ZARZĄDZANIE WODAMI OPADOWYMI NA PRZYŁADZIE MIASTA KILONIA. Dr. inż. Roman Edel Urząd Miasta Kilonia (Kiel / Niemcy)

Transkrypt

1 ZARZĄDZANIE WODAMI OPADOWYMI NA PRZYŁADZIE MIASTA KILONIA Dr. inż. Roman Edel Urząd Miasta Kilonia (Kiel / Niemcy)

2 1. Położenie geograficzne miasta Kilonia i struktura federalna państwa Niemiec 2. Lokalizacja geograficzna miasta i dane statystyczne dla Kilonii 3. Zagospodarowanie wód opadowych 4. Zadanie odprowadzania i oczyszczania ścieków 5. Struktura administracyjna Urzędu Miasta Kilonia 5.1 Organizacja działu odwodnienia miasta 5.2 Organizacja działu gospodarki wodnej, ochrony wód i ewidencji skażeń 5.3 Podział kompetencji w zarządzaniu wodami opadowymi 6. Generalny plan odwodnienia deszczowego miasta 6.1 Generalny plan odwodnienia deszczowego dla Kilonii 6.2 Zlewnie deszczowe na terenie Kilonii 6.3 Generalny plan odwodnienia deszczowego plan częściowy dla dzielnic Wik i Düsternbrook 6.4 Generalny plan odwodnienia deszczowego założenia obliczeniowe 7. Opłaty za odprowadzanie wód opadowych do kanalizacji deszczowej 7.1 Przepisy prawne jako podstawa poboru opłat za wody opadowe 7.2 Podstawa kalkulacji przy naliczaniu opłaty za odprowadzanie wód opadowych 7.3 Podstawa kalkulacji metody naliczania opłat za odprowadzanie wód opadowych 7.4 Opłata za odprowadzanie wód opadowych w Kilonii 8. Przykłady zagospodarowania wód opadowych

3 1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE MIASTA KILONIA I STRUKTURA FEDERALNA PAŃSTWA NIEMIEC Państwo niemieckie składa się z 16 krajów związkowych, które posiadają własne władze państwa związkowego. Na czele każdego państwa związkowego stoi premier (z wyjątkiem miast na prawach kraju związkowego, jak Berlin, Hamburg czy Brema). Każde z takich państw związkowych posiada swój parlament (odpowiednik sejmiku wojewódzkiego), który ustanawia własne administracyjne przepisy prawne (ustawy)

4 2. LOKALIZACJA GEOGRAFICZNA MIASTA I DANE STATYSTYCZNE DLA KILONII Państwo Niemcy Kraj związkowy Szlezwik-Holsztyn Powierzchnia 118,65 km² Liczba mieszkańców ok Liczba dzielnic 30 Miasto partnerskie Gdynia Zlewiska Bałtyk i Morze Północne

5 3. ZAGOSPODAROWANIE WÓD OPADOWYCH PODSTAWA PRAWNA Niemieckie Prawo wodne (niem. Wasserhaushaltsgesetz) dzieli wody na 2 kategorie (w niektórych krajach związkowych nawet 3): I i II kategorii, zależne jest to od ich ważności w gospodarce wodnej i ochronie przeciwpożarowej. Reguluje ono ochronę i gospodarkę wodami powierzchniowymi i gruntowymi a także przybrzeżnymi na poziomie federalnym. Po raz pierwszy uchwalono je 27 lipca Ostatnie zmiany wprowadzono 31 lipca Krajowe Prawa Wodne w poszczególnych krajach związkowych mogą wprowadzać jednak własne uzupełnienia, a nawet w pewnym zakresie zmiany.

6 3.1 ZAGOSPODAROWANIE WÓD OPADOWYCH OBIEG WODY W PRZYRODZIE opad atmosferyczny spływ powierzchniowy parowanie infiltracja spływ wód gruntowych

7 3.2 ZAGOSPODAROWANIE WÓD OPADOWYCH KIERUNKI DZIAŁANIA Zagospodarowanie wód opadowych ma na celu: Zmniejszenie negatywnego wpływu zjawisk pogodowych a zwłaszcza zjawisk ekstremalnych na otoczenie (np. zalewania, podtopienia, erozje) Zmniejszenie szczytowego dopływu opadu do odbiornika Odnowę zasobów wodnych wód gruntowych i powierzchniowych Poprawę jakości odprowadzanych wód opadowych Wzbogacenie terenów zurbanizowanych w infrastrukturę zieloną Polepszenie zarządzania siecią kanalizacyjną i wskazanie kierunków rozwoju urbanistycznego miasta

8 4. ZADANIE ODPROWADZANIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW Odprowadzanie ścieków sanitarnych i deszczowych w Niemczech jest zadaniem administracji publicznej. Jej organami mogą być: struktury własne (np. wydziały) działające w ramach administracji miasta lub gminy instytucje o formie publiczno-prawnej jako przedsiębiorstwo własne jednostek administracyjnych (niem. Eigenbetrieb) instytucje działające na terenie kilku jednostek administracyjnych jako kooperacja interkomunalna (niem. Zweckverband)

9 5. STRUKTURA ADMINISTRACYJNA URZĘDU MIASTA KILONIA Burmistrz Referat budownictwa i urbanistyki Wydział ochrony środowiska Wydział dróg, kanalizacji i konstrukcji inżynierskich Dział ds. odpadów i kontroli zanieczyszczeń Dział gospodarki wodnej, ochrony wód i ewidencji skażeń Dział ruchu drogowego Dział budowy dróg i ulic Dział konstrukcji inżynierskich Dział ochrony środowiska, oceny oddziaływań na środowisko, koordynacji energetycznej Dział odwodnienia miasta Dział administracji

10 5.1 ORGANIZACJA DZIAŁU ODWODNIENIA MIASTA Dział odwodnienia miasta Sieć kanalizacyjna Oczyszczalnia ścieków Odwodnienie posesji Zarządzanie siecią kanalizacyjną Projektowanie sieci kanalizacyjnej Budowa sieci kanalizacyjnej Utrzymanie sieci kanalizacyjnej

11 5.2 ORGANIZACJA DZIAŁU GOSPODARKI WODNEJ, OCHRONY WÓD I EWIDENCJI SKAŻEŃ Dział gospodarki wodnej, ochrony wód i ewidencji skażeń Gospodarka wodna Niższy Urząd Ochrony Wód Ochrona wód powierzchniowych Niższy Urząd Ochrony Wód Ewidencja skażeń i ochrona gruntu Niższy Urząd Ochrony Gruntu

12 5.3 PODZIAŁ KOMPETENCJI W ZARZĄDZANIU WODAMI OPADOWYMI Podział kompetencji w wydawaniu pozwoleń na odprowadzanie wód opadowych uzależniony jest od sposobu odprowadzania opadów do odbiornika wód opadowych. Za bezpośrednie odprowadzanie opadów do gruntu i wód gruntowych oraz powierzchniowych odpowiedzialny jest Wydział ochrony środowiska. Do uzyskania pozwolenia wodno-prawnego niezbędna jest ekspertyza podłoża gruntowego wykonana na zlecenie wnioskodawcy dokumentująca odpowiednią przepuszczalność wody do gruntu. Na odprowadzanie opadów do kanalizacji deszczowej odpowiednie pozwolenie wydaje Wydział dróg, kanalizacji i konstrukcji inżynierskich.

13 6. GENERALNY PLAN ODWODNIENIA DESZCZOWEGO MIASTA Zadaniem Generalnego planu odwodnienia deszczowego jest: 1. Przedstawienie stanu istniejącego sieci kanalizacji deszczowej oraz jej przepustowości wraz z jej infrastrukturą 2. Przedstawienie prognozy stanu i przepustowości sieci w perspektywie dalszego rozwoju i amortyzacji sieci i wyznaczenie kierunków działania / inwestycji na najbliższe lata oraz przedsięwzięć modernizacji / przebudowy sieci 3. Przedstawienie sieci po zrealizowaniu zaplanowanych inwestycji na przebudowę i modernizację oraz dalszy rozwój sieci kanalizacyjnej. Ważnym elementem tej analizy jest ustalenie potencjalnych zurbanizowanych obszarów okresowo zalewanych oraz elementów o zbyt małej przepustowości.

14 6.1 GENERALNY PLAN ODWODNIENIA DESZCZOWEGO DLA KILONII Generalny plan odwodnienia deszczowego (GEP RW) 2 zlewiska - morza Bałtyckiego i Północnego 4 główne zlewnie deszczowe z 58 km² powierzchni miasta (49%) odprowadzane są wody opadowe przez około 600 km miejskich kanałów deszczowych 260 wylotów kanalizacji deszczowej do odbiorników, w tym: ok. 60 do Bałtyku, kanału kilońskiego i rzeki Schwentiny ok. 200 do zbiorników wodnych i rzeki Eider 34 zbiorniki retencyjne powierzchniowe w tym: 27 w ewidencji działu odwodnienia 1 w ewidencji miasta, ale nie działu odwodnienia 4 w ewidencji Inwestora rozwoju kraju Szl-Hol. (LEG) 1 w ewidencji kraju związkowego Szlezwik-Holsztyn 1 w ewidencji Krajowego Zarządu Autostrad

15 6.2 ZLEWNIE DESZCZOWE NA TERENIE KILONII Zlewnie deszczowe w Kilonii: zatoka kilońska (zielona) rzeka Schwentine (różowa) kanał kiloński (żółta) rzeka Eider (fioletowa) Zlewiska: Morza Bałtyckiego to zlewnia zatoki kilońskiej, kanału kilońskiego i rzeki Schwentiny Morza Północnego to zlewnia rzeki Eider

16 6.3 GENERALNY PLAN ODWODNIENIA DESZCZOWEGO PLAN CZĘŚCIOWY DLA DZIELNIC WIK I DÜSTERNBROOK Generalny plan odwodnienia deszczowego dla Kilonii składa się z 15 planów częściowych obejmujących swym zasięgiem kilka dzielnic i stanowiących pewien powiązany ze sobą obszar. Poszczególne plany częściowe mogą być opracowywane niezależnie od siebie. Finansowanie sieci kanalizacyjnej odbywa się z budżetu generowanego z opłat za ścieki sanitarne i deszczowe niezależnie od ogólnego budżetu miejskiego. Generalny plan odwodnienia deszczowego dla dzielnic Wik i Düsternbrook obejmuje w sumie 59 wylotów kanalizacji deszczowej, w tym do zatoki kilońskiej 34, kanału kilońskiego 21 i innych odbiorników 4.

17 6.4 GENERALNY PLAN ODWODNIENIA ZAŁOŻENIA OBLICZENIOWE Danymi wyjściowymi dla obliczania pojedynczej zlewni częściowej jest ustalenie jej powierzchni w zakresie jej granic oraz przyjęcia stopnia jej umocnienia (uszczelnienia) dla powierzchni już odwadnianych oraz planowanych w przyszłości do odwodnienia. Przy ustalaniu powierzchni i stopnia umocnienia wyróżnia się dwa podstawowe typy powierzchni: drogi, ulice i place o przyjętym wsp. spływu 0,95 oraz powierzchnie zabudowane, dla których współczynnik ten przyjmowany jest zależnie od gęstości zabudowy. Proces obliczeniowy obciążenia opadami przeprowadzany został w kilku krokach: wyznaczenie wskaźnika pilności modernizacji (RDS) hydrauliczny dowód przepustowości dla dopływu wód do cieków powierzchniowych hydrauliczny dowód nadpiętrzenia w kanałach hydrauliczny dowód podtapiania / zatapiania terenu Obliczenia sieci kanalizacji deszczowej opracowano dla różnych deszczy modelowych uzyskanych ze stacji pomiarowej Kiel-Kronshagen oraz porównania tych danych z atlasem KOSTRA.

18 6.4 GENERALNY PLAN ODWODNIENIA ZAŁOŻENIA OBLICZENIOWE Dla sprawdzania nadpiętrzenia w kanałach przyjęto częstotliwości deszczu c=0,5 roku i czas T=60 minut (t.j. najwyższe obciążenie dla tej sieci kanalizacyjnej). Dla sprawdzania pilności modernizacji RDS przyjęto częstotliwość deszczu c=1 rok. Wynik obliczeniowy dla poszczególnych odcinków sieci kanalizacyjnej przedstawiono w postaci wskaźnika pilności modernizacji w skali od 0 (modernizacja niepotrzebna) do 3 (modernizacja niezbędna). W Generalnym planie odwodnienia deszczowego do modernizacji zakwalifikowano odcinki sieci o wskaźniku RDS 2 i 3. Dowód przepustowości dla dopływu wód do cieków powierzchniowych przeprowadzono dla deszczów długotrwałych o czasie 180 minut i częstotliwości c=10 lat. Dla hydraulicznego dowodu zatapiania terenu posłużono się symulacją z użyciem deszczu z który odpowiada w przybliżeniu deszczowi 90 minutowemu o c=20 lat.

19 6.4.1 PLAN CZĘŚCIOWY WIK-DÜSTERNBROOK MODERNIZACJA NR 13

20 7. OPŁATY ZA ODPROWADZANIE WÓD OPADOWYCH DO KANALIZACJI DESZCZOWEJ Cel poboru opłat: pokrycie kosztów związanych z eksploatacją, utrzymaniem, konserwacją i administracją sieci kanalizacyjnej wraz z instalacjami i urządzeniami wchodzących w jej skład oraz oprocentowaniem zainwestowanego kapitału. Do opłat zobowiązana jest każda osoba prywatna, przedsiębiorstwo, instytucja oraz gmina. Co wynika z systemu poboru opłat za odprowadzanie wód opadowych? Zaletą systemu naliczania opłat jest pobudzenie inicjatywy płatnika do zagospodarowania wód opadowych na terenie swojej posesji, np. przez : infiltrację do gruntu (niezbędne badania właściwości gruntu) odparowanie retencję w zbiornikach powierzchniowych lub podziemnych zagospodarowanie na zielonych dachach, które wpływają na redukcję spływu opadu

21 7.1 PRZEPISY PRAWNE JAKO PODSTAWA POBORU OPŁAT ZA WODY OPADOWE Na podstawie obowiązujących przepisów administracyjnych w kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn (tzw. Kommunalabgabengesetz) władze miast są zobowiązane do przyjęcia uchwały o wysokości opłaty za ścieki (sanitarne i deszczowe) odprowadzane do kanalizacji. Rada Miasta Kilonia przyjęła stosowną uchwałę o poborze opłat za korzystanie z kanalizacji komunalnej (niem. Gebührensatzung) na swoim terenie administracyjnym.

22 7.2 PODSTAWA KALKULACJI PRZY NALICZANIU OPŁATY ZA ODPROWADZANIE WÓD OPADOWYCH Opłaty na odprowadzanie wód opadowych do komunalnej kanalizacji deszczowej naliczane są w zależności od: wielkości powierzchni zabudowanych (budynki mieszkalne, biurowe, fabryki, garaże) powierzchni zadaszonych (np. zadaszone miejsca postojowe dla samochodów) powierzchni uszczelnionych (chodniki, miejsca postojowe dla samochodów, wjazdy) z których wody spływają w sposób bezpośredni lub pośredni do kanalizacji deszczowej. Sposób naliczania opłat przygotowywany jest zazwyczaj przez administrację miasta lub gminy i następnie zatwierdzany w formie uchwały Rady Miasta lub Gminy.

23 7.3 PODSTAWA KALKULACJI METODY NALICZANIA OPŁAT ZA ODPROWADZANIE WÓD OPADOWYCH Stosowane modele ustalania opłat w Niemczech: a) opłata według uszczelnionej powierzchni naliczana jest jako iloczyn zlewni zredukowanej i opłaty jednostkowej z dokładnością do 1 m²; b) opłata naliczana jest w sposób tabelaryczny, np. za pierwsze X m² przyjmowana jest opłata podstawowa, a następnie za każde rozpoczęte Y m² dodawana jest opłata dodatkowa (opłata tabelaryczna schodkowa, tzn. po przekroczeniu pierwszego podstawowego - progu obliczeniowego następuje wzrost opłaty o stałą wartość przy każdym następnym progu obliczeniowym), c) lub też za każdą rozpoczętą powierzchnię o wielkości X m² przyjmowana jest opłata podstawowa (opłata tabelaryczna podstawowa, tzn. wzrost opłaty o stałą wartość po przekroczeniu kolejnego progu obliczeniowego).

24 7.4 OPŁATA ZA ODPROWADZANIE WÓD OPADOWYCH W KILONII Opłata za odprowadzanie wód i ścieków opadowych do kanalizacji komunalnej w Kilonii pobierana jest według metody tabelarycznej schodkowej. Oznacza to, że opłata podstawowa pobierana jest za pierwsze 60 m² powierzchni zlewni zredukowanej. Za każde następne rozpoczęte 20 m² następuje wzrost schodkowy. Opłata podstawowa wynosi 33, a za każdy następny próg wynosi 11. Przy stosowaniu dodatkowych zabiegów w celu redukcji odpływu do kanalizacji stosuje się następujące współczynniki redukcyjne: 50% dla zielonych dachów i powierzchni zdrenowanych z odpływem do kanalizacji deszczowej 75% dla powierzchni odwadnianych za pomocą zdrenowanych muld z odpływem awaryjnym do kanalizacji deszczowej (opłata 25% należnej sumy bez redukcji) 100% dla powierzchni odwadnianych za pomocą zdrenowanych muld bez odpływu awaryjnego do kanalizacji deszczowej (zwolnienie z opłat).

25 8.1 PRZYKŁAD ZIELONEGO DACHU

26 8.2 PRZYKŁAD ZIELONYCH DACHÓW NA OSIEDLU METTENHOF

27 8.3 PRZYKŁAD ZBIORNIKÓW RETENCYJNYCH W ZABUDOWIE MIESZKANIOWEJ

28 8.4 PRZYKŁAD ZBIORNIKÓW RETENCYJNYCH W ZABUDOWIE MIESZKANIOWEJ

29 8.4 PRZYKŁAD ZBIORNIKÓW RETENCYJNYCH W ZABUDOWIE MIESZKANIOWEJ

30 Dziękuję Państwu za uwagę