Język polski wrzesień

Transkrypt

1 Język polski wrzesień Klasa V Materiał nauczania Teraz polski! wraz z odniesieniami do treści nauczania, zapisanymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego z języka polskiego Treści nauczania Kształcenie literacko-kulturowe - bajka, morał bajki - powtórzenie wiadomości o osobie mówiącej w wierszu i o epitecie - rozpoznawanie intencji i uczuć nadawcy - gratulacje Kształcenie językowe - powtórzenie i uzupełnienie wiadomości o czasowniku - odmiana czasownika przez rodzaje w liczbie mnogiej - rodzaj męsko- i niemęskoosobowy - akcentowanie różnych form czasownika - pisownia zakończeń form czasu przeszłego czasownika (np. wziąć, iść, zniknąć, lubić) Odniesienia do podstawy programowej Uczeń: - sprawnie czyta teksty głośno i cicho (I.1.1) - określa temat i główną myśl tekstu (I.1.2) - identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (I.1.3) - odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych (I.1.6) - wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte) (I.1.7) - wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście (w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz) (I.1.9) - nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wrażenia, emocje) (II.1.1) - konfrontuje sytuację bohaterów

2 z własnymi doświadczeniami (II.1.2) - wyraża swój stosunek do postaci (II.1.3) - rozpoznaje w tekście literackim: [...] epitet [...] i objaśnia [...] ich role (II.2.4) - rozpoznaje: wers, zwrotkę (strofę), rym, rytm [...] (II.2.5) - charakteryzuje i ocenia bohaterów (II.2.10) - odczytuje wartości pozytywne i ich przeciwieństwa wpisane w teksty kultury (np. przyjaźń wrogość, miłość nienawiść, prawda kłamstwo, wierność zdrada) (II.4) - identyfikuje: [...] bajkę [...] (II.2.11) - objaśnia morał bajki [...] (II.3.2) - rozpoznaje formy gatunkowe ([...], życzenia i gratulacje [...]) (I.1.5) - tworzy spójne teksty na tematy poruszane na zajęciach związane z otaczającą rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury (III.1.1) - formułuje pytania do tekstu (III.1.3) - uczestnicząc w rozmowie, słucha z uwagą wypowiedzi innych, mówi na temat; prezentuje własne zdanie i uzasadnia je (III.1.8) - operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie skoncentrowanym przede wszystkim wokół tematów: dom, rodzina, szkoła i nauka, środowisko [...] społeczne) (III.2.7)

3 - rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy ([...] czasownik [...]) (I.3.3) - rozpoznaje w tekście formy [...] liczb, osób, czasów i rodzajów gramatycznych rozumie ich funkcje w wypowiedzi (I.3.4) - stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych (III.2.3) - pisze poprawnie pod względem ortograficznym, w tym w razie potrzeby wykorzystuje wiedzę o: wymianie głosek [...] (III.2.5.a) Teksty kultury poznawane w całości w klasach IV-VI nie mniej niż 4 pozycje książkowe w roku szkolnym oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości (mniej więcej jedna lektura na dwa miesiące, kolejność dostosowana do dojrzałości/zainteresowań dzieci): 1. Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród 2. Jan Brzechwa Akademia Pana Kleksa 3. Carlo Collodi Pinokio 4. Roald Dahl Charlie i fabryka czekolady 5. Antonina Domańska Historia żółtej ciżemki 6. Irena Jurgielewiczowa Ten obcy 7. Stanisław Lem Bajki robotów 8. Clive Staples Lewis Lew, Czarownica i stara szafa 9. Astrid Lindgren Bracia Lwie Serce 10. Kornel Makuszyński Szatan z siódmej klasy 11. Aleksander Minkowski Dolina Światła 12. Ferenc Molnár Chłopcy z Placu Broni 13. Lucy Maud Montgomery Ania z Zielonego Wzgórza 14. Edmund Niziurski wybrana powieść (np. Niewiarygodne przygody Marka Piegusa, Sposób na Alcybiadesa) 15. Joanna Olech Dynastia Miziołków

4 16. Joanna Onichimowska wybrana powieść (np. Duch starej kamienicy, Daleki rejs) 17. René Goscinny, Jean-Jacques Sempé Mikołajek (wybór opowiadań z dowolnego tomu). 18. Henryk Sienkiewicz W pustyni i w puszczy 19. Alfred Szklarski wybrana powieść (np. Tomek w krainie kangurów) 20. Dorota Terakowska Władca Lewawu 21. Mark Twain Przygody Tomka Sawyera 22. John Ronald Reuel Tolkien Hobbit, czyli tam i z powrotem 23. Juliusz Verne W 80 dni dookoła świata 24. Moony Witcher Dziewczynka z Szóstego Księżyca 25. wybór mitów greckich, baśni i legend 26. wybór kolęd 27. wybór pieśni patriotycznych 28. wybór poezji, w tym utwory dla dzieci i młodzieży 29. film i widowisko teatralne z repertuaru dziecięcego 30. wybrane programy telewizyjne Zadania do zrobienia: Obowiązki domowe Test sprawdzający umiejętność czytania ze zrozumieniem podsumowujący I rozdział Ideały, idole, autorytety z podręcznika Teraz polski! 5 Tekst 1 Małgorzata Musierowicz Kwiat kalafiora Fragment Do dziś wszystkie poranki w rodzinie Borejków wyglądały jednakowo. Mama wstawała pierwsza. Tym, co budziło Gabrielę, były dźwięki brzękały w kuchni naczynia i sztućce, stukały mamine obcasy, gwizdał czajnik, dzwoniły butelki z mlekiem, w łazience huczał piecyk, a mama przebiegała z pokoju do kuchni i z kuchni do łazienki, podśpiewywała i nawoływała despotycznie 1, żeby wstawać. Kto zaś wstał wreszcie, miał sposobność ujrzeć w kuchni uwijającą się mamę, a na desce stos świeżo wyprasowanej bielizny lub zwitki pocerowanych skarpet w koszu. Na stole czekało już śniadanie, a mama była rześka i wyspana jak skowronek, mimo że poprzedniego dnia położyła się najpóźniej ze wszystkich. 1 Despotyczny wymagający bezwzględnego posłuszeństwa.

5 Tym mniej więcej torem biegły myśli Gabrieli, kiedy nakarmiła już siostry i została w kuchni nad zlewem pełnym naczyń. Jakoś zaraz przypomniała jej się niedawna scena ze szkolną przyjaciółką mamy. Pani ta odwiedziła mamę i ujrzawszy, jak dawna Milka szoruje wannę, wytrysnęła fontanną współczucia. Mama wtedy roześmiała się, umyła ręce, ucałowała przyjaciółkę z dawnych lat, a potem zrobiła jej kawy. I powiedziała, że owszem, pracy, którą wykonuje, nikt sobie nie ceni. Ale że ona wcale nie chce, żeby ją ktokolwiek cenił, tę pracę. Dzieci mają prawdziwy dom, mówiła mama, i mogą sobie kwitnąć w jego cieple. Nie ma piękniejszej pracy społecznej 2 niż wychować dziecko na porządnego człowieka, mówiła mama, kategorycznie odmawiając rzucenia tych garów i dzieciaków i zajęcia się pracą zawodową, odpowiadającą jej ambicjom, które to rozwiązanie sugerowała owa koleżanka. Mama oświadczyła, że jej ambicje naprawdę ograniczają się do dzieci. Wychować je, powiedziała, na ludzi szlachetnych i mądrych, to o wiele trudniejsze niż pisać w biurze sprawozdania. Koleżanka, która właśnie, pisząc w biurze sprawozdania, realizowała swoje ambicje, obraziła się i znikła z maminego życia. A mama wróciła do szorowania wanny i garnków. Ale dlaczego? pomyślała nagle Gabriela ze zdumieniem. Dlaczego to nie ja szorowałam wtedy tę wannę?. Stojąc teraz nad zlewem pełnym talerzy i kubków, przypomniała sobie słowa mamy i myślała ze wstydem, że piękne to były słowa, ale że przecież wychowywanie dzieci to nie to samo, co mycie podłóg i naczyń. Dlaczego żadna z nich nie pomagała mamie częściej? Dlaczego egoistycznie przymykały oczy na fakt, że mama bierze na siebie większość obowiązków po to, by córki miały ciepło i miło? Był to widocznie dzień postanowień. Na twarzy Gabrysi ukazał się wyraz stanowczej powagi. Do roboty pomyślała. Przyzwyczajaj się, ty leniu obrzydły. Mama wróci i wszystko musi być inaczej niż dotąd. 1. Według mamy Gabrieli najpiękniejszą pracą jest 1 p. A. wychowanie dziecka. B. sprzątanie domu. C. pomaganie biednym. D. pisanie sprawozdań. 2. Mama Gabrieli zaprzyjaźniła się ze swoją koleżanką 1 p. A. w pracy. B. w biurze. C. w szkole. D. w pralni. 3. Dlaczego Gabrysi zrobiło się wstyd? Odpowiedz jednym zdaniem. 2 p. 2 Praca społeczna bezpłatna, dobrowolna praca na rzecz innych.

6 4. Wymień trzy wybrane czynności, które mama Gabrysi wykonywała każdego ranka. Użyj równoważników zdań. 3 p Wyraz bliskoznaczny do słowa szlachetny to 1 p. A. nieuczciwy. B. dobry. C. odważny. D. samolubny. 6. Połącz podane wyrazy z odpowiednimi objaśnieniami. 4 p. niedorzeczny zaradny i śmiały rezolutny taki, któremu nie można dorównać obłudny pozbawiony sensu niedościgniony fałszywy, dwulicowy 7. Podkreśl właściwe dokończenie zdania. 1 p. Wyjaśnienie znaczenia słowa niedościgniony znajdę w słowniku ortograficznym / języka polskiego. 8. Zapisz w wyznaczonych miejscach bezokoliczniki, od których zostały utworzone podane formy osobowe czasowników. 2 p. wzięłam pójdzie zabieram rosły 9. Uzupełnij zdania podanymi w nawiasach czasownikami w odpowiedniej formie. 2 p. Gabrysia i mama (pójść) na spacer, gdyby nie padał deszcz. Ida (posprzątać) pokój, gdyby nie była leniwa. Wiktor (odwiedzić) babcię, gdyby się nie rozchorował. Agnieszka i Robert (obejrzeć) film, gdyby nie musieli zrobić porządku w garażu.

7 10. Uzupełnij tekst czasownikami w odpowiedniej formie czasu przeszłego. 3 p. Marta bardzo (denerwować się), ponieważ zawody pływackie (rozpocząć się) z opóźnieniem. Na szczęście, gdy tylko sędzia (dać) sygnał do startu, dziewczynka (zapomnieć) o stresie i (popłynąć) najszybciej, jak (potrafić). 11. Podkreśl sylaby akcentowane w podanych czasownikach. 3 p. sugerowałaby oświadczyła zobaczyłabym korzystaj znaleźlibyście Tekst 2 Ignacy Krasicki Źółw i mysz Że zamknięty w skorupie niewygodnie siedział, Żałowała mysz żółwia; żółw jej odpowiedział: Miej ty sobie pałace, ja mój domek ciasny. Prawda, nie jest wspaniały szczupły, ale własny. 12. Jaki morał zawiera bajka Ignacego Krasickiego? 1 p. A. Lepiej być szczupłym niż otyłym. B. Należy cenić to, co się ma. C. Wspaniały pałac zawsze jest lepszy niż ciasny dom. D. Lepiej być biednym niż bogatym. 13. Przykładem epitetu występującego w utworze jest wyraz 1 p. A. prawda. B. żółwia. C. ciasny. D. niewygodnie. 14. Wypisz z bajki rymy. 2 p. 15. Dopisz słowa rymujące się z podanymi wyrazami. 2 p. muzyka znany dziewczyny domu Wiem, co trzeba