Jak rozwijać kompetencje dzieci w wieku przedszkolnym?

Transkrypt

1 Jak rozwijać kompetencje dzieci w wieku przedszkolnym? Monika Perkowska psycholog dziecięcy

2 Dlaczego zajmujemy się tym tematem? Ponieważ kompetencje społeczne: są podstawową życia w społeczeństwie, muszą być rozwijane już od początku życia, stanowią ważny element edukacji przedszkolnej, są nabywane nie tylko w środowisku rodzinnym, ale także w każdym środowisku edukacyjnym rola nauczycieli jest więc nieoceniona.

3 Zmiany rozwojowe w wieku przedszkolnym: Dziecko postrzega siebie w sposób emocjonalny Zaczyna dostrzegać normy społeczne Posiada przekonania i mówi o nich Jego percepcja świata oparta jest na fantazji i rzeczywistości Myśli głównie intuicyjnie

4 W jaki sposób przedszkole uspołecznia dziecko? Umożliwia poznanie zasad społecznych i naukę ich dostrzegania i wypełniania Pozwala na bycie w różnych relacjach indywidualnych i grupowych: dziecko-dziecko, dorosły-dziecko/dzieci Daje dziecku nowe doświadczenie, obserwację świata i możliwość konfrontowania go ze światem wewnętrznych przeżyć (budowany poprzez przebywanie z innymi)

5 Kto ma jeszcze wpływ na uspołecznienie dziecka? Każde środowisko, w którym przebywa: przede wszystkim wzorce wyniesione z rodziny, każdy człowiek, z którym się zetknęło, każda sytuacja społeczna, w której dziecko brało udział. 100 % kompetencji społecznych nie zależy zatem od przedszkola.

6 Umiejętności składające się na kompetencję społeczną to: 1. Umiejętności związane z percepcją społeczną (trafne spostrzeganie innych, np. ich przeżyć lub intencji, oraz rozumienie i prawidłowa ocena sytuacji społecznych). 2. Wrażliwość społeczna, empatia i decentracja interpersonalna. 3. Znajomość reguł społecznych i umiejętność odpowiedniego zachowania się w sytuacjach społecznych. 4. Umiejętność rozwiązywania konkretnych problemów interpersonalnych i sterowania sytuacjami społecznymi. 5. Umiejętności warunkujące radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych i wymagających asertywności. 6. Efektywna autoprezentacja i umiejętność wpływania na innych. 7. Umiejętności komunikacyjne. 8. Umiejętności kooperacyjne (Knopp, 2013, s. 1).

7 Jakie konkretne kompetencje społeczne możemy rozwijać w przedszkolu? Myślenie nie tylko o sobie, ale też o innych osobach Gotowość do współpracy z innymi Samodzielne realizowanie potrzeb Umiejętność budowania relacji społecznych Samoregulacja Rozumienie świata i interpretowanie sytuacji Umiejętność komunikowania się z innymi

8 Co dają dziecku kompetencje społeczne? Poczucie bezpieczeństwa: rozumienie świata jako bezpiecznego, zaufanie do siebie i innych, pewność siebie w kontaktach z innymi, gotowość do tworzenia bliskich więzi z innymi. Poczucie autonomii: poczucie własnej odrębności, uzyskanie poczucia kontroli nad sobą.

9 Jakie konkretnie techniki rozwoju kompetencji społecznych polecam?

10 Zabawa swobodna i kierowana Po części spontaniczna, po części opracowana przez nauczyciela Mieszamy nawet codziennie zabawę swobodną i kierowaną Ważne jest, by dzieci były zawsze w różnych grupach w zabawie kierowanej to nauczyciel wybiera dzieci do grup

11 Wspólna zabawa z dziećmi Szczególnie w zabawie kierowanej Nauczyciel stanowi wzorzec w zabawie Warto bawić się razem, szczególnie dla budowania relacji z dziećmi

12 Czytamy Bajki terapeutyczne Opowiadania o bohaterach radzących sobie z emocjami Nie za długie i nie za trudne Czytanie dobrze wspomaga rozmowa o emocjach panujących w bajce szukamy jak najwięcej sytuacji z życia wziętych, kiedy taka emocja występowała

13 Opowiadamy Historie opowiadane, mogą mieć wątki zaczerpnięte z życia - są bardzo wciągające Opowiadamy uwzględniając emocje (kto i co czuł) oraz sytuacje społeczne (dlaczego ktoś tak postąpił) W historii, oprócz wątku ze szczęśliwym zakończeniem, możemy wplatać wątkimniej efektywnego radzenia sobie z przeciwnościami losu, odnosząc je do swoich emocji.

14 Pracujemy w grupie i indywidualnie Praca w grupie uczy, że czasami musisz podporządkować się regułom Praca indywidualna powinna stawiać na dowolną twórczość i kreatywność Im więcej twórczości włączanej w pracy, tym szybciej wykształci się samodzielne myślenie dziecka i kreatywny sposób rozwiązywania problemów

15 Wymagania Jasne Przewidywalne Adekwatne do umiejętności

16 Rozmowa Niedoceniana forma poszerzania horyzontów, budowania bliskości i więzi Łatwa, o ile jesteśmy nauczeniu prowadzenia dialogu

17 Rodzice a przedszkole Sytuacje społeczne mające miejsce w przedszkolu powinny być wyjaśniane w przedszkolu tu i teraz Rodzic powinien być poinformowany o załatwieniu istotnej sprawy Budowanie wzajemnego szacunku i zaufania oraz mówienie o tym! Budowanie wspólnej wizji wychowania

18 Uczymy kompetencji społecznych behwioralnie Wzmacniamy zachowania pożądane! Pamiętamy o proporcji 3:1 trzy pochwały odpowiadają jednemu zwróceniu uwagi, aby relacja była bezpieczna Ważny jest dobry kontakt emocjonalny z dzieckiem i zauważanie jego potrzeb

19 Jesteśmy wzorcami, ale też zwykłymi ludźmi Starajmy się myśleć wcześniej o tym, jakie skutki wywoła nasza wypowiedź i konkretne zachowanie Każdy ma gorszy dzień ważne, by o tym szczerze powiedzieć i nie przekładać swoich humorów na innych szczerość i otwartość pomaga zbudować relację pełną bezpieczeństwa i zaufania.

20 Dziecko kończące edukację przedszkolną: Ma przekonanie, że świat jest bezpieczny Ma poczucie, że może ufać sobie i innym Wierzy, że warto poznawać nowych ludzi, świat, sytuacje Czuje, że inni mu nie zagrażają i może na nich liczyć Umie regulować emocje, motywację, odraczać nagrodę

21 Bibliografia Czub M. (2014). Rozwój kompetencji społeczno-emocjonalnych dziecka. W: M. Czub (red.), Diagnoza funkcjonowania społeczno-emocjonalnego dziecka w wieku od 1,5 do 5,5 lat. Warszawa: IBE. Kielar-Turska M. (2005). Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: PWN. Knopp K.A. (2013). Kompetencje społeczne pomiar i aplikacja praktyczna. Artykuł opublikowany w wersji elektronicznej przez Ośrodek Rozwoju Edukacji. Zaczerpnięte Strona internetowa Matczak A. (2001). Kwestionariusz kompetencji społecznych. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Waloszek D. (2014). Między przedszkolem a szkołą. Rozważania o gotowości dzieci do podjęcia nauki w szkole. Warszawa: Wygotski L. (2002b). Zabawa i jej rola w rozwoju psychicznym dziecka. W: L. Wygotski, Wybrane prace psychologiczne II. Dzieciństwo i dorastanie (red. nauk. A. Brzezińska, M. Marchow, przekł. B. Smykowski). Poznań: Zysk i s-ka.wyd. Akademickie Żak.

22 Dziękuję za uwagę