy cząsteczkę. 32

33 Twarde i miękkie kwasy i zasady 33

34 Teoria Pearsona Podobnie jak w teorii Lewisa: kwas reaguje z zasadą i powstaje kompleks (albo addukt). Jednak dzięki wprowadzeniu rozróżnienia wśród kwasów i wśród zasad teoria HSAB rozwija dotychczasowe spojrzenie na kwas czy zasadę. Podstawowe hasło teorii: Twarde kwasy preferują łączenie się z twardymi zasadami, zaś miękkie kwasy z zasadami miękkimi. 34

35 Teoria Pearsona Przykład reakcji: do roztworu wprowadzamy jony: K +, S 2-, Cd 2+, Cl -. Jakie reakcje zajdą w roztworze? K 2 S + CdCl 2 2KCl + CdS Do roztworu zawierającego jony fluorkowe F - oraz jodkowe I - wprowadzam jony srebra Ag +. Z którymi jonami połączą się wprowadzane jony metalu? Ag + + I - AgI MIĘKKI KWAS MIĘKKA ZASADA 35

36 Inne teorie kwasów i zasad Istnieje ok. 10 teorii kwasów i zasad. Dwie mają znaczenie historyczne (Lavoisiera i Liebiga), pozostałe są wykorzystywane w miarę potrzeby. Do najpopularniejszych należą teorie Bronsteda i Lowry ego oraz Lewisa. Teoria Arrheniusa nadal jest stosowana ze względu na swoją wygodę. Teoria Persona jest bardzo ceniona i ostatnio przeżywa prawdziwy renesans Ale to nie wszystko 36

37 Nazwa Data Definicja Kwasu Definicja zasady przykł. kwas przykł. zasada Lavoisiera 1776 tlenki N, P, S reaguje z kwasami SO 3 NaOH Liebiga 1838 H wypierany przez metal reaguje z kwasami HNO 3 NaOH Arrheniusa dysocjuje jony H + dysocjuje jony OH - HNO 3 NaOH Bronsteda- Lowry ego 1923 donor protonu akceptor protonu HCl, H 3 O + NH 3, OH - Lewisa 1923 akceptor pary elektronowej donor pary elektronowej Fe 3+ NH 3 Ingolda-Robinsona 1932 elektrofil nukleofil BF 3 NH 3 Luxa-Flooda 1939 akceptor jonu tlenkowego donor jonu tlenkowego SiO 2 CaO Usanowicza 1939 akceptor elektronu, odszczepia kation, przyłącza anion rozpuszczalnikowa lata 1950-te (pom. 1908) Teorie kwasów i zasad donor elektronu, przyłącza kation, odszczepia anion kation rozpuszczalnika anion rozpuszczalnika BrF 2+, SO 2+ BrF 4-, SO 3 2- orbitali granicznych lata 1960-te akceptor LUMO donor HOMO BrF 3 NH 3 Cl 2 Na 37

38 Kilka pytań do przemyślenia wykładu Czym jest HCl? Czy HCl może stać się zasadą? Czym jest amoniak NH 3? Jak poszczególne teorie tłumaczą czym jest jon Fe 3+? Czym jest NaOH? 38

39 Podsumowanie Istnieje kilka teorii kwasów i zasad. Do najważniejszych należą: Arrheniusa, Bronsteda-Lowry ego, Lewisa. Właściwości kwasów i zasad zmieniają się w zależności od środowiska reakcji. Mocny kwas może stać się słabym, a nawet zamienić w zasadę! Teoria Persona odpowiada nie tylko na pytanie czym jest kwas lub zasada, ale także pozwala na przewidywanie biegu wielu reakcji chemicznych. 39

40 Dziękuję za uwagę! Zapraszam na pokazy!

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka WARSZTATY olimpijskie Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna inetyka WARSZTATY olimpijskie Co będzie: Data Co robimy 1 XII 2016 wasy i

Bardziej szczegółowo

Wydział Chemii, Zakład Dydaktyki Chemii ul. Ingardena 3, 30-060 Kraków tel./fax: 12 663 22 58 www.zmnch.pl

Wydział Chemii, Zakład Dydaktyki Chemii ul. Ingardena 3, 30-060 Kraków tel./fax: 12 663 22 58 www.zmnch.pl ul. Ingardena 3, 30060 Kraków Temat lekcji : Teorie kwasów i zasad Program nauczania: DKOS 5002 12/07 (lekcja 91) Liceum poziom rozszerzony Lekcja bieżąca 45 minut Uwaga: Komentarz zapisany kursywą (kolorem

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa

Równowaga kwasowo-zasadowa Równowaga kwasowo-zasadowa Elektrolity - substancje, które rozpuszczając się w wodzie lub innych rozpuszczalnikach rozpadają się na jony dodatnie i ujemne, czyli ulegają dysocjacji elektrolitycznej Stopień

Bardziej szczegółowo

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje

Bardziej szczegółowo

KWASY I ZASADY DWA POJĘCIA, WIELE ZNACZEŃ

KWASY I ZASADY DWA POJĘCIA, WIELE ZNACZEŃ KWASY I ZASADY DWA POJĘCIA, WIELE ZNACZEŃ Paweł Urbaniak Akademia Ciekawej Chemii, Łódź, 11.12.2013 DAWNO, DAWNO TEMU Od tysięcy lat znamy smak octu czy soku cytrynowego jest kwaśny. Słowo acere w łacinie

Bardziej szczegółowo

DAWNO, DAWNO TEMU KWASY I ZASADY DWA POJĘCIA, WIELE ZNACZEŃ JUŻ ALCHEMICY CO Z ZASADMI?

DAWNO, DAWNO TEMU KWASY I ZASADY DWA POJĘCIA, WIELE ZNACZEŃ JUŻ ALCHEMICY CO Z ZASADMI? DAWNO, DAWNO TEMU KWASY I ZASADY DWA POJĘCIA, WIELE ZNACZEŃ Paweł Urbaniak Akademia Ciekawej Chemii, Łódź, 14.03.2012 Od tysięcy lat znamy smak octu czy soku cytrynowego jest kwaśny. Słowo acere po łacinie

Bardziej szczegółowo

KWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to:

KWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to: KWASY I WODOROTLENKI 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to: 1. kwas siarkowy (IV), kwas siarkowy (VI), kwas azotowy, 2. kwas siarkowy (VI), kwas siarkowy (IV), kwas azotowy (V), 3. kwas siarkowodorowy,

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELETROLITÓW Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. rystyna Moskwa, mgr Magdalena Bisztyga 1. Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które podczas rozpuszczania w wodzie (lub innych

Bardziej szczegółowo

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ): Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN DIAGNOZUJĄCY Z CHEMII TEORIE KWASÓW I ZASAD DLA UCZNIÓW KLASY I

EGZAMIN DIAGNOZUJĄCY Z CHEMII TEORIE KWASÓW I ZASAD DLA UCZNIÓW KLASY I Miejsce na naklejkę z kodem szkoły iejsce na naklejkę z kodem szkoły dysleksja Liczba pkt: Wynik %: Ocena: Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II Sióstr Prezentek ul. ks. J. Jałowego 1 35 010 Rzeszów

Bardziej szczegółowo

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to... Karta pracy nr 73 Budowa i nazwy soli. 1. Porównaj wzory sumaryczne soli. FeCl 2 Al(NO 3 ) 3 K 2 CO 3 Cu 3 (PO 4 ) 2 K 2 SO 4 Ca(NO 3 ) 2 CaCO 3 KNO 3 PbSO 4 AlCl 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 Fe 2 (SO 4 ) 3 AlPO 4

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.

Bardziej szczegółowo

roztwory elektrolitów KWASY i ZASADY

roztwory elektrolitów KWASY i ZASADY roztwory elektrolitów KWASY i ZASADY nieelektrolit słaby elektrolit mocny elektrolit Przewodnictwo właściwe elektrolitów < 10-2 Ω -1 m -1 dla metali 10 6-10 8 Ω -1 m -1 Pomiar przewodnictwa elektrycznego

Bardziej szczegółowo

Chemia - B udownictwo WS TiP

Chemia - B udownictwo WS TiP Chemia - B udownictwo WS TiP dysocjacja elektrolityczna, reakcje w roztworach wodnych, ph wykład nr 2b Teoria dys ocjacji jonowej Elektrolity i nieelektrolity Wpływ polarnej budowy cząsteczki wody na proces

Bardziej szczegółowo

Związki nieorganiczne

Związki nieorganiczne strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,

Bardziej szczegółowo

Wymagania z chemii na poszczególne oceny Klasa 2 gimnazjum. Kwasy.

Wymagania z chemii na poszczególne oceny Klasa 2 gimnazjum. Kwasy. Wymagania z chemii na poszczególne oceny Klasa 2 gimnazjum Stopień celujący mogą otrzymać uczniowie, którzy spełniają kryteria na stopień bardzo dobry oraz: Omawiają przemysłową metodę otrzymywania kwasu

Bardziej szczegółowo

Równowagi w roztworach wodnych. Zakład Chemii Medycznej PAM

Równowagi w roztworach wodnych. Zakład Chemii Medycznej PAM Równowagi w roztworach wodnych Zakład Chemii Medycznej PAM Dysocjacja elektrolityczna Elektrolity rozpuszczając się w wodzie lub innych rozpuszczalnikach polarnych rozpadają się na jony dodatnie i ujemne

Bardziej szczegółowo

CHEMIA KLASA II I PÓŁROCZE

CHEMIA KLASA II I PÓŁROCZE CHEMIA KLASA II I PÓŁROCZE wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami definiuje pojęcia: elektrolit i nieelektrolit wyjaśnia, co to jest wskaźnik i wymienia trzy przykłady odróżnia kwasy od

Bardziej szczegółowo

Równowagi w roztworach wodnych (I) Zakład Chemii Medycznej PUM

Równowagi w roztworach wodnych (I) Zakład Chemii Medycznej PUM Równowagi w roztworach wodnych (I) Zakład Chemii Medycznej PUM Dysocjacja elektorolityczna Elektrolity rozpuszczając się w wodzie lub innych rozpuszczalnikach polarnych rozpadają się na jony dodatnie i

Bardziej szczegółowo

CHEMIA - BADANIE WYNIKÓW KLASA II 2010/2011

CHEMIA - BADANIE WYNIKÓW KLASA II 2010/2011 CHEMIA - BADANIE WYNIKÓW KLASA II 2010/2011 1. Który zbiór wskazuje wyłącznie wzory wodorotlenków A. H2S, H2CO3, H2SO4 B. Ca(OH)2, KOH, Fe2O3 C. H2SO4, K2O, HCl D. Ca(OH)2, KOH, Fe(OH)3 2. Który zbiór

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 2013/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 12-617-5229 Katedra

Bardziej szczegółowo

Zakres problemów związanych z reakcjami jonowymi.

Zakres problemów związanych z reakcjami jonowymi. Wiadomości dotyczące reakcji i równań jonowych strona 1 z 6 Zakres problemów związanych z reakcjami jonowymi. 1. Zjawisko dysocjacji jonowej co to jest dysocjacja i na czym polega rozpad substancji na

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. IV. Kwasy. Ocena bardzo dobra. Ocena dostateczna. Ocena dopuszczająca. Ocena dobra [1] [ ]

Wymagania programowe na poszczególne oceny. IV. Kwasy. Ocena bardzo dobra. Ocena dostateczna. Ocena dopuszczająca. Ocena dobra [1] [ ] Wymagania programowe na poszczególne oceny IV. Kwasy Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra [1] [1 + 2] [1 + 2 + 3] [1 + 2 + 3 + 4] wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro

Bardziej szczegółowo

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe.

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe. Cz. VII Dysocjacja jonowa, moc elektrolitów, prawo rozcieńczeń Ostwalda i ph roztworów. 1. Pojęcia i definicja. Dysocjacja elektroniczna (jonowa) to samorzutny rozpad substancji na jony w wodzie lub innych

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. CHEMIA klasa II.

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. CHEMIA klasa II. Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych CHEMIA klasa II Oceny śródroczne: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: -wymienia zasady bhp

Bardziej szczegółowo

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego

Bardziej szczegółowo

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M) Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.

Bardziej szczegółowo

Równowagi jonowe - ph roztworu

Równowagi jonowe - ph roztworu Równowagi jonowe - ph roztworu Kwasy, zasady i sole nazywa się elektrolitami, ponieważ przewodzą prąd elektryczny, zarówno w wodnych roztworach, jak i w stanie stopionym (sole). Nie wszystkie wodne roztwory

Bardziej szczegółowo

TEORIE KWASÓW I ZASAD.

TEORIE KWASÓW I ZASAD. TERIE KWASÓW I ZASAD. Teoria Arrheniusa (nagroda Nobla 1903 r). Kwas kaŝda substancja, która dostarcza jony + do roztworu. A + + A Zasada kaŝda substancja, która dostarcza jony do roztworu. M M + + Reakcja

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp. Roztwory elektrolitów

Spis treści. Wstęp. Roztwory elektrolitów Spis treści 1 Wstęp 1.1 Roztwory elektrolitów 1.2 Aktywność elektrolitów 1.3 Teorie kwasów i zasad 1.3.1 Teoria Arrheniusa 1.3.2 Teoria Lowry ego-brönsteda 1.3.3 Teoria Lewisa 1.4 Roztwory buforowe 1.5

Bardziej szczegółowo

W rozdziale tym omówione będą reakcje związków nieorganicznych w których pierwiastki nie zmieniają stopni utlenienia. Do reakcji tego typu należą:

W rozdziale tym omówione będą reakcje związków nieorganicznych w których pierwiastki nie zmieniają stopni utlenienia. Do reakcji tego typu należą: 221 Reakcje w roztworach Wiele reakcji chemicznych przebiega w roztworach. Jeżeli są to wodne roztwory elektrolitów wtedy faktycznie reagują między sobą jony. Wśród wielu reakcji chemicznych zachodzących

Bardziej szczegółowo

CHEMIA BUDOWLANA ĆWICZENIE NR 3

CHEMIA BUDOWLANA ĆWICZENIE NR 3 CHEMIA BUDOWLANA ĆWICZENIE NR 3 HYDROLIZA SOLI I WYZNACZANIE ph ROZTWORÓW WSTĘP TEORETYCZNY Kwasy są to substancje zdolne do oddawania protonów. Zasady są zdolne do wiązania protonów. Definicję kwasów

Bardziej szczegółowo

Zasady oceniania z chemii w klasie II w roku szkolnym 2015/2016. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra

Zasady oceniania z chemii w klasie II w roku szkolnym 2015/2016. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Zasady oceniania z chemii w klasie II w roku szkolnym 2015/2016 I. Kwasy wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami definiuje pojęcia: elektrolit i nieelektrolit wyjaśnia, co to jest wskaźnik

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE II gimnazjum

WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE II gimnazjum WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE II gimnazjum Program nauczania chemii w gimnazjum autorzy: Teresa Kulawik, Maria Litwin Program realizowany przy pomocy

Bardziej szczegółowo

Roztwory i reakcje w roztworach wodnych

Roztwory i reakcje w roztworach wodnych SPIS TREŚCI - UKŁADY DYSPERSYJNE - STĘŻENIE ROZTWORU - Stężenie procentowe - Stężenie molowe - Ułamek molowy - Przeliczanie stężeń - TEORIA ELEKTROLITÓW DEFINICJE KWASÓW I ZASAD - INNE DEFINICJE KWASÓW

Bardziej szczegółowo

Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2.

Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2. Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2. Lp. Treści nauczania (temat lekcji) Liczba godzin na realizację Umiejętności wymagania szczegółowe (pismem półgrubym zostały zaznaczone wymagania obowiązujące

Bardziej szczegółowo

Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2 gimnazjum.

Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2 gimnazjum. Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2 gimnazjum. Lp. Treści nauczania (temat lekcji) Liczba godzin na realizację Umiejętności wymagania szczegółowe (pismem półgrubym zostały zaznaczone wymagania obowiązujące

Bardziej szczegółowo

Zadanie: 2 Zbadano odczyn wodnych roztworów następujących soli: I chlorku baru II octanu amonu III siarczku sodu

Zadanie: 2 Zbadano odczyn wodnych roztworów następujących soli: I chlorku baru II octanu amonu III siarczku sodu Zadanie: 1 Sporządzono dwa wodne roztwory soli: siarczanu (VI) sodu i azotanu (III) sodu Który z wyżej wymienionych roztworów soli nie będzie miał odczynu obojętnego? Uzasadnij odpowiedź i napisz równanie

Bardziej szczegółowo

CHEMIA - wymagania edukacyjne

CHEMIA - wymagania edukacyjne CHEMIA - wymagania edukacyjne III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia wody

Bardziej szczegółowo

Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. Krystyna Moskwa

Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. Krystyna Moskwa RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. Krystyna Moskwa CZĘŚĆ TEORETYCZNA 1. Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które podczas rozpuszczania w wodzie (lub innych

Bardziej szczegółowo

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej PUM

Równowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej PUM Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej PUM Teorie kwasów i zasad Teoria dysocjacji elektrolitycznej Arheniusa: podczas rozpuszczania w wodzie wodzie kwas: dysocjuje z odszczepieniem kationu

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 2013/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 12-617-5229 Katedra

Bardziej szczegółowo

Kwas jedno pojęcie, wiele znaczeo, czyli otoczenie ma wpływ. dr Paweł Urbaniak Radomsko 19-02-2011

Kwas jedno pojęcie, wiele znaczeo, czyli otoczenie ma wpływ. dr Paweł Urbaniak Radomsko 19-02-2011 Kwas jedno pojęcie, wiele znaczeo, czyli otoczenie ma wpływ dr Paweł Urbaniak Radomsko 19-02-2011 Czym są kwasy i zasady? Arrhenius (lata 80-te XIX w.): kwas to substancja, która dysocjuje z odszczepieniem

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Opracowanie: dr hab. Barbara Stypuła, dr inż. Krystyna Moskwa Związki nieorganiczne dzieli się najczęściej na: - tlenki - wodorki - wodorotlenki - kwasy - sole - związki

Bardziej szczegółowo

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Szczegółowe kryteria oceniania po pierwszym półroczu klasy II: III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2] Wymagania programowe na poszczególne oceny III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia

Bardziej szczegółowo

Prywatne Szkoły Podstawowa, Gimnazjum i Liceum im. Zofii i Jędrzeja Moraczewskich Sulejówek, Wesoła, Rembertów

Prywatne Szkoły Podstawowa, Gimnazjum i Liceum im. Zofii i Jędrzeja Moraczewskich Sulejówek, Wesoła, Rembertów Prywatne Szkoły Podstawowa, Gimnazjum i Liceum im. Zofii i Jędrzeja Moraczewskich Sulejówek, Wesoła, Rembertów aktualizacja 25.09.2018 Nauczanie domowe WIEM CO TRZEBA Klasa VIII Chemia wrzesień i październik

Bardziej szczegółowo

Wykład 11 Równowaga kwasowo-zasadowa

Wykład 11 Równowaga kwasowo-zasadowa Wykład 11 Równowaga kwasowo-zasadowa JS Skala ph Skala ph ilościowa skala kwasowości i zasadowości roztworów wodnych związków chemicznych. Skala ta jest oparta na aktywności jonów hydroniowych [H3O+] w

Bardziej szczegółowo

ELEKTROLITY, KWASY, ZASADY I SOLE. HCl H + + Cl - (1).

ELEKTROLITY, KWASY, ZASADY I SOLE. HCl H + + Cl - (1). Autorzy: Andrzej Jabłoński, Tomasz Palewski Korekta: Alicja Bakalarz WPROWADZENIE ELEKTROLITY, KWASY, ZASADY I SOLE Elektrolitami nazywamy substancje, które w roztworze wodnym ulegają dysocjacji elektrolitycznej,

Bardziej szczegółowo

Roztwory elektrolitów

Roztwory elektrolitów Roztwory elektrolitów Podział 04_43 Power Source mocne efektywnie przewodzą prąd (NaCl, HNO 3 ) słabe słabo przewodzą (ocet, woda z kranu) nie-elektrolity nie przewodzą (czysta woda, roztwór cukru) (a)

Bardziej szczegółowo

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4 Sole 1. Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań: Sole to związki, które dysocjują w wodzie na kationy/aniony metali oraz kationy/ aniony reszt kwasowych. W temperaturze pokojowej mają stały/ ciekły stan skupienia

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń:

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018 III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie wymienia

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z CHEMII DLA KLASY II. mgr Marta Warecka Lenart

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z CHEMII DLA KLASY II. mgr Marta Warecka Lenart WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z CHEMII DLA KLASY II mgr Marta Warecka Lenart (program nauczania chemii Chemia Nowej Ery autorstwa T.Kulawik i M.Litwin) Ocenę dopuszczający otrzymuje uczeń, który w 75%

Bardziej szczegółowo

NaOH HCl H 2 SO 3 K 2 CO 3 H 2 SO 4 NaCl CH 3 COOH

NaOH HCl H 2 SO 3 K 2 CO 3 H 2 SO 4 NaCl CH 3 COOH STOPIEŃ DYSOCJACJI 1. Oblicz stopień dysocjacji kwasu azotowego (III) o stężeniu 0,1 mol/dm 3 i o ph = 4 2. Wodny roztwór słabego kwasu jednoprotonowego zawiera 0,2 mola jonów H + i 2 mole niezdysocjonowanych

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe 201-11-15, związki kompleksowe Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Opracowanie: dr hab. Barbara Stypuła, dr inż. Krystyna Moskwa, mgr Agnieszka Tąta Związki nieorganiczne dzieli się najczęściej na: - tlenki - wodorki - wodorotlenki

Bardziej szczegółowo

Drogi uczniu zostań Mistrzem Chemii!

Drogi uczniu zostań Mistrzem Chemii! Chemia klasa II kwasy Drogi uczniu zostań Mistrzem Chemii! Cała Twoja kariera szkolna zależy tak naprawdę od Ciebie. Jeśli chcesz poszerzyć swoją wiedzę i umiejętności z zakresu chemii lub powtórzyć określoną

Bardziej szczegółowo

STAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia!

STAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia! STAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia! 001 Obliczyć stężenie molowe jonów Ca 2+ w roztworze zawierającym 2,22g CaCl2 w 100 ml roztworu, przyjmując a = 100%. 002

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie II

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie II WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie II Lp. Treści nauczania (temat lekcji) Liczba godzin na realizację Treści nauczania (pismem pogrubionym zostały zaznaczone treści Podstawy Programowej ) Wymagania i kryteria

Bardziej szczegółowo

Identyfikacja wybranych kationów i anionów

Identyfikacja wybranych kationów i anionów Identyfikacja wybranych kationów i anionów ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTRORZNOŚĆ NIE ZATYKAĆ PROBÓWKI PALCEM Zadanie 1 Celem zadania jest wykrycie jonów Ca 2+ a. Próba z jonami C 2 O 4 ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTRORZNOŚĆ

Bardziej szczegółowo

H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3,

H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, Wymagania programowe z chemii dla klasy drugiej (na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy drugiej gimnazjum Chemia Nowej Ery). Wyróżnione wymagania

Bardziej szczegółowo

Stechiometria w roztworach. Woda jako rozpuszczalnik

Stechiometria w roztworach. Woda jako rozpuszczalnik Stechiometria w roztworach Woda jako rozpuszczalnik Właściwości wody - budowa cząsteczki kątowa - wiązania O-H O H kowalencyjne - cząsteczka polarna δ + H 2δ O 105 H δ + Rozpuszczanie + oddziaływanie polarnych

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii dla klasy drugiej DLA UCZNIÓW Z OBOWIĄZKIEM DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

Kryteria oceniania z chemii dla klasy drugiej DLA UCZNIÓW Z OBOWIĄZKIEM DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Kryteria oceniania z chemii dla klasy drugiej DLA UCZNIÓW Z OBOWIĄZKIEM DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH (na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla

Bardziej szczegółowo

Zad: 5 Oblicz stężenie niezdysocjowanego kwasu octowego w wodnym roztworze o stężeniu 0,1 mol/dm 3, jeśli ph tego roztworu wynosi 3.

Zad: 5 Oblicz stężenie niezdysocjowanego kwasu octowego w wodnym roztworze o stężeniu 0,1 mol/dm 3, jeśli ph tego roztworu wynosi 3. Zad: 1 Oblicz wartość ph dla 0,001 molowego roztworu HCl Zad: 2 Oblicz stężenie jonów wodorowych jeżeli wartość ph wynosi 5 Zad: 3 Oblicz stężenie jonów wodorotlenkowych w 0,05 molowym roztworze H 2 SO

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii dla klasy II gimnazjum oparte na programie nauczania Chemia Nowa Era

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii dla klasy II gimnazjum oparte na programie nauczania Chemia Nowa Era Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii dla klasy II gimnazjum oparte na programie nauczania Chemia Nowa Era IV. Kwasy Opracowała mgr Agnieszka Para Ocena dopuszczająca [1] wymienia zasady

Bardziej szczegółowo

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Maksymalna liczba punktów 40. 90% 36 pkt. Uwaga! 1. Wszystkie

Bardziej szczegółowo

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018

Bardziej szczegółowo

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II 1. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neuronów zawartych w następujących atomach: a), b) 2. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neutronów zawartych w

Bardziej szczegółowo

Propozycja planu wynikowego Chemia Nowej Ery - klasa 2 gimnazjum

Propozycja planu wynikowego Chemia Nowej Ery - klasa 2 gimnazjum 1 Propozycja planu wynikowego Chemia Nowej Ery - klasa 2 gimnazjum Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji Dział III. Woda i roztwory wodne Treści nauczania 7. Poznajemy związek chemiczny wodoru i tlenu

Bardziej szczegółowo

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna

Bardziej szczegółowo

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

Litowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna.

Litowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna. Doświadczenie 1 Tytuł: Badanie właściwości sodu Odczynnik: Sód metaliczny Szkiełko zegarkowe Metal lekki o srebrzystej barwie Ma metaliczny połysk Jest bardzo miękki, można kroić go nożem Inne właściwości

Bardziej szczegółowo

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I...... Imię i nazwisko ucznia ilość pkt.... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły... maksymalna ilość punk. 33 Imię

Bardziej szczegółowo

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9 Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy 2a. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu. w roku szkolnym 2015/2016

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy 2a. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu. w roku szkolnym 2015/2016 Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy 2a Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu w roku szkolnym 2015/2016 Nauczyciel Joanna Szasta Wodorotlenki i kwasy Uczeń: Ocenę dopuszczającą: -dzieli

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY CHEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA. Wykład 2

PODSTAWY CHEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA. Wykład 2 PODSTAWY CEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA Wykład Plan wykładu II,III Woda jako rozpuszczalnik Zjawisko dysocjacji Równowaga w roztworach elektrolitów i co z tego wynika Bufory ydroliza soli Roztwory (wodne)-

Bardziej szczegółowo

CHEMIA 1. Podział tlenków

CHEMIA 1. Podział tlenków INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 1 SYSTEMATYKA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. Tlenki

Bardziej szczegółowo

Szanowne koleżanki i koledzy nauczyciele chemii!

Szanowne koleżanki i koledzy nauczyciele chemii! Szanowne koleżanki i koledzy nauczyciele chemii! Chciałabym podzielić się z Wami moimi spostrzeżeniami dotyczącymi poziomu wiedzy z chemii uczniów rozpoczynających naukę w Liceum Ogólnokształcącym. Co

Bardziej szczegółowo

Powiatowy Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów Młody Chemik. Drogi gimnazjalisto!

Powiatowy Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów Młody Chemik. Drogi gimnazjalisto! KOD UCZNIA:.. Powiatowy Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów Młody Chemik Drogi gimnazjalisto! 1. Przed Tobą zestaw 22 zadań konkursowych, za rozwiązanie których możesz uzyskać 35 punktów. 2. Na rozwiązanie

Bardziej szczegółowo

Opisy ćwiczeń laboratoryjnych z chemii. Semestr I (zimowy) Rok akademicki 2012/13

Opisy ćwiczeń laboratoryjnych z chemii. Semestr I (zimowy) Rok akademicki 2012/13 WYDZIAŁ KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA I ROLNICTWA KIERUNEK: ROLNICTWO I ROK STUDIA NIESTACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA Opisy ćwiczeń laboratoryjnych z chemii Semestr I (zimowy) Rok akademicki 2012/13 Opracowała:

Bardziej szczegółowo

Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny

Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny Temat : Hydroliza soli. Cele dydaktyczno wychowawcze: Wyjaśnienie przyczyn różnych odczynów soli Uświadomienie różnej roli wody w procesach dysocjacji

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny KLASA II. II. Wewnętrzna budowa materii

Wymagania programowe na poszczególne oceny KLASA II. II. Wewnętrzna budowa materii Wymagania programowe na poszczególne oceny KLASA II II. Wewnętrzna budowa materii definiuje pojęcie materia opisuje ziarnistą budowę materii(1.3) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki (2.7) definiuje

Bardziej szczegółowo

Zajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki

Zajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki Zajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki Według teorii Brönsteda-Lowrego kwasy to substancje, które w reakcjach chemicznych oddają protony, natomiast zasady to substancje, które protony przyłączają. Kwasy, które

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu chemia dla klasy II gimnazjum, rok szkolny 2015/2016

Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu chemia dla klasy II gimnazjum, rok szkolny 2015/2016 Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu chemia dla klasy II gimnazjum, rok szkolny 2015/2016 II. Wewnętrzna budowa materii posługuje się symbolami pierwiastków odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego

Bardziej szczegółowo

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13

Bardziej szczegółowo

PRACA KONTROLNA Z CHEMII NR 1 - Semestr I 1. (6 pkt) - Krótko napisz, jak rozumiesz następujące pojęcia: a/ liczba atomowa, b/ nuklid, c/ pierwiastek d/ dualizm korpuskularno- falowy e/promieniotwórczość

Bardziej szczegółowo

Budowa atomu Poziom: rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt.)

Budowa atomu Poziom: rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt.) Budowa atomu Poziom: rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt.) Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Punkty Okres połowiczego rozpadu pewnego radionuklidu wynosi 16 godzin. a) Określ, ile procent atomów tego izotopu rozpadnie

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. II Gimnazjum Rok szkolny 2015/2016 Wewnętrzna budowa materii

Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. II Gimnazjum Rok szkolny 2015/2016 Wewnętrzna budowa materii Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. II Gimnazjum Rok szkolny 2015/2016 Wewnętrzna budowa materii Dopuszczający (K) Dostateczny(P) Dobry(R) Bardzo dobry (D) Celujący (W) Uczeń : - wie,

Bardziej szczegółowo

Problemy do samodzielnego rozwiązania

Problemy do samodzielnego rozwiązania Problemy do samodzielnego rozwiązania 1. Napisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej, uwzględniając w zapisie czy jest to dysocjacja mocnego elektrolitu, słabego elektrolitu, czy też dysocjacja

Bardziej szczegółowo

ph ROZTWORÓW WODNYCH ph + poh = 14

ph ROZTWORÓW WODNYCH ph + poh = 14 ph ROZTWORÓW WODNYCH ph + poh = 1 ILOCZYN JONOWY WODY, ph H 2 O H + + OH H 2 O + H 2 O H 3 O + + OH W warunkach standardowych (p = 1013,25 hpa, t = 25 o C) K [H 2 O] 2 = 1 10 1 = O + ] [OH ] = K w W czystej

Bardziej szczegółowo

Zadanie 4. Mrówczan metylu ma taki sam wzór sumaryczny jak: A. octan etylu. C. kwas mrówkowy. B. octan metylu. D. kwas octowy.

Zadanie 4. Mrówczan metylu ma taki sam wzór sumaryczny jak: A. octan etylu. C. kwas mrówkowy. B. octan metylu. D. kwas octowy. Pieczęć KONKURS CHEMICZNY dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 3 marca 2011 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Witamy Cię na trzecim etapie Konkursu Chemicznego. Przed przystąpieniem do rozwiązywania

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań edukacyjnych z chemii kl. II

Przedmiotowy system oceniania dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań edukacyjnych z chemii kl. II Chemia klasa II - wymagania programowe dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań edukacyjnych opracowane na podstawie planu wynikowego opublikowanego przez wydawnictwo OPERON 1. Wodorotlenki i kwasy

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie II

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie II I półrocze Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie II I. Wewnętrzna budowa materii posługuje się symbolami pierwiastków odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego zapisuje wzory sumaryczne

Bardziej szczegółowo