OBYCZAJE KOMUNIJNE W POLSCE

Transkrypt

1 K.040/12 OBYCZAJE KOMUNIJNE W POLSCE Warszawa, czerwiec 2012 roku W sondażu przeprowadzonym przez Zespół Badań Społecznych OBOP w TNS Polska zbadano niektóre obyczaje komunijne w Polsce. Doświadczenie bycia na pierwszej komunii jest w Polsce powszechne, nigdy nie było na niej tylko 5% badanych. Badani bywają na komunii w różnych rolach i w różnym charakterze. Biedniejsi i niżej wykształceni wyraźnie rzadziej proszeni są o bycie rodzicami chrzestnymi i z tego tytułu potem rzadziej pojawiają się w tej roli na komuniach. 58% przyjęć komunijnych, na których byli ostatnio badani odbyło się w domach, a 28% w restauracjach; 7% odbyło się w domach weselnych, remizach i podobnych lokalnych; a 3% sakramentów komunii nie towarzyszyło przyjęcie. 56% tych przyjęć odbywa się w gronie do 20 osób, 32% w gronie osób, ale 5% gromadzi ponad 40 osób. Na 59% przyjęć komunijnych na których ostatnio byli badani, wedle ich własnych relacji nie było żadnego alkoholu, a na 8% podawany był tylko symboliczny szampan. W 11% przypadków pito wino, a w 16% wódkę. 46% badanych dało dziecku na prezent pieniądze, a 19% dało prezenty rzeczowe, reszta nic nie dała. Najczęściej dawano rower; łańcuszek (sam lub z krzyżykiem albo medalik), inną biżuterię (kolczyki, pierścionek, bransoletkę) oraz sprzęt komputerowy (komputer, laptop, drukarka, monitor, tablet). Ludzie zwykle dają kilkaset, zł; sumy z tego przedziału dało 73% obdarowujących dzieci pieniędzmi; średnia suma wyniosła 395 zł. NIP: ; REGON: BNP Paribas Bank Polska S.A. nr konta: Sąd Rejonowy dla M.St. Warszawy XIII Wydział, KRS , Kapitał zakładowy: zł, w pełni opłacony

2 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: Zespół Badań Społecznych OBOP w TNS Polska. Maj był w Polsce tradycyjnym miesiącem komunii. Termin ten oznacza zarówno sakrament (być u komunii), jak i uroczystość (być na komunii). Sam sakrament nie ulega zmianie, natomiast uroczystość po nim następująca nabiera w Polsce wystawności, czasem nawet przysłania sam sakrament. W przeprowadzonym w dn czerwca 2012 sondażu Zespół Badań Społecznych OBOP w TNS Polska próbował zbadać niektóre elementy tej obrzędowości 1. KTO I KIM BYWA NA KOMUNIACH Doświadczenie bycia na pierwszej komunii jest w Polsce powszechne, nigdy nie było na niej tylko 5% badanych. Badani bywają na komunii w różnych rolach i w różnym charakterze. Na ostatniej uroczystości komunijnej respondenci byli w następujących rolach: 12% rodzice dziecka przystępującego do pierwszej komunii; 8% rodzice chrzestni; 37% najbliższa rodzina; 20% dalsza rodzina; 6% z innego tytułu; 6% było w charakterze osoby przystępującej do pierwszej komunii. Jedyne zróżnicowanie, którego moglibyśmy oczekiwać w tych danych to zależność między statusem a występowaniem w roli rodzica chrzestnego. Z życia wiadomo, że na rodziców chrzestnych własnego dziecka rodzice chętniej wybierają osoby w lepszej sytuacji życiowej, zamożniejsze itd. oraz że osoby mniej zamożne mniej chętnie przyjmują taki wybór, chcąc uniknąć kosztów związanych z przyszłymi prezentami (chrzest, komunia, kolejne urodziny, ślub). Oczywiście dzieje się to w pewnych granicach, gdyż pierwszym wyznacznikiem takich decyzji jest bliskość pokrewieństwa, preferowani są wujkowie i ciotki, bracia i siostry rodziców dziecka. Oczekiwanie to potwierdza się. 1 Sondaż zrealizowano w dniach czerwca 2012 r. na ogólnopolskiej, losowej, reprezentatywnej próbie 1000 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Maksymalny statystyczny błąd pomiaru dla tej wielkości próby wynosi +/- 3,1%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%.

3 Na ostatniej komunii był(a) rodzicem Na ostatniej komunii był(a) jako rodzic chrzestnym Wykształcenie podstawowe 9 1 zasadnicze zawodowe 17 7 średnie i pomaturalne 10 9 licencjat i wyższe Ocena własnej sytuacji materialnej dobra średnia 11 7 zła 12 3 Odp. w proc. Ludzie chrzczą swoje dzieci i posyłają je do chrztu i pierwszej komunii w zasadzie niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajdują, ale bywają proszeni i godzą się na trzymanie dziecka do chrztu zależnie od swego statusu i zamożności. Na ostatniej komunii, na której byli badani, biedniejsi byli o wiele rzadziej niż zamożniejsi z tego tytułu, że wcześniej byli chrzestnymi. Chodzi tu o zamożność subiektywną, ale występuje ona także wtedy, gdy zamożność mierzy się dochodem na głowę (zob. tabele aneksowe). Równie charakterystyczne jest, że na ostatniej komunii, na której byli badani, respondenci z niższym wykształceniem byli tam w charakterze rodziców chrzestnych znacznie rzadziej niż pozostali. Zależności te są wyraźne, mimo że status mierzony jest obecnie, komunia mogła być dobre parę lat temu, a chrzest, oczywiście, jeszcze dawniej niż komunia. W DOMU I W RESTAURACJI Choć uwagę obserwatorów polskiej obyczajowości przyciągają wystawne przyjęcia komunijne w restauracjach, to rzeczywistość jest bardziej tradycyjna. 58% przyjęć, na których byli ostatnio badani odbyło się w domach, a 28% (dwa razy mniej) w restauracjach; 7% odbyło się w domach weselnych, remizach i podobnych lokalach; a 3% sakramentów nie towarzyszyło przyjęcie. Gdzie odbyło się przyjęcie po komunii? w domu 58% w restauracji 28% w innym lokalu, np. w domu weselnym, 7% w remizie nie było przyjęcia 3% trudno powiedzieć 4%

4 Dysponujemy też informacjami o wielkości tych przyjęć: Ile mniej więcej osób było na przyjęciu po komunii? do 10 8% % % % % 50 i więcej 2% Ponad połowa tych przyjęć odbywa się w gronie do 20 osób, czyli w niewielkim gronie rodzinnym, ale kilka (5%) gromadzi duże grono, bo ponad 40 osób. Gdy w Polsce rozpowszechniła się moda na przyjęcia komunijne, pojawił się problem... picia tam alkoholu, a potem kampania kościoła na rzecz powstrzymania się od picia lub ograniczenia picia na komunii. Sondaż pokazuje polską obyczajowość pod tym względem. Czy i jaki alkohol był podawany? tylko symboliczny szampan 8% piwo 2% wino 11% wódka 16% nie było żadnego alkoholu 59% trudno powiedzieć 4% Na więcej niż połowie (59%) przyjęć komunijnych, na których ostatnio byli badani, wedle ich własnych relacji nie było żadnego alkoholu, a na dodatkowych 8% podawany był tylko symboliczny szampan. W 11% przypadków pito wino, a w 16% wódkę. Trzeba wziąć pod uwagę, że takie grzeszne zachowanie jak picie alkoholu na komunii jest z pewnością przez część badanych ukrywane, ale nie wiadomo przez jaką część; te 11% i 16% to granica dolna. PIENIĄDZE I PREZENTY Prezenty na komunię, pieniężne i rzeczowe, są istotnym elementem uroczystości, a dla dzieci przystępujących do komunii są często ważniejsze niż sam sakrament. Prezenty są wypełnieniem wzbudzonych oczekiwań dziecka i jego rodziców. Są przedmiotem starannego wyboru, gdyż są potem społecznie porównywane, a obdarowujący bywają oceniani na podstawie tego, ile kto dał. Z badania wiemy, co i ile teraz ludzie dają.

5 Co Pan(i) dał(a) dziecku na prezent? Wykształcenie pieniądze prezent nic nie pamiętam podstawowe zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe Ogółem Odp. w proc. Większość (46%) daje pieniądze, część (19%) daje prezenty, niektórzy nic nie dają (13%). Pieniądze badani dają jednakowo często bez względu na wykształcenie, ale prezenty dają częściej ludzie z wyższym wykształceniem (regularny wzrost z 13% do 25%). Najczęściej wymienianymi prezentami rzeczowym, którymi obdarowywano dzieci z okazji pierwszej komunii były: rower (21%), łańcuszek z medalikiem lub sam łańcuszek albo sam medalik (17%) oraz inna biżuteria (10%). Co Pan(i) dał(a) dziecku na prezent? (N=174 osoby, które dały prezent rzeczowy) Rower 21% Łańcuszek, sam lub z krzyżykiem/ medalikiem, 17% medalik Inna biżuteria (kolczyki, pierścionek, bransoletka) 10% Sprzęt komputerowy (komputer, laptop, drukarka, 9% monitor, tablet) Zegarek 7% Książki 7% Aparat fotograficzny/ cyfrowy 6% Gra komputerowa 3% Ubranie 3% Biblia 3% Telefon komórkowy 3% Wieża 2% Słodycze 2% Różaniec 1% Prezent (ogólnie) 13% Coś innego 5%

6 W tabeli pokazano, ile pieniędzy ludzie dają na komunię. Co Pan(i) dał(a) dziecku na prezent? (N=413 osoby, które dały pieniądze) 50 zł 1% 100 zł 10% 150 zł 2% do 200 zł 36% 200 zł 23% 250 zł 2% 300 zł 22% 400 zł 9% 150 zł i więcej 50% 500 zł 17% 600 zł 1% 700 zł 1% 800 zł 1% 600 zł i więcej 10% 1000 zł 4% więcej 3% nie pamiętam/ odmowa 4% nie pamiętam/ odmowa 4% Ludzie zwykle dają więc kilkaset, zł; sumy z tego przedziału dało 62% obdarowujących dzieci pieniędzmi. Średnia suma wyniosła 395, czyli prawie 400 zł. Ciekawe jest zróżnicowanie tej sumy między obdarowującymi z różnych grup wykształcenia i subiektywnej zamożności. Co Pan(i) dał(a) dziecku na prezent? (N=413 osoby, które dały pieniądze) średnia Wykształcenie podstawowe 329 zł zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe 350 zł 460 zł 402 zł Ocena własnej sytuacji materialnej dobra 409 zł średnia zła 386 zł 422 zł Zwraca uwagę, że osoby lepiej wykształcone dają więcej, ale osób z wyższym wykształceniem to nie dotyczy a być może uważają, że nie muszą się stawiać. Zwraca też uwagę, że osoby w złej sytuacji materialnej nie dają mniej, ale więcej niż wszystkie pozostałe może nie chcą się wydać biedakami. Ciekawe jest też bardzo małe zróżnicowanie miedzy grupami subiektywnej zamożności widocznie istnieje

7 społecznie ustalona stawka na komunię, wszyscy ją znają albo się dowiadują, ile się daje i normie tej się podporządkowują bez względu na to, czy ich na to stać czy nie.

8 LICZBA OSÓB P13. W maju odbywały się pierwsze komunie. Proszę sobie teraz przypomnieć, kiedy ostatni raz był(a) Pan(i) na pierwszej komunii. W jakim charakterze Pan(i) tam był(a)? ojciec lub matka ojciec lub matka chrzestna najbliższej rodziny (rodzeństwo, dziadkowie), ale nie rodzic ktoś z dalszej rodziny, ale nie rodzic chrzestny inna osoba, ale nie rodzic chrzestny ja sam (a) byłem(am) wtedy u komunii nigdy nie byłem(am) trudno powiedzieć PŁEĆ WIEK STAN CYWILNY WYKSZTAŁCENIE AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO OGÓŁEM mężczyzna kobieta lat lat lat lat lat lat i więcej kawaler\ panna żonaty\ zamężna\ związek partnerski rozwiedziony(a)\ w separacji wdowiec\ wdowa podstawowe zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy / specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy gosp. domowe / nie pracuje zajmuje się domem emeryci / renciści uczniowie i studenci rolnicy bezrobotni OCENA dobra

9 SYTUACJI MATERIALNEJ DOCHÓD GOSP. WIELKOŚĆ GOSP. DZIECI W GOSP. DOMOWYM NAJWIĘKSZY WKŁAD W BUDŻET DOMOWY DECYDOWANIE O MARKACH MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION średnia zła do 1500 zł zł zł Odmowa odpowiedzi osoby osoby osoby osób i więcej dziecko dzieci dzieci i więcej nie ma dzieci respondent ktoś inny głównie respondent po równo: respondent i ktoś inny głównie ktoś inny wieś do 20 tys tys tys tys północny wschodni zachodni centralny południowy P14. Gdzie odbyło się przyjęcie po komunii? PŁEĆ WIEK LICZBA OSÓB w domu w restauracji w innym lokalu, np. w domu weselnym, w remizie nie było przyjęcia trudno powiedzieć OGÓŁEM mężczyzna kobieta lat lat lat

10 40 49 lat lat lat i więcej STAN CYWILNY kawaler\ panna żonaty\ zamężna\ związek partnerski rozwiedziony(a)\ w separacji wdowiec\ wdowa podstawowe WYKSZTAŁCENIE zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe AKTYWNOŚĆ pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy / specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług GRUPA SPOŁECZNO gosp. domowe / nie pracuje zajmuje się domem robotnicy rolnicy emeryci / renciści uczniowie i studenci bezrobotni OCENA SYTUACJI MATERIALNEJ dobra średnia zła do 1500 zł DOCHÓD GOSP zł zł Odmowa odpowiedzi osoby WIELKOŚĆ GOSP. 3 osoby osoby osób i więcej dziecko DZIECI W GOSP. DOMOWYM NAJWIĘKSZY WKŁAD W BUDŻET DOMOWY DECYDOWANIE O MARKACH 2 dzieci dzieci i więcej nie ma dzieci respondent ktoś inny głównie respondent po równo: respondent i ktoś inny głównie ktoś inny

11 wieś MIEJSCE ZAMIESZKANIA do 20 tys tys tys tys północny wschodni REGION zachodni centralny południowy LICZBA OSÓB P15. Ile mniej więcej osób było na przyjęciu po komunii? do ponad 50 OGÓŁEM PŁEĆ mężczyzna kobieta lat lat WIEK lat lat lat lat i więcej STAN CYWILNY kawaler\ panna żonaty\ zamężna\ związek partnerski rozwiedziony(a)\ w separacji wdowiec\ wdowa podstawowe WYKSZTAŁCENIE zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe AKTYWNOŚĆ pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy / specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług GRUPA SPOŁECZNO gosp. domowe / nie pracuje zajmuje się domem robotnicy rolnicy emeryci / renciści uczniowie i studenci bezrobotni OCENA dobra

12 SYTUACJI MATERIALNEJ DOCHÓD GOSP. WIELKOŚĆ GOSP. DZIECI W GOSP. DOMOWYM NAJWIĘKSZY WKŁAD W BUDŻET DOMOWY DECYDOWANIE O MARKACH MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION średnia zła do 1500 zł zł zł Odmowa odpowiedzi osoby osoby osoby osób i więcej dziecko dzieci dzieci i więcej nie ma dzieci respondent ktoś inny głównie respondent po równo: respondent i ktoś inny głównie ktoś inny wieś do 20 tys tys tys tys północny wschodni zachodni centralny południowy PŁEĆ WIEK LICZBA OSÓB tylko symboliczny szampan P16. Czy i jaki alkohol był podawany? piwo wino wódka nie było żadnego alkoholu trudno powiedzieć OGÓŁEM mężczyzna kobieta lat lat lat lat lat lat i więcej

13 STAN CYWILNY kawaler\ panna żonaty\ zamężna\ związek partnerski rozwiedziony(a)\ w separacji wdowiec\ wdowa podstawowe WYKSZTAŁCENIE zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe AKTYWNOŚĆ pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy / specjaliści GRUPA SPOŁECZNO prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług gosp. domowe / nie pracuje zajmuje się domem robotnicy rolnicy emeryci / renciści uczniowie i studenci bezrobotni OCENA SYTUACJI MATERIALNEJ dobra średnia zła do 1500 zł DOCHÓD GOSP zł zł Odmowa odpowiedzi osoby WIELKOŚĆ GOSP. 3 osoby osoby osób i więcej dziecko DZIECI W GOSP. DOMOWYM NAJWIĘKSZY WKŁAD W BUDŻET DOMOWY DECYDOWANIE O MARKACH MIEJSCE ZAMIESZKANIA 2 dzieci dzieci i więcej nie ma dzieci respondent ktoś inny głównie respondent po równo: respondent i ktoś inny głównie ktoś inny wieś do 20 tys tys

14 tys tys północny wschodni REGION zachodni centralny południowy LICZBA OSÓB P17. Co Pan(i) dał dziecku "na prezent"? pieniądze prezent nic nie pamiętam OGÓŁEM PŁEĆ mężczyzna kobieta lat lat WIEK lat lat lat lat i więcej kawaler\ panna STAN CYWILNY żonaty\ zamężna\ związek partnerski rozwiedziony(a)\ w separacji wdowiec\ wdowa podstawowe WYKSZTAŁCENIE zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe AKTYWNOŚĆ pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy / specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług GRUPA SPOŁECZNO gosp. domowe / nie pracuje zajmuje się domem robotnicy rolnicy emeryci / renciści uczniowie i studenci bezrobotni OCENA SYTUACJI MATERIALNEJ dobra średnia zła DOCHÓD GOSP. do 1500 zł

15 WIELKOŚĆ GOSP. DZIECI W GOSP. DOMOWYM zł zł Odmowa odpowiedzi osoby osoby osoby osób i więcej dziecko dzieci dzieci i więcej nie ma dzieci NAJWIĘKSZY respondent WKŁAD W BUDŻET DOMOWY ktoś inny DECYDOWANIE O MARKACH MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION głównie respondent po równo: respondent i ktoś inny głównie ktoś inny wieś do 20 tys tys tys tys północny wschodni zachodni centralny południowy

16 P17. Ile? PŁEĆ WIEK STAN CYWILNY WYKSZTAŁCENIE AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO LICZBA OSÓB ŚREDNIA odmowa / nie pamiętam OGÓŁEM , mężczyzna , kobieta , lat , lat , lat , lat , lat , lat i więcej , kawaler\ panna , żonaty\ zamężna\ związek partnerski rozwiedziony(a)\ w separacji wdowiec\ wdowa , , , podstawowe , zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy / specjaliści prywatni przedsiębiorcy , , , , , , ,

17 OCENA SYTUACJI MATERIALNEJ DOCHÓD GOSP. WIELKOŚĆ GOSP. DZIECI W GOSP. DOMOWYM NAJWIĘKSZY WKŁAD W BUDŻET DOMOWY DECYDOWANIE O MARKACH pracownicy administracji i usług , robotnicy , gosp. domowe / nie pracuje zajmuje się domem emeryci / renciści uczniowie i studenci rolnicy , , , , bezrobotni , dobra , średnia , zła , do 1500 zł , zł , zł , Odmowa odpowiedzi , osoby , osoby , osoby , osób i więcej , dziecko , dzieci , dzieci i więcej 6 260, nie ma dzieci , respondent , ktoś inny , głównie respondent ,

18 MIEJSCE ZAMIESZKANIA REGION po równo: respondent i ktoś inny głównie ktoś inny , , wieś , do 20 tys , tys , tys , tys , północny , wschodni , zachodni , centralny , południowy ,

19 LICZBA OSÓB P17. Jaki prezent? aparat fotograficzny / cyfrowy Biblia łańcuszek z krzyżykiem/ medalikiem/ łańcuszek/ medalik pozostała biżuteria - kolczyki / pierścionki / bransoletki gra komputerowa sprzęt komputerowy - komputer, laptop, drukarka, monitor, tablet książki zorganizowałam/em przyjęcie prezent (ogólnie) rower telefon komórkowy ubranie słodycze zegarek wieża różaniec coś innego OGÓŁEM PŁEĆ mężczyzna kobieta WIEK lat lat lat lat lat lat i więcej STAN CYWILNY kawaler\ panna żonaty\ zamężna\ związek partnerski rozwiedziony(a)\ w separacji wdowiec\ wdowa WYKSZTAŁCENIE podstawowe zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe

20 AKTYWNOŚĆ GRUPA SPOŁECZNO OCENA SYTUACJI MATERIALNEJ DOCHÓD GOSP. WIELKOŚĆ GOSP. pracuje zawodowo nie pracuje zawodowo kierownicy / specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy gosp. domowe / nie pracuje zajmuje się domem emeryci / renciści uczniowie i studenci rolnicy bezrobotni dobra średnia zła do 1500 zł zł zł Odmowa odpowiedzi osoby osoby osoby osób i więcej

21 DZIECI W GOSP. DOMOWYM NAJWIĘKSZY WKŁAD W BUDŻET DOMOWY DECYDOWANIE O MARKACH MIEJSCE ZAMIESZKANIA 1 dziecko dzieci dzieci i więcej nie ma dzieci respondent ktoś inny głównie respondent po równo: respondent i ktoś inny głównie ktoś inny wieś do 20 tys tys tys tys REGION północny wschodni zachodni centralny południowy