Uwagi w do art. 1 projektu ustawy

Transkrypt

1

2 Warszawa, dnia 25 maja 2015 r. PROPOZYCJE ZMIAN DO PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O UDZIELANIU CUDZOZIEMCOM OCHRONY NA TERYTORIUM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW (Projekt przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 12 maja 2015 r.) Uwagi w do art. 1 projektu ustawy Zmiany w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ( Dz. U. z 2012 r. poz. 680, z 2013 r. poz oraz z 2014 r. poz. 1004) Brzmienie przepisu w projekcie ustawy lub w ustawie Proponowana zmiana Uzasadnienie zmiany Art. 9 Dane cudzoziemca, na podstawie których jest możliwe ustalenie, że: 1) postępowanie w sprawie udzielenia albo Art. 9 wyodrębnienie ustępów o treści: 1. Żadne informacje dotyczące cudzoziemca nie mogą być udostępniane ani pozyskiwane od podmiotów, wobec których istnieje uzasadnione domniemanie, ze dopuszczają się prześladowań lub wyrządzają poważną 1 Propozycja dotyczy wprowadzenia całkowitego zakazu kontaktowania się przez władze polskie z podmiotami, co do których istnieje domniemanie, że dopuszczały lub mogą dopuszczać się prześladowań wobec wnioskodawcy. Projektowane (jak i obecne) brzmienie art. 9 ustawy

3 pozbawienia ochrony międzynarodowej lub udzielenia albo pozbawienia azylu wobec cudzoziemca jest w toku lub zakończyło się, 2) cudzoziemcowi nadano albo odmówiono nadania statusu uchodźcy, 3) cudzoziemcowi udzielono albo odmówiono udzielenia azylu, 4) cudzoziemcowi udzielono albo odmówiono udzielenia ochrony uzupełniającej - nie mogą być udostępniane ani pozyskiwane od podmiotów, wobec których istnieje uzasadnione domniemanie, ze dopuszczają się prześladowań lub wyrządzają poważną krzywdę. krzywdę. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w sytuacji, gdy wobec cudzoziemca toczy się postępowanie wszczęte na skutek złożenia przez cudzoziemca kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. 2 nie wyznacza wystarczającego standardu ochrony wnioskodawcy przed uzyskaniem informacji o nim przez potencjalnych sprawców represji odpowiadających prześladowaniu lub poważnej krzywdzie. Proponowane rozwiązanie nie oddaje przy tym w pełni treści odpowiednich postanowień dyrektywy 2013/32/UE, ponieważ projektowany art. 9 odnosi się tylko do informacji, na podstawie których jest możliwe ustalenie, że postępowanie w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej jest w toku lub zakończyło się oraz że cudzoziemcowi udzielono lub odmówiono udzielenia jednej z form ochrony międzynarodowej. Tym samym, projektowane brzmienie przepisu art. 9 nie uwzględnia wbrew art. 30 pkt b dyrektywy 2013/32/UE zakazu uzyskiwania jakichkolwiek informacji od domniemanego sprawcy lub sprawców prześladowania lub poważnych krzywd w sposób, który doprowadziłby do uzyskania przez takie osoby bezpośredniej informacji o fakcie wystąpienia z wnioskiem przez danego wnioskodawcę oraz mógłby zagrozić integralności fizycznej wnioskodawcy lub osób pozostających na jego utrzymaniu bądź wolności i bezpieczeństwu członków jego rodziny pozostających w kraju pochodzenia. Praktyka ustalania tożsamości wnioskodawcy przez Straż Graniczną, która polega na potwierdzaniu tożsamości wnioskodawców w placówkach dyplomatycznych krajów pochodzenia (także

4 Art. 25 ust Cudzoziemiec, który składa wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, zwany dalej, wnioskodawcą", może złożyć ten wniosek, także w imieniu następujących osób towarzyszących mu i zależnych od niego ze względów ekonomicznych, zdrowotnych lub ze względu na wiek: 1) osoby pozostającej z cudzoziemcem w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim, zwanej dalej małżonkiem"; 2) małoletniego dziecka wnioskodawcy i małżonka, w tym także dziecka przysposobionego, niepozostającego w związku małżeńskim; 3) małoletniego dziecka wnioskodawcy, w tym także dziecka przysposobionego, Art. 25 ust Cudzoziemiec, który składa wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, zwany dalej, wnioskodawcą", może złożyć ten wniosek, także w imieniu następujących, towarzyszących mu osób: 1) osoby pozostającej z cudzoziemcem w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim, zwanej dalej małżonkiem"; 2) małoletniego dziecka wnioskodawcy i małżonka, w tym także dziecka przysposobionego, niepozostającego w związku małżeńskim; 3) małoletniego dziecka wnioskodawcy, w tym także dziecka przysposobionego, niepozostającego w związku małżeńskim; 4) małoletniego dziecka małżonka, w tym 3 poprzez, tzw. wywiad konsularny, czyli bezpośredni kontakt wnioskodawcy z pracownikami konsulatu) może powodować, że nawet bez przekazania informacji o rodzaju toczącego się postępowania, władze kraju pochodzenia mogą dojść do wniosku, że dana osoba ubiega się o udzielenie ochrony międzynarodowej na terytorium RP. To może z kolei stworzyć zagrożenie dla samych wnioskodawców (po ich ewentualnym powrocie do kraju pochodzenia), jak również dla członków ich rodzin pozostałych w kraju pochodzenia. Zgłoszona propozycja ma na celu zapewnienie, aby małżonek oraz małoletnie dziecko wnioskodawcy lub jego małżonka, mieli możliwość bycia objętymi jednym postępowaniem bez konieczności badania dodatkowych występujących między nimi zależności. Z drugiej strony, definicja osoby zależnej (która może być objęta tym samym wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej, co osoba, pod której zależnością pozostaje) powinna w naszej ocenie zostać rozszerzona podmiotowo także na osoby, które nieujęte w art. 25 ust. 1 pkt 1, 2, 3 i 4, a które wykazują określonego rodzaju związki z wnioskodawcą (zależność ze względów ekonomicznych, zdrowotnych lub ze względu na wiek, np. osoba starsza wymagająca opieki, taka jak dorosły rodzic). W naszym przekonaniu, dopiero taka regulacja mogłaby zostać uznana za w pełni odpowiadającą art. 7 ust. 2 dyrektywy 2013/32/UE.

5 niepozostającego w związku małżeńskim; 4) małoletniego dziecka małżonka, w tym także dziecka przysposobionego, niepozostającego w związku małżeńskim. Art. 29 ust Organ Straży Granicznej na wniosek wnioskodawcy, zapewnia przedstawicielom organizacji międzynarodowych lub pozarządowych, zajmujących się udzielaniem pomocy cudzoziemcom, w tym pomocy prawnej, dostęp do wnioskodawcy, który złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w przejściu granicznym. także dziecka przysposobionego, niepozostającego w związku małżeńskim, 5) innych osób, zależnych od niego ze względów ekonomicznych, zdrowotnych lub ze względu na wiek. Art. 29 ust Organ Straży Granicznej na wniosek lub za zgodą wnioskodawcy, zapewnia przedstawicielom organizacji międzynarodowych lub pozarządowych, zajmujących się udzielaniem pomocy cudzoziemcom, w tym pomocy prawnej, dostęp do wnioskodawcy, który złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w przejściu granicznym. Zgodnie z obecnym brzmieniem projektu małżonek i małoletnie dziecko będzie mogło zostać objęte jednym wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej z wnioskodawcą, jedynie wówczas, jeśli organ I instancji dodatkowo uzna, że między tymi osobami zachodzą zależności o określonym w tym przepisie charakterze. W proponowanym brzmieniu art. 29 ust. 2 projektodawca uzależnił prawo przedstawicieli organizacji pozarządowych do uzyskania bezpośredniego dostępu do wnioskodawcy od uprzedniego złożenia przez taką osobę wniosku o umożliwienie mu skorzystania z tego rodzaju kontaktu. W naszej ocenie, tego rodzaju regulacja nie stanowi prawidłowej transpozycji do prawa polskiego przepisu art. 8 ust. 2 dyrektywy 2013/32/UE, zgodnie z którym: Państwa członkowskie zapewniają, aby organizacje i osoby świadczące pomoc i doradztwo wnioskodawcom miały rzeczywisty dostęp do wnioskodawców obecnych na przejściach granicznych, w tym do stref tranzytowych, na granicach zewnętrznych. Dostęp ten ograniczyć można jedynie w przypadku, gdy na mocy prawa krajowego jest to obiektywnie konieczne ze względów bezpieczeństwa, porządku publicznego lub administracyjnego zarządzania danymi przejściami granicznymi, pod warunkiem, że dostęp nie zostanie tym samym drastycznie ograniczony lub uniemożliwiony. 4

6 Szczególnego podkreślenia wymaga przy tym, iż prawodawca europejski nie wskazuje w przywołanym przepisie dyrektywy 2013/32/UE wniosku cudzoziemca o udzielenie mu możliwości osobistego kontaktu z przedstawicielami takich organizacji jako warunku uzyskania przez te organizacje dostępu do wnioskodawcy. Wydaje się zatem, że pozostawienie proponowanego przez projektodawcę brzmienia art. 29 ust. 2 mogłoby uczynić prawo cudzoziemców do dostępu do informacji prawnej o postępowaniu azylowym od najwcześniejszego jej etapu jedynie iluzorycznym. W naszej ocenie, zmiana w obrębie art. 29 ust. 2 powinna opierać się na dokładniejszym odzwierciedleniu pierwowzoru projektowanego przepisu, tj. art. 8 ust. 2 dyrektywy 2013/32/UE i wprowadzeniu do prawa polskiego generalnej zasady dostępu organizacji pozarządowych i międzynarodowych, udzielających pomocy cudzoziemcom do osób ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej, przebywających w przejściach granicznych. 5 Innymi słowy, prawidłowa implementacja art. 8 ust. 2 ww. dyrektywy nastąpi w naszym przekonaniu wówczas, gdy zapewni się, aby w obrębie przejścia granicznego byli obecni lub mogli w krótkim odstępie czasu się znaleźć przedstawiciele organizacji pozarządowych lub międzynarodowych, zaś jedynie od cudzoziemca będzie zależeć czy zechce skorzystać z pomocy obecnych lub

7 Art Szef Urzędu może dokonać oceny, o której mowa w ust. 1, w każdym czasie do zakończenia postępowania, gdy wyjdą na jaw nowe okoliczności dotyczące wnioskodawcy lub osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje. Art. 69f 2. Adwokat, radca prawny albo osoba, o której mowa w ust. 1 pkt 2, odmawiając udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej z ważnych powodów, informują cudzoziemca uprawnionego o innych adwokatach, radcach prawnych lub osobach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze województwa. Art. 68 ust Szef Urzędu dokonuje oceny, o której mowa w ust. 1 bezzwłocznie po złożeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej oraz w każdym czasie do zakończenia postępowania, gdy wyjdą na jaw nowe okoliczności dotyczące wnioskodawcy lub osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje. Art. 69f zmiana treści ust. 2 i 3 oraz dodanie ust. 2a i 4 2. Adwokat albo radca prawny, odmawiając udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej z ważnych powodów, informują cudzoziemca uprawnionego o innych adwokatach, radcach prawnych lub osobach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze województwa. 2a. W przypadku gdy zatrudniona w organizacji pozarządowej prowadzącej 6 przybyłych tam osób. Propozycja dotyczy wskazania terminu w którym dokonuje się identyfikacji osób szczególnie wrażliwych. W celu pełnej transpozycji art. 22 dyrektywy 2013/33/UE oraz art. 24 ust. 1 dyrektywy 2013/32/UE należy doprecyzować, że ocena czy dana osoba wymaga szczególnego traktowania musi być dokonywana w rozsądnym terminie po złożeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. Transpozycja powyższego przepisu dyrektywy wymaga także włączenia do przepisów krajowych gwarancji, iż szczególne potrzeby zostaną uwzględnione także w sytuacji, gdy ujawnią się na późniejszym etapie postępowania. Zgłaszana przez nas propozycja ma na celu zapewnienie większej spójności uregulowaniom projektu ustawy w części, w której dotyczą one nieodpłatnej pomocy prawnej. Należy podkreślić, że zgodnie z wskazanym w projekcie ustawy katalogiem podmiotów uprawnionych do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej cudzoziemcom ubiegającym się o ochronę międzynarodową, prawnik zatrudniony w organizacji pozarządowej (art. 69 f ust. 1 pkt 2) nie będzie miał pozycji w równym stopniu samodzielnej, jak będzie to miało miejsce w przypadku adwokata lub radcy prawnego. Prawo

8 3. Adwokat, radca prawny albo osoba, o której mowa w ust. 1 pkt 2, są obowiązani zapewnić zastępstwo, w przypadku gdy osobiście nie będą w stanie udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej. działalność pożytku publicznego uprawnionej do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej osoba, o której mowa w art. 69f ust. 1 pkt 2, odmawia z ważnych powodów udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej, organizacja ta informuje cudzoziemca uprawnionego o adwokatach, radcach prawnych lub osobach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze województwa. 3. Adwokat albo radca prawny są obowiązani zapewnić zastępstwo, w przypadku gdy osobiście nie będą w stanie udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej. 4. W przypadku gdy zatrudniona w organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego uprawnionej do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej osoba, o której mowa w art. 69f ust. 1 pkt 2, nie będzie w stanie osobiście udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej, organizacja ta jest obowiązana zapewnić zastępstwo innej osoby spełniającej warunki określone w ust. 1. takich osób do udzielania pomocy prawnej cudzoziemcom wynikać będzie z jednej strony z osobistego doświadczenia zawodowego i kwalifikacji samego poradnika, jak i z doświadczenia i wiarygodności danej organizacji pozarządowej, wpisanej na listę prowadzoną przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Mając powyższe na uwadze, zasadnym wydaje się silniejsze związanie osoby cudzoziemca, któremu udzielana jest nieodpłatna pomoc prawna z organizacją, w której zatrudniony jest prawnik, udzielający mu bezpośrednio wsparcia prawnego. W tym celu proponujemy częściową modyfikację brzmienia ust. 2 i 3 oraz dodanie do art. 69f ust. 2a i 4. Art Pomoc socjalną i opiekę medyczną Art. 74 dodanie ust. 2a 1. Pomoc socjalną i opiekę medyczną Uważamy, że konstytucyjne prawo do sądu (w jego aspekcie formalnoprawnym i materialnoprawnym) nie może być ograniczane okolicznościami natury socjalno-ekonomicznej. Pozbawienie cudzoziemca 7

9 zapewnia się w okresie: 1) postępowania w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej, począwszy od dnia zgłoszenia się cudzoziemca w ośrodku, z tym że w sytuacjach szczególnych, związanych z zagrożeniem życia lub zdrowia cudzoziemca, opieka medyczna przysługuje od dnia złożenia przez cudzoziemca wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej; 2) 2 miesięcy od dnia doręczenia decyzji ostatecznej w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej albo przez okres 14 dni od dnia doręczenia decyzji ostatecznej o umorzeniu postępowania, w przypadku gdy postępowanie w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej zostało umorzone. zapewnia się w okresie: 1) postępowania w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej, począwszy od dnia zgłoszenia się cudzoziemca w ośrodku, z tym że w sytuacjach szczególnych, związanych z zagrożeniem życia lub zdrowia cudzoziemca, opieka medyczna przysługuje od dnia złożenia przez cudzoziemca wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej; 2) 2 miesięcy od dnia doręczenia decyzji ostatecznej w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej albo przez okres 14 dni od dnia doręczenia decyzji ostatecznej o umorzeniu postępowania, w przypadku gdy postępowanie w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej zostało umorzone. 2a. W przypadku gdy wnioskodawca złożył skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na decyzję o odmowie nadania mu statusu uchodźcy lub decyzję o odmowie udzielenia mu ochrony uzupełniającej wraz z wnioskiem o wstrzymanie jej wykonania, okres udzielania pomocy socjalnej i opieki medycznej ulega przedłużeniu do dnia rozpoznania przez wojewódzki sąd administracyjny skargi cudzoziemca. 8 prawa do wsparcia socjalnego ze strony RP w okresie oczekiwania na wydanie przez wojewódzki sąd administracyjny postanowienia w sprawie wniosku takiej osoby o wstrzymanie wykonania wydanej jej decyzji Rady do Spraw Uchodźców mogłoby powodować, iż wiele osób w obawie o utratę jakichkolwiek środków finansowych, opieki medycznej, znalezienie się w swoistej szarej strefie przez taką sytuację obiektywną, nie decydowałoby się na złożenie skargi. Pragniemy podkreślić, że taka ich decyzja nie byłaby jednak swobodna wymuszałaby ją sytuacja, w której potencjalni skarżący musieliby się znaleźć. W celu uniknięcia tego rodzaju przypadków, jak również wyeliminowania częstej jak się wydaje obecnie praktyki składania przez cudzoziemców kolejnych wniosków azylowych jedynie w tym celu, aby uzyskać dostęp do wsparcia socjalnego państwa polskiego w okresie oczekiwania przez nich na rozstrzygnięcia sądu administracyjnego (w sprawie ze skargi na decyzję Rady do Spraw Uchodźców wydaną w pierwszym postępowaniu), proponujemy dodanie do art. 74 dodatkowego ustępu. Stoimy na stanowisku, że wstrzymanie wykonania zaskarżonej przez cudzoziemca decyzji powodować będzie co potwierdza dotychczasowa praktyka Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, który po wstrzymaniu wykonania ponownie rozpoczyna

10 9 udzielanie cudzoziemcom pomocy socjalnej i opieki medycznej stan prawny taki, jak gdyby decyzja Rady do Spraw Uchodźców w ogóle nie została wydana. Co za tym idzie, mając na uwadze fakt, że zdarza się, że sądy administracyjne wstrzymują wykonanie negatywnych decyzji wydawanych przez Radę do Spraw Uchodźców, brak jest w naszym przekonaniu podstaw, aby czasowo pozbawiać cudzoziemców oczekujących na postanowienie WSA w Warszawie prawa do pomocy socjalnej i opieki medycznej zapewnianej przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Podkreślenia wymaga przy tym, że zgłaszana w tym miejscu propozycja ma charakter autonomiczny wobec propozycji zgłaszanych przez nad do art. 299, art. 302 i art. 305 ustawy o cudzoziemcach (poniżej). Niezależnie od tego czy wobec cudzoziemca zostanie równolegle wszczęte (w okresie postępowania przed WSA) postępowanie w sprawie o zobowiązanie go do powrotu czy też nie, niehumanitarnym byłoby pozbawianie osób oczekujących na orzeczenie WSA (i nawet równolegle na decyzję organu SG w sprawie o zobowiązanie do powrotu) prawa do jakiejkolwiek pomocy ze strony państwa polskiego, szczególnie mając na względzie, że osoby oczekujące na orzeczenie WSA nie mają prawa do podjęcia legalnej pracy w Polsce. Art. 81 ust. 3 Art. 81 ust. 3 Propozycja dotyczy wykreślenia obowiązku

11 3. W przypadku gdy cudzoziemiec nie wyraża zgody na badania lekarskie lub niezbędne zabiegi sanitarne ciała i odzieży, Szef Urzędu zawiadamia o tym państwowego inspektora sanitarnego albo państwowego inspektora sanitarnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, właściwego ze względu na miejsce położenia ośrodka i wydaje decyzję w sprawie udzielenia pomocy socjalnej w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości polowy świadczenia pieniężnego udzielanego w przypadkach, o których mowa w art. 72. Art Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia: 1) wysokość jednorazowej pomocy pieniężnej lub wartość bonów towarowych na zakup odzieży i obuwia, związanych z pobytem w ośrodku; 2) wysokość stałej pomocy pieniężnej na zakup środków higieny osobistej, kieszonkowego oraz ekwiwalentu pieniężnego w zamian za wyżywienie, związanych z pobytem w ośrodku; 3) wysokość świadczenia pieniężnego na pokrycie we własnym zakresie kosztów 3. W przypadku gdy cudzoziemiec nie wyraża zgody na badania lekarskie lub niezbędne zabiegi sanitarne ciała i odzieży, Szef Urzędu zawiadamia o tym państwowego inspektora sanitarnego albo państwowego inspektora sanitarnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, właściwego ze względu na miejsce położenia ośrodka. Art. 86 dodanie ust W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw wewnętrznych uwzględni zasady waloryzacji świadczeń, o których mowa w tym przepisie. 10 wydawania przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców decyzji o obniżeniu wysokości świadczenia pieniężnego w przypadku niewyrażenia przez cudzoziemca zgody na poddanie się badaniom lekarskim i zabiegom sanitarnym. Niewyrażenie przez cudzoziemca zgody na poddanie się ww. badaniom i zabiegom nie stanowi prawnie dopuszczalnej przesłanki ograniczenia świadczeń materialnych wskazanej w art. 20 ust. 1-3 dyrektywy. Z treści art. 20 ust. 4 dyrektywy jasno wynika, iż sankcje mogą wynikać wyłącznie z naruszenia reguł obowiązujących w ośrodku lub szczególnie agresywnego zachowania. Propozycja dotyczy wprowadzenia zasad waloryzacji świadczeń wypłacanych cudzoziemcom ubiegającym się o udzielenie ochrony międzynarodowej. Obecnie wypłacane świadczenia w ramach pomocy socjalnej dla osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy w Polsce nie spełniają standardów określonych w art. 17 ust. 2 dyrektywy 2013/33/UE, gdyż świadczenia te nie zapewniają odpowiedniego poziomu życia, gwarantującego wnioskodawcom i członkom ich rodzin utrzymanie i ochronę zdrowia fizycznego i psychicznego. Kwota świadczenia pieniężnego na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu w Polsce wynosi obecnie 25 zł dziennie na osobę samotnie

12 pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 4) wysokość pomocy na pokrycie kosztów wyżywienia cudzoziemca w podróży w związku z dobrowolnym powrotem do kraju, do którego cudzoziemiec ma prawo wjazdu, lub przeniesieniem do innego państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na podstawie rozporządzenia 604/2013; 5) termin i sposób wypłaty świadczeń, o których mowa w pkt 1-4; 6) wysokość stawki dziennej wyżywienia zbiorowego w ośrodku. 2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw wewnętrznych uwzględni: 1) minimalne koszty uzupełnienia odzieży cudzoziemca w celu jej dostosowania do pory roku; 2) koszty nabycia podstawowych środków higieny osobistej; 3) konieczność zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb cudzoziemca oraz jego rodziny; 4) liczbę członków rodziny cudzoziemca; 5) zróżnicowanie wysokości kieszonkowego ze względu na działania cudzoziemca na rzecz ośrodka i przebywających w nim osób; gospodarującą i odpowiednio mniej w przypadku pobytu w Polsce z członkami rodziny. Kwota ta nie była waloryzowana od 2005 r. Podobnie nie podlegały waloryzacji kwoty jednorazowej i stałej pomocy pieniężnej dla osób przebywających w ośrodku. Kwota wypłacana cudzoziemcom na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu (ok. 750 zł miesięcznie dla osoby samotnie gospodarującej) są niższe niż minimum socjalne (wyznaczające próg ubóstwa), które w 2014 r. wynosiło 1070,99 zł miesięcznie dla jednoosobowego gospodarstwa domowego i niewiele wyższe niż minimum egzystencji, które wynosiło odpowiednio 544,09 zł. W związku z powyższym proponujemy rozwiązanie, wedle którego kompetencją ministra właściwego do spraw wewnętrznych byłoby wskazanie zasad waloryzacji świadczeń i pomocy pieniężnej. 11

13 6) konieczność zapewnienia odpowiedniego dostępu do pomocy dla cudzoziemców przy określaniu terminu i sposobu jej wypłaty. Art. 87 ust Znaczne prawdopodobieństwo ucieczki wnioskodawcy lub osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje, istnieje w szczególności, gdy osoby te: Art. 87 ust Prawdopodobieństwo ucieczki wnioskodawcy lub osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje, istnieje w szczególności, gdy osoby te: Propozycja dotyczy tego, aby przepis wskazywał czym jest ryzyko ucieczki, a nie znaczne ryzyko ucieczki. Proponowane rozwiązanie wynika bezpośrednio z treści art. 2 lit n rozporządzenia 604/ ) nie dysponują dokumentami poświadczającymi ich tożsamość w chwili składania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej lub 2) przekroczyły lub usiłowały przekroczyć granicę wbrew przepisom prawa, chyba że przybyły bezpośrednio z terytorium, na którym ich życiu lub wolności zagrażało niebezpieczeństwo prześladowania lub ryzyko wyrządzenia poważnej krzywdy, oraz przedstawiły wiarygodne przyczyny nielegalnego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i złożyły wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej niezwłocznie po przekroczeniu granicy, lub 3) wjechały na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie obowiązywania wpisu do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany, lub do Systemu Informacyjnego Schengen do ce1ów odmowy wjazdu. Ocena tego czy dana sytuacja uzasadnia przyjęcie, że wystąpiło znaczne ryzyko ucieczki powinna zostać dokonana każdorazowo przez sąd na podstawie oceny indywidualnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu, wskazówek (odnośnie identyfikacji ryzyka ucieczki) określonych w przepisie art. 87 ust. 2. Innymi słowy, zgodnie z proponowaną zmianą każde przekroczenie granicy RP wbrew przepisom (w sytuacji opisanej w art. 87 ust. 2 pkt 2) oznaczać będzie, że istnieje ryzyko ucieczki cudzoziemca, lecz to sąd będzie oceniał czy to ryzyko ucieczki jest w konkretnym przypadku znaczne. Taka regulacja pozwalałaby na rzeczywistą stopniowalność istniejącego po stronie cudzoziemca ryzyka ucieczki. Prawdopodobnie będzie ono musiało zostać uznane za bardziej realne (znaczne) w sytuacji skumulowania przesłanek z art. 87 ust. 2 (np. brak dokumentów 12

14 Art. 88 ust Wnioskodawcę lub osobę, w imieniu której wnioskodawca występuje, w przypadkach, o których mowa wart. 87 ust. 1 pkt 1-3 i 5, można zobowiązać do: Art. 88 ust Wnioskodawcę lub osobę, w imieniu której wnioskodawca występuje, w przypadku, o którym mowa w art. 87 ust. 1 pkt 1-5, można zobowiązać do: tożsamości, nielegalne przekroczenie granicy oraz obowiązywanie wpisu danych cudzoziemca do wykazu), zaś za mniej realne w przypadku, gdy wystąpi tylko jedna ze wskazanych w tym przepisie okoliczności. Wydaje się, że dobrym przykładem konieczności stopniowalności ryzyka ucieczki cudzoziemca może być również fakt jednokrotnego lub wielokrotnego naruszenia przez niego zasad przekraczania granicy państwowej w tym drugim przypadku ryzyko ucieczki byłoby w sposób oczywisty bardziej znaczny niż w sytuacji pierwszego nielegalnego przekroczenia granicy. Propozycja dotyczy tego, aby zagwarantować możliwość zastosowania wolnościowych środków zapobiegawczych także w sytuacjach wskazanych w art. 87 ust. 1 pkt 4 ustawy, tj. gdy zatrzymania cudzoziemca wymagają względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. 1) zgłaszania się w określonych odstępach czasu do wskazanego organu, 2) wpłaty zabezpieczenia pieniężnego w określonej wysokości, nie niższej niż dwukrotność minimalnego wynagrodzenia przewidzianego w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu za pracy, 3) zamieszkiwania w wyznaczonym miejscu - do czasu, gdy decyzja w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej stanie się ostateczna. Wyłączenie możliwości stosowania środków wolnościowych w sytuacjach opisanych w art. 87 ust. 1 pkt 4 projektu ustawy nie znajduje uzasadnienia w postanowieniach dyrektywy 2013/33/UE, która wprowadza pierwszeństwo stosowania środków wolnościowych niezależnie od przyczyny zatrzymania (motyw 15, motyw 20 oraz art. 8 ust. 2 dyrektywy 2013/33/UE). Umieszczenia w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców (którego celem jest zapewnienie prawidłowego toku postępowania w sprawie 13

15 udzielenia ochrony międzynarodowej) nie można traktować jako środka karnego. Wydaje się oczywistym, że jeśli dana osoba w istocie realnie zagraża bezpieczeństwu państwa lub też bezpieczeństwu i porządkowi publicznemu powinny wobec niej zostać podjęte odpowiednie działania procesowe o charakterze prawnokarnym. Art. 88a ust W przypadku gdy wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także w przypadkach, o których mowa wart. 87 ust. 1 pkt 1-3 i 5, jeżeli zastosowanie środków, o których mowa w art. 88 ust. 1, nie jest możliwe, wnioskodawcę lub osobę, w imieniu której wnioskodawca występuje, umieszcza się w strzeżonym ośrodku lub w areszcie dla cudzoziemców. Art. 88a ust W przypadku, o którym mowa w art. 87 ust. 1 pkt 1-5, jeżeli zastosowanie środków, o których mowa w art. 88 ust. 1, nie jest możliwe, wnioskodawcę lub osobę, w imieniu której wnioskodawca występuje, umieszcza się w strzeżonym ośrodku lub w areszcie dla cudzoziemców W naszej ocenie brak jest podstaw, aby posługiwać się instytucją umieszczenia w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców w istocie w innych celach niż zapewnienie prawidłowego przebiegu postępowania i następnie skutecznego wykonania decyzji kończącej postępowanie w sprawie udzielenia cudzoziemcowi ochrony międzynarodowej. Propozycja ta jest konsekwencją propozycji powyższej. 14

16 Art. 89 ust W przypadku gdy cudzoziemiec przebywający w strzeżonym ośrodku lub areszcie dla cudzoziemców wskutek wykonania postanowienia sądu, wydanego na podstawie ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, sąd wydaje postanowienie w sprawie przedłużenia okresu pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku lub areszcie dla cudzoziemców, gdy zachodzi którakolwiek z okoliczności, o których mowa w art. 87 ust. 1 pkt 1-5. Art. 89 ust W przypadku gdy cudzoziemiec przebywający w strzeżonym ośrodku lub areszcie dla cudzoziemców wskutek wykonania postanowienia sądu, wydanego na podstawie ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, sąd może wydać postanowienie o przedłużeniu okresu pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku lub areszcie dla cudzoziemców, gdy zachodzi którakolwiek z okoliczności, o których mowa w art. 87 ust. 1 pkt Propozycja dotyczy wprowadzenia fakultatywności, w miejsce obowiązku przedłużenia przez sąd detencji w przypadku złożenia przez cudzoziemca wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej podczas jego pobytu w strzeżonym ośrodku (orzeczonej na podstawie ustawy o cudzoziemcach). Projekt (jego art. 89 ust. 2) w obecnym kształcie jest niezgodny z motywem 15, motywem 20 oraz art. 8 ust. 2 dyrektywy 2013/33/UE z uwagi na wprowadzony automatyzm przedłużenia okresu pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku. Warto zauważyć, że w kolejnym ustępie art. 87 (ust. 4), projektodawca nie stosuje w zakresie przedłużania detencji sformułowania sąd wydaje postanowienie w sprawie przedłużenia lecz wyrażające fakultatywność oceny wyrażenie sąd może przedłużyć. Tego rodzaju regulacja każe postawić pytanie, jak w takiej sytuacji (ust. 2 i ust. 4) powinien właściwie zachować się sąd orzekający w przedmiocie wniosku o przedłużenia okresu pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku wydaje się, że wykładnia systemowa przepisu art. 89 ust. 2 i 4 prowadzi do przyjęcia, że intencją ustawodawcy w przypadku sytuacji opisanych w art. 89 ust. 2 było (w odróżnieniu od sytuacji stypizowanych w art. 89 ust. 4) związanie sądu oceną co do zasadności przedłużenia stosowania detencji wobec

17 cudzoziemca. Art. 89 ust Sąd rozpatrując wniosek o przedłużenie okresu pobytu wnioskodawcy lub osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje, w strzeżonym ośrodku, ocenia możliwość zastosowania środków, o których mowa w art. 88 ust. 1. Art. 89 ust Nie przedłuża się okresu pobytu wnioskodawcy ani osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje, jeżeli wystarczające jest zastosowanie środka lub środków, o których mowa w art. 88 ust. 1. Tego rodzaju ocena powinna zostać pozostawiona sądowi rozpoznającemu wniosek. Propozycja dotyczy wprowadzenia wyraźnego prymatu stosowania wolnościowych środków zapobiegawczych w przypadku rozpatrywania przez sąd wniosku o przedłużenie pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku. Dyrektywa 2013/33/UE wprowadza pierwszeństwo stosowania środków wolnościowych nie pozostawiając tego uznaniu sądu. Zgodnie z motywem 15, motywem 20 oraz art. 8 ust. 2 dyrektywy 2013/33/UE zatrzymanie cudzoziemca może być uzasadnione jedynie wyjątkowymi okolicznościami, jeżeli nie można skutecznie zastosować łagodniejszych środków przymusu. Stosowanie środków alternatywnych nie zostało zatem pozostawione dyskrecjonalnej władzy sądu. Jeśli środki alternatywne wobec detencji okażą się wystarczające (co musi ocenić sąd orzekający), dyrektywa 2013/33/UE nakazuje ich stosowanie. Innymi słowy, ocenie sądu powinno zostać pozostawione nie zagadnienie czy możliwym jest zastosowanie wolnościowych środków zapobiegawczych, a to czy będzie to w danym przypadku wystarczające. 16

18 Uwagi do art. 13 projektu ustawy Zmiany w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Poz oraz z 2014 r. Poz. 463 i 1004) Brzmienie przepisu w projekcie ustawy lub w ustawie Proponowana zmiana Uzasadnienie zmiany Art Cudzoziemiec jest obowiązany opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja: 2) o odmowie nadania mu statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej, o uznaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny, o umorzeniu postępowania w sprawie udzielenia mu ochrony międzynarodowej lub decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, lub, Art. 299 dodanie ust. 6a 6. Cudzoziemiec jest obowiązany opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja: 2) o odmowie nadania mu statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej, o uznaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny, o umorzeniu postępowania w sprawie udzielenia mu ochrony międzynarodowej lub decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, lub, 6a. W przypadku, gdy cudzoziemiec złożył skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na decyzję o odmowie nadania mu statusu uchodźcy lub decyzję o odmowie udzielenia mu ochrony uzupełniającej wraz z wnioskiem o wstrzymanie jej wykonania, termin 17 Termin 30 dni, określony obecnie w art. 299 ust. 6 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach (projekt ustawy nie wprowadza w tym zakresie zmiany), liczony od dnia doręczenia cudzoziemcowi decyzji Rady do Spraw Uchodźców, pokrywa się z terminem, w którym powinien on (cudzoziemiec) o ile ma taką wolę wnieść do wojewódzkiego sądu administracyjnego skargę na tak wydaną decyzję. W myśl zgłoszonej przez nas propozycji, jeśli cudzoziemiec skorzystałby z takiej możliwości, zaś wraz ze skargą skierowałby do WSA w Warszawie także wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji (na podstawie art P.p.s.a.), jego sytuację prawną kształtowałby już nie art. 299 ust. 6 pkt 2, lecz art. 299 ust. 6a ustawy o cudzoziemcach. Przepis ten gwarantowałby cudzoziemcowi bezpieczeństwo prawne (w szczególności niemożność wszczęcia przez organ Straży Granicznej postępowania o zobowiązanie cudzoziemca do powrotu) do czasu rozstrzygnięcia przez sąd administracyjny o jego wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji Rady do Spraw

19 opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o którym mowa w ust. 6, lub termin wykonania tej decyzji, w przypadku cudzoziemca, o którym mowa w ust. 9 pkt 1, ulega przedłużeniu do dnia wydania przez wojewódzki sąd administracyjny postanowienia w sprawie tego wniosku. Uchodźców. W przypadku zaś uwzględnienia wniosku cudzoziemca, jego sytuację określałby już nie art. 299 ust. 6a, ani też art. 299 ust. 6 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach (zgodnie ze stanowiskiem NSA, należałoby przyjąć, że określony w tym przepisie termin w ogóle nie rozpoczął biegu), lecz odpowiednie przepisy ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności jej art. 55a ust. 1 określający czasowe prawo pobytu cudzoziemca na obszarze RP. Zgłaszana przez nas propozycja opiera się wprost na orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego, który, m.in. w postanowieniu z dnia 1 kwietnia 2015 r. (Sygn. akt II OZ 218/15), wskazał: Wstrzymanie wykonania zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy i odmowie udzielenia ochrony uzupełniającej oraz nieudzieleniu zgody na pobyt tolerowany, oznacza więc, że swojego biegu nie rozpoczyna termin, o którym mowa w art. 299 ust. 6 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach, a więc nie można również zobowiązać cudzoziemca do powrotu na podstawie art. 302 ust. 1 pkt 16 cytowanej ustawy.. 18 W naszej ocenie, jeżeli w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmie się już stanowisko, iż istnieją przesłanki, aby wstrzymywać wykonanie decyzji Rady do Spraw Uchodźców mimo iż nie orzeka się w ich ramach o wydaleniu / zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, byłoby

20 działaniem w pewnym sensie nielojalnym wobec cudzoziemca i jednocześnie naruszającym konstytucyjną zasadę współdziałania władz (tu: władzy ustawodawczej i władzy sądowniczej), pozbawianie takiej osoby prawa do legalnego pozostania w Polsce do czasu wydania przez sąd administracyjny postanowienia o wniosku cudzoziemca złożonym na podstawie art Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Na wypadek nieuwzględnienia powyższej propozycji, proponujemy następującą zmianę w zakresie art. 302 ustawy o cudzoziemcach Art Decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu wydaje się cudzoziemcowi, gdy: 16) została wydana decyzja o odmowie nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej, o uznaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny, o umorzeniu postępowania w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej lub decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej i cudzoziemiec: a) nie opuścił terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie i przypadku, o którym mowa w art. 299 ust. 6 pkt 2 albo, b) przebywa w strzeżonym ośrodku albo Art. 302 dodanie ust. 4a 1. Decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu wydaje się cudzoziemcowi, gdy: 16) została wydana decyzja o odmowie nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej, o uznaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny, o umorzeniu postępowania w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej lub decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej i cudzoziemiec: a) nie opuścił terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie i przypadku, o którym mowa w art. 299 ust. 6 pkt 2 albo, b) przebywa w strzeżonym ośrodku albo Niniejsza propozycja jest rozwiązaniem alternatywnym do poprawki sugerowanej powyżej. Celem zgłaszanego rozwiązania jest czasowe wyłączenie możliwości wszczęcia wobec cudzoziemca postępowania w sprawie o zobowiązanie go do powrotu w przypadku, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia mu decyzji Rady do Spraw Uchodźców skorzystał z prawa skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. 19

21 areszcie dla cudzoziemców. areszcie dla cudzoziemców. 4a. Przepisu ust. 1 pkt 16 nie stosuje się w przypadku, gdy cudzoziemiec złożył skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na decyzję o odmowie nadania mu statusu uchodźcy lub decyzję o odmowie udzielenia mu ochrony uzupełniającej wraz z wnioskiem o wstrzymanie jej wykonania - do dnia wydania przez wojewódzki sąd administracyjny postanowienia w sprawie tego wniosku. Na wypadek nieuwzględnienia powyższej propozycji, proponujemy następującą zmianę w zakresie art. 305 ustawy o cudzoziemcach Art Postępowanie w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu zawiesza się w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia cudzoziemcowi ochrony międzynarodowej lub udzielenia mu zezwolenia, o którym mowa w art Postępowania w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu nie zawiesza się w przypadku, gdy cudzoziemiec złożył kolejny wniosek o udzielenie ochrony Art. 305 dodanie ust Postępowanie w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu zawiesza się w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia cudzoziemcowi ochrony międzynarodowej lub udzielenia mu zezwolenia, o którym mowa w art Postępowania w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu nie zawiesza się w przypadku, gdy cudzoziemiec złożył kolejny wniosek o udzielenie ochrony 20 Niniejsza propozycja jest rozwiązaniem alternatywnym do poprawki sugerowanej powyżej. Celem zgłaszanego rozwiązania jest rozstrzygnięcie kolizji między postępowaniem sądowoadministracyjnym w sprawie ze skargi cudzoziemca na wydaną mu decyzję Rady do Spraw Uchodźców, a wszczętym wobec niego postępowaniem o zobowiązanie do powrotu. W naszej ocenie potrzebne jest wprowadzenie do prawa migracyjnego wyraźnego wskazania, w jaki sposób powinien odnieść się organ SG, który

22 międzynarodowej. międzynarodowej. 3. Postępowanie w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu zawiesza się także wówczas, gdy sąd administracyjny wydał postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji o odmowie nadania cudzoziemcowi statusu uchodźcy lub odmowie udzielenia mu ochrony uzupełniającej. zidentyfikował przesłankę wydania cudzoziemcowi decyzji powrotowej do sytuacji, w której wojewódzki sąd administracyjny wstrzymał wykonanie wydanej temu cudzoziemcowi decyzji o odmowie udzielenia mu ochrony międzynarodowej. Art. 306 Decyzja o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu wygasa z mocy prawa, jeżeli cudzoziemiec: 1) posiada status uchodźcy, korzysta z ochrony uzupełniającej lub 2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 176 lub art. 187 pkt 6 lub 7. Art. 306 dodanie pkt 1a Decyzja o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu wygasa z mocy prawa, jeżeli: 1) cudzoziemiec posiada status uchodźcy, korzysta z ochrony uzupełniającej lub 1a) organ prowadzący postępowanie w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej wydał cudzoziemcowi decyzję o jego przekazaniu i o umorzeniu postępowania, o której mowa w art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub 2) cudzoziemiec przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 176 lub 21 Propozycja dotyczy wprowadzenia do ustawy o cudzoziemcach kolejnej przesłanki wygaśnięcia decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu. Powinno to w naszym przekonaniu nastąpić w sytuacji, gdy cudzoziemiec, który złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej ma zostać przekazany do innego państwa członkowskiego UE celem przeprowadzenia tam postępowania w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej. W takiej sytuacji wydana mu uprzednio decyzja o zobowiązaniu do powrotu nie może zostać wykonana i tym samym traci rację bytu.

23 art. 187 pkt 6 lub 7. Art Decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu nie wykonuje się, gdy: 1) wobec cudzoziemca toczy się postępowanie w sprawie udzielenia mu ochrony międzynarodowej lub 2. Przepisu ust. 1 pkt 1 nie stosuje się, gdy cudzoziemiec złożył kolejny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, który jest: 1) pierwszym wnioskiem niedopuszczalnym z przyczyn, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli złożenie tego wniosku nastąpiło tylko w celu opóźnienia wydania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu albo w celu opóźnienia lub uniemożliwienia jej wykonania; 2a. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca Art. 330 zmiana treści ust. 2a 2a. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca 22 Propozycja dotyczy wprowadzenia rozwiązania, wedle którego wykonanie decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu byłoby możliwe dopiero po uznaniu kolejnego wniosku o udzielenie mu ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny w drodze ostatecznej decyzji administracyjnej. Zgodnie z zaproponowanym przez projektodawcę brzmieniem art. 330 ust. 2a, wykonanie decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu byłoby możliwe już 7 dni po złożeniu przez cudzoziemca pierwszego kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej i przekazaniu Straży Granicznej informacji, że w opinii Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców zachodzą okoliczności uznania tego wniosku za niedopuszczalny. Naszym zdaniem taka regulacja prowadzi do nieprawidłowego wdrożenia art. 41 ust. 1 lit. a dyrektywy 2013/32/UE. Art. 41 ust. 1 lit a dyrektywy 2013/32/UE przewiduje wyjątek od prawa do pozostania na terytorium Państw Członkowskich cudzoziemców ubiegających się o objęcie ich ochroną międzynarodową. Dotyczy on sytuacji, gdy kolejny wniosek cudzoziemca nie podlega dalszemu rozpoznaniu, w związku z tym, że został on uznany za niedopuszczalny. Nie wystarcza więc

24 do powrotu wykonuje się po otrzymaniu informacji, o której mowa w art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 398 ust Cudzoziemca, o którym mowa w ust. 1: 1) pkt 1 i 2, jeżeli prawdopodobieństwo wydania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu bez określenia terminu dobrowolnego powrotu lub wydanie takiej decyzji wynika z okoliczności, o której mowa w art. 315 ust. 2 pkt 1, 2) pkt 3 i 3a - można nie umieszczać w strzeżonym ośrodku do powrotu wykonuje się po tym, gdy decyzja, o której mowa w art. 38 ust. 5 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanie się ostateczna. Art. 398 ust Cudzoziemca, o którym mowa w ust. 1: - nie umieszcza się w strzeżonym ośrodku, jeżeli wystarczający jest inny środek, o którym mowa w ust. 3. samo podejrzenie Szefa Urzędu o niedopuszczalności takiego wniosku. Wniosek cudzoziemca musi zostać formalnie uznany za niedopuszczalny po wszechstronnym rozważeniu wszystkich istotnych w sprawie okoliczności faktycznych i prawnych. O takiej sytuacji możemy mówić dopiero po wydaniu ostatecznej decyzji w sprawie uznania wniosku za niedopuszczalny, a więc decyzji wydanej na podstawie art. 38 ust. 5 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony. Przedstawiona propozycja dotyczy wyraźnego wskazania prymatu wolnościowych środków zapobiegawczych nad umieszczeniem cudzoziemca w strzeżonym ośrodku (nad detencją). Proponowane rozwiązanie znajduje swoje uzasadnienie wprost w przepisach art. 28 rozporządzenia 604/2013 oraz w art. 15 dyrektywy 2008/115/WE, które stanowią o zasadzie prymatu środków alternatywnych i o fakultatywności detencji ( O ile w danej sprawie nie mogą zostać zastosowane wystarczające lecz mniej represyjne środki, państwa członkowskie mogą umieścić cudzoziemca w ośrodku strzeżonym ). 23

25 PROPOZYCJE POPRAWEK do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Projekt przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 12 maja 2015 r.) 1) w art. 1 w pkt 5, w art. 9 nadać brzmienie: Art Żadne informacje dotyczące cudzoziemca nie mogą być udostępniane ani pozyskiwane od podmiotów, wobec których istnieje uzasadnione domniemanie, ze dopuszczają się prześladowań lub wyrządzają poważną krzywdę. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w sytuacji, gdy toczy się kolejne postępowanie w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej temu samemu wnioskodawcy lub osobie objętej wnioskiem. 2) w art. 1 w pkt 10, w art. 25 ust. 1 nadać brzmienie: 1. Cudzoziemiec, który składa wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, zwany dalej, wnioskodawcą", może złożyć ten wniosek, także w imieniu następujących, towarzyszących mu osób: 1) osoby pozostającej z cudzoziemcem w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim, zwanej dalej małżonkiem"; 2) małoletniego dziecka wnioskodawcy i małżonka, w tym także dziecka przysposobionego, niepozostającego w związku małżeńskim; 3) małoletniego dziecka wnioskodawcy, w tym także dziecka przysposobionego, niepozostającego w związku małżeńskim; 4) małoletniego dziecka małżonka, w tym także dziecka przysposobionego, niepozostającego w związku małżeńskim, 5) innych osób, zależnych od niego ze względów ekonomicznych, zdrowotnych lub ze względu na wiek. 1

26 3) w art. 1 w pkt 10, w art. 29 ust. 2 nadać brzmienie: 2. Organ Straży Granicznej na wniosek lub za zgodą wnioskodawcy, zapewnia przedstawicielom organizacji międzynarodowych lub pozarządowych, zajmujących się udzielaniem pomocy cudzoziemcom, w tym pomocy prawnej, dostęp do wnioskodawcy, który złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w przejściu granicznym. 4) w art. 1 w pkt 25, w art. 68 ust. 6 nadać brzmienie: 6. Szef Urzędu dokonuje oceny, o której mowa w ust. 1 bezzwłocznie po złożeniu wniosku oraz w każdym czasie do zakończenia postępowania, gdy wyjdą na jaw nowe okoliczności dotyczące wnioskodawcy lub osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje. 5) w art. 1 w pkt 27, w art. 69 f ust. 2-4 nadać brzmienie: 2. Adwokat albo radca prawny, odmawiając udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej z ważnych powodów, informują cudzoziemca uprawnionego o innych adwokatach, radcach prawnych lub osobach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze województwa. 2a. W przypadku gdy zatrudniona w organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego uprawnionej do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej osoba, o której mowa w art. 69f ust. 1 pkt 2, odmawia z ważnych powodów udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej, organizacja ta informuje cudzoziemca uprawnionego o adwokatach, radcach prawnych lub osobach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, uprawnionych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze województwa. 3. Adwokat albo radca prawny są obowiązani zapewnić zastępstwo, w przypadku gdy osobiście nie będą w stanie udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej. 4. W przypadku gdy zatrudniona w organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego uprawnionej do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej osoba, o której mowa w art. 69f ust. 1 pkt 2, nie będzie w stanie osobiście udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej, organizacja ta jest obowiązana zapewnić zastępstwo innej osoby spełniającej warunki określone w ust. 1. 6) w art. 1 w pkt 31 lit. b), do art. 74 dodać ust. 2a: 2a. W przypadku gdy wnioskodawca złożył skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na decyzję o odmowie nadania mu statusu uchodźcy lub decyzję o odmowie udzielenia mu ochrony uzupełniającej wraz z wnioskiem o wstrzymanie jej wykonania, okres 2

27 udzielania pomocy socjalnej i opieki medycznej ulega przedłużeniu do dnia rozpoznania przez wojewódzki sąd administracyjny skargi cudzoziemca. 7) w art. 1 w pkt 38 lit. b), w art. 81 ust. 3 nadać brzmienie: 3. W przypadku gdy cudzoziemiec nie wyraża zgody na badania lekarskie lub niezbędne zabiegi sanitarne ciała i odzieży, Szef Urzędu zawiadamia o tym państwowego inspektora sanitarnego albo państwowego inspektora sanitarnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, właściwego ze względu na miejsce położenia ośrodka. 8) w art. 1 w pkt 44, do art. 86 dodać ust. 3: 3. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw wewnętrznych uwzględni zasady waloryzacji świadczeń o których mowa w tym przepisie. 9) w art. 1 w pkt 52, art. 87 ust. 2 nadać brzmienie: 2. Prawdopodobieństwo ucieczki wnioskodawcy lub osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje, istnieje w szczególności, gdy osoby te: 1) nie dysponują dokumentami poświadczającymi ich tożsamość w chwili składania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej lub 2) przekroczyły lub usiłowały przekroczyć granicę wbrew przepisom prawa, chyba ze przybyły bezpośrednio z terytorium, na którym ich życiu lub wolności zagrażało niebezpieczeństwo prześladowania lub ryzyko wyrządzenia poważnej krzywdy, oraz przedstawiły wiarygodne przyczyny nielegalnego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i złożyły wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej niezwłocznie po przekroczeniu granicy, lub 3) wjechały na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie obowiązywania wpisu do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany, lub do Systemu Informacyjnego Schengen do ce1ów odmowy wjazdu. 10) w art. 1 w pkt 53, art. 88 ust. 1 nadać brzmienie: 1. Wnioskodawcy lub osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje, w przypadkach, o kt6rych mowa wart. 87 ust. 1 pkt 1-5, można zobowiązać do: 1) zgłaszania się w określonych odstępach czasu do wskazanego organu, 2) wpłaty zabezpieczenia pieniężnego w określonej wysokości, nie niższej niż dwukrotność minimalnego wynagrodzenia przewidzianego w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu za pracy, 3) zamieszkiwania w wyznaczonym miejscu - do czasu, gdy decyzja w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej stanie się ostateczna. 3