Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna w grupie lekarzy
|
|
- Alicja Marczak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 254 Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2): Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna w grupie lekarzy Eating behaviors and physical activity in a group of physicians Maria Gacek Zakład Żywienia Człowieka, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Cel pracy. Ocena niektórych zachowań żywieniowych i poziomu rekreacyjnej aktywności fizycznej oraz rozkładu wskaźnika masy ciała BMI w grupie lekarzy. Materiał i metoda. Badania przeprowadzono w Małopolsce w 240 osobowej grupie lekarzy (124 kobiet i 116 mężczyzn), głównie internistów (blisko 3/4 próby) w wieku lat. Wyniki. Jakościowa ocena sposobu żywienia grupy lekarzy wykazała liczne nieprawidłowości, w tym zbyt dużą konsumpcję mięsa w porównaniu do ryb, a niewystarczającą warzyw i owoców oraz produktów mlecznych. Niektóre zachowania żywieniowe wykazują zróżnicowanie w zależności od płci. Mężczyźni częściej niż kobiety spożywają mięso czerwone (P<0,01) i słodkie napoje gazowane (P<0,05), a rzadziej razowe pieczywo (P<0,05). Podejmowanie rekreacyjnej aktywności fizycznej przynajmniej kilka razy w tygodniu deklaruje zaledwie około 37% badanych osób. Średnia wartość wskaźnika BMI wynosi 23,8 kg/m 2 u kobiet i 27,0 kg/m 2 u mężczyzn. Mężczyźni najczęściej wykazują nadwagę (62,5%) a kobiety prawidłową masę ciała (64,5%) (P<0,001). Wnioski. Ograniczona skala racjonalnych wyborów żywieniowych oraz niewystarczające zaangażowanie w rekreację ruchową, przekładają się na występowanie zaburzeń stanu odżywienia, w postaci nadmiernej masy ciała, szczególnie u mężczyzn. Słowa kluczowe: zachowania żywieniowe, aktywność fizyczna, wskaźnik BMI, lekarze Aim. Evaluation of selected eating behaviors and levels of recreational physical activity and BMI distribution in a group of physicians. Material and method. The examination was conducted in the Małopolska region in the group of 240 physicians (124 women and 116 men), mainly general practitioners (almost 3/4 of the subjects) at the age of years. Results. The qualitative evaluation of the eating habits of physicians demonstrated numerous nutritional errors, including high consumption of meat in comparison to fish, and insufficient consumption of fruit, vegetables and milk products. Some eating behaviors were diversified depending on gender. Men consumed red meat (P<0.01) and sweet fizzy drinks (P<0.05) more often than women and whole-meal bread less frequently (P<0.05). Only 37% of the subjects declared physical activity at least a few times a week. The average BMI value was 23.8 kg/m 2 in case of women and 27.0 kg/m 2 in case of men. Males more frequently manifested overweight (62.5%) while women more often had correct body weight (64.5%) (P<0.001). Conclusions. A restricted scale of rational eating choices and insufficient engagement in physical recreation result in nutritional status disorders in the form of excessive body weight, especially in males. Key words: eating behaviors, physical activity, BMI, physicians Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence Maria Gacek Zakład Żywienia Człowieka, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Al. Jana Pawła II 78, Kraków, mariagacek@poczta.fm Wstęp i cel pracy Zróżnicowany poziom wiedzy na temat uwarunkowań zdrowia wśród laików i profesjonalistów sugeruje bardziej prozdrowotny styl życia, w tym racjonalne wybory żywieniowe w środowisku personelu medycznego [1-4]. Wiedza w zakresie czynników determinujących zdrowie jest bowiem istotnym elementem kształtowania się postaw prozdrowotnych, rozumianych zgodnie z definicją strukturalną, jako funkcję przedmiotowego komponentu intelektualnego, emocjonalno-wolicjonalnego i behawioralnego [5]. Kluczowa rola stylu życia w kreowaniu zdrowia stała się przesłanką do podjęcia badań, których celem była ocena wybranych zachowań żywieniowych oraz poziomu rekreacyjnej aktywności fizycznej w grupie lekarzy. Materiał i metoda Badaniami, przeprowadzonymi w Małopolsce w latach , objęto 240-osobową grupę lekarzy, w tym 124 kobiety i 116 mężczyzn w wieku lat. W próbie dominowali interniści, stanowiąc blisko 3/4 próby, ponadto lekarze innych specjalności. Ba-
2 Gacek M. Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna w grupie lekarzy 255 dania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego, z zastosowaniem specjalnie przygotowanego kwestionariusza, w którym uwzględniono częstość konsumpcji wybranych grup produktów spożywczych i napojów oraz poziom aktywności fizycznej w czasie wolnym. Oceniono także rozkład wskaźnika BMI na podstawie pomiarów wagą lekarską. Analizę statystyczną zebranego materiału przeprowadzono z zastosowaniem testu frakcji U z programu Statgraphics, przy poziomie ufności 95%. Wyniki W tabeli I przedstawiono dane dotyczące częstotliwości konsumpcji wybranych grup produktów spożywczych w badanej grupie lekarzy. Połowa kobiet i 2/3 mężczyzn spożywa mięso kilka razy w tygodniu, a średnio co piąta osoba z częstością raz w tygodniu. Kobiety rzadziej deklarują konsumpcję mięsa czerwonego (P<0,01). Ponad połowa kobiet i blisko 2/3 Tabela I. Wybrane zachowania żywieniowe grupy lekarzy w kategoriach płci Table I. Selected eating behaviors in the group of physicians by gender Oceniane parametry / Parameters Mięso czerwone i przetwory / Red meat Ryby / Fish Owoce / Fruit Warzywa / Vegetables Preferowane pieczywo /Preferred bread Mleko i przetwory / Milk Wyroby cukiernicze / Confectionery Kobiety / Women Mężczyźni / Men Codziennie / Everyday 6,4 10,4 51,7 65,5 Raz w tygodniu / Once a week 22,5 20,6 Rzadziej / Rarely 19,4 3,5** 9,6 10,4 Raz w tygodniu / Once a week 53,3 62,0 Rzadziej / Rarely 37,1 27,6 Kilka razy dziennie 40,3 34,5 / A few times a day Raz dziennie / Once a day 46,8 41,4 Rzadziej / Rarely 12,9 24,1 Kilka razy dziennie 18,7 29,4 / A few times a day Raz dziennie / Once a day 72,5 58,6 Rzadziej / Rarely 8,8 12,0 Jasne / White 35,6 44,8 Razowe / Whole meal 59,0 38,9* Chrupkie / Crisp bread 5,4 16,3 Codziennie / Everyday 41,9 29,3 43,6 56,9 Raz w tygodniu / Once a week 6,4 5,1 Rzadziej / Rarely 8,1 8,7 Codziennie / Everyday 24,3 20,6 48,3 43,2 Rzadziej / Rarely 27,4 36,2 41,9 43,2 Deklarowane ograniczanie spożycia soli / Limited salt consumption Istotność różnic w kategoriach płci na poziomie: *P<0,05; **P<0,01 Significance of differences by gender categories at the level of: *P<0.05; **P<0,01 mężczyzn spożywa ryby przynajmniej raz w tygodniu, a średnio co dziesiąta osoba 2-3 razy w tygodniu. Zarazem 30% kobiet i 1/4 mężczyzn produkty te spożywa rzadziej. Ponad 40% kobiet spożywa przetwory mleczne codziennie i zbliżony odsetek kilka razy w tygodniu. Mężczyźni najczęściej produkty te spożywają kilka razy w tygodniu (56,9%). Codziennie sięga po nie ponad 1/4 z nich. Medycy ogółem uwzględniają owoce zazwyczaj raz dziennie, a 40,3% kobiet i 1/3 mężczyzn kilka razy dziennie. Podobnie kształtuje się częstość konsumpcji warzyw, które najczęściej spożywane są raz dziennie (przez blisko 3/4 kobiet i ponad połowę mężczyzn). Konsumpcja pieczywa kształtuje się w ten sposób, iż kobiety częściej spożywają pieczywo razowe niż jasne (59% vs. 35,6%) (P<0,05), a mężczyźni jasne i razowe w zbliżonym stopniu. Największy odsetek badanych lekarzy spożywa wyroby cukiernicze kilka razy w tygodniu. Blisko 1/4 kobiet i 20% mężczyzn deklaruje codzienne spożywanie tych środków. Nieco ponad 40% ogółu próby deklaruje ograniczone spożycie soli kuchennej. Rozkład danych dotyczących konsumpcji napojów bezalkoholowych i alkoholowych przedstawiono Tabela II. Rozpowszechnienie napojów bezalkoholowych i alkoholowych w grupie lekarzy w kategoriach płci Table II. Prevalence of non-alcoholic and alcoholic drinks in the group of physicians by gender Oceniane parametry / Parameters Kobiety / Women Mężczyźni / Men Woda mineralna Codziennie / Everyday 69,3 72,4 Raz w tygodniu / Once a week 12,9 12,0 / Mineral Rzadziej lub nigdy 17,8 15,6 water / Rarely and Never Soki owocowe Codziennie / Everyday 48,4 53,5 / Fruit juices Raz w tygodniu / Once a week 22,5 34,5 Rzadziej lub nigdy 29,1 12,0 / Rarely and Never Soki warzywne Codziennie / Everyday 12,9 13,8 / Vegetable Raz w tygodniu / Once a week 19,3 24,1 juices Rzadziej lub nigdy 47,8 62,1 / Rarely and Never Kawa / Coffee Codziennie / Everyday 82,3 77,6 Raz w tygodniu / Once a day 8,1 5,2 Rzadziej lub nigdy / rarely and 9,6 17,2 Never Słodzone napoje Codziennie / Everyday 4,9 17,3* gazowane Raz w tygodniu / Once a week 12,9 10,3 / Sweetened Rzadziej lub nigdy / Rarely and 82,2 70,4 carbonated Never beverages Wino / Wine Codziennie / Everyday 0,0 1,7 9,6 17,3 Raz w tygodniu / Once a week 17,8 13,7 Okazjonalnie lub nigdy / Occasionally or never 72,6 67,3 Istotność różnic w kategoriach płci na poziomie: *P<0,05 Significance of differences by gender categories at the level of: *P<0.05
3 256 Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2): w tabeli II. Bardzo rozpowszechnionymi napojami są woda mineralna i kawa, które codziennie spożywa około 3/4 próby. Soki owocowe, wybierane codziennie przez około połowę próby, są bardziej preferowane niż warzywne, wybierane z tą częstością przez około 10% badanych. Ponad 2/3 lekarek i blisko połowa lekarzy nigdy nie sięga po słodkie napoje gazowane. Codziennie napoje te wybiera większy odsetek mężczyzn (P<0,05). Wino okazjonalnie pije około 2/3 kobiet i ponad połowa mężczyzn. Jak wynika z tabeli III aktywność fizyczną w czasie wolnym lekarze podejmują najczęściej raz w tygodniu (około 1/3) i kilka razy w tygodniu (29% kobiet i 1/3 mężczyzn). Ocena objętości rekreacyjnej aktywności fizycznej wskazuje, iż najwięcej ankietowanych (45% kobiet i 1/3 mężczyzn) przeznacza nań 1-2 godziny w tygodniu. Mężczyźni częściej niż kobiety (14,5% vs. 32,7%) deklarują rekreację ruchową w ilości 3-4 godzin w tygodniu (P<0,05). Średnia wartość wskaźnika BMI wynosi 23,8 kg/m 2 u kobiet i 27,0 kg/m 2 u mężczyzn. Mężczyźni najczęściej wykazują nadwagę (62,5%) a kobiety prawidłową masę ciała (64,5%) (P<0,001) (tab. IV). Tabela III. Poziom rekreacyjnej aktywności fizycznej w grupie lekarzy w kategoriach płci Table III. Level of recreational physical activity in the group of physicians by gender Oceniane parametry /Parameters Częstość / Frequency Objętość (liczba godzin w tygodniu) / Volume of physical activity in a week (number of hours) Kobiety / Women Mężczyźni / Men Codziennie 8,0 3,5 / Everyday 29,0 34,4 Raz w tygodniu 33,9 32,8 / Once a week Rzadziej / Rarely 29,1 29,3 7 3,3 5, ,0 8, ,5 32,7* ,2 36,3 <1 29,0 17,2 Istotność różnic w kategoriach płci na poziomie: *P<0,05 Significance of differences by gender categories at the level of: *P<0.05 Tabela IV. Rozkład wartości wskaźnika BMI w badanej grupie lekarzy w kategoriach płci Table IV. Distribution of BMI values in the examined group of physicians by gender BMI (kg/m 2 ) Kobiety / Women Mężczyźni / Men 18,5 24,9 64,5 22,5*** 25,0 29,9 20,5 62,5*** 30,0 39,9 15,0 15,0 Istotność różnic w kategoriach płci na poziomie: ***P<0,001 Significance of differences by gender at the level of: ***P<0,001 Dyskusja Prezentowane badania wykazały ograniczoną skalę racjonalnych zachowań żywieniowych oraz niewystarczające czynne zaangażowanie lekarzy w kulturę fizyczną, co przekłada się na występowanie zaburzeń stanu odżywienia, w postaci nadmiernej masy ciała, szczególnie u mężczyzn. W celu obniżania aterogenności diety, zaleca się spożywanie ryb 2-3 razy w tygodniu oraz ograniczanie konsumpcji mięsa, szczególnie czerwonego [6]. W omawianych badaniach wykazano, iż większość lekarzy (51,7% kobiet i 65,5% mężczyzn) spożywa mięso czerwone i jego przetwory kilka razy w tygodniu, a co dziesiąty mężczyzna codziennie. Mężczyźni spożywają je z większą częstością (P<0,01), co potwierdzają także badania w grupie studentów lubelskiego Uniwersytetu Medycznego [7]. Ten model spożycia mięsa (szczególnie u mężczyzn) jest niekorzystny, z uwagi na jednoczesną podaż kwasów tłuszczowych nasyconych i cholesterolu, co może niekorzystnie wpływać na profil lipidowy krwi i zwiększać ryzyko choroby niedokrwiennej serca [8]. Spożywanie ryb przynajmniej 2 razy w tygodniu stanowi o profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych, z uwagi na zawartość kwasów wielonienasyconych omega 3, o działaniu hipolipemicznym, hipotensyjnym i antyagregacyjnym [8]. Spożycie ryb z zalecaną częstością jest wśród badanych lekarzy mało rozpowszechnione dotyczy zaledwie co dziesiątego mężczyzny i mniejszej liczby kobiet. Większość grupy spożywa ryby raz w tygodniu (53% kobiet i 62% mężczyzn) lub rzadziej. Podobna częstość spożycia ryb dotyczy pracowników HTS w Krakowie [9]. Jeszcze bardziej ograniczoną konsumpcję ryb stwierdzono w środowisku młodzieży akademickiej w Lublinie [10]. Niedostateczną konsumpcję ryb morskich wykazały także badania w grupie studentów warszawskiego [11] i lubelskiego uniwersytetu medycznego [7]. Szczególnie cennym składnikiem pożywienia są produkty mleczne, dostarczające szerokiej gamy składników budulcowych i regulujących [12]. Osobom dorosłym zaleca się codzienne spożywanie co najmniej dwóch szklanek chudego mleka lub kefiru i jogurtu oraz 1-2 plasterków różnych serów o obniżonej zawartości tłuszczu [6]. Jak wynika z badań własnych codzienna konsumpcja mleka i przetworów mlecznych częściej dotyczy kobiet (41,9%) niż mężczyzn (<30%). Przyjmowanie tych środków z częstością kilka razy w tygodniu nie gwarantuje pokrycia dziennego zapotrzebowania na wapń. Niedobory wapnia opisano także w badaniach WOBASZ u młodych dorosłych osób [13]. Z badań przeprowadzonych w grupie osób dorosłych z regionu Wielkopolski wynika, że większość próby spożywa te produkty 3-4 razy w tygodniu [12]. Niską konsumpcję przetworów mlecznych wykazano także w badaniach studentów lubelskiego UM [7]. Większe spożycie
4 Gacek M. Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna w grupie lekarzy 257 przetworów mlecznych opisano we wcześniejszych badaniach personelu medycznego w Krakowie, spośród którego około 68% uwzględnia je codziennie [14]. Zaleca się spożywanie produktów zbożowych z niskiego przemiału, jako źródła nie tylko węglowodanów, ale także błonnika, soli mineralnych (Mg, Zn, Cu, K, P) i witamin z grupy B [6]. W badanej grupie lekarzy pieczywo razowe częściej spożywają kobiety niż mężczyźni (59% vs. 38,9%) (P<0,05). Badania przeprowadzone wśród studentów pielęgniarstwa wykazały, że około 70% spożywa razowe pieczywo, jednak częstość spożycia jest niewielka (3 razy w tygodniu) [15]. Niskie spożycie pełnoziarnistego pieczywa stwierdzono także wśród diabetyków i personelu medycznego [1]. Zgodnie z piramidą zdrowia zaleca się spożywanie warzyw i owoców nawet pięciokrotnie w ciągu dnia [6]. Z badań własnych wynika, że lekarze spożywają owoce i warzywa najczęściej raz dziennie. Około 40% kobiet i 1/3 mężczyzn spożywa owoce kilka razy dziennie. Znacznie gorzej kształtuje się spożycie warzyw, które kilka razy dziennie uwzględnia jedynie 18,7% kobiet. Zróżnicowaną w zależności od płci, częstszą u kobiet, konsumpcję owoców i warzyw opisano u studentów medycyny w północnej Grecji [4]. Wśród dorosłych mieszkańców Krakowa spożycie surowych warzyw i owoców z częstością dwa razy dziennie i więcej dotyczyło 38%, a raz dziennie 57,1% próby [16]. Badania w ramach programu WOBASZ wykazały prawidłową częstość konsumpcji warzyw i owoców u 57,9% mieszkańców województw lubelskiego i łódzkiego w wieku lata, częściej u kobiet (P<0,01) [17]. Rzadkie, niezgodne z zasadami profilaktyki chorób dietozależnych, spożycie surowych warzyw wykazano również w grupie kobiet wiejskich [18]. W rodzinach robotniczych spożycie surowych warzyw było równie niskie [19]. Podobne wnioski wypływają z badań Sadowskiej i Śliwińskiej [20] wśród osób starszych na terenach wiejskich oraz Gaweł i wsp. [21] wśród pielęgniarek. Niski poziom konsumpcji warzyw i owoców wśród dorosłych wykazały także badania austriackie [22]. Z kolei nowe badania WOBASZ [13] wykazały zbliżony do zaleceń poziom konsumpcji warzyw i owoców u młodych dorosłych osób w Polsce. Omawiane badania własne wykazały codzienną konsumpcję wyrobów cukierniczych przez około 1/4-1/5 próby (w zależności od płci), co jest niekorzystne ze względu na wysoką ich gęstość energetyczną a niską odżywczą. Jeszcze wyższy poziom konsumpcji słodkich przekąsek stwierdzono wśród dentystów chińskich [23], gdyż regularnie codziennie sięgała po nie ponad połowa badanych (59,4%). Zalecane ograniczanie spożycia cukrów prostych uzyskano w innych badaniach personelu medycznego [1]. Zalecane z kolei ograniczanie spożycia soli, z uwagi na jej rolę w etiologii nadciśnienia tętniczego, w badanej grupie lekarzy nie jest powszechne, gdyż deklaruje je jedynie ponad 40% ogółu próby. Studenci wrocławskiej AM deklarowali jeszcze mniejszą skalę ograniczenia spożycia NaCl [24]. W badaniach Kupcewicz i Kostyry [25] stwierdzono zadowalające ograniczanie spożycia soli przez pacjentów poradni medycyny rodzinnej (61% kobiet i 49% mężczyzn). Wyniki dotyczące najczęściej spożywanych napojów (kawa, woda mineralna, soki owocowe) korespondują z rezultatami innych badań [26,27]. W badaniach Sadowskiej i Śliwińskiej [20] obserwowano zbyt małe spożycie płynów oraz niewłaściwy dobór napojów (najczęściej odwadniające herbata i kawa). Tymczasem nieodpowiednie nawadnianie organizmu sprzyja zaburzeniom układu nerwowego i regulacji cieplnej. Spożywanie napojów alkoholowych jest dozwolone w małych ilościach dla osób, dla których nie są one zabronione [6]. Okazjonalne spożywanie wina w badanej grupie może mieć znaczenie prozdrowotne, kardioprotekcyjne, z uwagi na zawartość bioflawonoidów. Sięganie po alkohol przez lekarzy (63%), szczególnie wino i piwo w celu redukcji napięcia psychicznego, opisano także w innych badaniach [28]. Z kolei w badaniach grupy rezydentów libańskich stwierdzono, iż regularne (>3 razy w tygodniu) picie alkoholu dotyczy 12,8%, a okazjonalne 65,1% próby [29]. Hipokinezja stanowi istotny czynnik złożonej etiologii chorób cywilizacyjnych, a aktywność fizyczna o cechach treningu zdrowotnego jest czynnikiem doskonalenia potencjału zdrowotnego [30,31]. W badaniach własnych wykazano, że lekarze podejmują rekreacyjną aktywność fizyczną zazwyczaj zaledwie raz w tygodniu, o objętości 1-2 godziny tygodniowo, co nie spełnia standardów treningu zdrowotnego. Aktywność w wymiarze 3-4 godziny tygodniowo częściej wykazują mężczyźni (P<0,05). Niedostateczną aktywność fizyczną w czasie wolnym opisano także we wcześniejszych badaniach innej grupy lekarzy [32]. Inne wyniki uzyskano wśród lekarzy z Poznania i Bydgoszczy, którzy deklarowali zadowalającą częstość uczestnictwa w zajęciach sportowo-rekreacyjnych (69,5% średnio 2 razy w tygodniu) [33]. Wystarczający poziom rekreacji ruchowej stwierdzono u 35,5% dorosłych mieszkańców województw lubelskiego i łódzkiego w programie WOBASZ [17]. Małe upowszechnienie aktywności ruchowej opisano także w badaniach rezydentów libańskich. Aktywność zgodnie z międzynarodowymi wytycznym (>3 razy w tygodniu, >30 minut) podejmowało tylko 5,5% próby [29]. W grupie gdańskich studentów medycyny wykazano, iż uprawianie aktywności fizycznej w czasie wolnym deklaruje ponad 80% próby [34]. Niską aktywność ruchową wykazano również wśród studentów medycyny warszawskiej [35], lubelskiej [36] i łódzkiej [37] akademii medycznej. Prawidłowe żywienie, w szczególności zrównoważony bilans energetyczny i regularna aktywność fizyczna, sprzyjają utrzymaniu należnej masy ciała.
5 258 Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2): Rozkład wartości wskaźnika BMI w badanej próbie lekarzy jest niepokojący, gdyż 62,5% mężczyzn i 20,5% kobiet wykazuje nadwagę, a dodatkowo 15% mężczyzn i kobiet otyłość. Nadwaga częściej cechuje mężczyzn (P<0,001). Wcześniejsze badania Bąk i Kopczyńskiej- Sikorskiej [32] nad stanem odżywienia personelu medycznego dowiodły, że 64% lekarzy miało prawidłową masę ciała, a jedynie 6% nadwagę. Wysokie rozpowszechnienie nadmiernej masy ciała opisano u greckich studentów medycyny, wśród których 32,1% mężczyzn i 8,4% kobiet wykazywało nadwagę, a 5,9% mężczyzn i 1,5% kobiet otyłość. Zarazem kobiety w większym odsetku stosowały różne metody redukcji masy ciała [4]. Wysokie rozpowszechnienie nadwagi opisano także u rezydentów libańskich (44,15% mężczyzn i 9,75% kobiet) (P=0,001), co autorzy tłumaczą między innymi nieregularnością i małą liczbą posiłków w ciągu dnia, dotyczącą ponad 2/3 próby [29]. Wśród studentów medycyny gdańskiej Akademii Medycznej nadwaga dotyczyła 3,5% kobiet i 11,5% mężczyzn, a otyłość po 1,75% badanych [34]. Wśród 40-letnich mężczyzn w Wrocławia wykazano występowanie nadwagi u 49%, a otyłości u 11% próby [38]. Podobnie z badań Kupcewicz i Kostyry [25] wynika, iż połowa kobiet i 46% mężczyzn utrzymuje prawidłową masę ciała, pozostali cechują się nadwagą lub otyłością. W programie WOBASZ w grupie letnich mieszkańców województw lubelskiego i łódzkiego prawidłową masę ciała stwierdzono u 43,3% próby, częściej u kobiet (P<0,001) [17]. Nowe badania WOBASZ w grupie dorosłych młodych osób w wieku lata wykazały, iż nadwaga i otyłość dotyczą 39% mężczyzn i 21% kobiet [13]. W IŻŻ w Warszawie opracowano zalecenia dla lekarzy podstawowej opieki medycznej, związane z promowaniem zdrowia. Zwrócono także uwagę na potrzebę uwzględnienia w przed- i podyplomowym kształceniu lekarzy treści z zakresu higieny żywności i żywienia. Badania dowodzą bowiem, iż większość lekarzy wyraża pogląd o niedostatecznym zasobie wiedzy niezbędnej dla udzielania porad żywieniowych pacjentom [39]. Na potrzebę objęcia edukacją żywieniową tej grupy zawodowej zwracają uwagę także inni autorzy [4,29]. Wnioski 1. Jakościowa ocena sposobu żywienia grupy lekarzy wykazała liczne nieprawidłowości, w szczególności zbyt dużą konsumpcję mięsa w porównaniu do ryb, a niewystarczającą warzyw i owoców oraz produktów mlecznych. Kobiety częściej niż mężczyźni spożywają razowe pieczywo, ci z kolei częściej uwzględniają czerwone mięso i słodzone napoje gazowane. 2. Poziom uczestnictwa badanej grupy lekarzy w kulturze fizycznej jest niski, gdyż dominujące podejmowanie rekreacji ruchowej zaledwie raz w tygodniu nie spełnia standardów treningu zdrowotnego. 3. Błędy żywieniowe i ograniczony udział badanej grupy lekarzy w rekreacji ruchowej niekorzystnie wpływają na stan odżywienia, szczególnie mężczyzn. Piśmiennictwo / References 1. Kowalczyk-Sroka B, Marmurowska-Michałowska H, Cieślik A, Leonek B. Zachowania zdrowotne wśród chorych na cukrzycę i personelu medycznego. Ann UMCS 2003, 58(suppl. 13): Wojdak-Haasa E, Zarzeczna-Baran M. Wiedza studentów AMG o znaczeniu rekreacji dla zdrowia. [w:] Potęgowanie zdrowia, czynniki, mechanizmy i strategie zdrowotne. Bulicz E (red). ITE, Radom 2003: Buławska K, Talaga S, Lubińska-Żądło B. Analiza zachowań zdrowotnych wśród młodzieży studiującej pielęgniarstwo i fizjoterapię. Zdr Publ 2005, 115(3): Chourdakis M, Tzellos T, Papazisis G, Toulis K, Kouvelas D. Eating habits, health attitudes and obesity indices among medical students in northern Greece. Appetite 2010, 55(3): Mika S. Psychologia społeczna. PWN, Warszawa Kozłowska-Wojciechowska M. Żyjmy w zdrowiu czyli nowa piramida żywienia. Prószyński i S-ka, Warszawa Szponar B, Krzyszycha R. Ocena sposobu odżywiania studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie w roku akademickim Bromat Chem Toksykol 2009, 42(2): Kłosiewicz-Latoszek L. Zalecenia żywieniowe w prewencji chorób przewlekłych. Probl Hig Epidemiol 2009, 90(4): Gacek M, Chrzanowska M, Matusik S. Wybrane zachowania żywieniowe aktywnych zawodowo mężczyzn z populacji krakowskiej w zależności od wieku. Rocz PZH 2007, 58(3): Czech A, Grela E. Zwyczaje żywieniowe i częstotliwość spożywania produktów odżywczych wśród studentów uczelni lubelskich. Żyw Człow Metab 2003, 30(1/2): Gajewska M, Ostrowska A. Zróżnicowanie spożycia ryb morskich przez studentów dwóch wydziałów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Bromat Chem Toksykol 2009, 42(2): Maruszewska M, Bolesławska I, Przysławski J. Preferencje i czynniki wyboru produktów mlecznych wśród osób dorosłych z regionu Wielkopolski. Żyw Człow Metab 2003, 30(1/2): Waśkiewicz A. Jakość żywienia i poziom wiedzy zdrowotnej u młodych dorosłych Polaków badanie WOBASZ. Probl Hig Epidemiol 2010, 91(2):
6 Gacek M. Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna w grupie lekarzy Międzobrodzka A, Piórecka B. Wstępne badania stanu wiedzy personelu medycznego z zakresu żywienia człowieka. Zdr Publ 2000, 110(12): Międzobrodzka A, Piórecka B. Poziom wiedzy studentów wydziału pielęgniarstwa z zakresu żywienia człowieka. Pielęgniarstwo 1999, 3(44): Piórecka B, Rak A, Nowacka A, Brzostek T, Schlegel- Zawadzka M. Wybrane elementy stanu odżywienia i sposobu żywienia mieszkańców Krakowa zagrożonych wystąpieniem oraz z rozpoznaniem choroby niedokrwiennej serca. Ann UMCS 2003, 58(suppl. 13): Kwaśniewska M, Bielecki W, Kaczmarczyk-Chałas K, Pikala M, Drygas W. Ocena rozpowszechnienia zdrowego stylu życia wśród dorosłych mieszkańców województwa łódzkiego i lubelskiego projekt WOBASZ. Prz Lek 2007, 64(2): Kozłowska-Wojciechowska M, Jarosz A, Makarewicz- Wujec M. Poziom wiedzy na temat żywienia a zachowania żywieniowe kobiet wiejskich. Żyw Człow Metab 2000, 27(4): Kaiser A. Zachowania żywieniowe w rodzinach robotniczych na tle aktualnych zaleceń dietetyków. Ann UMCS 2004, 59 (Suppl. 14): Sadowska J, Śliwińska U. Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia osób w starszym wieku zamieszkałych na terenach wiejskich. Żyw Człow Metab 2005, 32(3): Gaweł G, Piórecka B, Rak A, Nowacka A, Matyka H, Schlegel- Zawadzka M. Wiedza pielęgniarek na temat żywieniowych czynników ryzyka chorób układu krążenia. Ann UMCS 2003, 59(suppl. 14): Schätzer M, Rust P, Elmadfa I. Fruit and vegetable intake in Austrian adults: intake frequency, serving sizes, reasons for and barriers to consumption, and potential for increasing consumption. Public Health Nutr 2010, 13(4): Gopinath V. Oral hygiene practices and habits among dental professionals in Chennai. Indian J Dent Res 2010, 21(2): Ilow R, Regulska-Ilow B. Ocena sposobu żywienia studentów Akademii Medycznej we Wrocławiu w latach Bromat Chem Toksykol 1997, 30(1): Kupcewicz E, Kostyra H. Edukacja zdrowotna a styl życia. Ann UMCS 2004, 59(suppl. 14): Łopuszańska M, Szklarska A, Jankowska E. Zachowania zdrowotne dorosłych mężczyzn i kobiet w Polsce w latach 1984 i Zdr Publ 2004, 114(1): Jasnos I, Januszewska-Mastalerz K, Gój K, Cieślik A, Włodarczyk I, Wanot J. Styl żywienia studentek zamieszkujących w domach akademickich. Ann UMCS 2003, 58(suppl. 13): Szczyrba-Maroń B, Wons A. Używanie substancji psychoaktywnych jako niekonstruktywnego sposobu radznia sobie ztrudnymi sytuacjami. Alkohol Narkom 2008, 21(1): Hage CN, Sayegh J, Rizk GA. Health habits and vaccination status of Lebanese residents: are future doctors applying the rules of prevention? Med Liban 2010, 58(2): Kuński H. Trening zdrowotny osób dorosłych. Medsportpress, Warszawa Kuński H. Trening zdrowotny osób dorosłych stosowany w praktyce. Med Sportiva 2003, 7(suppl. 1): Bąk E, Kopczyńska-Sikorska J. Postrzeganie elementów promowania zdrowia wśród lekarzy i pielęgniarek w świetle reprezentowanych zachowań zdrowotnych. Zdr Publ 1994, 10: Kiełbasiewicz-Drozowska I, Pluta B. Rola aktywności ruchowej w organizacji czasu wolnego wybranych środowisk lekarskich. Ann UMCS 2004, 59(suppl. 14): Zarzeczna-Baran M, Wojdak-Haasa E. Wiedza studentów akademii medycznej w Gdańsku o niektórych elementach stylu życia. Probl Hig Epidemiol 2007, 88(1): Ostrowska A, Szewczyński JA. Zachowania zdrowotne studentów warszawskiej akademii medycznej. Wiad Lek 2002, 55(suppl. 1): Nieradko B, Borzęcki A. Aktywność fizyczna, higiena snu i zagospodarowanie czasu w ciągu dnia przez studentów Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Lublinie. Ann UMCS 2003, 58(1): Stasiołek D, Jegier A. Aktywność fizyczna studentów medycyny. Nowiny Lek 2003, 72(2): Wyka J, Żechałko-Czajkowska A. Sposób żywienia z elementami styl życia 40-letnich mężczyzn z Wrocławia w aspekcie zagrożenia chorobami układu krążenia. Cz. I. Spożycie wybranych składników odżywczych. Żyw Człow Metab 2004, 21(3): Małachowska A, Ciok J. Rola lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w promocji zdrowia na podstawie poradnictwa żywieniowego. Promocja Zdr Nauki Społ Med 1998, 40(5):
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 718 722 Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA Zakład Higieny i Epidemiologii
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE SZKOLNYM Opracowała: Iwona Konowalska Prawidłowe żywienie powinno stanowić bardzo istotny element promocji zdrowia. Tworząc szkolne programy prozdrowotne należy koncentrować
Rola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Talerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
Powszechne mity dotyczące diety. Zofia Kwiatkowska
Powszechne mity dotyczące diety 1 Zofia Kwiatkowska Struktura prezentacji O Historia O Czym jest dieta? O Czym jest żywienie? O Zasady zdrowego żywienia O Najczęstsze mity dotyczące diety O Podsumowanie
WYBRANE ASPEKTY STYLU ŻYCIA RACOWNIKÓW BRANŻY HOTELARSKIEJ
Rocz Panstw Zakl Hig 2012, 63, Nr 2, 233-238 WYBRANE ASPEKTY STYLU ŻYCIA RACOWNIKÓW BRANŻY HOTELARSKIEJ SELECTED ASPECTS OF STYLE BEHAVIOURS AMONG THE HOTEL INDUSTRY EMPLOYEES Maria Gacek Zakład Żywienia
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
ANALIZA WYBRANYCH ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW ŁÓDZKICH UCZELNI
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVI, 2013, 2, str. 186 193 Agnieszka Szczodrowska, Wiesława Krysiak 1) ANALIZA WYBRANYCH ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW ŁÓDZKICH UCZELNI Zespół Analityki Żywności i Środowiska,
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 59 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 59 SECTIO D 2005 Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Zakładzie Epidemiologii AM w Lublinie Students Scientific Association
WYBRANE ZACHOWANIA ZDROWOTNE STUDENTÓW WYŻSZEJ SZKOŁY WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I TURYSTYKI - ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 409-414 Robert Szczerbiński 1), Jan Karczewski, Joanna Maksymowicz-Jaroszuk WYBRANE ZACHOWANIA ZDROWOTNE STUDENTÓW WYŻSZEJ SZKOŁY WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I TURYSTYKI
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Co z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie?
Co z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie? Dorota Szostak-Węgierek Zakład Dietetyki Klinicznej Warszawski Uniwersytet Medyczny Zalecenia dla osób dorosłych, które mogą odnieść korzyść z
Raport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach
Raport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach 2012-2017 realizowanego wspólnie z Wydziałem Zdrowia Urzędu
OCENA JAKOŚCI DIETY STUDENTÓW W ZALEŻNOŚCI OD ICH PŁCI I WIEDZY ŻYWIENIOWEJ
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 474 478 Grzegorz Galiński, Jolanta Czarnocińska, Katarzyna Zaborowicz OCENA JAKOŚCI DIETY STUDENTÓW W ZALEŻNOŚCI OD ICH PŁCI I WIEDZY ŻYWIENIOWEJ Katedra Higieny
ZWYCZAJE ŻYWIENIOWE STUDENTEK UMB W ZALEŻNOŚCI OD SYTUACJI EKONOMICZNO-SPOŁECZNEJ
ROCZN. PZH 2011, 62, Nr 1, 59-63 ZWYCZAJE ŻYWIENIOWE STUDENTEK UMB W ZALEŻNOŚCI OD SYTUACJI EKONOMICZNO-SPOŁECZNEJ NUTRITIONAL HABITS OF FEMALE STUDENTS OF THE MEDICAL UNIVERSITY OF BIALYSTOK DEPENDING
NAWYKI ŻYWIENIOWE STUDENTÓW W ZAKRESIE CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 560 564 Ewa Malczyk, Beata Całyniuk, Joanna Synowiec NAWYKI ŻYWIENIOWE STUDENTÓW W ZAKRESIE CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH Instytut Dietetyki,
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową
Zakład Żywienia Człowieka - Publikacje dr Barbara Frączek
Zakład Żywienia Człowieka - Publikacje dr Barbara Frączek Frączek B.: Rodzina jako środowisko kształtujące prozdrowotny styl życia młodzieży. Ann. Univer. M. Curie-Skłodowska 2004, 59, suppl. 14, 113,
... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010
... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI
Śniadanie jeść czy nie jeść? To nie jest trudne pytanie.
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Śniadanie jeść czy nie
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie
Zachowania zdrowotne związane z żywieniem osób dorosłych i starszych
44 Artykuły oryginalne Hygeia Public / original Health 2010, 45(1): papers 44-48 Zachowania zdrowotne związane z żywieniem osób dorosłych i starszych Health behaviours related to the nutrition of adults
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy
Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego
Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CAŁODZIENNYCH RACJACH POKARMOWYCH STUDENTÓW UCZELNI MEDYCZNEJ W LATACH 2003/2004 I 2008/2009
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 723 727 Danuta Czapska, Lucyna Ostrowska, Ewa Stefańska, Jan Karczewski OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CAŁODZIENNYCH RACJACH POKARMOWYCH
dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia w stołówkach i asortymentu w sklepikach szkolnych szansą na poprawę sposobu żywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 679 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 9 SECTIO D 00 Zakład Żywienia Człowieka, Instytut Zdrowia Publicznego, Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński, Instytut
OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA
Katedra i Zakład Promocji Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum UMK OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA I. WYWIAD WIEK.. PŁEĆ WYKSZTAŁCENIE. MIEJSCE ZAMIESZKANIA
Profilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia. Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka
Profilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka KIERUNKI DZIAŁAŃ tworzenie prawa realizacja programów polityki zdrowotnej współpraca
PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA
PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA Wraz z postępem cywilizacyjnym nasz styl życia dorosłych, dzieci, młodzieży zmienia się niestety nie zawsze na lepsze, co ma swoje konsekwencje również w odniesieniu
Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej
Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych
zbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)
HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej
Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
Echo Dobrocina. Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch.
Echo Dobrocina Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch. Kwiecień 2015 Ważne aspekty wychowania fizycznego Aby poznać pojęcie wychowania fizycznego należy najpierw zaznajomić się z definicją kultury fizycznej.
Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna
Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna Wybrane odpowiedzi proszę podkreślić. IMIĘ I NAZWISKO:... 1. Data wypełniania formularza - 2. Płeć A. kobieta B. mężczyzna 3. Wiek - 4. Wzrost - Aktualna masa ciała
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (MS i TŻiŻCz z uz.)
OCENA CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH ŹRÓDEŁ BŁONNIKA POKARMOWEGO WŚRÓD STUDENTEK UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVII, 2014, 1, str. 18 24 Elżbieta Głodek, Marian Gil OCENA CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH ŹRÓDEŁ BŁONNIKA POKARMOWEGO WŚRÓD STUDENTEK UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO Katedra Przetwórstwa
Prezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!
Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA
Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum
Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Autor: mgr Beata Draczko Temat lekcji: Wiem, co jem. Zasady racjonalnego odżywiania się człowieka. Cel ogólny: - zapoznanie uczniów z zasadami racjonalnego
DuŜo wiem, zdrowo jem
DuŜo wiem, zdrowo jem Projekt edukacyjny: Pogadanki do dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach oraz prezentacje do ich rodziców Cel projektu: Podniesienie świadomości na temat odżywiania
Wybrane zachowania zdrowotne grupy kobiet w środowisku wiejskim i miejskim w świetle statusu socjoekonomicznego i stanu odżywienia
260 Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2): 260-266 Wybrane zachowania zdrowotne grupy kobiet w środowisku wiejskim i miejskim w świetle statusu socjoekonomicznego i stanu odżywienia Selected health habits of
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Zachowania żywieniowe studentów wybranych uczelni wrocławskich a wiedza na temat skutków zdrowotnych nieprawidłowego żywienia
prace ORYGINALNE Piel. Zdr. Publ. 2012, 2, 2, 113 123 ISSN 2082-9876 Copyright by Wroclaw Medical University Mariola Seń, Agnieszka Zacharczuk, Agnieszka Lintowska Zachowania żywieniowe studentów wybranych
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA ANETA SADOWSKA
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA ANETA SADOWSKA I PATRYCJA SZAFRAŃSKA HASŁO PORADNIKA Nie wystarczy jeść - należy się odżywiać - to mądre słowa. Nie należy wpychać w siebie wszystkiego co jest na stole, czy w
Szkoła Podstawowa nr 9
Szkoła Podstawowa nr 9 im. Jana Pawła II w Ostrowie Wielkopolskim w drodze do uzyskania statusu SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE ZDROWIE to stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego,
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
CZĘSTOTLIWOŚĆ SPOŻYCIA WYBRANYCH NAPOJÓW MLECZNYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 688 692 Krystyna Szymandera-Buszka, Danuta Górecka CZĘSTOTLIWOŚĆ SPOŻYCIA WYBRANYCH NAPOJÓW MLECZNYCH Katedra Technologii Żywienia Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego
Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XL, 2007, 2, str. 131 135 Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski JAKOŚCIOWA I ILOŚCIOWA OCENA ŻYWIENIA STUDENTÓW UCZELNI SPORTOWEJ Zakład Higieny i Epidemiologii
EDUKACJA DLA RODZICÓW
Materiał opracowała: Jolanta Gęca EDUKACJA DLA RODZICÓW Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży jest szczególnie istotne, ze względu na fazę intensywnego wzrostu i dojrzewania. Dla utrzymania wzrostu i
Zachowania żywieniowe osób uzależnionych od alkoholu biorących udział w terapii uzależnień doniesienie wstępne
Rutkowska Probl Hig Epidemiol J i wsp. Zachowania 2013, 94(3): żywieniowe 661-665 osób uzależnionych od alkoholu biorących udział w terapii uzależnień... 661 Zachowania żywieniowe osób uzależnionych od
ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU PONIEMOWLĘCYM Z TRÓJMIASTA I OKOLIC
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVIII, 2015, 3, str. 412 417 Witold Kozirok, Beata Mroczkowska ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU PONIEMOWLĘCYM Z TRÓJMIASTA I OKOLIC I. CZĘSTOŚĆ SPOŻYCIA WYBRANYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH
2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia?
Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? A. Jarosz Woda głównym składnikiem ciała i podstawowym składnikiem pożywienia stanowi 50 80 %masy ciała zasoby wodne organizmu muszą być stale
... data* DANE OSOBOWE. ... Telefon: * ... Imię i nazwisko: * ... Płeć: * ... Preferowane godziny kontaktu telefonicznego:
DANE OSOBOWE........................ data*.................................................. Imię i nazwisko: *............................................... Telefon: *..................................................
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!
Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia
Woda najlepiej gasi pragnienie
Woda najlepiej gasi pragnienie dr inż. Agnieszka Sulich Centrum Komunikacji Społecznej Zawartość wody w ciele zależy od: Wieku Płci Budowy ciała http://www.alvogenors.com/whatisdehydration 90 % 75 % 70
Maria Gacek 1, Maria Chrzanowska 2 WSTĘP
ROCZN. PZH 2011, 62, Nr 3, 319-323 REKREACYJNA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A ANTROPOMETRYCZNE WSKAŹNIKI STANU ODŻYWIENIA I ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE PRACUJĄCYCH FIZYCZNIE MĘŻCZYZN W WIEKU 20-60 LAT Z POPULACJI WIELKOMIEJSKIEJ
OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK SZKOŁY GŁÓWNEJ GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 610 614 Anna Harton, Joanna Myszkowska-Ryciak OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK SZKOŁY GŁÓWNEJ GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE Katedra Dietetyki Wydziału
Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo
Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Cel i założenia: Przypomnienie zasad prawidłowego i smacznego odżywiania Niemarnowanie jedzenia Zachęcenie do rodzinnego spożywania posiłków Zmniejszanie ilości
Partnerzy naukowi Programu:
ABC Zdrowego Żywienia to ogólnopolski program edukacyjno-badawczy, którego celem jest podniesienie świadomości żywieniowej wśród dzieci i młodzieży oraz ich rodzin. Inicjatywa jest odpowiedzią na potrzeby
Kinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
OCENA ILOŚCIOWA SKŁADNIKÓW MINERALNYCH I WITAMIN W DIETACH LUDZI STARSZYCH ZRZESZONYCH W WYBRANYCH WARSZAWSKICH STOWARZYSZENIACH SPOŁECZNYCH CZ. III.
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 2, str. 117 122 Agnieszka Stawarska, Andrzej Tokarz, Magdalena Kolczewska OCENA ILOŚCIOWA SKŁADNIKÓW MINERALNYCH I WITAMIN W DIETACH LUDZI STARSZYCH ZRZESZONYCH W WYBRANYCH
CHARAKTERYSTYKA SPOŻYCIA TŁUSZCZÓW PRZEZ PACJENTÓW PODEJMUJĄCYCH REHABILITACJĘ PO PRZEBYTYM ZAWALE MIĘŚNIA SERCOWEGO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 678 682 Ewa Mędrela-Kuder CHARAKTERYSTYKA SPOŻYCIA TŁUSZCZÓW PRZEZ PACJENTÓW PODEJMUJĄCYCH REHABILITACJĘ PO PRZEBYTYM ZAWALE MIĘŚNIA SERCOWEGO Zakład Higieny
Analiza wyników badań
Analiza wyników badań WSTĘP Aktywność fizyczna należy do jednej z podstawowych potrzeb człowieka w każdym okresie życia. Szczególnie istotna jest w trakcie rozwoju dziecka, ponieważ jest jednym z niezbędnych
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
pomaga w nawiązaniu i utrzymaniu więzi towarzyskich 2% 1 dostarcza niezbędnych składników odżywczyc 97% 62 przynosi wiele przyjemności 2% 1
Zdrowy styl życia Strona 1 1. Jaką najważniejszą rolę pełni odżywianie? pomaga w nawiązaniu i utrzymaniu więzi towarzyskich 2% 1 dostarcza niezbędnych składników odżywczyc 97% 62 przynosi wiele przyjemności
Agnieszka Stawarska, Andrzej Tokarz, Magdalena Kolczewska
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLI, 2008, 4, str. 987 991 Agnieszka Stawarska, Andrzej Tokarz, Magdalena Kolczewska WARTOŚĆ ENERGETYCZNA ORAZ ZAWARTOŚĆ SKŁADNIKÓW PODSTAWOWYCH W DIETACH LUDZI STARSZYCH ZRZESZONYCH
Realizowany w Szkole Podstawowej nr 307 Im. Króla Jana III Sobieskiego w Warszawie
Realizowany w Szkole Podstawowej nr 307 Im. Króla Jana III Sobieskiego w Warszawie W roku szkolnym 2013/2014 nasza szkoła przystąpiła do programu certyfikacji Szkoła Przyjazna Żywieniu i Aktywności Fizycznej
OCENA SPOŻYCIA KWASÓW TŁUSZCZOWYCH I CHOLESTEROLU W WYBRANEJ GRUPIE STUDENTÓW
ROCZN. PZH 2011, 62, Nr 2, 173 179 OCENA SPOŻYCIA KWASÓW TŁUSZCZOWYCH I CHOLESTEROLU W WYBRANEJ GRUPIE STUDENTÓW EVALUATION OF FATTY ACIDS AND CHOLESTEROL INTAKE BY A GROUP OF STUDENTS Agata Wawrzyniak,
Zachowania zdrowotne młodzieży gimnazjalnej i ich wybrane uwarunkowania. Cz. IV. Sposób żywienia
Świderska-Kopacz Probl Hig Epidemiol J i 2008, wsp. Zachowania 89(2): 241-245 zdrowotne młodzieży gimnazjalnej i ich wybrane uwarunkowania. Cz. IV.... 241 Zachowania zdrowotne młodzieży gimnazjalnej i
ZWYCZAJE ŻYWIENIOWE GRUPY OSÓB WYCZYNOWO UPRAWIAJĄCYCH SIATKÓWKĘ
ROCZN. PZH 2011, 62, Nr 1, 77-82 ZWYCZAJE ŻYWIENIOWE GRUPY OSÓB WYCZYNOWO UPRAWIAJĄCYCH SIATKÓWKĘ EATING HABITS OF A GROUP OF PROFESSIONAL VOLLEYBALL PLAYERS Maria Gacek Zakład Żywienia Człowieka, Akademia
Zdrowotne aspekty spożycia soków owocowych i słodzonych napojów: związek z nadwagą u młodzieży i nowotworami u dorosłych
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Zdrowotne aspekty spożycia
8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum
8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte
Zadbaj o swoje zdrowie już dziś
Zadbaj o swoje zdrowie już dziś Jurata Jurkun Specjalista ds. odżywiania i kontroli wagi Centrum Zdrowego Odżywiania i Kontroli Wagi w Suwałkach Zmiany cywilizacyjne Zmiany cywilizacyjne Transport Zbiory
Komentarz dietetyk 321[11]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 16 Strona 2 z 16 Strona 3 z 16 Strona 4 z 16 Strona 5 z 16 Strona 6 z 16 Strona 7 z 16 Strona 8 z 16 W pracach egzaminacyjnych oceniane były następujące elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej.
Ocena częstotliwości spożycia wybranych produktów spożywczych przez chorych zakwalifikowanych do zabiegowego leczenia otyłości
Hygeia Public Health, (): -0 Ocena częstotliwości spożycia wybranych produktów spożywczych przez chorych zakwalifikowanych do zabiegowego leczenia otyłości Assessment of selected food intake frequency
RACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
ŻYWIENIOWE INWESTYCJE, CZYLI JAK ŻYWIENIE WPŁYWA NA UCZNIA. mgr Natalia Rykowska, dietetyk, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia
ŻYWIENIOWE INWESTYCJE, CZYLI JAK ŻYWIENIE WPŁYWA NA UCZNIA mgr Natalia Rykowska, dietetyk, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia GDAŃSKI OŚRODEK PROMOCJI ZDROWIA JESTEŚMY DLA WAS! CO TO JEST ZDROWIE? Definicja
KWESTINARIUSZ ŻYWIENIOWY PACJENTA
KWESTINARIUSZ ŻYWIENIOWY PACJENTA Data Imię i nazwisko e-mail Data urodzenia Wzrost (cm) Obecna masa ciała (kg) Docelowa masa ciała (kg) Obwód pasa (cm) Obwód bioder (cm) Aktywność fizyczna: Czy uprawia
ZDROWIE Zasady zdrowego stylu życia NA TALERZU Poradnik dla
ZDROWIE Zasady zdrowego stylu życia NA TALERZU Poradnik dla Ucznia Rodzica Nauczyciela Zdrowie człowieka to fundament, na którym opiera się całe jego szczęście i wszystkie umiejętności. Benjamin Disraeli