Polymorphisms of collagen 1A1 (COL1A1) gene and their relation to bone mineral density in postmenopausal women

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Polymorphisms of collagen 1A1 (COL1A1) gene and their relation to bone mineral density in postmenopausal women"

Transkrypt

1 P R A C E O R Y G I N A L N E Polymorphisms of collagen 1A1 (COL1A1) gene and their relation to bone mineral density in postmenopausal women Polimorfizm genu kolagenu 1A1 (COL1A1) i jego związek z gęstością mineralną kości u kobiet po menopauzie 1 Department of Rheumatology and Rehabilitation, Poznan University of Medical Sciences, Poznan, Poland 2 Laboratory of Experimental Pharmacogenetics, Department of Clinical Pharmacy and Biopharmacy, University of Medical Sciences, Poznan, Poland 3 Division of Perinatology and Women s Diseases, Poznan University of Medical Sciences, Poznan, Poland 4 Division of Gynecology and Obstetrics, Podhale Multidisciplinary Hospital, Nowy Targ, Poland 5 Department of Stem Cells and Regenerative Medicine, Institute of Natural Fibres and Medicinal Plants, Poznan, Poland 6 Laboratory of Molecular Biology in Division of Perinatology and Women s Diseases, Poznan University of Medical Sciences, Poznan, Poland 7 Department of General Pharmacology and Pharmacoeconomics, Pomeranian Medical University, Szczecin, Poland 8 Clinical Division of Anaesthesiology and Intensive Care of Adults and Children, Pomeranian Medical University, Szczecin, Poland 9 Department of Pharmacology and Phytochemistry, Institute of Natural Fibres and Medicinal Plants, Poznan, Poland Abstract Objectives: The goal of this study was to evaluate the frequency of Sp G>T (rs ) and -1997G>T (rs ) COL1A1 gene polymorphisms in postmenopausal women with osteoporosis and osteopenia as well as assessing their relations with the clinical parameters and parameters of bone turnover. Study design: The study included 538 (236 postmenopausal and 302 healthy reproductive) Polish women. The postmenopausal group included women with osteoporosis (n=90), osteopenia (n=90), as well as healthy individuals (n=56). All women of reproductive age were healthy. BMD was marked in the L2-L4 lumbar region of the spine using dual energy X-ray absorptiometry (DXA). Genomic DNA was isolated from peripheral blood, the genotype frequency of investigated polymorphisms was determined by PCR-RFLP technique. Results: The frequency of Sp G>T and -1997G>T polymorphisms of COL1A1 gene showed no statistically significant differences between group with osteoporosis, osteopenia and correct T-score and women of reproductive age. In postmenopausal women it was found that osteopenia and osteoporosis were correlated with age, birth weight, age of last menses occurrence, height, body weight and BMI value. Clinical parameters in all groups of women did not show any statistically significant correlation with frequency of Sp G>T and -1997G>T COL1A1 polymorphisms. Conclusions: An evaluation of Sp G>T (rs ) and -1997G>T (rs ) COL1A1 polymorphisms showed any influence of these genetic variants on osteoporosis development in Polish postmenopausal women. The presented correlation between osteoporosis and age, birth weight, age of last menses occurrence, height, body weight and BMI value confirms the important role of environmental factors in disease etiology. Key words: polymorphism / collagen 1A1 / bone mineral density / Corresponding author: Agnieszka Seremak-Mrozikiewicz Division of Perinatology and Woman s Diseases, Poznań Poland, Poznań, Polna 33 tel , fax: asm@data.pl Otrzymano: Zaakceptowano do druku: Nr 12/2015 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 907

2 P R A C E O R Y G I N A L N E Streszczenie Cel pracy: Celem pracy była ocena częstości występowania genotypów polimorfizmów Sp G>T (rs ) i -1997G>T (rs ) genu COL1A1 u kobiet po menopauzie z osteoporozą i osteopenią oraz ocena związku pomiędzy analizowanymi polimorfizmami a parametrami klinicznymi i parametrami obrotu kostnego. Materiały i metody: Do badania włączono 538 (236 po menopauzie i 302 zdrowych kobiet w wieku rozrodczym) kobiet z populacji polskiej. Grupa kobiet po menopauzie podzielona została na kobiety z osteoporozą (n=90), osteopenią (n=90) oraz kobiety o prawidłowych wartościach T-score (n=56). BMD oznaczano w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (L2-L4) za pomocą absorpcjometrii podwójnej energii promieniowania rentgenowskiego (DXA). Genomowy DNA izolowano z krwi obwodowej, częstość genotypów badanych polimorfizmów oznaczano z zastosowaniem techniki PCR-RFLP. Wyniki: Częstość występowania genotypów polimorfizmów SP G>T i -1997G>T genu COL1A1 w grupie kobiet po menopauzie z osteoporozą, osteopenią i prawidłowym T-score oraz kobiet wieku rozrodczym nie wykazała istotnych statystycznie różnic i była zgodna z prawem Hardy-Weinberga. U kobiet po menopauzie stwierdzono, że występowanie osteopenii i osteoporozy było skorelowane z wiekiem, masą urodzeniową, masą ciała kobiet, wiekiem wystąpienia ostatniej miesiączki i wartością BMI. Parametry kliniczne we wszystkich grupach kobiet nie wykazały istotnego związku z występowaniem obydwu polimorfizmów SP G>T i -1997G>T genu COL1A1. Wnioski: Analiza polimorfizmów Sp G>T (rs ) oraz -1997G>T (rs ) COL1A1 nie pokazała żadnego wpływu tych wariantów genetycznych na rozwój osteoporozy w grupie polskich kobiet po menopauzie. Prezentowana korelacja pomiędzy rozwojem osteoporozy a wiekiem, masą urodzeniową, wiekiem wystąpienia ostatniej miesiączki, wysokością, masą ciała i wskaźnikiem BMI potwierdza ważną rolę czynników środowiskowych w etiologii osteoporozy także w grupie polskich kobiet. Słowa kluczowe: / kobiety / menopauza / osteoporoza / osteopenia / Introduction Material and methods 908 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Nr 12/2015

3 P R A C E O R Y G I N A L N E MscEcoR31 p Results Table I. Demographic and clinical data of the studied population. Age - women at the postmenopausal age; mean ± SD Age - women at the reproductive age; mean ± SD Weight - women at the postmenopausal age; mean ± SD 58.5± ± ±11.8 Weight - women at the reproductive age; mean ± SD 61.9±11.0 Area of living, 538 (100.0) 55.0 Rural () (100.0) Primary educatio 1.2 Vocational educatio Licentiate () 9.5 Higher educatio 69.3 Number of children, mean ± SD 1.6±1.1 Nutritional diet knowledge score, 538 (100.0) Vegetaria 3.1 Meat diet () 0.6 Standard () (100.0) Yes () 48.4 No () 51.6 Nr 12/2015 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 909

4 P R A C E O R Y G I N A L N E Table II. Primer sequences for PCR and the length of PCR products G>T Sp1-1997G>T 262 pz 257 pz Table III. The sequences and restriction sites of Msc I and EcoR31I enzymes. MscI Sp1 EcoR31I Enzyme hydrolizes, when T is present, and doesn t when G GG (262pz) GT (262pz, 242pz, 20pz) TT (242pz, 20pz) Enzyme hydrolizes, when G is present, and doesn t when T TT (257pz) GT (257pz, 176pz, 81pz) GG (176pz, 81pz) Discussion 910 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Nr 12/2015

5 P R A C E O R Y G I N A L N E Table IV. The frequency of genotypes and alleles of SP G>T COL1A1 polymorphism in women before menopause and after menopause. COL1A G/T Osteopenia Osteoporosis reproductive age SS 59 (65.6) (73.3) (69.7) (69.5) (71.2) 70.7 Ss 26 (28.9) (25.6) (23.2) (26.3) (25.8) 26.8 ss 5 (5.5) (1.1) (7.1) (4.2) (3.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) Alleles S 144 (80.0) (86.1) - 91 (81.3) (82.6) (84.1) - s 36 (20.0) - 25 (13.9) - 21 (18.7) - 82 (17.4) - 96 (15.9) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) - Table V. The frequency of genotypes and alleles of -1997G>T polymorphism in women before menopause and after menopause. COL1A1 Osteopenia Osteoporosis 47 (52.2) (58.9) (64.3) (57.6) (66.9) (44.4) (40.0) (30.4) (39.4) (30.1) (3.4) (1.1) 4.5 3(5.3) (3.0) (3.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) Alleles 134 (74.4) (78.9) - 89 (79.5) (77.3) (81.9) - 46 (25.6) - 38 (21.1) - 23 (20.5) (22.7) (18.1) (100.0) (100.0) - 12 (100.0) (100.0) (100.0) - Nr 12/2015 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 911

6 P R A C E O R Y G I N A L N E Tabela VI. Investigated parameter in postmenopausal women with osteopenia, osteoporosis and correct T-score. n Mean ±SD Min Max p Z-score Age [years] [g] occurence [years] Age of last occurence [years] Reproduction years Years after pregnancies Height osteopenia 90-1,8354,4139-2,47-1,14 osteoporosis 90-3,1662,5524-4,73-2,50 correct T-score 56,1395,9667 -,97 3,13 Total 236-1,8743 1,4161-4,73 3,13 osteopenia 90 -,8039,5916-1,97,77 osteoporosis 90-3, , ,00,98 correct T-score 56,6445 1,0306-1,85 2,65 Total 236-1,3101 8, ,00 2,65 osteopenia 90 54,4 7,8 31,0 77,0 osteoporosis 90 57,6 7,9 37,0 78,0 correct T-score 56 53,9 8,5 28,0 71,0 Total ,5 8,2 28,0 78,0 osteopenia ,2 400,6 2500,0 4500,0 osteoporosis ,3 536,3 2470,0 4500,0 correct T-score ,3 494,3 2460,0 5100,0 Total ,3 504,9 2460,0 5100,0 osteopenia 90 13,2 2,2 9,0 18,0 osteoporosis 90 13,2 2,1 9,0 18,0 correct T-score 56 13,3 2,2 3,0 16,0 Total ,2 2,2 3,0 18,0 osteopenia 90 49,7 4,3 38,0 60,0 osteoporosis 90 48,2 4,8 34,0 58,0 correct T-score 56 50,6 3,7 41,0 58,0 Total ,3 4,5 34,0 60,0 osteopenia 90 36,4 4,8 23,0 49,0 osteoporosis 90 35,6 4,8 24,0 47,0 correct T-score 56 37,1 4,6 27,0 48,0 Total ,3 4,8 23,0 49,0 osteopenia 90 8,6 5,8,0 25,0 osteoporosis 90 10,3 5,2 1,0 22,0 correct T-score 56 8,9 5,3 1,0 23,0 Total 236 9,3 5,5,0 25,0 osteopenia 90 1,9 1,1,0 6,0 osteoporosis 90 1,9 1,3,0 7,0 correct T-score 56 1,9 1,3,0 6,0 Total 236 1,9 1,2,0 7,0 osteopenia 90 65,2 9,6 41,0 90,0 osteoporosis 90 60,9 9,1 43,0 85,0 correct T-score 56 68,9 12,4 50,0 100,0 Total ,4 10,6 41,0 100,0 osteopenia ,8 4,8 153,0 175,0 osteoporosis ,9 5,2 150,0 175,0 correct T-score ,1 5,8 152,0 176,0 Total ,8 5,4 150,0 176,0 0,026 0,009 0,005 0,942 0,004 0,177 0,094 0, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Nr 12/2015

7 P R A C E O R Y G I N A L N E Tabela VI (cd). Investigated parameter in postmenopausal women with osteopenia, osteoporosis and correct T-score. n Mean ±SD Min Max p BMD L2-L4 [g/ BMD L2-L4 YA BMD L2-L4 [AM/] osteopenia 90 24,6 3,3 17,3 34,3 osteoporosis 90 23,6 3,1 17,1 31,6 correct T-score 56 25,9 4,7 18,3 37,2 Total ,6 3,7 17,1 37,2 osteopenia 90,9733,0499,90 1,07 osteoporosis 90,8178,0715,63,90 correct T-score 56 1,2204,1046 1,08 1,47 Total 236,9726,1710,63 1,47 osteopenia 90 81,1444 4, ,0 89,0 osteoporosis 90 68,2556 5, ,0 75,0 correct T-score ,1250 9, ,0 123,0 Total , , ,0 123,0 osteopenia 90 89,5444 6, ,0 108,0 osteoporosis 90 78,6222 7, ,0 92,0 correct T-score , , ,0 133,0 Total , , ,0 133,0 0,001 in vivo p Conclusions Oświadczenie autorów: 1. Marian Majchrzycki autor koncepcji i założeń pracy, analiza statystyczna wyników, przygotowanie manuskryptu i piśmiennictwa autor zgłaszający i odpowiedzialny za manuskrypt. 2. Joanna Bartkowiak-Wieczorek zebranie materiału, analiza statystyczna wyników, przygotowanie manuskryptu, korekta i aktualizacja literatury. 3. Hubert Wolski współautor tekstu pracy i protokołu, analiza statystyczna wyników, współautor protokołu, korekta i aktualizacja literatury. 4. Krzysztof Drews korekta i akceptacja ostatecznego kształtu manuskryptu. 5. Anna Bogacz zebranie materiału, analiza statystyczna wyników, przygotowanie manuskryptu. 6. Bogusław Czerny opracowanie wyników badań, współautor protokołu. 7. Edyta Zagrodnik-Ułan opracowanie protokołu badań, współautor tekstu pracy, aktualizacja literatury 8. Agnieszka Seremak-Mrozikiewicz autor koncepcji i założeń pracy, ostateczna weryfikacja i akceptacja manuskryptu. Źródło finansowania: Badania statutowe Kliniki Perinatologii i Chorób Kobiecych UM w Poznaniu. Konflikt interesów: Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów oraz nie otrzymali żadnego wynagrodzenia związanego z powstawaniem pracy. References 1. Mohammadi Z, Fayyazbakhsh F, Ebrahimi M, [et al.]. Association between vitamin D receptor gene polymorphisms (Fok1 and Bsm1) and osteoporosis: a systematic review. J Diabetes Metab Disord. 2014, 17, 13 (1), 98. doi: /s x. 2. Shang M, Lin L, Cui H. Association of genetic polymorphisms of RANK, RANKL and OPG with bone mineral density in Chinese peri- and postmenopausal women. Clin Biochem. 2013, 46, Kaleta B, Walicka M, Sawicka A, [et al.]. Toll-Like receptor 4 gene polymorphism C1196T in Polish women with postmenopausal osteoporosis - preliminary investigation. Adv Clin Exp Med. 2015, 24, Boron D, Czerny B, Bartkowiak-Wieczorek J, [et al.]. Omentin polymorphism and its relations to bone mineral density in women. Arch Med Res. 2015, 46, Nr 12/2015 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 913

8 P R A C E O R Y G I N A L N E 5. Wolski H, Drwęska-Matelska N, Seremak-Mrozikiewicz A, [et al.]. The role of Wnt/ -catenin pathway and LRP5 protein in metabolism of bone tissue and osteoporosis etiology. Ginekol Pol. 2015, 86, Jin H, Evangelou E, Ioannidis JP, [et al.]. Polymorphisms in the 5 flank of COL1A1 gene and osteoporosis: meta-analysis of published studies. Osteoporosis Int. 2011, 22, Raisz LG. Pathogenesis of osteoporosis: concepts, conflicts, and prospects. J Clin Invest. 2005, 115, Kleerekoper M. Osteoporosis prevention and therapy: preserving and building strength through bone quality. Osteoporos Int. 2006, 17, Yarbrough DE, Barrett-Connor E, Morton DJ. Birth weight as a predictor of adult bone mass in postmenopausal women: the Rancho Bernardo Study. Osteoporosis Int. 2000, 11, Antoniades L, MacGregor AJ, Andrew T, [et al.]. Association of birth weight with osteoporosis and osteoarthritis in adult twins. Rheumatology. 2003, 42, Martínez-Mesa J, Restrepo-Méndez MC, González DA, [et al.]. Life-course evidence of birth weight effects on bone mass: systematic review and meta-analysis. Osteoporosis Int. 2013, 24, Blain H, Vuillemin A, Blain A, [et al.]. Age-related femoral bone loss in men: evidence for hyperparathyroidism and insulin-like growth factor-1 deficiency. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2004, 59, Trovas G, Lyritis GP, Galanos A, [et al.]. Influence of weight gain on spine mineral density in postmenopausal women. Calcif Tissue Int. 1999, 64, Fawzy T, Muttappallymyalil J, Sreedharan J, [et al.]. Association between Body Mass Index and Bone Mineral Density in Patients Referred for Dual-Energy X-Ray Absorptiometry Scan in Ajman, UAE. J Osteoporos. 2011, 2011, doi: /2011/ Kurt-Sirin O, Yilmaz-Aydogan H, Uyar M, [et al.]. Combined effects of collagen type I alpha1 (COL1A1) Sp1 polymorphism and osteoporosis risk factors on bone mineral density in Turkish postmenopausal women. Gene. 2014, 540, Braga V, Mottes M, Mirandola S, [et al.]. Association of CTR and COLIA1 alleles with BMD values in peri- and postmenopausal women. Calcif Tissue Int. 2000, 67, Efstathiadou Z, Kranas V, Ioannidis JP, [et al.]. The Sp1 COL1A1 gene polymorphism, and not vitamin D receptor or estrogen receptor gene polymorphisms, determines bone mineral density in postmenopausal Greek women. Osteoporos Int. 2001, 12, Hampson G, Evans C, Petitt RJ, [et al.]. Bone mineral density, collagen type 1 alpha 1 genotypes and bone turnover in premenopausal women with diabetes mellitus. Diabetologia. 1998, 41, Garnero P, Borel O, Grant SF, [et al.]. Collagen I alpha1 Sp1 polymorphism, bone mass, and bone turnover in healthy French premenopausal women: the OFELY study. J Bone Miner Res. 1998, 13, Uitterlinden AG, Burger H, Huang Q, [et al.]. Relation of alleles of the collagen type I alpha1 gene to bone density and the risk of osteoporotic fractures in postmenopausal women. N Engl J Med. 1998, 338, Heegaard A, Jorgensen HL, Vestergaard AW, [et al.]. Lack of influence of collagen type Ialpha1 Sp1 binding site polymorphism on the rate of bone loss in a cohort of postmenopausal Danish women followed for 18 years. Calcif Tissue Int. 2000, 66, Harris SS, Patel MS, Cole DE, [et al.]. Associations of the collagen type Ialpha1 Sp1 polymorphism with five-year rates of bone loss in older adults. Calcif Tissue Int. 2000, 66, Falcón-Ramírez E, Casas-Avila L, Miranda A, [et al.]. Sp1 polymorphism in collagen I 1 gene is associated with osteoporosis in lumbar spine of Mexican women. Mol Biol Rep. 2011, 38, Mann V, Ralston SH. Meta-analysis of COL1A1 Sp1 polymorphism in relation to bone mineral density and osteoporotic fracture. Bone. 2003, 32, Liu PY, Lu Y, Long JR, [et al.]. Common variants at the PCOL2 and Sp1 binding sites of the COL1A1 gene and their interactive effect influence bone mineral density in Caucasians. J Med Genet. 2004, 41, Singh M, Singh P, Singh S, [et al.]. A haplotype derived from the common variants at the -1997G/T and Sp1 binding site of the COL1A1 gene influences risk of postmenopausal osteoporosis in India. Rheumatol Int. 2013, 33, Husted LB, Harslof T, Gonzalez-Bofill N, [et al.]. Haplotypes of promoter and intron 1 polymorphisms in the COLIA1 gene are associated with increased risk of osteoporosis. Calcif Tissue Int. 2009, 84, Zhang YY, Lei SF, Mo XY, [et al.]. The G/T polymorphism in the COLIA1 upstream regulatory region is associated with hip bone mineral density (BMD) in Chinese nuclear families. Calcif Tissue Int. 2005, 76, Bustamante M, Nogues X, Enjuanes A, [et al.]. COL1A1, ESR1, VDR and TGFB1 polymorphisms and haplotypes in relation to BMD in Spanish postmenopausal women. Osteoporos Int. 2007, 18, Yamada Y, Ando F, Niino N, [et al.]. Association of a -1997G>T polymorphism of the collagen I alpha1 gene with bone mineral density in postmenopausal Japanese women. Hum Biol. 2005, 77, Yazdanpanah N, Rivadeneira F, van Meurs JB, [et al.]. The G/T and Sp1 polymorphisms in the collagen type I alpha1 (COLIA1) gene in relation to changes in femoral neck bone mineral density and the risk of fracture in the elderly: the Rotterdam study. Calcif Tissue Int. 2007, 81, Selezneva LI, Khusainova RI, Nurlygaianov RZ, [et al.]. Association of polymorphisms and haplotypes in the 5 region of COLIA1 gene with the risk of osteoporotic fractures in Russian women from Volga-Ural region. Genetika. 2008, 44, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Nr 12/2015

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?

Bardziej szczegółowo

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof

Bardziej szczegółowo

Gdański Uniwersytet Medyczny. Polimorfizm genów receptorów estrogenowych (ERα i ERβ) a rozwój zespołu metabolicznego u kobiet po menopauzie

Gdański Uniwersytet Medyczny. Polimorfizm genów receptorów estrogenowych (ERα i ERβ) a rozwój zespołu metabolicznego u kobiet po menopauzie Gdański Uniwersytet Medyczny Mgr Karolina Kuźbicka Polimorfizm genów receptorów estrogenowych (ERα i ERβ) a rozwój zespołu metabolicznego u kobiet po menopauzie Rozprawa doktorska Promotor: dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

Polimorfizm białka morfogenetycznego kości (BMP2) a etiologia osteoporozy

Polimorfizm białka morfogenetycznego kości (BMP2) a etiologia osteoporozy Ginekol Pol. 2015, 86, 203209 Polimorfizm białka morfogenetycznego kości (BMP2) a etiologia osteoporozy Polymorphism of bone morphogenetic protein (BMP2) and osteoporosis etiology Hubert Wolski 1,2, Anna

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

The significance of TNF- gene polymorphisms in preterm delivery

The significance of TNF- gene polymorphisms in preterm delivery The significance of TNF- gene polymorphisms in preterm delivery Znaczenie polimorfizmów genu TNF- w porodzie przedwczesnym 1 3 2 1 Division of Obstetrics and Gynecology, Regional Hospital in Poznan, Poland

Bardziej szczegółowo

Zespół Omenna u kuzynów: różny przebieg kliniczny i identyczna mutacja genu RAG1.

Zespół Omenna u kuzynów: różny przebieg kliniczny i identyczna mutacja genu RAG1. PRACE KAZUISTYCZNE / CASE REPORTS 367 Zespół Omenna u kuzynów: różny przebieg kliniczny i identyczna mutacja genu RAG1. Omenn s syndrome in cousins: different clinical course and identical RAG1 mutation

Bardziej szczegółowo

DRD1 and DRD4 dopamine receptors in the etiology of preeclampsia

DRD1 and DRD4 dopamine receptors in the etiology of preeclampsia DRD1 and DRD4 dopamine receptors in the etiology of preeclampsia Receptory dopaminy DRD1 oraz DRD4 w etiologii stanu przedrzucawkowego 1,2, 1 Division of Perinatology and Women s Diseases, Poznan University

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób

Bardziej szczegółowo

PREDYSPOZYCJE GENETYCZNE DO OSTEOPOROZY I USZKODZEŃ CHRZĘSTKI STAWOWEJ

PREDYSPOZYCJE GENETYCZNE DO OSTEOPOROZY I USZKODZEŃ CHRZĘSTKI STAWOWEJ PREDYSPOZYCJE GENETYCZNE DO OSTEOPOROZY I USZKODZEŃ CHRZĘSTKI STAWOWEJ GENETYCZNE PREDYSPOZYCJE DO OSTEOPOROZY I USZKODZEŃ CHRZĄSTKI STAWOWEJ Osteoporoza jest chorobą o wieloczynnikowej etiologii; diagnozowana

Bardziej szczegółowo

Łódź, 2016 Wojciech Pluskiewicz

Łódź, 2016 Wojciech Pluskiewicz Łódź, 2016 Wojciech Pluskiewicz Abstrakty przedstawiane w czasie dorocznego kongresu American Society of Bone and Mineral Research 2015 (Seattle, USA) Znaczenie upadków 2 prace Wpływ leków 2 prace Ocena

Bardziej szczegółowo

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski Mateusz Romanowski Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na aktywność choroby i sprawność chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Dr hab., prof. AWF Anna Straburzyńska-Lupa

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE

Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE Pomorski Uniwersytet Medyczny Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE Promotor: dr hab. prof. nadzw.

Bardziej szczegółowo

Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?

Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950? Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950? Joanna Wibig Department of Meteorology and Climatology, University of Lodz, Poland OUTLINE: Motivation Data Heat wave frequency measures

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

Analysis of G>A and +45T>G polymorphisms of ADIPOQ gene in women with excessive weight gain during pregnancy

Analysis of G>A and +45T>G polymorphisms of ADIPOQ gene in women with excessive weight gain during pregnancy Analysis of -11391G>A and +45T>G polymorphisms of ADIPOQ gene in women with excessive weight gain during Analiza polimorfizmów -11391G>A oraz +45T>G genu ADIPOQ u kobiet z nadmiernym przyrostem masy ciała

Bardziej szczegółowo

Frequency of G2677T/A and C3435T polymorphisms of MDR1 gene in preeclamptic women

Frequency of G2677T/A and C3435T polymorphisms of MDR1 gene in preeclamptic women Frequency of G2677T/A and C3435T polymorphisms of MDR1 gene in preeclamptic women Częstość występowania polimorfizmów G2677T/A oraz C3435T genu MDR1 u kobiet ze stanem przedrzucawkowym 1 1 1 1 1 Laboratory

Bardziej szczegółowo

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.

Bardziej szczegółowo

HemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010

HemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010 HemoRec in Poland Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010 Institute of Biostatistics and Analyses. Masaryk University. Brno Participating

Bardziej szczegółowo

Czy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn?

Czy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn? Czy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn? Zbigniew Gaciong Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Definicja Plejotropia,

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody

STRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody STRESZCZENIE Choroby układu krążenia od lat pozostają jedną z głównych przyczyn śmierci w Europie. W licznych badaniach opisano czynniki ryzyka, które predysponują do rozwoju miażdżycy i wystąpienia choroby

Bardziej szczegółowo

EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.

EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB. Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ

Bardziej szczegółowo

Coexistence of ACE (I/D) and PAI-1(4G/5G) gene variants in recurrent miscarriage in Polish population

Coexistence of ACE (I/D) and PAI-1(4G/5G) gene variants in recurrent miscarriage in Polish population Coexistence of ACE (I/D) and PAI-1(4G/5G) gene variants in recurrent miscarriage in Polish population Współwystępowanie wariantów polimorficznych genów ACE (I/D) i PAI-1 (4G/5G) w poronieniach nawracających

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy

STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich

Bardziej szczegółowo

Lek. med. Arkadiusz Soski. Streszczenie

Lek. med. Arkadiusz Soski. Streszczenie Lek. med. Arkadiusz Soski Streszczenie Wstęp Rozwojową dysplazję stawu biodrowego (DDH developmental dysplasia of the hip) uznaje się za najczęstszą wadę u noworodków i niemowląt. Wada ta powstać może

Bardziej szczegółowo

8. Streszczenie/Abstract

8. Streszczenie/Abstract 8. Streszczenie/Abstract Streszczenie Wstęp Wykorzystywanie badań nad jakością życia, służy rozwojowi nowej wiedzy, przedstawiającej nowatorskie podejście do pacjenta chorego. To stanowić może jedną ze

Bardziej szczegółowo

Coexistence of the 677C>T and 1298A>C MTHFR polymorphisms and its significance in the population of Polish women

Coexistence of the 677C>T and 1298A>C MTHFR polymorphisms and its significance in the population of Polish women DOI: 10./gp/59559 Ginekol Pol. 015, 86, Coexistence of the 6C>T and 198A>C MTHFR polymorphisms and its significance in the population of Polish women Znaczenie współwystępowania polimorfizmów 6C>T oraz

Bardziej szczegółowo

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej. Beata Wieczorek-Wójcik

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej. Beata Wieczorek-Wójcik Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Beata Wieczorek-Wójcik Poziom obsad pielęgniarskich a częstość i rodzaj zdarzeń

Bardziej szczegółowo

The role of 401A>G polymorphism of methylenetetrahydrofolate dehydrogenase gene (MTHFD1) in fetal hypotrophy

The role of 401A>G polymorphism of methylenetetrahydrofolate dehydrogenase gene (MTHFD1) in fetal hypotrophy The role of 401A>G polymorphism of methylenetetrahydrofolate dehydrogenase gene (MTHFD1) in fetal hypotrophy Rola polimorfizmu 401G>A genu dehydrogenazy metylenotetrahydrofolianowej (MTHFD1) w hipotrofii

Bardziej szczegółowo

mgr Maurycy Pawlak Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami

mgr Maurycy Pawlak Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami mgr Maurycy Pawlak Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Badanie wpływu wybranych polimorfizmów genu receptora endokannabinoidowego

Bardziej szczegółowo

PALENIE PAPIEROSÓW JAKO CZYNNIK RYZYKA ZŁAMAŃ OSTEOPOROTYCZNYCH SMOKING CIGARETTES AS A RISK FACTOR FOR OSTEOPOROTIC FRACTURES

PALENIE PAPIEROSÓW JAKO CZYNNIK RYZYKA ZŁAMAŃ OSTEOPOROTYCZNYCH SMOKING CIGARETTES AS A RISK FACTOR FOR OSTEOPOROTIC FRACTURES www.kcm.pl PALENIE PAPIEROSÓW JAKO CZYNNIK RYZYKA ZŁAMAŃ OSTEOPOROTYCZNYCH SMOKING CIGARETTES AS A RISK FACTOR FOR OSTEOPOROTIC FRACTURES 1 1 2 1 1,2 Domagała M., Trybulec B., Osieleniec J., Jewiarz J.,

Bardziej szczegółowo

estrogenowego α a objawami zespołu menopauzalnego badanych kobiet; estrogenowego α a lipidogramem badanych kobiet;

estrogenowego α a objawami zespołu menopauzalnego badanych kobiet; estrogenowego α a lipidogramem badanych kobiet; 11.Streszczenie Liczne badania sugerują, że zmniejszenie stężenia endogennych estrogenów po menopauzie jest przyczyną dolegliwości menopauzalnych i może być krytycznym czynnikiem ryzyka chorób nasilających

Bardziej szczegółowo

Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości

Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe

Bardziej szczegółowo

Ocena polimorfizmów genów receptorów estrogenowych ESR-1 i ESR-2 u pacjentów z jaskrą otwartego kąta

Ocena polimorfizmów genów receptorów estrogenowych ESR-1 i ESR-2 u pacjentów z jaskrą otwartego kąta Uniwersytet Medyczny w Lublinie I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym Małgorzata Sagan Ocena polimorfizmów genów receptorów estrogenowych ESR-1 i ESR-2 u pacjentów z jaskrą otwartego kąta Rozprawa

Bardziej szczegółowo

POLISH PARASITOLOGY AT THE TURN OF THE 21 st CENTURY

POLISH PARASITOLOGY AT THE TURN OF THE 21 st CENTURY POLISH PARASITOLOGICAL SOCIETY COMMITTEE ON PARASITOLOGY OF THE POLISH ACADEMY OF SCIENCES W. STEFAŃSKI INSTITUTE OF PARASITOLOGY PAS POLISH PARASITOLOGY AT THE TURN OF THE 21 st CENTURY Book of Abstracts

Bardziej szczegółowo

Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska

Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)

Bardziej szczegółowo

Problem: Problem: U kogo i kiedy prowadzić badania przesiewowe w kierunku osteoporozy?

Problem: Problem: U kogo i kiedy prowadzić badania przesiewowe w kierunku osteoporozy? List został zamieszczony na stronach internetowych: - Polskiej Fundacji Osteoporozy - Wielodyscyplinarnego Forum Osteoporozy - Polskiego Towarzystwa Osteoartrologicznego Zwracamy się do wszystkich środowisk

Bardziej szczegółowo

Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia

Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna 7, 89-93 2007

Bardziej szczegółowo

Piotr Dudek Promotor: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczyński Klinika Endokrynologii, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego

Piotr Dudek Promotor: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczyński Klinika Endokrynologii, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego STRESZCZENIE Praca na stopień doktora nauk medycznych Wpływ wyrównywania niedoboru testosteronu na jakość życia, skład ciała, gęstość mineralną kości, stężenie leptyny i białka C-reaktywnego u starszych

Bardziej szczegółowo

Wstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE

Wstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE Dzieciństwo w cieniu schizofrenii przegląd literatury na temat możliwych form pomocy i wsparcia dzieci z rodzin, gdzie jeden z rodziców dotknięty jest schizofrenią Childhood in the shadow of schizophrenia

Bardziej szczegółowo

Epidemiologia złamań osteoporotycznych i ocena 10-letniego ryzyka złamania w populacji kobiet regionu Białystok (BOS-2) algorytmem FRAX WHO

Epidemiologia złamań osteoporotycznych i ocena 10-letniego ryzyka złamania w populacji kobiet regionu Białystok (BOS-2) algorytmem FRAX WHO Osteortrologia/Osteorthrology Artykuł oryginalny/original paper Reumatologia 2008; 46, 2: 72 79 Epidemiologia złamań osteoporotycznych i ocena 10-letniego ryzyka złamania w populacji kobiet regionu Białystok

Bardziej szczegółowo

ENDOKRYNOLOGIA POLSKA

ENDOKRYNOLOGIA POLSKA E P ENDOKRYNOLOGIA POLSKA POLISH JOURNAL OF ENDOCRINOLOGY REVIEWS / REVIEWS Endokrynologia Polska / Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 55; Numer/Number 6/2004 ISSN 0423-104X New ISCD recommendations

Bardziej szczegółowo

Ocena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE

Ocena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE Ocena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE Zespół policystycznych jajników występuje u 5-10% kobiet w wieku rozrodczym.

Bardziej szczegółowo

Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii

Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii Lek. med. Andrzej Kmieć Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład

Bardziej szczegółowo

,,Otyłość a ryzyko złamania. Maria Rell - Bakalarska

,,Otyłość a ryzyko złamania. Maria Rell - Bakalarska ,,Otyłość a ryzyko złamania. Maria Rell - Bakalarska 21 Otyłość a ryzyko złamania Niezależne czynniki ryzyka złamań : wiek, uprzednio przebyte złamanie po 50 r.ż., złamanie biodra (b.k.k.u.) u rodziców,

Bardziej szczegółowo

Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości

Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości Joanna Kobosko, Edyta Piłka, Agnieszka Pankowska, Henryk Skarżyński STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

Pro-tumoral immune cell alterations in wild type and Shbdeficient mice in response to 4T1 breast carcinomas

Pro-tumoral immune cell alterations in wild type and Shbdeficient mice in response to 4T1 breast carcinomas www.oncotarget.com Oncotarget, Supplementary Materials Pro-tumoral immune cell alterations in wild type and Shbdeficient mice in response to 4T1 breast carcinomas SUPPLEMENTARY MATERIALS Supplementary

Bardziej szczegółowo

Spearman.

Spearman. 2 1 * :... 109 - :. Spearman. (α=0/05). : 20-29.. 50. :.. : ). sheikhi@dnt.mui.ac.ir * ( :1. :2. 89/5/5 89/8/4. 89/11/1 573 568 :(5)6 :1389 568 : %75 : ) %35-40 :. %35 :. : ) (. ( ) ) ( ) -1 : ( -2 ( -3-4

Bardziej szczegółowo

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with

Bardziej szczegółowo

Dariusz Włodarek, Anna Sobocińska, Dominika Głąbska

Dariusz Włodarek, Anna Sobocińska, Dominika Głąbska BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 833 838 Dariusz Włodarek, Anna Sobocińska, Dominika Głąbska Podaż wapnia z produktów mlecznych w diecie kobiet po 60 roku życia Katedra Dietetyki, Wydział Nauk

Bardziej szczegółowo

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski

Bardziej szczegółowo

GLOBAL METHANE INITIATIVE PARTNERSHIP-WIDE MEETING 12-14.10.2011 Kraków, Poland

GLOBAL METHANE INITIATIVE PARTNERSHIP-WIDE MEETING 12-14.10.2011 Kraków, Poland GLOBAL METHANE INITIATIVE PARTNERSHIP-WIDE MEETING 12-14.10.2011 Kraków, Poland INSTITUTE OF TECHNOLOGY AND LIVE SCIENCES POZNAŃ BRANCH Department of Environmental Management in Livestock Buildings and

Bardziej szczegółowo

INAUGURATION DAY [Rector s Day] 8.00-11.15 am Advanced Pharmacotherapy (Pulmonary Medicine) 11.30 am - 13.45 pm Advanced. 8.00-11.

INAUGURATION DAY [Rector s Day] 8.00-11.15 am Advanced Pharmacotherapy (Pulmonary Medicine) 11.30 am - 13.45 pm Advanced. 8.00-11. *Week Date MONDAY TUESDAY WEDNESDAY THURSDAY FRIDAY 1 2 3 4 5 6 7 09/26-09/30 10/03-10/07 INAUGURATION DAY [Rector s Day] 10/10-10/14 10/17-10/21 8.00-11.15 am diabetology) 10/24-10/28 10/31-11/04 RECTOR

Bardziej szczegółowo

Wp yw polimorfizmu genu interleukiny-6 i czynnika martwicy nowotworu α na g stoêç mineralnà koêci kobiet po menopauzie

Wp yw polimorfizmu genu interleukiny-6 i czynnika martwicy nowotworu α na g stoêç mineralnà koêci kobiet po menopauzie Wp yw polimorfizmu genu interleukiny-6 i czynnika martwicy nowotworu α na g stoêç mineralnà koêci kobiet po menopauzie The influence of interleukin-6 and tumor necrosis factor α gene polymorphisms on bone

Bardziej szczegółowo

Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny

Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny Lek. Maciej Jesionowski Efektywność stosowania budezonidu MMX u pacjentów z aktywną postacią łagodnego do umiarkowanego wrzodziejącego zapalenia jelita grubego w populacji polskiej. Rozprawa na stopień

Bardziej szczegółowo

Polimorfizm genu kodujàcego osteoprotegeryn a wyst powanie osteoporozy u kobiet po menopauzie

Polimorfizm genu kodujàcego osteoprotegeryn a wyst powanie osteoporozy u kobiet po menopauzie Polimorfizm genu kodujàcego osteoprotegeryn a wyst powanie osteoporozy u kobiet po menopauzie Polymorphism of osteoprotegerin gene and osteoporosis in postmenopausal women Seremak-Mrozikiewicz Agnieszka

Bardziej szczegółowo

The relationship between selected biochemical parameters, clinical factors and bone mineral density in postmenopausal women with osteoporosis

The relationship between selected biochemical parameters, clinical factors and bone mineral density in postmenopausal women with osteoporosis Związek pomiędzy wybranymi parametrami biochemicznym i czynnikami klinicznymi a gęstością mineralną kości u kobiet z osteoporozą w okresie pomenopauzalnym The relationship between selected biochemical

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca a ryzyko złamań

Cukrzyca a ryzyko złamań Cukrzyca a ryzyko złamań Edward Franek Dept of Internal Diseases, Endocrinology and Diabetology, Central Clinical Hospital MSW, Warsaw, Medical Research Center, Polish Academy of Sciences, Warsaw Epidemia

Bardziej szczegółowo

Zmienność genu UDP-glukuronozylotransferazy 1A1 a hiperbilirubinemia noworodków.

Zmienność genu UDP-glukuronozylotransferazy 1A1 a hiperbilirubinemia noworodków. Zmienność genu UDP-glukuronozylotransferazy 1A1 a hiperbilirubinemia noworodków. Katarzyna Mazur-Kominek Współautorzy Tomasz Romanowski, Krzysztof P. Bielawski, Bogumiła Kiełbratowska, Magdalena Słomińska-

Bardziej szczegółowo

Densitometric test in differential diagnosis of short stature children *

Densitometric test in differential diagnosis of short stature children * Przegląd Antropologiczny Anthropological Review Vol 62, pp. 49 55 (1999) Densitometric test in differential diagnosis of short stature children * Grażyna Łysoń-Wojciechowska 1, Tomasz Romer 1, Waldemar

Bardziej szczegółowo

aforementioned device she also has to estimate the time when the patients need the infusion to be replaced and/or disconnected. Meanwhile, however, she must cope with many other tasks. If the department

Bardziej szczegółowo

XT001_ INTRODUCTION TO EXIT INTERVIEW PYTANIE NIE JEST ZADAWANE W POLSCE W 2006 ROKU. WCIŚNIJ Ctrl+R BY PRZEJŚĆ DALEJ. 1.

XT001_ INTRODUCTION TO EXIT INTERVIEW PYTANIE NIE JEST ZADAWANE W POLSCE W 2006 ROKU. WCIŚNIJ Ctrl+R BY PRZEJŚĆ DALEJ. 1. Share w2 Exit Questionnaire version 2.7 2006-09-29 XT001_ INTRODUCTION TO EXIT INTERVIEW 1. Kontynuuj XT006_ PROXY RESPONDENT'S SEX 1. Mężczyzna 2. Kobieta XT002_ RELATIONSHIP TO THE DECEASED IF XT002_

Bardziej szczegółowo

Osteoporoza, 1 czerwca 2005 roku List otwarty

Osteoporoza, 1 czerwca 2005 roku List otwarty Osteoporoza, 1 czerwca 2005 roku List otwarty Zwracamy się do wszystkich środowisk zainteresowanych problemem osteoporozy o podjęcie publicznej dyskusji na temat wypracowania jednolitych zasad postępowania

Bardziej szczegółowo

Koszty leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy w Polsce w latach na przykładzie województwa śląskiego

Koszty leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy w Polsce w latach na przykładzie województwa śląskiego Koszty leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy w Polsce w latach 2011-2012 na przykładzie województwa śląskiego Treatment costs of malignant cervical cancer in Poland in 2011-2012 the case of Silesian

Bardziej szczegółowo

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego

Bardziej szczegółowo

Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych

Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy Medtronic.w

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczne i społeczno-demograficzne czynniki zgonów osób w wieku produkcyjnym w Polsce w latach

Ekonomiczne i społeczno-demograficzne czynniki zgonów osób w wieku produkcyjnym w Polsce w latach UNIWERSTYTET EKONOMICZNY W POZNANIU WYDZIAŁ EKONOMII Mgr Marta Majtkowska Ekonomiczne i społeczno-demograficzne czynniki zgonów osób w wieku produkcyjnym w Polsce w latach 2002-2013 Streszczenie rozprawy

Bardziej szczegółowo

Polimorfizm 575C/T genu RANK i jego związek z osteoporozą u kobiet po menopauzie

Polimorfizm 575C/T genu RANK i jego związek z osteoporozą u kobiet po menopauzie PRACA ORYGINALNA Received: 29.10.2013 Revised: 02.01.2014 Accepted: 07.01.2014 Published online: 27.08.2014 Polimorfizm 575C/T genu RANK i jego związek z osteoporozą u kobiet po menopauzie 575C/T polymorphism

Bardziej szczegółowo

Employment. Number of employees employed on a contract of employment by gender in 2012. Company

Employment. Number of employees employed on a contract of employment by gender in 2012. Company Im not found /sites/eneacsr2012.mess-asp.com/themes/eneacsr2012/img/enea.jpg Employt Capital Group is one of the largest companies in the energy industry. Therefore it has an influence, as an employer,

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie metody MSSCP do analizy markerów genetycznych raka płuc w ramach projektu FP7: CURELUNG

Wykorzystanie metody MSSCP do analizy markerów genetycznych raka płuc w ramach projektu FP7: CURELUNG Wykorzystanie metody MSSCP do analizy markerów genetycznych raka płuc w ramach projektu FP7: CURELUNG Krzysztof Kucharczyk,dr Prezes Zarządu Spółki H2020 Info Day, Warszawa, 11.12.2013 Prezentacja Firma:

Bardziej szczegółowo

Analiza jakości powietrza atmosferycznego w Warszawie ocena skutków zdrowotnych

Analiza jakości powietrza atmosferycznego w Warszawie ocena skutków zdrowotnych Analiza jakości powietrza atmosferycznego w Warszawie ocena skutków zdrowotnych Piotr Holnicki 1, Marko Tainio 1,2, Andrzej Kałuszko 1, Zbigniew Nahorski 1 1 Instytut Badań Systemowych, Polska Akademia

Bardziej szczegółowo

Aneks II. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyk produktu leczniczego i ulotek dla pacjenta przedstawione przez EMA

Aneks II. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyk produktu leczniczego i ulotek dla pacjenta przedstawione przez EMA Aneks II Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyk produktu leczniczego i ulotek dla pacjenta przedstawione przez EMA 217 Wnioski naukowe Ogólne podsumowanie oceny naukowej produktów leczniczych

Bardziej szczegółowo

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society Prof. Piotr Bledowski, Ph.D. Institute of Social Economy, Warsaw School of Economics local policy, social security, labour market Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing

Bardziej szczegółowo

Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme

Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme Pracownia Naukowo-Edukacyjna Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme and the contribution by ESF funds towards the results achieved within specific

Bardziej szczegółowo

OCENA RYZYKA ZŁAMAŃ OSTEOPOROTYCZNYCH W POPULACJI KOBIET W WIEKU POWYŻEJ 50 LAT ANALIZA WSKAŹNIKÓW FRAX BMI I FRAX BMD

OCENA RYZYKA ZŁAMAŃ OSTEOPOROTYCZNYCH W POPULACJI KOBIET W WIEKU POWYŻEJ 50 LAT ANALIZA WSKAŹNIKÓW FRAX BMI I FRAX BMD Medycyna Pracy 2013;64(3) Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Cezary Strugała 1 Wojciech Sobala 2 Zuzanna Szubert 2 Wojciech Hanke 2 http://dx.doi.org/10.13075/mp.5893.2013.0028

Bardziej szczegółowo

Polimorfizm -643C/T genu RANKL i jego związek z osteoporozą u kobiet po menopauzie

Polimorfizm -643C/T genu RANKL i jego związek z osteoporozą u kobiet po menopauzie PRACA ORYGINALNA Polimorfizm -643C/T genu RANKL i jego związek z osteoporozą u kobiet po menopauzie Received: 29.10.2013 Revised: 02.01.2014 Accepted: 15.03.2014 Published online: 31.12.2014-643C/T polymorphism

Bardziej szczegółowo

FULL-TIME STUDIES IN ENGLISH AT THE FACULTY OF MEDICINE, MEDICAL PROGRAM FOURTH YEAR SCHEDULE FOR THE ACADEMIC YEAR 2014/2015

FULL-TIME STUDIES IN ENGLISH AT THE FACULTY OF MEDICINE, MEDICAL PROGRAM FOURTH YEAR SCHEDULE FOR THE ACADEMIC YEAR 2014/2015 FULL-TIME STUDIES IN ENGLISH AT THE FACULTY OF MEDICINE, MEDICAL PROGRAM FOURTH YEAR SCHEDULE FOR THE ACADEMIC YEAR 2014/2015 FOURTH YEAR MEDICAL PROGRAM GROUP I COURSE NAME OF DEPARTMENT HEAD OF TEACHING

Bardziej szczegółowo

Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach

Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach lek. Anna Starostka-Tatar Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach 2009-2015 Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Beata Labuz-Roszak

Bardziej szczegółowo

SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska

SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu Karolina Horodyska Warunki skutecznego promowania zdrowej diety i aktywności fizycznej: dobre praktyki w interwencjach psychospołecznych

Bardziej szczegółowo

FULL-TIME STUDIES IN ENGLISH AT THE FACULTY OF MEDICINE, MEDICAL PROGRAM FOURTH YEAR SCHEDULE FOR THE ACADEMIC YEAR 2015/2016

FULL-TIME STUDIES IN ENGLISH AT THE FACULTY OF MEDICINE, MEDICAL PROGRAM FOURTH YEAR SCHEDULE FOR THE ACADEMIC YEAR 2015/2016 FULL-TIME STUDIES IN ENGLISH AT THE FACULTY OF MEDICINE, MEDICAL PROGRAM FOURTH YEAR SCHEDULE FOR THE ACADEMIC YEAR 2015/2016 Group I SEMINARS AND TUTORIALS Block courses start at 8.00 and last max. until

Bardziej szczegółowo

"Postępowanie lecznicze w osteoporozie" Cz. II. Maria Rell-Bakalarska Interdyscyplinarna Akademia Medycyny Praktycznej

Postępowanie lecznicze w osteoporozie Cz. II. Maria Rell-Bakalarska Interdyscyplinarna Akademia Medycyny Praktycznej "Postępowanie lecznicze w osteoporozie" Cz. II Maria Rell-Bakalarska Interdyscyplinarna Akademia Medycyny Praktycznej 15 Nasze najlepsze bo Mówi się często, że największym przekleństwem Polaków jest nadmiar

Bardziej szczegółowo

Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005

Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 Cracow University of Economics Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 - Key Note Speech - Presented by: Dr. David Clowes The Growth Research Unit CE Europe

Bardziej szczegółowo

Analiza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów

Analiza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów Uniwersytet Medyczny w Lublinie Rozprawa doktorska streszczenie rozprawy doktorskiej Analiza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów u chorych w podeszłym

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE WSSP TOM 17 2013. Zakład Rehabilitacji i Fizjoterapii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

ZESZYTY NAUKOWE WSSP TOM 17 2013. Zakład Rehabilitacji i Fizjoterapii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ZESZYTY NAUKOWE WSSP TOM 17 2013 Małgorzata Podbielska 1, Krzysztof Sokołowski 2, Maria Sokołowska 3 1 Wydział Fizjoterapii. Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola w Lublinie 2 Zakład

Bardziej szczegółowo

Ocena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą

Ocena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą Agnieszka Nawrocka Ocena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną chorobą

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu systematycznej aktywności fizycznej na sprawność fizyczną oraz gęstość kości u kobiet w wieku 50 60 lat

Ocena wpływu systematycznej aktywności fizycznej na sprawność fizyczną oraz gęstość kości u kobiet w wieku 50 60 lat 116 Prz Med Uniw Rzesz Inst Leków, 2015, 13 (2), 116 127 Wydawnictwo UR 2015 ISSN 2082-369X doi: 10.15584/przmed.2015.2.5 http://www.pmurz.rzeszow.pl Prz Med Uniw Rzesz Inst Leków Rzeszów 2015; 13 (2):

Bardziej szczegółowo

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:

Bardziej szczegółowo

TRANSPORT W RODZINNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH

TRANSPORT W RODZINNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH INŻYNIERIA W ROLNICTWIE. MONOGRAFIE 16 ENGINEERING IN AGRICULTURE. MONOGRAPHS 16 WIESŁAW GOLKA TRANSPORT W RODZINNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH TRANSPORTATION IN RURAL FAMILY FARMS Falenty 2014 WYDAWNICTWO

Bardziej szczegółowo

Leczenie osteoporozy w Polsce stan 2010-2015. Piotr Głuszko

Leczenie osteoporozy w Polsce stan 2010-2015. Piotr Głuszko Leczenie osteoporozy w Polsce stan 2010-2015 Piotr Głuszko W 2010 r w 27 krajach UE 3.490 000 nowych złamań osteoporotycznych Kanis JA, Borgstrom F, Comspton J, et al. SCOPE: a scorecard for osteoporosis

Bardziej szczegółowo

Probability definition

Probability definition Probability Probability definition Probability of an event P(A) denotes the frequency of it s occurrence in a long (infinite) series of repeats P( A) = A Ω Ω A 0 P It s s represented by a number in the

Bardziej szczegółowo

CENTRALNA PRZYCHODNIA REHABILITACYJNO- LECZNICZA POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH w WARSZAWIE KRZYSZTOF STARZYK

CENTRALNA PRZYCHODNIA REHABILITACYJNO- LECZNICZA POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH w WARSZAWIE KRZYSZTOF STARZYK CENTRALNA PRZYCHODNIA REHABILITACYJNO- LECZNICZA POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH w WARSZAWIE KRZYSZTOF STARZYK OCENA JAKOŚCI ŻYCIA OSÓB SŁABOWIDZĄCYCH STOSUJĄCYCH POMOCE OPTYCZNE PROMOTOR: PROF. DR HAB.

Bardziej szczegółowo

Public gene expression data repositoris

Public gene expression data repositoris Public gene expression data repositoris GEO [Jan 2011]: 520 k samples 21 k experiments Homo, mus, rattus Bos, sus Arabidopsis, oryza, Salmonella, Mycobacterium et al. 17.01.11 14 17.01.11 15 17.01.11 16

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia

Bardziej szczegółowo

WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ

WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ Streszczenie: Wstęp: Proces starzenia się w naturalny sposób wpływa na ograniczenie sprawności, nawet w sytuacji zachowania

Bardziej szczegółowo

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. W RAMACH POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ MIĘDZY POLSKĄ AKADEMIĄ NAUK I... UNDER THE AGREEMENT

Bardziej szczegółowo

FULL-TIME STUDIES IN ENGLISH AT THE FACULTY OF MEDICINE, MEDICAL PROGRAM FOURTH YEAR SCHEDULE FOR THE ACADEMIC YEAR 2017/2018

FULL-TIME STUDIES IN ENGLISH AT THE FACULTY OF MEDICINE, MEDICAL PROGRAM FOURTH YEAR SCHEDULE FOR THE ACADEMIC YEAR 2017/2018 FULL-TIME STUDIES IN ENGLISH AT THE FACULTY OF MEDICINE, MEDICAL PROGRAM FOURTH YEAR SCHEDULE FOR THE ACADEMIC YEAR 2017/2018 Group I SEMINARS AND TUTORIALS Block courses start at 8.00 and last max. until

Bardziej szczegółowo

Cracow University of Economics Poland

Cracow University of Economics Poland Cracow University of Economics Poland Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 - Keynote Speech - Presented by: Dr. David Clowes The Growth Research Unit,

Bardziej szczegółowo

PROJECT. Syllabus for course Global Marketing. on the study program: Management

PROJECT. Syllabus for course Global Marketing. on the study program: Management Poznań, 2012, September 20th Doctor Anna Scheibe adiunct in the Department of Economic Sciences PROJECT Syllabus for course Global Marketing on the study program: Management I. General information 1. Name

Bardziej szczegółowo