Socjalizacja ekonomiczna dzieci

Transkrypt

1 Socjalizacja ekonomiczna dzieci Psychologia Finansowa Przygotowały: Aneta Kazana Katarzyna Kowalczyk Joanna Frankowska ZAPRASZAMY

2 Agenda Rozumienie pojęćfinansowych Nabywanie wiedzy o pojęciach finansowych Dysponowanie majątkiem kieszonkowe Edukacja ekonomiczna dzieci: Wpływ rodziny Zajęcia szkolne/przedszkolne Akcje edukacyjne, np.: Leśna Akademia Sukcesu

3 Ekonomiczny rozwój dzieci, określany też pojęciem socjalizacji ekonomicznej jest w psychologii rozwojowej nowe,bo dotyczy dziedziny dotąd nie badanej, czyli tego jak dzieci i młodzieżucząsięrozumienia i funkcjonowania w rzeczywistości ekonomicznej, jak opisująpojęcia ekonomiczne, jakimi ścieżkami idzie ich niedojrzałe jeszcze rozumowanie, jak zachowują się w sytuacjach ekonomicznych.

4 Proces rozumienia, nabywania wiedzy świata ekonomicznego to częśćgeneralnego rozwoju, równoległego do rozwoju społecznego, moralnego, seksualnego itp. W jego trakcie młody człowiek konstruuje i testuje idee, wiedzę, teorięi praktykę, odnoszące siędo rzeczywistości ekonomicznej.

5 Dwie tradycyjne koncepcje rozwoju poznawczego: 1.Reprodukcjęprzekonańspołecznych ( zgodnie z założeniami behawioryzmu wiedza tworzy siępod wpływem zewnętrznych czynników socjalizujących, rozwój postępuje wskutek wywierania nacisku na dziecko), 2.Aktywnośćdziecka ( według nurtu poznawczego dziecko jest uczestnikiem własnego rozwoju; przekonania dziecka wyrażająjego kompetencje, wiedzęi doświadczenie, a nie tylko to, co przekazali mu dorośli)

6 Małgorzata Kupsiewicz(2004) podkreślała,że w badaniach występująznacze różnice indywidualne między dziećmi. Wynik ten wskazuje, iżw procesie nabywania wiedzy o pieniądzu nie tylko poziom rozwoju intelektualnego ma duże znaczenie, ale także i dostęp do świata symboli i dźwięków,tworzącego przez ludzi słyszących.

7 Najistotniejszym źródłem wiedzy staje się: Szkoła Media Interakcje z rodzicami i ich przyjaciółmi czy sąsiadami Dokonywanie drobnych zakupów

8 Jak mamy uczyćdzieci? Np.: możliwość płacenia za drobne rzeczy (np. za bilet) oraz własne przyjemności (np. popcorn w kinie), skarbonka dzięki niej dziecko uczy się rozróżniać monety, kieszonkowe ich wysokość powinna być uzależniona od wieku, oszczędzanie nawet drobnych kwot na wybrany przez dziecko cel.

9 TABELA PRZEDSTAWIA ROZUMIENIE I RADZENIE SOBIE Z PIENIĘDZMI

10 wiek 5 lat charakterystyka Odróżnianie pieniędzy od innych podmiotów Trudności w rozpoznawaniem nominałów pieniędzy Brak rozumienia sumowania, rozmieniania pieniędzy Nie znana relacja kupna sprzedaży 6 lat 7 lat 8-9 lat Umiejętność rozróżniania większości monet i banknotów Trudności w rozpoznawaniem nominałów pieniędzy Trudności z określeniem jakim nominałem trzeba zapłacićza dany przedmiot Relacja kupna sprzedaży spostrzegana w kategoriach przedmiot za pieniądz Znajomość istotnych cech pieniądza Umiejętność rozpoznania i nazwania wszystkich monet i banknotów Umiejętnośćwyliczenia,jakimi monetami trzeba zapłacićza dany przedmiot,wyliczania sumy, znajomość reszty w prostych sytuacjach Rozpoznawanie i rozumienie nominałów Sprawne odliczanie kwoty do zapłacenia Świadomość, że o wartości pieniądza decyduje jego nominał,a nie cechy fizyczne

11 Socjalizacja ekonomiczna jest ważna

12 Badania nad socjalizacjąekonomiczną dzieci Badania socjalizacji ekonomicznej sąprowadzone w dwóch etapach. 1. Analiza różnic dotycząca wieku ( Etapy rozwoju poznawczego wg Piageta) 2. Wpływ takich czynników jak: Płeć, Środowisko kulturowe, Poziom ekonomiczno-społeczny rodziny, Bezpośrednie doświadczenie, Mass media.

13 Teoria Piageta opisuje zmiany w funkcjonowaniu poznawczym dzieci. Uważa on, że rozwój myślenia powiązany jest z zachowaniem. Wyróżniłnastępujące stadia rozwoju poznawczego dzieci: sensomotoryczne (0-2 r.ż) przedoperacyjne (2-6 r.ż) operacji konkretnych (6-12 r. ż) operacji formalnych (12-15 r.ż)

14 W pierwszym stadium dzieci myśląogólnie i koncentrują się na działaniu. W ostatnim stadium ich myśli sązróżnicowane, zorganizowane i oderwane od działania.

15 a) STADIUM SENSMOTORYCZNE Dziecko ćwiczy poprzez powtarzające interesujące je doznania i uczy się, że podmiot, który znika z pola widzenia nie zniknął w ogóle.

16 b) STADIUM PRZEDOPERACYJNE Dziecko zaczyna eksperymentowaćna przedmiotach, rozwija sięzdolnośćstosowania słów, wyobraża sobie świat jedynie ze swojej perspektywy. Pytając dziecko :Skąd wie,że pieniądze są jego? odpowiada: Patrzę i widzę że są moje.

17 c) STADIUM OPERACJI KONKRETNYCH Dziecko poznaję zasadę zachowania ilości. Staje się mniej egocentryczne oraz potrafi dostrzegać przedmioty i zdarzenia z różnych punktów widzenia. Dziecko w tym stadium potrafi posługiwaćsiętakimi operacjami jak klasyfikacja czy szeregowanie.

18 d) STADIUM OPERACJI FORMALNYCH Dziecko zaczyna myślećabstrakcyjnie. Potrafi ono rozwiązywaćproblemy w umyśle za pomocązbioru hipotez z równoczesnym badaniem wzajemnych zależności.

19 TRZY FAZY ROZUMIENIA PIENIĄDZA I faza ( stadium przedoperacyjne) Dziecko wie, że pieniądze są potrzebne, Dziecko nie rozumie podzielności pieniądza(uważa że za jeden pieniądz kupi się jeden przedmiot), Dziecko w swoim rozumowaniu przyjmują tykąwłasnąperspektywę( uważająże pieniądze mająod rodziców, a rodzice pieniądze mają z bankomatu.

20 II faza (stadium operacji konkretnych) Dziecko rozumie że pieniądze mająróżne nominały(wie ile może kupićza posiadany kapitał, wie że zależy to od wartości przedmiotu), Dziecko potrafi odliczyćpotrzebnąkwotę, rozumie też pojęcie reszty, Dziecko wie że uczestniczy w wymianie( kupując lizaka w sklepie),ale nie rozumie skomplikowanego schematu wymiany.

21 III faza (stadium operacji formalnych) Dziecko zaczyna rozumieć wymianę ekonomiczną, Dziecko rozumie pojęcie zysku(o ile rozumie już, że właściciel sklepu sprzedaje produkty po wyższej cenie niż kupił), Sąw stanie łączyćelementy posiadanej wiedzy ekonomicznej w spójny, całościowy system.

22 Włoskie badaczki Berti i Bombi przeprowadziły one równieżbadanie, w którym dzieci otrzymały i banknoty, miały za zadanie określenie co można za nie kupić. Dzieci pełniły teżna zmianęrolęsprzedawcy i klienta sklepu. Wyniki pokazały, że etapy rozwoju można podzielićna 6 odrębnych stadiów.

23 Od braku świadomości płacenia(dzieci podczas zabawy nie rozróżniająpieniędzy i nie płacąza towary), poprzez rozumienie obowiązku płacenia, mimo nie odróżnianiu pieniędzy, w końcu odkrywająże nie za każde pieniądza można wszystko kupić.

24 Furbybadała rozwój pojęcia posiadania i własności. Najmłodsze dzieci łączyły posiadanie radością Dzieci dziesięcioletnie nadal zwracały uwagęna pozytywne emocje związane z posiadaniem, uważały równieżże posiadanie wynika z potrzeby Młodzieżnatomiast wyraźne twierdziła, że posiadanie wiąże się ze statusem społecznym oraz siłą.

25 Jak sięokazuje, w dzieciach badanych w społeczeństwach zachodnich rozwija sięz wiekiem odczucie, że nierównośćjest sprawiedliwa. Młodzi ludzie wymienili następujące przyczyny różnic między biednymi a bogatymi: Szczęście, powodzenie, majątek, Zdolność, wysiłek, talent, zarobkowanie, Dziedziczone szanse życiowe, np. możliwości związane z przynależnością do określonej klasy, rasy.

26 Podsumowanie badań: Nabywanie wiedzy ekonomicznej rozpoczyna się w wieku przedszkolnym, wtedy właśnie dziecko zdobywa pierwsze doświadczenia związane z pieniędzmi. Wraz z upływem lat aktywnośćekonomiczna dzieci staje sięcoraz szersza, co jednocześnie zwiększa ich wiedzę ekonomiczną.

27 KIESZONKOWE jako KIESZONKOWE jako doskonały trening doskonały trening odpowiedzialnego odpowiedzialnego gospodarowania gospodarowania,,pierwszym majątkiem,,pierwszym majątkiem

28 Pierwsze kroki odpowiedzialności W istocie jednym z najważniejszych celów rodzicielstwa jest przygotowanie dzieci do przyszłego rozłączenia sięz rodzicami i stania sięniezależnymi ludźmi. Dysponowanie własnymi funduszami pozwala dzieciom zdobyćodwagępotrzebnądo samodzielnego pokonywania przeszkód. Trening odraczania przyjemności warto zatem zacząć jużod najmłodszych lat, bowiem jest on nieodzowny w budowaniu postaw cenionych w dorosłym życiu.

29 Otrzymywanie kieszonkowego i oszczędzanie wiąże się z jednej strony z planowaniem wydatków, a z drugiej z nagradzaniem dziecka przez zaspokojenie jego potrzeb. Aby nauczyćdziecko odpowiedzialnego gospodarowania finansami, należy umiejętnie wprowadzić je w dorosły świat pieniądza, pokazać mu zasady dbania o własność i uświadomić wartość rzeczy materialnych.

30 Istotne elementy zachowania rodziców: Rozmawiaj z malcem o tym, co planuje kupićza kieszonkowe. Gdy dziecko zbyt szybko wyda pieniądze, nie dawaj mu nic ekstra. Odkładanie pieniędzy ułatwiają... zachęty Ustal premię Kup skarbonkęlub mały portfelik i niech dziecko wkłada tam zaoszczędzone pieniądze

31 Zasady przyznawania kieszonkowego Nie zakładaj, że dziecko jest zbyt małe, aby otrzymywać kieszonkowe Zróżnicuj kieszonkowe zależnie od wieku Jeśli dziecko chce wydaćpieniądze na cośco przekracza sumęjego kieszonkowego, absolutnie nie podnośjego kwoty Kieszonkowe powinno byćdawane zawsze w tym samym dniu(powinno być płacone systematycznie) Dziecku należy pozwolićna samodzielne podejmowanie decyzji(aby nauczyło się planowania wydatków)

32 W nieliczne badania wskazują,że : chłopcy dostają od rodziców więcej pieniędzy niż dziewczynki (Furnham i Thomas) dziewczynki są mniej aktywne ekonomicznie niż chłopcy i zdecydowanie rzadziej korzystająz usług banków (Furnham).

33

34 RODZICE A EDUKACJA EKONOMICZNA ICH DZIECI

35 Rodzice mająobowiązek przygotowaćdziecko do procesu opanowywania zawiłego świata finansów. Poprzez: odpowiednie zabawy, Rozmawianie z dzieckiem. W znacznym stopniu można przybliżyćgo do zrozumienia i przyswojenia sobie odpowiednich zasad świata dorosłych, Zabawy w sklep, w którym wymieniamy pieniądze na poszczególne przedmioty; w bank, który przechowuje nasze pieniądze aby później oddaćnam ich troszeczkęwięcej niżwłożyliśmy czy w bankomat, który pozwala nam na zdobywanie pieniędzy ale tylko w takiej ilości jaką mamy w banku, pozwalają dziecku szybciej i efektywniej ogarnąć poszczególne element tego skomplikowanego procesu, Poproszenie kilkulatka aby pod twoim okiem sam kupiłcośw sklepie, pozwoli mu to znacznie szybciej oswoićsięz sytuacją, że w sklepie dokonujemy wymiany i np. nie wolno nic zabrać bez zapłacenia za to określonej sumy, Własna skarbonkędziecka, do której będzie ono mogło wrzucaćpieniądze odkładane np. na czekoladę. Dziecko uczy się w ten sposób, że nie zawsze mamy odpowiednią ilość pieniędzy na zakup wymarzonych słodyczy oraz dowiaduje siępo raz pierwszy jakie znaczenie ma właściwe oszczędzanie i gospodarowanie funduszami, że nieraz lepiej jest odłożyć na coś większego niż wszystko co się ma wydawać na rzeczy drobne.

36 Wypowiedź: Przykładowa wypowiedź rodziców,mogąca mieć negatywne skutki: Moi rodzice ostrzagali mnie,abym nikomu nie mówił, że mamy peniądze bo zostaniemy przeklęci. Możliwa interpretacja dziecka: Pieniądze to sekret Pieniądze mogą być przyczyną nieszczęścia Konsekwencje: Wzbudzenie lęku w kontekście pieniędzy

37 Z badańwynika, że rodzice stanowiąbardzo ważny element wprowadzania dziecka w świat ludzi dorosłych. Spoczywa na nich duża odpowiedzialnośćw edukacji ekonomicznej dzieci. Rodzice wpływająna zachowanie swoich dzieci, często stanowią dla nich źródło wzorców. Dzieci obserwująswoich rodziców,często ich naśladują.

38 Edukacja ekonomiczna dzieci a akcje edukacyjne Coraz bardziej popularne w ostatnich latach programy edukacyjne prowadzone przez różne instytucje. Programy mające na celu podnoszenie 60 %wiedzy młodych ludzi na temat gospodarki i zarządzania finansami.

39 Programy edukacyjne są realizowane m.in. przez: FundacjęKronenberga wspieradziałania na rzecz dobra publicznego w zakresie edukacji i rozwoju lokalnego. Narodowy Bank Polski uczy m.in. Przedsiębiorczości, planowania domowego budżetu, przedstawiamy możliwości prowadzenia własnej działalności gospodarczej FundacjęMłodzieżowej Przedsiębiorczości, której celem jest przygotowanie dzieci i młodzieży do życia w warunkach gospodarki rynkowej oraz umożliwienie młodym ludziom zdobycia wiedzy i praktycznych umiejętności ułatwiających realizacjęplanów zawodowych. Fundacja Centrum Edukcji Obywatelskiej,która prowadzi różne programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży oraz dla nauczycieli. Projekt Przedsiębiorczy przedszkolak ma na celu rozpocząć edukację finansową dzieci w wieku przedszkolnym zapraszając je do odkrywania tajemnic pieniądza, tajników udanych i oszczędnych zakupów. LeśnąAkademia Sukcesu w prosty sposób omawia wiele zagadnieńz dziedziny ekonomii, rozszyfrowuje znaczenie podstawowych pojęć, wyjaśnia skomplikowane mechanizmy.(pomagająnam w tym krótkie filmy animowane i ich sympatyczni bohaterowie, którzy na co dzień kryją się w leśnej gęstwinie.) Szkolne Kasy OszczędnościCelem zajęćjest nauka rozsądnego zarządzania finansami oraz zrozumienie roli pieniądza.

40 Celem tych działańoczywiście jest nie tylko edukacja ekonomiczna.chodzi także o wytwarzanie nawyku oszczędzania jużu bardzo młodych ludzi oraz o budowanie lojalności wobec konkretnego banku,który przyniesie mu korzyści w przyszłości. Ważnym elementem tych programów jest pokazywanie,że za pomocą pieniędzy można czynić dobro.

41 BIBLIOGRA: Pietras Maria (1994). Wprowadzenie do psychologii ekonomicznej. Gdańsk : Wyd. GWP, rozdz.10 Wąsowicz-Kiryło Grażyna (2008). Psychologia finansowa. O pieniądzach w życiu człowieka. Warszawa: Wyd. Difin Tyszka Tadeusz (2004). Psychologia ekonomiczna. Gdańsk: Wyd. GWP

42 Dziękujemy za uwagę.