SGGW PSYCHOLOGIA FINANSOWA

Transkrypt

1 SGGW PSYCHOLOGIA FINANSOWA

2 Agenda

3 Dobrostan (jakość życia, szczęście) Zjawisko wielowymiarowe zależne od wielu czynników psychologicznych, ekonomicznych i społecznych obiektywny lub subiektywny Psychologiczny Ekonomiczny Społeczny Konsumencki Materialny

4 Obiektywne i subiektywne doświadczenia dobrobytu Hedonizm i eudajmonizm Być czy mieć? Rozum czy serce? Przenikanie problematyki subiektywnej jakości życia i dobrostanu psychicznego do prac ekonomistów Przyjemność czy obowiązek? Dobro jednostki czy grupy? Próba podważenia roli wskaźników makroekonomicznych takich jak PKB Przeciwstawianie pojęć: zrównoważony rozwój i tradycyjny rozwój

5 Obiektywne i subiektywne doświadczenia dobrobytu Miary jakości życia Produkt krajowy brutto Wskaźniki makroekonomiczne: Inflacji Bezrobocia Ubóstwa Zróżnicowania dochodów ludności Wskaźniki społeczne: Przewidywana długość życia Umieralność niemowląt i dzieci do 5. roku życia Poziom edukacji Dostęp do wody pitnej Poziom opieki zdrowotnej Zanieczyszczenie środowiska naturalnego Itd..

6 Obiektywne i subiektywne doświadczenia dobrobytu Dobrostan to skutek położenia i zmiany położenia jednostki lub grupy na wymiarach obiektywnych Blanchflower i Oswald, 1999 Rozmijanie wzrostu ekonomicznego i wskaźników społecznych w krajach wysoko rozwiniętych. Easterly, 1999 Brak przyczynowej zależności między wskaźnikami społecznymi a wzrostem gospodarczym.

7 Dobrostan psychiczny a dobrostan ekonomiczny Rodzaje badań: W przekroju międzynarodowym W ramach jednego społeczeństwa W przekroju czasowym

8 Dobrostan psychiczny a dobrostan ekonomiczny Badanie w przekroju międzynarodowym porównanie uśrednionego dobrostanu psychicznego mieszkańców krajów o różnej wysokości PKB. Easterlin, 1974 uwzględnienie niewielkiej ilości państw, wyłącznie rozwiniętych gospodarczo; Wyniki badań: nie wykazały różnicy w poczuciu szczęścia ludzi z mniej i bardziej zamożnych krajów. Inglehart, 1990; Hagerty, Veenhoven, 2000 większa grupa państw zróżnicowanych pod względem rozwoju; Wyniki badań: silny związek między PKB a dobrostanem psychicznym całego społeczeństwa.

9 Dobrostan psychiczny a dobrostan ekonomiczny Cztery ale : Poczucie szczęścia nie rośnie liniowo wraz z PKB wzrasta skokowo w grupie krajów ubogich, a pozostaje na podobnym poziomie w grupie krajów zamożniejszych Odstępstwa od reguły Czy rzeczywiście dochód warunkuje dobrostan? Zmienność związku w czasie i w zależności od przyjętych wskaźników

10 Dobrostan psychiczny a dobrostan ekonomiczny Badanie w ramach jednego społeczeństwa porównanie szczęścia bogatych i uboższych. Diener, Horwitz, emmons, 1985 co trzeci z 49 najbogatszych Amerykanów czuł się mniej szczęśliwy od dziesiątki razy biedniejszego Amerykanina. Bogactwo ma swoje zalety ale nie jest głównym źródłem szczęścia. Diener, Oishi, 2000 pieniądze dają więcej szczęścia biedniejszym ludziom

11 Dobrostan psychiczny a dobrostan ekonomiczny Badanie w przekroju czasowym śledzenia efektów zmian dochodów poszczególnych ludzi bądź całych społeczeństw w zakresie dobrostany psychicznego. Zadowolony jestem nie tylko dlatego, że się wzbogaciłem, ale także dlatego, że wzbogaciłem się bardziej niż w przeszłości.

12 Dobrostan psychiczny a dobrostan ekonomiczny Teorie wyjaśniające związek między psychicznym i ekonomicznym dobrostanem: dół góra góra dół Teoria potrzeb Teorie rozbieżności Teorie adaptacji Teorie wartości, pragnień i celów Teoria genetyczna Teoria szczęśliwego atraktora

13 Postawy wobec pieniądza a dobrostan Ada Leung, 2007 Uwzględnienie różnic w stosunku do pieniędzy Pomiar i analiza zależności między kilkoma charakterystykami respondentów: Zachowania Finansowe Materialny Dobrostan Subiektywny Dobrostan Psychologiczny Dobrostan Emocjonalny Dobrostan Szczęście

14 Postawy wobec pieniądza a dobrostan Joanna Barylska, 2006 Dochód Postawy wobec pieniędzy Dobrostan psychologiczno - ekonomiczny

15 Postawy wobec pieniądza a dobrostan Dobrostan psychologiczno ekonomiczny a dochód i postawy wobec pieniędzy. Dobrostan psychologiczno ekonomiczny Niezależność: Samodzielnie wytyczam swoje cele i plany życiowe Dobrze sam radzę sobie w życiu Pewność Siebie: Jestem zadowolony z tego, jakim jestem człowiekiem. Czuję się doceniany przez ważnych dla mnie ludzi. Korelaty Dochód (+) Środek (-) WINA (-) WINA (-) JA (-) Bezpieczeństwo Zawodowe: Wykonuję pracę adekwatna do moich umiejętności. Moja praca sprawia mi przyjemność. Moje zarobki są adekwatne do moich potrzeb. Bezpieczeństwo Finansowe: Moja sytuacja finansowa jest stabilna. Utrzymuję się samodzielnie. Swoboda Finansowa: Mogę sobie pozwolić na nieplanowane zakupy. Na ogół tylko małą część dochodów mogę wydawać na przyjemności (inwersja) Dochód (+) KONTROLA (+) WINA (-) JA (-) Dochód (+) WINA (-) Dochód (+) WINA (-)

16 Psychologiczne funkcje posiadania Małgorzata Górnik- Durose, 2002 Materializm dobry funkcjonalny, formalny, bez uczuciowego zabarwienia Materializm zły posiadanie jako cel sam w sobie. Materialiści nie są nieszczęśliwi nieszczęśliwi ludzie stają się materialistami

17 Psychologiczne funkcje posiadania Zagrożenia fizyczne i psychiczne posiadania pieniędzy: Zakupoholizm, Depresja, Zaburzenia osobowości.

18 Psychologiczne funkcje posiadania Psychologiczne funkcje przedmiotów: Instrumentalne: Utylitarna Hedonistyczna Interpersonalna Ekonomiczna Eksploracyjna Symboliczne: Ekspresyjna ekspresja Ja Ekspresyjna ekspresja tożsamości społecznej Ekspresyjna przedłużenie Ja Sentymentalna (retrospektywna) Społeczna (prestiżowa)

19 Psychologiczne funkcje posiadania Kierat hedonizmu Eysenck i Eysenck, 1996 Rzeczywistość, która przerasta oczekiwania staje się źródłem szczęścia

20 Psychologiczne funkcje posiadania Aaron Ahuvia, 2002 Działania motywowane zewnętrznie nie sprzyjają doświadczaniu szczęścia! Cele zewnętrzne podejmowane z obowiązku, nakazu, poczucia winy lub dla zewnętrznych gratyfikacji. Działania motywowane wewnętrznie powiązane z doświadczaniem szczęścia! Cele związane z samorealizacją, psychologicznym rozwojem, szacunkiem dla samego siebie.

21 Bibliografia Wąsowicz-Kiryło G., Psychologia finansowa. O pieniądzach w życiu człowieka, Wyd. Difin, Warszawa 2008, str Tyszka T., Psychologia ekonomiczna, Wyd. GWP, Gdańsk 2004, cz.1, rozdz. 7.

22 SGGW PSYCHOLOGIA FINANSOWA PAULINA FIJAŁKOWSKA, NATALIA SIKORSKA DZIĘKUJEMY