Opinie Polaków o wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku

Transkrypt

1 K.072/12 Opinie Polaków o wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku Warszawa, grudzień 2012 Ponad dwie piąte Polaków (43%) uważa, że wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku było uzasadnione, jedna trzecia badanych (35%) jest odmiennego zdania. 22% respondentów ma trudność z jednoznaczną odpowiedzią na to pytanie. Uniknięcie agresji ze strony Związku Radzieckiego jest argumentem najsilniej przemawiającym do wyobraźni społeczeństwa polskiego i najbardziej sugestywnie tłumaczącym przyczyny wprowadzenia stanu wojennego. Ponad jedna trzecia Polaków (35%) uważa to za najważniejszy motyw wprowadzenia stanu wojennego. Blisko jedna piąta (19%) sądzi, że najważniejszym powodem było utrzymanie komunistów przy władzy, dla 15% najważniejszym powodem było zapobiegnięcie rozpadowi państwa. 44% Polaków zna dokładną datę (dzień, miesiąc, rok) wprowadzenia stanu wojennego. Jedna czwarta (27%) badanych pamięta tylko rok, a 28% nie pamięta ani roku, ani miesiąca. NIP: ; REGON: BNP Paribas Bank Polska S.A. nr konta: Sąd Rejonowy dla M.St. Warszawy XIII Wydział, KRS , Kapitał zakładowy: zł, w pełni opłacony

2 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: Zespół Badań Społecznych OBOP w TNS Polska. 13 grudnia 1981 roku władze komunistyczne wprowadziły w Polsce stan wojenny. Mimo upływu lat zdarzenie to wciąż budzi głębokie kontrowersje w polskim społeczeństwie, wywołuje dyskusje i spory. Pod koniec 2012 roku, a więc w przeddzień 31 rocznicy wydarzeń grudniowych Zespół Badań Społecznych OBOP w TNS Polska zbadał opinie Polaków na temat stanu wojennego. 1 DECYZJA O WPROWADZENIU STANU WOJENNEGO Ponad dwie piąte Polaków (43%) uważa, że wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku było uzasadnione, jedna trzecia badanych (35%) jest odmiennego zdania. 22% respondentów ma trudność z jednoznaczną odpowiedzią na to pytanie. Rok Czy uważa pan(i), że wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku było? Uzasadnione Nieuzasadnione Trudno powiedzieć % 27% 24% % 25% 25% % 28% 23% % 28% 26% % 24% 24% % 23% 25% % 19% 27% % 25% 23% % 32% 21% % 31% 18% % 30% 24% % 30% 26% % 34% 22% % 29% 26% % 33% 27% % 31% 22% % 35% 22% 1 Sondaż zrealizowano w dniach listopada 2012 r. na ogólnopolskiej, losowej, reprezentatywnej próbie 1000 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Maksymalny statystyczny błąd pomiaru dla tej wielkości próby wynosi +/- 3,1%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2

3 Częściej od pozostałych badanych, decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego popierają osoby w wieku lat (57%), respondenci z wykształceniem zawodowym (50%) oraz mieszkańcy miast od tys. ludności (50%). Za złą decyzję uważają ją częściej osoby w wieku 60 i więcej lat (41%), z wykształceniem podstawowym (44%) oraz mieszkańcy miast powyżej 200 tys. ludności. POSTRZEGANE MOTYWY WPROWADZENIA STANU WOJENNEGO Uniknięcie agresji ze strony Związku Radzieckiego jest argumentem najsilniej przemawiającym do wyobraźni społeczeństwa polskiego i najbardziej sugestywnie tłumaczącym przyczyny wprowadzenia stanu wojennego. Ponad jedna trzecia Polaków (35%) uważa, to za najważniejszy motyw wprowadzenia stanu wojennego. Blisko jedna piąta (19%) uważa, że najważniejszym powodem było utrzymanie komunistów przy władzy, dla 15% najważniejszym powodem było zapobiegnięcie rozpadowi państwa. Rok uchronić Polskę przed interwencją radziecką utrzymać komunistów przy władzy zapobiec rozpadowi państwa Motywy zlikwidować 'Solidarność' Inne cele Trudno powiedzieć

4 ZNAJOMOŚĆ DATY WPROWADZENIA STANU WOJENNEGO Obecnie poziom wiedzy o wprowadzeniu stanu wojennego jest niższy niż w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku, w tegorocznym badaniu 44% Polaków wskazało dokładną datę (dzień, miesiąc, rok) wprowadzenia stanu wojennego. Jedna czwarta (27%) badanych pamięta tylko rok, a 28% nie pamięta ani roku, ani miesiąca. CZY PAMIĘTA PAN(I), KIEDY ZOSTAŁ W POLSCE WPROWADZONY STAN WOJENNY? ROK % znających dokładną datę (dzień, miesiąc, rok) 55% 59% 50% 46% 49% 46% 52% 43% 42% 45% 44% 46% 45% 47% 46% 44% Dokładną datę wprowadzenia stanu wojennego częściej od pozostałych znają respondenci w wieku lat (68%), osoby z wykształceniem magisterskim (53%), a także mieszkańcy miast powyżej 200 tys. ludności (54%). ŚREDNIE WARTOŚCI INDEKSU WIEDZY O STANIE WOJENNYM WEDŁUG WIEKU Rezultatem prowadzonych od wielu lat badań sondażowych jest opracowanie indeksu wiedzy o stanie wojennym. Jest to syntetyczny wskaźnik kompetencji w zakresie problematyki stanu wojennego, który został opracowany na podstawie czterech pytań zadawanych osobom wchodzącym w skład reprezentatywnej próby badawczej. Na przestrzeni szesnastu lat wskaźnik wiedzy osiągał poziom bliski 3,0 przy czym tylko raz, w 1997 r. wartość ta została osiągnięta. Najniższa 2,6 została zdiagnozowana w badaniach w latach 2002 oraz Zaobserwowano również wyraźną prawidłowość w poszczególnych przedziałach wiekowych. Najmłodsi respondenci (do 29 lat) osiągają wyniki niższe średnio o jeden punkt (na czterostopniowej skali) niż ci w wieku lat relacja wartości odpowiednio 2 do 3. 4

5 Respondenci w wieku na przestrzeni badanego okresu osiągali najwyższe wyniki w ramach indeksu, przy czym różnica pomiędzy dwoma sąsiadującymi kategoriami wiekowymi (40-49 oraz 60 i więcej) jest nieznaczna. W 2012 r. omawiana prawidłowość została potwierdzona. Średnia wartość indeksu dla badanych w wieku do 29 lat wynosiła 2,3 a dla osób w wieku lat 3,4. Ta prawidłowość najprawdopodobniej wynika z faktu, że trzy najstarsze kategorie wiekowe respondentów bezpośrednio uczestniczyły bądź obserwowały zdarzenia z 13 grudnia 1981 r. Były wówczas osobami w pełni świadomymi z wykształconymi kompetencjami społecznymi. Wiedza o stanie wojennym nie jest dla nich wiedzą podręcznikową, tylko głęboko osadzoną w pamięci, powiązaną z perspektywą życia codziennego. Dwie najmłodsze kategorie (do 29 lat oraz 30-39) czerpią swoją wiedzę na temat zdarzenia z książek, od najbliższych będących świadkami wprowadzenia stanu wojennego oraz z bieżących przekazów medialnych. Urodziły się po 1981 r., albo w tym czasie były zbyt młode, aby świadomie obserwować zdarzenia. Dla tej generacji ludzi w wieku od czterdziestu kilku do około sześćdziesięciu kilku lat - okres Solidarności i zamykający go stan wojenny stanowiły ważne, głęboko przeżywane doświadczenia formujące system wyobrażeń i wartości odnoszących się do sfery publicznej. W pokoleniu tym często stwierdzamy symptomy pamięci lampy błyskowej szczegółowe, plastyczne wspomnienia dotyczące tamtego okresu oraz utrwalenie się ocen i podziałów ukształtowanych na początku lat osiemdziesiątych. Z kolei znaczny odsetek ludzi młodych, którzy obserwowali stan wojenny jako małe dzieci lub urodzili się już po jego wprowadzeniu, traktuje to wydarzenie jako fragment historii i osobiście nie przywiązuje do niego zbyt dużej wagi. 5

6 ROK WIEK Do 29 lat i więcej Średnia Ogółem ,4 3,1 3,1 3,0 3,0 2, ,4 3,2 3,1 3,2 3,2 3, ,5 3,0 3,0 3,0 2, ,2 2,9 3,1 3,1 2,7 2, ,1 3,1 3,1 3,1 2,9 2, ,9 2,8 3,1 3,0 2,9 2, ,0 3,1 3,4 3,3 3,0 2, ,0 2,9 3,3 3,2 2,8 2, ,0 2,9 3,3 3,2 2,8 2, ,0 2,8 3,2 3,3 2, ,9 2,7 3,1 3,2 2,7 2, ,1 2,9 3,4 3,3 2,9 2, ,9 2,6 3,1 3,2 3,0 2, ,9 2,6 3,3 3,3 2,9 2, ,0 2,7 3,2 3,3 3,1 2, ,3 2,7 3,2 3,4 3,3 2,9 SKALA: 0 = brak wiedzy, 4 = duża wiedza: (zna dzień, miesiąc, rok, ma określoną ocenę wprowadzenia stanu wojennego) Średnie wartości indeksu wiedzy i o stanie wojennym według wieku i Syntetyczny wskaźnik kompetencji w zakresie problematyki stanu wojennego, przybiera wartość od 0 (całkowity braku wiedzy) do 4 (wysoki poziom wiedzy). Wartość maksymalna = 4 przypisana zostaje respondentowi, który wykazuje się (1) znajomością roku oraz (2) daty dziennej wprowadzenia stanu wojennego, a także (3) określonym zdaniem na temat wprowadzenia stanu wojennego (tj. nie udzielił odpowiedzi trudno powiedzieć) i (4) określonym zdaniem na temat motywów wprowadzenia stanu wojennego (tj. nie udzielił odpowiedzi trudno powiedzieć). 6