Sprawozdanie z posiedzenia Zespołu Edukacji Elementarnej

Transkrypt

1 Sprawozdanie z posiedzenia Zespołu Edukacji Elementarnej Miejsce: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej Data: r. Uczestnicy spotkania: W posiedzeniu brały udział 32 osoby, 5 osób poprosiło o usprawiedliwienie swojej nieobecności z ważnych powodów osobistych i zawodowych. Program obrad: 1. Jak kreatywny jest pięciolatek? Wyniki badań testowych a nominacje nauczycielskie - przedstawienie wyników prac zespołu pracującego pod kierunkiem Pani dr hab. prof. UwB Janiny Uszyńskiej-Jarmoc. 2. Przygotowanie do zawodu nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w Polsce prezentacja osiągnięć naukowych przez Panią dr Elżbietę Marek. 3. Zmiany programowe edukacji dziecka analizy, opinie, stanowiska, działania. 4. Zaproszenie do publikacji w czasopiśmie Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 5. Publikacje prac zespołów problemowych 6. Sprawy wniesione. Ad. 1 Jak kreatywny jest pięciolatek? Wyniki badań testowych a nominacje nauczycielskie Badania zrealizował zespół w składzie: dr hab. Janina Uszyńska-Jarmoc, Uniwersytet w Białymstoku; dr hab. Jolanta Andrzejewska UMCS; dr Bożena Grzeszkiewicz, Uniwersytet Szczeciński; dr Aldona Kopik, Uniwersytet w Kielcach; dr Ewa Lewandowska, APS; dr Iwona Samborska i dr hab. Urszula Szuścik, Uniwersytet Śląski.

2 Przyjęty model badań dzieci obejmował trzy grupy zmiennych: 1) zdolności twórcze dzieci ujawniające się poprzez myślenie twórcze; 2) uzdolnienia twórcze ujmowane ogólnie (czynnik g); 3) uzdolnienia twórcze manifestowane w aktywności: plastycznej, werbalnej, ruchowej i muzycznej. Dwie kolejne grupy zmiennych obejmowały uogólnione opinie nauczycieli dotyczące poziomu kreatywności dzieci i nauczycielskie oceny zachowań twórczych dziecka, manifestowanych w codziennych sytuacjach edukacyjnych w przedszkolu. Postawiono dwa główne problemy badawcze: 1) Jaki jest związek pomiędzy poziomem kreatywności dzieci pięcioletnich a subiektywną, uogólnioną nauczycielską oceną poziomu kreatywności dziecka? 2) Jaki jest związek pomiędzy poziomem kreatywności dzieci pięcioletnich a nauczycielską oceną stopnia nasilenia zachowań twórczych dziecka? Badaniami testowymi objęte zostały dzieci pięcioletnie (Test Kółek Torrance a do badania myślenie twórczego; Test TCT-DP (Urbana i Jellena) wersja A i B do badania uzdolnień twórczych; Rysunkowy Test Plamy do badania twórczych uzdolnień plastycznych; Test Plamy do badania twórczych uzdolnień językowych; Test Serwetki do badania twórczych

3 uzdolnień ruchowych; Test Śpiewające karty do badania twórczych uzdolnień muzycznych. W badaniach kwestionariuszowych obejmujących nauczycieli przedszkoli wykorzystano dwa narzędzia: 1) skalę Jak kreatywne jest dziecko? - do badania uogólnionych ocen i przekonań nauczycieli dotyczących poziomu kreatywności dzieci 2) kwestionariusz Jak zachowuje się dziecko? zawierający 20 itemów opisujących zachowania twórcze dziecka. Badania przeprowadzono w przedszkolach w Białymstoku, Kielcach, Lublinie, Katowicach, Cieszynie, Szczecinie i kilku małych miejscowościach. Łącznie zbadano 385 pięciolatków (średnia wieku: 5.6) i 23 nauczycieli przedszkoli (średnia wieku: 39,3; średnia stażu pracy: 18,8). Wyniki badań potwierdzają wysoki poziom zdolności myślenia twórczego i uzdolnień twórczych badanych dzieci, jak również wysoki poziom uzdolnień twórczych manifestowanych w czterech dziedzinach twórczej aktywności: plastycznej, ruchowej, werbalnej i muzycznej. Istotnie statystycznie różnice w poziomie kreatywności rozpatrywane ze względu na płeć wskazują na korzyść chłopców. Nauczyciele wyżej oceniają pod tym względem dziewczęta. Ponadto badania ujawniły brak związku pomiędzy ocenami nauczycielskimi a poziomem kreatywności dzieci (współczynników korelacji r Pearsona są niskie (poniżej 0,20 a w kilku przypadkach mają ujemną wartość). W krótkiej dyskusji podkreślano oryginalność doboru narzędzi i zakres badań, a także na ich praktyczną użyteczność. Autorki badań podały możliwości ich spożytkowania naukowego, publikacji oraz przygotowania materiałów praktycznych. Ad. 2 Przygotowanie do zawodu nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w Polsce prezentacja osiągnięć naukowych przez Panią dr Elżbietę Marek. Elżbieta Marek przedstawiła wyniki badań dotyczących przygotowania do zawodu nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej w Polsce. Celem badań była diagnoza i analiza stanu kształcenia nauczycieli klas początkowych w czterech Kolegiach Nauczycielskich, trzech Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych, czterech Akademiach i siedmiu Uniwersytetach w pierwszej dekadzie XXI wieku oraz wypracowanie postulatów dotyczących optymalizacji procesu kształcenia nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w różnych typach uczelni. Badaniami objęto 1596 studentów studiów pierwszego stopnia, drugiego stopnia i jednolitych magisterskich. Wśród badanych znalazły się osoby studiujące w trybie stacjonarnym (921) i niestacjonarnym (675). W badaniach sondażowych wykorzystano ankietę, której wyniki poddano statystycznej analizie danych oraz analizę dokumentów, tj. procedur rekrutacyjnych, ofert programowych (plany, programy studiów, sylabusy, sylwetka

4 absolwenta), a także analizę jakościową esejów napisanych przez studentów oraz opinii na temat programów studiów, praktyk pedagogicznych. Zbadano: motywy wyboru studiów, opinie studentów/słuchaczy na temat programów kształcenia obowiązujących w różnych typach szkół wyższych. Analizie poddano także czytelnictwo jako formę samokształcenia studentów, samoocenę kompetencji przyszłych nauczycieli oraz refleksje studentów na temat odbywanych praktyk pedagogicznych. Z przeprowadzonych badań wynika, że: 1. Uczelnie realizują różne koncepcje kształcenia nauczycieli. Koncepcje te oparte są raczej na intuicji i doświadczeniu, rzadko uwzględniane są nowe, teoretyczne przesłanki. 2. Programy studiów powinny być wypracowywane z dużą starannością i przy współudziale tzw. interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych, w tym studentów i absolwentów studiów. Należy odejść od paradygmatu instrukcyjnego nauczania i włączyć/wypracować nowe koncepcje łączenia teorii z praktyką, utrzymać właściwe proporcje godzin przeznaczonych na realizację przedmiotów ogólnych, kierunkowych i specjalnościowych, zachować właściwe relacje pomiędzy wiedzą ogólną merytoryczną, metodyczną a metodologiczną. 3. Wskazane byłoby przywrócenie właściwej rangi przedmiotom związanym ze sztuką (plastyka, muzyka, teatr, drama), które mają podstawowe znaczenie w edukacji dziecka. 4. Istnieje potrzeba zwiększenia aktywności studentów w kształtowaniu swoich zasobów i kompetencji profesjonalnych. Warto preferować aktywne metody i formy studiowania. Wprowadzić do planu studiów przedmioty rozwijające kreatywność przyszłych nauczycieli. Położyć nacisk na przygotowanie do pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym z dziećmi zdolnymi. 5. W związku z zarzutami studentów świadczącymi o oderwaniu teorii od praktyki, wskazane jest budowanie pomostu pomiędzy teorią i praktyką edukacyjną, poprzez zakładanie przy uczelniach przeszkoli i szkół mogących być dla nich placówką ćwiczeniową. Powrót do przedszkoli i szkół ćwiczeń stworzy podstawowe warunki do kształcenia studentów na wysokim poziomie, prowadzenia badań naukowych oraz do wypracowywania oryginalnych koncepcji pracy z dziećmi. 6. Należy zwiększyć znaczenie nauczycieli akademickich, którzy przygotowują do zawodu. Nauczyciel akademicki rozliczany jest z rozwoju naukowego. Mniej ważne są jego umiejętności i tzw. dorobek dydaktyczny.

5 Po krótkiej prezentacji badań przez dr Elżbietę Marek rozwinęła się dyskusja na temat kształcenia nauczycieli i związanych z tym doświadczeń, tym bardziej, że wszyscy członkowie Zespołu Edukacji Elementarnej w tym uczestniczą. Zwrócono uwagę na ogólne zapóźnienie naszego modelu kształcenia nauczycieli wczesnej edukacji, ale również brak placówek ćwiczeń. Potrafimy opisać bariery rozwojowe i utrzymywanie się transmisyjnej kultury szkoły, mamy wiele badań, ale nasza szkoła jest nadal w przeddemokratycznym gorsecie. Dr Zuzanna Zbróg zarekomendowała książkę pt Zrozumieć szkołę. Konteksty zmiany (red.) M. J. Szymański, B. Walasek-Jarosz, Z. Zbróg, 2016 (wszyscy członkowie ZEE otrzymali książkę w formie elektronicznej). Józefa Bałachowicz zadała pytanie: jak zmienić szkołę, jej kulturę przez kształcenie nauczycieli, przygotowanie ich do zawodu? Jakie możemy przyjąć strategie zmiany? Zdaniem przewodniczącej ZEE są to pytania, które powinny w najbliższym czasie znaleźć się w kręgu naszej pracy koncepcyjnej. Tym bardziej, że uczestniczymy też w gremiach decydujących o funkcjonowaniu naszych specjalności, kierunków studiów czy wydziałów i możemy stopniowo ukierunkowywać zmiany. Ad. 3 Zmiany programowe edukacji dziecka analizy, opinie, stanowiska, działania Przewodnicząca ZEE przedstawiła podjęty ciąg działań nad przygotowaniem opinii o projektach Podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz edukacji wczesnoszkolnej, - Rozporządzenia Ministerstwa Edukacji Narodowej w sprawie dopuszczenia do użytku szkolnego podręczników (projekt rozporządzenia z dnia 10 stycznia 2017 roku). Z przykrością podkreślano, że w dokumentach podpisanych już przez minister Annę Zalewską nie uwzględniono merytorycznych propozycji opracowanych przez zespoły naszych ekspertów. Ad. 4 Zaproszenie do publikacji w czasopiśmie Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze Od 2000 roku do końca 2016 roku wydawcą miesięcznika Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze był Instytut Rozwoju Służb Społecznych w Warszawie. Od stycznia 2017 roku zadanie to przejęła Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w

6 Warszawie. Obowiązki redaktor naczelnej powierzono dr hab. prof. APS Józefie Bałachowicz, która zapewniła o dążeniu do kontynuacji dotychczasowego charakteru i profilu czasopisma, zgodnego z oczekiwaniami wieloletnich czytelników. Zaprosiła do współpracy w tworzeniu miesięcznika pracowników naukowych wszystkich ośrodków akademickich i instytutów badawczych zajmujących się problemami opieki i wychowania dzieci i młodzieży, a także praktyków nauczycieli, wychowawców placówek opiekuńczowychowawczych, pracowników socjalnych do prezentowania własnych propozycji i doświadczeń w pracy z najmłodszymi i ich rodzinami. Chcemy bowiem, aby jak dotychczas Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze były miejscem wymiany propozycji teoretycznych i tych płynących z praktyki. Czasopismo otrzymało 8 punktów w ocenie parametrycznej. Ad. 5 Publikacje prac zespołów problemowych Zespół zajmujący się problematyką akademickiego kształcenia nauczycieli wczesnej edukacji opublikował monografię pod redakcją naukową Marzenny Nowickiej i Ewy Skrzetuskiej pt. Problemy kształcenia wczesnej edukacji w uczelniach wyższych w Polsce. Pragniemy podziękować za sfinansowanie publikacji Władzom Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Zespół, które przygotowuje publikację pt. Kreatywność jako wymiar profesjonalizacji przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej uzyskał środki na jej wydanie w Akademii Pedagogiki Specjalnej. Książka jest po recenzji, na etapie końcowej korekty. Spodziewany termin publikacji przełom marca i kwietnia. Ad. 6 Sprawy wniesione W tym punkcie powrócono do problematyki kształcenia nauczycieli i postawionych pytań przez Józefę Bałachowicz. Po krótkiej dyskusji sformułowano pogląd, że do tej problematyki, ze względu na jej znaczenie, należy powrócić na kolejnym posiedzeniu ZEE, jeszcze w tym roku akademickim. W związku z tym ustalono dodatkowy termin posiedzenia ZEE na 26 czerwca 2017 roku. Sprawozdanie sporządziła Józefa Bałachowicz