Kraków, 22 kwietnia 2015 r. Sz.P. Teresa Piotrowska Minister Spraw Wewnętrznych ul. Stefana Batorego 5, Warszawa. Dot. DP-I /2014/ECh

Transkrypt

1 Kraków, 22 kwietnia 2015 r. Sz.P. Teresa Piotrowska Minister Spraw Wewnętrznych ul. Stefana Batorego 5, Warszawa Dot. DP-I /2014/ECh Stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niech których innych ustaw (wersja projektu 8 kwietnia 2015) W związku z przekazaniem informacji odnośnie kolejnego etapu konsultacji społecznych projektu ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pragnę wyrazić zadowolenie z faktu akceptacji szeregu dotychczasowych propozycji zmian oraz przedstawić stanowisko Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć odnośnie nowego kształtu projektu ustawy. Art. 2 pkt 7a Postulujemy wykreślenie z treści tego artykułu frazy: w tym także o umorzeniu postępowania. Decyzja o umorzeniu nie stanowi bowiem merytorycznego rozstrzygnięcia podstaw wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, w związku z czym obecny zapis uszczuplałby dostęp do ochrony, niezgodnie z duchem Konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r. Art. 19 ust. 3 Proponujemy wykreślić cały ten ustęp. Postępowanie o nadanie ochrony międzynarodowej powinno prowadzić do rozstrzygnięcia biorąc pod uwagę istnienie obiektywnego zagrożenia wnioskodawcy w kraju pochodzenia. Obecny zapis może niezasadnie (niezgodnie z zapisami Konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r.) wykluczać z zakresu ochrony kategorię uchodźców sur place. Art. 32 W ramach ustalonej przepisem procedury ustalania wieku cudzoziemca deklarującego małoletniość zasadne byłoby określenie terminu, w jakim powinno być przeprowadzone właściwe badanie lekarskie. Proponujemy dodanie zapisu obligującego przeprowadzenie takich badań niezwłocznie w przypadku małoletnich przebywających w SOC oraz zasady, że w razie, gdy przez okres miesiąca nie uzyskano wyniku badania, przyjmuje się, iż cudzoziemiec jest małoletni. Takie zapisy wyeliminują długotrwałe oczekiwanie cudzoziemca na rozstrzygnięcie co do jego wieku i właściwego trybu postępowania, co może być szczególnie dotkliwe w przypadku cudzoziemców przebywających w tym czasie w detencji.

2 Art. 40 ust.2 W treści art. 40 ust.2, postulujemy dodanie frazy: usprawiedliwionej przyczyny. Taka zmiana stworzyłaby właściwe gwarancje dla osób o szczególnych potrzebach, które z uwagi na wiek, stan zdrowia, niepełnosprawność czy stan psychiczny mogą mieć problemy w dochowaniu krótkiego, 2-dniowego terminu na stawienie się w ośrodku recepcyjnym, zwłaszcza w przypadku zwolnienia osoby szczególnej troski z ośrodka strzeżonego położonego w znacznej odległości od ośrodków recepcyjnych. Art. 40 ust. 3 Postulujemy wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na to, aby w szczególnych okolicznościach np. przemocy w rodzinie, zapewnić np. żonie (w sytuacji gdy jest ofiarą takiej przemocy) możliwość cofnięcia takiej zgody co do siebie i wspólnych dzieci, bez konieczności uzależnienia dalszego toku postępowania wyłącznie od zgody męża (jako wnioskodawcy). Art. 40 ust. 6 Postulujemy przywrócenie terminu dwuletniego, zamiast proponowanych obecnie 9 miesięcy. Art. 40 ust. 7 Proponujemy usunięcie tego zapisu. Każdy przypadek podjęcia na nowo uprzednio umorzonego postępowania powinien być traktowany indywidualnie, tak, aby nie zamykać dostępu do ochrony dla osób obiektywnie spełniających przesłanki jej uzyskania. Art. 40 ust. 10 W związku z powyższą uwagą do art. 40 ust. 7, proponujemy wykreślić słowa albo powtórnie. Art. 44 ust. 2 Proponujemy wprowadzenie trybu fakultatywnego: można odstąpić (w szczególnych okolicznościach), pozostawiając tym samym organowi możliwość przeprowadzenia dowodu z przesłuchania, gdy indywidualne przesłanki w danej sprawie za tym przemawiają. Art. 61 ust. 5 pkt 1 Proponujemy zmienić słowo wniosek na deklarację (zgodnie z brzmieniem art. 61 ust. 1) Art. 68 ust. 5

3 Ustawodawca nie wziął pod uwagę, iż z różnych przyczyn (kulturowych, przeżytej traumy etc.) cudzoziemiec może nie wyrazić zgody na przeprowadzenie badań lekarskich lub psychologicznych. Nie oznacza to jednak, iż na podstawie innych czynników: zachowania takiej osoby, jej stanu psychofizycznego, sytuacji osobistej i innych, nie można ocenić, iż te szczególne potrzeby istnieją. Można założyć możliwość pojawienia się chociażby sytuacji, w której osoba cierpiąca na problemy psychiczne odmawia poddania się specjalistycznej diagnozie psychiatrycznej. W takim przypadku uznanie wnioskodawcy za osobę bez szczególnych potrzeb byłoby oczywistym naruszeniem jego praw w świetle całego rozdziału. W związku z powyższym ust.5 powinien zostać wykreślony. W przypadku pozostania przy takim uregulowaniu należałoby dodać formułę: chyba że na podstawie innych okoliczności, można stwierdzić, iż cudzoziemiec jest osobą o szczególnych potrzebach. Art. 69g Postulujemy usunięcie zapisu o wymogu co najmniej 3-letniego doświadczenia prawników organizacji pozarządowych w wykonywaniu czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej w sprawach o udzielenie ochrony międzynarodowej. Wymóg taki nie został postawiony w przypadku adwokatów i radców prawnych, przy czym zaznaczyć należy, że szczegółowe zagadnienia dotyczące ochrony międzynarodowej nie należą do zakresu nauki w ramach aplikacji radcowskiej i adwokackiej. Z tego względu, różnicowanie we wskazany sposób tych dwóch kategorii osób uprawnionych w świetle ustawy do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej cudzoziemców, jest nieuzasadnione. Art. 69l ust. 2 pkt 3 Wnosimy o wykreślenia niezrozumiałego wymogu zapewnienia przez organizację współpracy ze wskazanymi prawnikami przez okres 3 lat. Taki wymóg jest, w realiach finansowych polskich organizacji pozarządowych, nie do spełnienia. Art.74 ust. 1 Do art.74 ust 1. należałoby dodać pkt. 3): postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Obecnie, z praktyki Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć, wynika, iż pomoc socjalna jest wznawiana cudzoziemcom w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w momencie, kiedy WSA wydaje postanowienie o wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy pomoc socjalna nie zostaje wznowiona. Kwestia ta powinna zostać uregulowana ustawowo, tak aby obecna praktyka nie różnicowała sytuacji cudzoziemców znajdujących się w takim samym położeniu. Art. 87 ust. 1 pkt 3 Redakcja tego artykułu jest niezrozumiała i wymaga zmiany. Art. 88 ust. 3

4 Proponujemy wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na późniejszą zmianę zastosowanych środków alternatywnych, na przykład poprzez zmianę terminów zgłaszania się do organu na rzadsze, mniej uciążliwe, pod warunkiem, że cudzoziemiec dotychczas wywiązuje się z tego obowiązku. Art. 88a. 1. Postulujemy wyróżnienie obligatoryjnych (względy obronności) i fakultatywnych (pozostałe wskazane w tym artykule) przesłanek umieszczenia w strzeżonym ośrodku lub areszcie. Art. 89 ust. 4 Przyjęte w tym ustępie rozwiązanie pozwala na niemal arbitralne podejmowanie decyzji w zakresie przedłużania pobytu cudzoziemca w SOC, na czas określony niezbędny do wydania ( ) decyzji. Obecny kształt tego zapisu jest nie do przyjęcia, z racji zbyt dużej niepewności co do długości takiego okresu. Postulujemy wykreślenie tego ustępu. Art. 89cb W treści Art. 89cb, po słowach: rodzicem samotnie wychowującym dzieci, postulujemy dodanie frazy: a także inną osobą o szczególnych potrzebach lub a także w innych uzasadnionych przypadkach. Obecna redakcja artykułu nie pozwala bowiem na zapewnienia wsparcia w transporcie do ośrodka recepcyjnego np. rodzin wielodzietnych czy osób poważnie chorych, co wydaje się nieuzasadnione w świetle ducha obecnej regulacji. Nieodpłatna pomoc prawna Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć konsekwentnie podtrzymuje stanowisko, iż nieodpłatana pomoc prawna powinna być zapewniona cudzoziemcom we wskazanych w obydwu odnośnych ustawach postępowaniach, jeszcze przed etapem odwoławczym. Z punktu widzenia zapewnienia sprawności i rzetelności postępowania jak i właściwego informowania cudzoziemca o jego sytuacji, prawach i obowiązkach, takie rozwiązanie jest w pełni uzasadnione. Dostępna pomoc prawna powinna przy tym obejmować również etap ewentualnego sporządzenia skargi do sądu administracyjnego zważywszy, iż zgodnie z obowiązującymi w tej mierze normami, pomoc prawna przed sądem administracyjnym dostępna jest dopiero na późniejszym etapie, co w praktyce może czynić prawo do kontroli sądowej postępowania administracyjnego iluzorycznym. Inne zmiany Postulujemy skrócenie terminu wskazanego w art.34 ust.2 z proponowanych 15 do 12 miesięcy. Należy w tym kontekście podnieść, iż projekt zmian nie przewiduje wprowadzenia pomocy pre-integracyjnej dla osób oczekujących na rozstrzygnięcie procedury w sprawie przyznania im ochrony. Tym bardziej zatem, możliwość tak istotnego wydłużenia procedury musi spotkać się z krytyką.

5 Centrum stoi na stanowisku, że ustawa powinna wyraźnie gwarantować, iż przed zakończeniem postępowania o nadanie statusu uchodźcy kontakt cudzoziemca z placówką dyplomatyczną jest dopuszczalny wyłącznie za jego uprzednią zgodą, wyrażoną na piśmie. Centrum proponuje również zmianę w określaniu statusu członków rodzin dołączających w ramach procedury łączenia rodzin. Zamiast legalizacji przez zezwolenie na pobyt czasowy, proponujemy nadawanie takim osobom statusu pochodnego do statusu sponsora a więc, odpowiednio status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. Rozwiązanie takie wspiera się na przekonaniu, że przyznawanie statusu ochrony zawsze opiera się na rozstrzyganiu indywidualnych przesłanek dotyczących głównego wnioskodawcy. Nie ma więc logicznego uzasadnienia dla różnicowania statusu pochodnego pozostałych na jego utrzymaniu członków rodziny (małżonka i małoletnich dzieci) wyłącznie z uwagi na fakt, że przebywają wraz z nim w Polsce lub nadal są poza jej granicami. Centrum Pomocy Prawnej stoi konsekwentnie na stanowisku, iż ustawa o ochronie powinna zakazywać umieszczania w detencji nie tylko małoletnich bez opieki, ale również tych przybywających do Polski z opiekunami. W przypadku rodzin z dziećmi, w razie konieczności należy stosować wyłącznie alternatywne do pozbawienia wolności środki nadzoru o charakterze administracyjnym. Z poważaniem, Katarzyna Przybysławska Prezes zarządu Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć