Wybrane zagadnienia z crash testu samochodu osobowego
|
|
- Bogdan Szymański
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wybrane zagadnienia z crash testu samochodu osobowego EUGENIUSZ RUSI SKI MARCIN KOWALCZYK Obecny post p w przemyêle motoryzacyjnym jest spowodowany m.in. stosowaniem komputerów do wspomagania prac in ynierskich. Zastosowanie metod numerycznych, a w szczególnoêci metody elementów skoƒczonych umo liwi o skrócenie czasu i obni enie kosztów projektowania nowych modeli samochodów. Coraz doskonalsze oprogramowanie i sprz t komputerowy dajà mo liwoêç rozwiàzywania zagadnieƒ ÊciÊle powiàzanych ze skomplikowanymi modelami matematycznymi, opisujàcymi zjawiska w projektowanych i obliczanych konstrukcjach. Dzi ki nim samochody mogà sprostaç surowym wymaganiom bezpieczeƒstwa biernego. Drogie i mudne testy zderzeƒ fizycznych aut coraz cz Êciej zast powane sà ich numerycznymi symulacjami. ObfitoÊç wyników z crash testów wirtualnych modeli i obserwacje zachodzàcych w trakcie zderzenia zjawisk umo liwiajà in ynierom podejmowanie trafniejszych decyzji podczas poszukiwania optymalnej geometrii elementów konstrukcyjnych odpowiedzialnych za bezpieczeƒstwo podró nych. Budowa modeli dyskretnych W samochodach osobowych konstrukcj noênà stanowià g ównie struktury samonoêne, charakterystyczne dla aut produkowanych seryjnie. Rzadziej mo na spotkaç konstrukcje ramowe. Sà one nadal stosowane szczególnie wtedy, gdy samochód produkowany jest zgodnie z koncepcjà kit-car, w którym karoseria wykonana jest z kompozytów na bazie tworzyw sztucznych (rys. 1). W komputerowym wspomaganiu projektowania (CAD) po okreêleniu postaci geometrycznej nadwozia samochodu nale y zwymiarowaç jego konstrukcj Prof. dr hab. in. Eugeniusz Rusiƒski i mgr in. Marcin Kowalczyk sà pracownikami Instytutu Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Politechniki Wroc awskiej. noênà wed ug kryterium wytrzyma oêci doraênej i zm czeniowej dla obcià eƒ wynikajàcych z eksploatacji pojazdu oraz kryterium oceny wynikajàcego z bezpieczeƒstwa biernego. Rys. 1. Model wirtualny studyjnego samochodu typu roadster W celu przeprowadzenia wszelkiego rodzaju obliczeƒ wytrzyma oêciowych konstrukcji noênych samochodów (rys. 2) stosuje si metody numeryczne, np. metod elementów skoƒczonych (MES), która zosta a szczegó owo opisana w wielu pracach [1 3]. Do dyskretyzacji ramy studyjnego samochodu zastosowano elementy pow okowe, a model dyskretny pokazano na rys. 3. Rys. 2. Widok ogólny ramy samochodu typu roadster 25
2 Rys. 3. Model dyskretny ramy z podzia em na elementy pow okowe Stopieƒ uszczegó owienia modelu dyskretnego jest zdeterminowany rodzajem analizy wytrzyma oêciowej i zale y od potrzeb na danym etapie projektowania. Inne modele sà budowane w celu wyznaczenia sztywnoêci konstrukcji noênej, inne do oszacowania trwa oêci konstrukcji, a jeszcze inne do oceny spe nienia kryterium bezpieczeƒstwa biernego. W modelu dyskretnym uwzgl dnia si te elementy konstrukcji, które decydujà o wynikach przeprowadzonej analizy. Ocena sztywnoêci konstrukcji noênej pojazdu Jednym z pierwszych etapów w projektowaniu konstrukcji noênych pojazdów wspomaganym przez CAD jest wymiarowanie ich wed ug kryteriów geometrycznych. Budowa modeli geometrycznych konstrukcji noênych s u y do okreêlenia sztywnoêci. W podstawowym równaniu ruchu:... [M]{r} + [C]{r} + [K]{r} = {R(t)} (1) [M], [C], [K] sà to globalne macierze mas, t umienia i sztywnoêci,... {r }, {r}, {r} sà to wektory przyêpieszeƒ, pr dkoêci i przemieszczeƒ, {R(t)} wektor obcià eƒ zewn trznych, geometria konstrukcji i rodzaj materia u, z jakiego jest wykonana konstrukcja, sà wyra one za pomocà macierzy sztywnoêci. Dla konstrukcji noênych samochodów z nadwoziami otwartymi stosuje si m.in. dwie podstawowe próby wytrzyma oêciowe: prób obcià enia statycznego i skr cania nieswobodnego. W pierwszym przypadku ustrój noêny podparty jest w czterech punktach nad osiami kó i po obcià eniu masà 150 kg, zast pujàcà kierowc i pasa era, mierzone jest ugi cie p yty pod ogowej. Z kolei w drugiej próbie wymuszane jest tylko skr cenie ustroju noênego o kàt wartoêci 1, zawarty mi dzy rzutami w kierunku osi pod u nej pojazdu odcinków prowadzonych przez punkty podparcia przez odpowiednie przemieszczenie podpór. Po zmierzeniu wartoêci reakcji podporowych mo liwe jest obliczenie momentu skr cajàcego. Na podobnej zasadzie przeprowadzone zosta y analizy wytrzyma oêciowe MES specjalnie do tego celu zbudowanego modelu dyskretnego ramy (rys. 3). Uzyskane wyniki zamieszczone sà w tabeli. Jak wynika z badaƒ, ustrój noêny cechuje si najwi kszà podatnoêcià zarówno gi tnà, jak i skr tnà w porównaniu z innymi konstrukcjami noênymi samochodów z nadwoziami otwartymi. Ponadto przeprowadzona zosta a próba, w której ustrój noêny zosta obcià ony ci arem najwa niejszych, ze wzgl du na wytrzyma oêç, elementów kompletnego samochodu. Wykaza a ona niewielki stopieƒ wyt enia konstrukcji (wspó czynnik bezpieczeƒstwa pow. 9), jednak nie jest to powód, dla którego nale a oby podwa yç s usznoêç danego rozwiàzania konstrukcyjnego. Wytrzyma oêç ramy mo e bowiem w pewnym momencie zadecydowaç o bezpieczeƒstwie ludzi. Symulacje zderzeƒ czo owych Nie mniej wa nym kryterium oceny konstrukcji noênej samochodu jest jej weryfikacja pod wzgl dem bezpieczeƒstwa biernego. W razie wypadku zadaniem ustroju noênego jest zapewnienie warunków do prze ycia znajdujàcym si w samochodzie osobom. Ich ycie jest sprawà o najwy szym priorytecie. Prze- ycie ludzi w ekstremalnych warunkach, jakie stwarza wypadek, nie powinno byç dzie em przypadku, dlatego m.in. elementy ramy powinny byç tak zaprojektowane, aby w krytycznym momencie poch on y energi zderzenia i odkszta ci y si w sposób zamierzony. Przeprowadzone zosta y symulacje numeryczne zderzeƒ czo owych w systemie PAM-CRASH [4]. Podczas kszta towania geometrii elementów konstrukcji z uwzgl dnieniem bezpieczeƒstwa biernego kierowano si kilkoma wytycznymi: ustrój noêny powinien mieç wybrane obszary, które odkszta ca yby si w zamierzony sposób, poch aniajàc przy tym ca kowicie energi zderzenia, przemieszczenia powinny byç mo liwie du e, nie powodujàc przy tym zagro enia dla zdrowia ludzi, po zderzeniu powinna byç zachowana minimalna strefa prze ycia, konstrukcja powinna zachowaç spójnoêç, szczególnie w miejscach odpowiedzialnych za jej prawid owà deformacj, wartoêci przyêpieszeƒ podczas zderzenia czo owego w miejscach kontrolnych powinny byç ograniczone. W celu spe nienia wytycznych w pierwszej kolejnoêci dokonano analizy pierwotnego rozwiàzania konstrukcyjnego ramy. Rama w pierwotnym rozwiàzaniu cechowa a si niekorzystnym rozk adem sztywnoêci elementów konstrukcyjnych, przez co mog aby zdeformowaç si w niekontrolowany, niekorzystny sposób. Poza tym przecià enia podczas zderzenia czo owego mog yby osiàgnàç groêne dla zdrowia u ytkowników pojazdu wartoêci. G ówny nacisk po o ono zatem na Zestawienie zmierzonych wielkoêci fizycznych dla ró nych typów samochodów Ugi cie Moment skr cajàcy/ Model samochodu u, mm kàt skr cenia C s, Nm/deg Mercedes SL 0, Mazda MX-5 0, Audi Cabrio 0, Ford Escort 0, Toyota Celica 0, Peugeot 205 0, Model studyjny 1,
3 dzonych modyfikacji na poprawne funkcjonowanie samochodu, niewielki zakres zmian w konstrukcji i zwiàzane z tym koszty, przednia cz Êç ramy (kolor czerwony) b dzie stanowi a podstawowà cz Êç energoch onnà. Przedstawione kryteria by y jednoczeênie podstawà przy kszta towaniu i wst pnej ocenie wariantów strefy zgniotu. Dwa z nich pokazano na rys. 5. Rozpatrzone zosta y dwa przypadki zderzenia czo owego: zderzenie z nieodkszta calnà walcowà przeszkodà o Êrednicy 400 mm i nieodkszta calnà p askà przeszkodà. W obu przypadkach pr dkoêç tu przed zderzeniem ramy wynosi a 50 km/h, a przeszkody by y umieszczone w jej osi pod u nej. Model dyskretny ustroju noênego przygotowany do numerycznych symulacji zderzeƒ pokazano na rys. 6. Punkty kontrole P i T znajdujà si w pobli u mocowania pasów bezpieczeƒstwa. Rys. 6. Model dyskretny ustroju noênego do prób zderzeƒ czo owych Rys. 4. Przewidziane strefy kontrolowanego zgniotu stworzenie strefy kontrolowanego zgniotu, która niemal w ca oêci poch ania yby energi wypadku. Starano si przy tym uzyskaç mo liwie jak najwi ksze wartoêci przemieszczeƒ trwa ych. Zaprezentowane wczeêniej rozwiàzanie ustroju noênego daje mo liwoêç kszta towania wybranych jego elementów w tym kierunku. Wyszczególnione zosta y dwa fragmenty konstrukcji, które mog yby spe niç postawione wy ej zadania (rys. 4). Za o ono, e z uwagi na swobod w kszta towaniu geometrii, znikomy wp yw wprowa- W czasie zderzenia niebagatelnà rol odgrywa zderzak. Przy pr dkoêciach zderzenia 4 8 km/h powinien on jedynie odkszta ciç si, zapewniajàc przy tym dalszà eksploatacj samochodu. W wypadku zderzenia z wi kszà pr dkoêcià powinien poch onàç znacznà cz Êç energii zderzenia. W testach wykorzystano specjalnie opracowany zderzak. Powi ksza on stref zgniotu o kolejne 100 mm. Zderzenia czo owe centralne Do najistotniejszych czynników wp ywajàcych na otrzymane wyniki z numerycznych crash testów nale à w asnoêci materia owe [5]. Niebagatelnà roj odgrywa umocnienie materia u zwi kszajàce si wraz ze wzrostem pr dkoêci odkszta cania, objawiajàce si silnym wzrostem granicy plastycznoêci, co mo na opisaç wzorem Cowpera-Symondsa: (2) σ n dynamiczna granica plastycznoêci, σ y statyczna granica plastycznoêci,. ε pr dkoêç odkszta cenia, D, p parametry zale ne od materia u. Rys. 5. Dwie przyk adowe strefy kontrolowanego zgniotu (od góry): wariant 1 i wariant 2 Rys. 7. Przebieg przyêpieszeƒ punktów kontrolnych przy zderzeniu czo owym z nieodkszta calnà walcowà przeszkodà dla wariantu 2 strefy zgniotu, przemieszczenia maksymalne punktu P (patrz rys. 6): 484 mm przypadek 1, 379 mm przypadek 2 27
4 Rys. 8. Postaç zdeformowanej przedniej cz Êci konstrukcji noênej w momencie wystàpienia maksymalnych przemieszczeƒ w jej obr bie dla przypadku 1 Opór stawiany przez elementy konstrukcji, w których nast puje odkszta cenie plastyczne, jest wtedy znacznie wi kszy (przypadek 2, rys. 7) ni w przypadku, gdyby tego umocnienia nie by o (przypadek 1, rys. 7). Objawia si to zwi kszeniem szybkoêci narastania przyêpieszeƒ w punktach kontrolnych konstrukcji (rys. 6) do tego stopnia, e wyhamowanie samochodu nast puje przy mniejszych przemieszczeniach maksymalnych tych punktów. Podczas symulacji zderzenia dla przypadku 1 zaobserwowano tu przed zmianà zwrotu pr dkoêci ramy uderzenie w poprzeczk nad belkà przedniego zawieszenia (rys. 8). Pomijajàc fakt nieuwzgl dnienia umocnienia materia u wraz z pr dkoêcià odkszta cenia, gwa towne wyhamowanie przy nieznacznym przemieszczeniu (<30 mm) pod koniec fazy zderzenia jest niekorzystne. Wyst puje wtedy silny przyrost wartoêci opóênieƒ w punktach kontrolnych i zwiàzane z tym niebezpieczne obcià enie konstrukcji w jej Êrodkowej cz Êci, mogàce spowodowaç p kni cia materia u. Zjawisko to nie wystàpi o w przypadku 2, zmala y równie wartoêci maksymalne przyêpieszeƒ. Energia zderzenia zosta a poch oni ta przede wszystkim przez elementy w przedniej cz Êci ramy. Konstrukcja zdeformowa a si w sposób prawid owy, bez gwa townego wzrostu opóênieƒ pod koniec zderzenia. Przestrzeƒ w przedziale pasa erskim nie zosta a naruszona. W trakcie zderzenia w konstrukcji generowane sà drgania o niewielkich amplitudach, lecz o du ych cz stoêciach. W celu zwi kszenia czytelnoêci wykresu przyêpieszeƒ drgania o wysokich cz stotliwoêciach zosta y odfiltrowane. O wynikach crash testu decyduje przede wszystkim geometria przedniej cz Êci ramy. PrzyÊpieszenie punktu tu za strefà zgniotu (punkt K, rys. 5) w znacznym stopniu przek ada si na przyêpieszenia dzia ajàce w tylnej cz Êci ustroju noênego samochodu. Podczas kszta towania elementów konstrukcji pod wzgl dem bezpieczeƒstwa biernego niezwykle przydatne sà symulacje zderzeƒ wykorzystujàce modele zawierajàce fragment ustroju noênego, który jest odpowiedzialny za skutki kolizji. Dzi ki nim mo liwe jest kilkakrotne skrócenie czasu obliczeƒ i projektowania. Na rys. 9 przedstawiony zosta przebieg przyêpieszenia dzia ajàcego w tylnej cz Êci zmodyfikowanej strefy zgniotu. Zmiana w porównaniu z wariantem 2 (rys. 5) polega a na wykonaniu st enia przedniego w formie belki o profilu zamkni tym. Zwi kszenie sztywnoêci tego elementu spowodowa o zwi kszenie wartoêci poch anianej przez konstrukcj energii w trakcie jego odkszta cania. Przy porównywalnych wartoêciach przemieszczeƒ punktu na pod u nicy, ulokowanego tu za wspornikiem zawieszenia przedniego, jego przyêpieszenie osiàga o wi ksze wartoêci. Jak widaç na rys. 9, od momentu wejêcia w kontakt zderzaka z przeszkodà wzrasta wartoêç przyêpieszenia. Nachylenie krzywej w trakcie jego odkszta cania staje si coraz mniejsze. Wynika to z faktu, e belka zderzaka przy zderzeniu centralnym pracuje na zginanie, a jej stosunkowo du a podatnoêç zwi ksza si wraz z rozwijaniem si strefy uplastycznionej i powoduje, e wartoêci opóênieƒ na poczàtku zderzenia osiàgajà ma e wartoêci, poni ej 80 m/s 2. Potem nast puje gwa towny przyrost wartoêci przyêpieszenia spowodowany wejêciem w kontakt belki siedzenia przedniego (rys. 10B). Jak widaç, wspornik zderzaka prawie w ogóle nie odkszta ci A (t = 0 ms) B (t = 7 ms) Rys. 9. PrzyÊpieszenie punktu w tylnej cz Êci strefy zgniotu podczas zderzenia czo owego centralnego C (t = 25 ms) D (t = 34 ms) Rys. 10. Przebieg deformacji strefy zgniotu w wybranych momentach zderzenia 28
5 si, a energia zderzenia, którà poch onà, jest nieznaczna. Po krótkim czasie krzywa przebiegu przyêpieszenia nagle za amuje si, co jest spowodowane lokalnà utratà statecznoêci przedniego fragmentu pod u nicy. Odtàd pod u nica odkszta ca si plastycznie w najbardziej podatnych fragmentach, ograniczajàc wartoêci przecià eƒ dzia ajàcych na tylnà cz Êç ramy. Po ok. 25 ms wyst puje kolejny przyrost przyêpieszeƒ, jednak nie tak silny jak poprzednio. Od tego momentu wyhamowanie konstrukcji nast puje ju przy niewielkich przemieszczeniach wzd u nych. Po zmianie zwrotu pr dkoêci (rys. 10D) zdeformowane elementy ustroju noênego oddajà cz Êç energii zderzenia wynikajàcà z odkszta ceƒ spr ystych. Zderzenia czo owe symetryczne z p askà, nieodkszta calnà przeszkodà Charakterystycznà cechà zderzenia z walcowà przeszkodà jest to, e zderzak w rozpatrywanej konstrukcji w niewielkim stopniu bierze udzia w poch anianiu energii uderzenia. Âwiadczà o tym ma e wartoêci przyêpieszeƒ na poczàtku zderzenia, spowodowane zbyt ma à wytrzyma oêcià belki zderzaka. Zupe nie inaczej zachowuje si konstrukcja w przypadku zderzenia z p askà, nieodkszta calnà przeszkodà. Przy tym samym rozwiàzaniu konstrukcyjnym zderzaka o wartoêciach opóênieƒ tu za strefà zgniotu na poczàtku fazy zderzenia decyduje niemal wy àcznie wspornik zderzaka. Ulega on zmia d eniu przy przesuni ciu powy ej 90 mm, stawiajàc znaczny opór. W zwiàzku z tym wartoêç energii, którà poch onie, stanowi istotny udzia w ca kowitej energii uderzenia. Na rys. 11 i 13 przedstawione sà wykresy przyêpieszeƒ w punktach kontrolnych P i T w tylnej cz Êci konstrukcji noênej (rys. 6) dla dwóch rozwiàzaƒ przedniej cz Êci ramy (rys. 5), w miejscach, w pobli u których mocowane sà pasy bezpieczeƒstwa. Rys. 13. Przebieg przyêpieszeƒ przy zderzeniu z p askà nieodkszta calnà przeszkodà dla wariantu 2 przedniej cz Êci ramy, przemieszczenia maksymalne punktu P: 295 mm dla t = 36 ms przyêpieszeƒ dzia ajàcych na pozosta à cz Êç ustroju noênego za strefà zgniotu. Na poczàtku zderzenia deformacji ulega wspornik zderzaka, zaê konstrukcja noêna pozostaje niemal nienaruszona. Od momentu gdy pó ka belki zderzaka wchodzi w kontakt z elementami przedniej cz Êci ramy, nast puje silny przyrost wartoêci przyêpieszeƒ, które osiàgajà maksimum po ok. 7 ms od poczàtku kolizji (rys. 11 i 12). Odtàd plastycznie odkszta cajà si mi kkie fragmenty pod u nicy, wartoêci opóênieƒ stanowià ~50% wartoêci maksymalnych. Po zgnieceniu pod u nicy w okolicy trzeciego otworu (rys. 12, t = 15 ms) wyst puje kolejny wzrost przecià eƒ, po czym nast puje wyhamowanie samochodu przy umiarkowanych przyêpieszeniach. Odmiennie zachowuje si konstrukcja noêna, w której zastosowano wariant 2 strefy zgniotu (rys. 13). W tym przypadku wartoêci przyêpieszeƒ narastajà stopniowo a do momentu tu przed zmianà zwrotu pr dkoêci, w którym wyst puje ca kowity zgniot. Przecià enia pod koniec zderzenia osiàgajà o po ow wi ksze wartoêci ni w wariancie 1. W obu przypadkach przemieszczenia maksymalne punktu P w kierunku osi pod u nej pojazdu sà zbli one. Porównanie dwóch wariantów rozwiàzania konstrukcyjnego przedniej cz Êci ustroju noênego Rys. 11. Przebieg przyêpieszeƒ przy zderzeniu z p askà nieodkszta calnà przeszkodà dla wariantu 1 przedniej cz Êci ramy, przemieszczenia maksymalne punktu P: 293 mm dla t = 42 ms Nale y odpowiedzieç na pytanie, który z wariantów rozwiàzania konstrukcyjnego jest korzystniejszy ze wzgl du na bezpieczeƒstwo podró nych. Za skutki wypadku, tj. groêb wystàpienia powa nych obra- eƒ czy nawet Êmierci ludzi, odpowiadajà wartoêci wyst pujàcych przecià eƒ i czas ich dzia ania. WartoÊci przyêpieszeƒ dzia ajàcych na cz owieka Pierwszy z wykresów dotyczy wariantu 1, w którym w celu zwi kszenia podatnoêci pod u nicy w jej przednim fragmencie wykonane zosta- y otwory. Ich Êrednica decyduje o wartoêciach Rys. 12. Warstwice napr eƒ zredukowanych w przedniej cz Êci ramy w wybranych momentach zderzenia t = 7 ms t = 15 ms 29
6 zale à m.in. od przyêpieszeƒ punktów konstrukcji w miejscach mocowania pasów bezpieczeƒstwa, dlatego porównanie przedstawionych wariantów strefy energoch onnej b dzie polega o na zestawieniu przebiegów opóênieƒ otrzymanych z numerycznej symulacji zderzenia z p askà, nieodkszta calnà przeszkodà. Uproszczony model uk adu pojazd cz owiek Ze wzgl du na brak danych z crash testów rzeczywistych samochodów, które mog yby pos u yç za kryterium oceny rozwiàzaƒ konstrukcyjnych przedstawionych w niniejszej pracy, postanowiono do tego celu wykorzystaç przedstawiony na rys. 14 model uproszczony uk adu pojazd cz owiek (u ytkownik Rys. 14. Model obliczeniowy pojazdu). Idea budowy takiego modelu polega na zastàpieniu trudnego do opisu z o onego obiektu (w tym wypadku cz owieka z pasami bezpieczeƒstwa) jak najmniej z o onym strukturalnie modelem, którego elementy sk adowe by yby takie, aby wyniki obliczeƒ na nim (przyêpieszeƒ) odzwierciedla y z przyj tà dok adnoêcià przebieg wartoêci wielkoêci mierzonej w obiekcie rzeczywistym (np. przyêpieszeƒ wybranego punktu na kr gos upie). Model sk ada si z trzech zasadniczych cz Êci: spr yny 1 o charakterystyce liniowej: F(u) = C u b, b = 1 (3) elementu kontaktowego 2, masy skupionej w punkcie M, odpowiadajàcej masie cz owieka. Najistotniejszym uproszczeniem w modelu jest traktowanie cz owieka jak punkt materialny. PodatnoÊç ró nych fragmentów jego cia a i pasa bezpieczeƒstwa zastàpiono spr ystoêcià spr yny. W obliczeniach analitycznych, których celem by o porównanie dwóch wariantów strefy zgniotu, wartoêç C nie wp ywa na wynik komparacji. Na uzyskany wynik nie wp ywa decydujàco równie wartoêç wyk adnika b (3). Sprawdzenia dokonano w przedziale jego zmiennoêci (0,1 4). W rzeczywistoêci w po àczeniu pomi dzy cz owiekiem a samochodem istnieje luz. Oznacza to, e na poczàtku zderzenia przebywa on niemal swobodnie pewnà drog a do momentu, kiedy pasy zaczynajà si napinaç. Wobec tego wprowadzona zosta a wielkoêç luzu x o, którego wartoêç zosta a wyznaczona doêwiadczalnie (pasy bez napinaczy pirotechnicznych). Znacznie trudniej jest oszacowaç wartoêç wspó czynnika spr ystoêci C. W obliczeniach analitycznych przyj to wartoêç, dla której maksymalne przemieszczenie wzgl dne x punktu M, przy wartoêci luzu 60 mm dla wariantu 2 wynosi (200±10) mm. W modelu poczynione zosta y daleko posuni te uproszczenia, dlatego wyniki obliczeƒ analitycznych nie mogà pos u yç za ocen mo liwoêci prze ycia cz owieka podczas zderzenia. Przedstawiony model pos u y jedynie do porównania dwóch rozwiàzaƒ konstrukcyjnych przedniej cz Êci ramy o odmiennych w asnoêciach. Je eli pominiemy element kontaktowy, to przedstawiony model mo na opisaç nast pujàcym równaniem: (4) C sta a spr ystoêci, x M, x A przemieszczenia punktów odpowiednio M i A, m masa cz owieka, przyj to 75 kg, dv M pochodna pr dkoêci punktu M po czasie. dt Sca kowanie powy szego równana jest niemal niemo liwe z uwagi na z o onoêç funkcji opisujàcej przemieszczenie punktu A, dlatego rozwiàzano je metodà zast pczà. Je eli przyêpieszenie a M zastàpimy ilorazem ró nicowym vm t i uwzgl dnimy luz w uk adzie, wtedy równanie (4) przyjmuje postaç: c = 0 dla x < x 0, c = C dla x x 0. Na podstawie równania (5) sformu owano algorytmy w arkuszu kalkulacyjnym pozwalajàce na obliczenie wartoêci przyêpieszenia, pr dkoêci i przemieszczenia punktu M w funkcji czasu. WielkoÊç x A obliczana by a na podstawie otrzymanych wartoêci pr dkoêci z analizy dynamicznej (rozdz. Zderzenie czo owe symetryczne z p askà nieodkszta calnà przeszkodà ). Wyniki obliczeƒ analitycznych Porównaniem obu wariantów strefy zgniotu mo e byç wykres przedstawiony na rys. 15 (dla wszystkich wykresów przyj to jednakowà wartoêç sta ej C). Jak widaç przyêpieszenia punktu M osiàgajà mniejsze wartoêci dla wariantu 1 i zaczynajà przyrastaç od zera nieco szybciej ni w drugim rozwiàzaniu. Podczas rzeczywistego zderzenia cz owiek poczàtkowo przebywa niemal swobodnie pewnà drog wewnàtrz samochodu. Czas, który up ynie od poczàtku zderzenia do momentu, kiedy pasy bezpieczeƒstwa zacznà si napinaç, zale y od wartoêci luzu x 0 w po àczeniu cz owieka z pojazdem i wartoêci opóênieƒ punktów mocowania pasów. Im wi kszy Rys. 15. PrzyÊpieszenia punktu M w funkcji czasu dla dwóch wariantów przedniej cz Êci ramy, z i bez luzu w modelu uk adu pojazd cz owiek (5) 30
7 opór stawia ustrój noêny w trakcie jego deformacji na poczàtku zderzenia, tym szybciej napnà si pasy. Wówczas przecià enia dzia ajàce na cz owieka w póêniejszym okresie b dà agodniejsze. Na wartoêci przyêpieszeƒ maksymalnych najwi kszy wp yw ma wartoêç luzu x 0. Przedstawiony model nie przewiduje t umienia w uk adzie pojazd cz owiek, zatem nie wyst puje w nim rozpraszanie energii. Wprawdzie element podatny poczàtkowo akumuluje energi przyczyniajàc si do agodnego wzrostu przyêpieszeƒ, jednak póêniej oddaje jà, wyd u ajàc w ten sposób czas dzia ania przyêpieszeƒ. Wadà przedstawionego modelu uk adu pojazd cz owiek [6] jest brak mo liwoêci oszacowania wartoêci przyêpieszeƒ dzia ajàcych na cz Êci cia a cz owieka, jednak mo e on s u yç do porównywania wygenerowanych rozwiàzaƒ przedniej cz Êci ustroju noênego. Na podstawie wyników obliczeƒ analitycznych sformu owane zosta y nast pujàce wnioski: wartoêci opóênieƒ punktów kontrolnych na ramie na poczàtku zderzenia, kiedy napi cie pasów dopiero narasta lub go nie ma, nie wp ywajà ujemnie na póêniejsze przecià enia dzia ajàce na cz owieka, przyêpieszenia w ustroju noênym samochodu w czasie najwi kszego napi cia pasów bezpieczeƒstwa powinny byç jak najmniejsze, ze wzgl du na mo liwoêç obni enia wartoêci przecià eƒ, którym poddane sà organy wewn trzne cz owieka, pasy powinny napinaç si mo liwie jak najszybciej. LITERATURA 1. Kleiber M., Woêniak Cz.: Nonlinear Mechanics of Structure. PWN, Warszawa Rusiƒski E., Czmochowski J., Smolnicki T.: Zaawansowana metoda elementów skoƒczonych w konstrukcjach noênych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wroc awskiej, Wroc aw Zienkiewicz O. C., Taylor R. L.: The Finite Element Metod. McGranw Hill, Berkshire, England PAM-CRASH User Manual, Ver. 10 Eng. Systems Int. Rungis-Cedex Wierzbicki T.: Obliczanie konstrukcji obcià onych dynamicznie. Arkady, Warszawa Kowalczyk M.: Projekt konstrukcji noênej samochodu osobowego typu roadster. Praca dyplomowa, Politechnika Wroc awska, Wroc aw
Projekt MES. Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe
Projekt MES Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe 1. Ugięcie wieszaka pod wpływem przyłożonego obciążenia 1.1. Wstęp Analizie poddane zostało ugięcie wieszaka na ubrania
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO
LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO 2 1. Cel ćwiczenia : Dokonać pomiaru zuŝycia tulei cylindrowej (cylindra) W wyniku opanowania treści ćwiczenia student
Bardziej szczegółowo2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Bardziej szczegółowoTechniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Jak ju wspomniano, kinesiotaping mo e byç stosowany jako osobna metoda terapeutyczna, jak równie mo e stanowiç uzupe nienie innych metod fizjoterapeutycznych.
Bardziej szczegółowoZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY
ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 1. ZMIANA GRUPY PRACOWNIKÓW LUB AWANS W przypadku zatrudnienia w danej grupie pracowników (naukowo-dydaktyczni, dydaktyczni, naukowi) przez okres poniżej 1 roku nie dokonuje
Bardziej szczegółowoĆwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
Bardziej szczegółowoWyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów
Ćwiczenie 63 Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów 63.1. Zasada ćwiczenia W ćwiczeniu określa się współczynnik sprężystości pojedynczych sprężyn i ich układów, mierząc wydłużenie
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE ZA POMOCĄ MES Analiza statyczna ustrojów powierzchniowych
MODELOWANIE ZA POMOCĄ MES Analiza statyczna ustrojów powierzchniowych PODSTAWY KOMPUTEROWEGO MODELOWANIA USTROJÓW POWIERZCHNIOWYCH Budownictwo, studia I stopnia, semestr VI przedmiot fakultatywny Instytut
Bardziej szczegółowoTemat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Imię i nazwisko
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Karta pracy III.. Imię i nazwisko klasa Celem nauki jest stawianie hipotez, a następnie ich weryfikacja, która w efekcie
Bardziej szczegółowoDr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
Bardziej szczegółowoPL 205289 B1 20.09.2004 BUP 19/04. Sosna Edward,Bielsko-Biała,PL 31.03.2010 WUP 03/10 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 205289
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 205289 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 359196 (51) Int.Cl. B62D 63/06 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 17.03.2003
Bardziej szczegółowoROZPORZÑDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia 25 wrzeênia 2007 r.
1345 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia 25 wrzeênia 2007 r. w sprawie wymagaƒ, którym powinny odpowiadaç wagi samochodowe do wa enia pojazdów w ruchu, oraz szczegó owego zakresu badaƒ i sprawdzeƒ
Bardziej szczegółowoObjaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017
Załącznik Nr 2 do uchwały Nr V/33/11 Rady Gminy Wilczyn z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej
Bardziej szczegółowoUstawienie wózka w pojeździe komunikacji miejskiej - badania. Prawidłowe ustawienie
Ustawienie wózka w pojeździe komunikacji miejskiej - badania Przodem do kierunku jazdy? Bokiem? Tyłem? Jak ustawić wózek, aby w razie awaryjnego hamowania dziecko było jak najbardziej bezpieczne? Na te
Bardziej szczegółowo2) Drugim Roku Programu rozumie się przez to okres od 1 stycznia 2017 roku do 31 grudnia 2017 roku.
REGULAMIN PROGRAMU OPCJI MENEDŻERSKICH W SPÓŁCE POD FIRMĄ 4FUN MEDIA SPÓŁKA AKCYJNA Z SIEDZIBĄ W WARSZAWIE W LATACH 2016-2018 1. Ilekroć w niniejszym Regulaminie mowa o: 1) Akcjach rozumie się przez to
Bardziej szczegółowoPojazd podstawowy AT. łączników w automatycznych. Wymaganie to nie dotyczy następuj. łączników. w: - od akumulatora do układu zimnego startu i wyłą
POJAZD AT Średnice przewodów w powinny być na tyle duże, aby nie dochodziło o do ich przegrzewania. Przewody powinny być należycie izolowane. Wszystkie obwody elektryczne powinny być zabezpieczone za pomocą
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE PRZYSPIESZENIA ZIEMSKIEGO ZA POMOCĄ WAHADŁA REWERSYJNEGO I MATEMATYCZNEGO
Nr ćwiczenia: 101 Prowadzący: Data 21.10.2009 Sprawozdanie z laboratorium Imię i nazwisko: Wydział: Joanna Skotarczyk Informatyki i Zarządzania Semestr: III Grupa: I5.1 Nr lab.: 1 Przygotowanie: Wykonanie:
Bardziej szczegółowoSamochody ciężarowe z wymiennym nadwoziem
Informacje ogólne na temat pojazdów z wymiennym nadwoziem Informacje ogólne na temat pojazdów z wymiennym nadwoziem Pojazdy z nadwoziem wymiennym są skrętnie podatne. Pojazdy z nadwoziem wymiennym pozwalają
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGICZNOŚĆ WYPRASEK
TECHNOLOGICZNOŚĆ WYPRASEK Technologiczność konstrukcji określa zgodność budowy wypraski z uwarunkowaniami określonego procesu wytwarzania w tym przypadku - wtryskiwania. Zalecenia dotyczące technologiczności
Bardziej szczegółowoANALIZA WYTRZYMAŁOŚCIOWA MES ZŁAMANIA SZYJKI KOŚCI UDOWEJ STABILIZOWANEJ GWOŹDZIEM ŚRÓDSZPIKOWYM TYPU GAMMA
Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 6/2012 59 Barbara KOZUB, Łukasz MATUSZYK, Sylwia ŁAGAN, Instytut Mechaniki Stosowanej, Politechnika Krakowska ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCIOWA MES ZŁAMANIA SZYJKI KOŚCI UDOWEJ
Bardziej szczegółowo7. REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH
OBWODY SYGNAŁY 7. EZONANS W OBWODAH EEKTYZNYH 7.. ZJAWSKO EZONANS Obwody elektryczne, w których występuje zjawisko rezonansu nazywane są obwodami rezonansowymi lub drgającymi. ozpatrując bezźródłowy obwód
Bardziej szczegółowoWZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n)62894. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 112772 (22) Data zgłoszenia: 29.11.2001 EGZEMPLARZ ARCHIWALNY (19) PL (n)62894 (13)
Bardziej szczegółowoRozbudowa domu przedpogrzebowego na cmentarzu komunalnym w Bierutowie. Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych - Okna i drzwi
SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH * * * OKNA I DRZWI 1 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej części specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Projekt: wersja β do konsultacji społecznych Opracowanie: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Ul. Piotrkowska 175 90-447 Łódź Spis treści
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA OBSŁUGI URZĄDZENIA: 0101872HC8201
INSTRUKCJA OBSŁUGI URZĄDZENIA: PZ-41SLB-E PL 0101872HC8201 2 Dziękujemy za zakup urządzeń Lossnay. Aby uŝytkowanie systemu Lossnay było prawidłowe i bezpieczne, przed pierwszym uŝyciem przeczytaj niniejszą
Bardziej szczegółowoBadania (PN-EN 14351-1+A1:2010) i opinia techniczna drzwi zewnętrznych z kształtowników aluminiowych z przekładką termiczną systemu BLYWEERT TRITON
Badania (PN-EN 14351-1+A1:2010) i opinia techniczna drzwi zewnętrznych z kształtowników aluminiowych z przekładką termiczną systemu BLYWEERT TRITON 2294/12/R08NK Warszawa luty 2012 r. INSTYTUT TECHNIKI
Bardziej szczegółowoDRGANIA MECHANICZNE. materiały uzupełniające do ćwiczeń. Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych studia inżynierskie
DRGANIA MECHANICZNE materiały uzupełniające do ćwiczeń Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych studia inżynierskie prowadzący: mgr inż. Sebastian Korczak część modelowanie, drgania swobodne Poniższe materiały
Bardziej szczegółowoOpis programu do wizualizacji algorytmów z zakresu arytmetyki komputerowej
Opis programu do wizualizacji algorytmów z zakresu arytmetyki komputerowej 3.1 Informacje ogólne Program WAAK 1.0 służy do wizualizacji algorytmów arytmetyki komputerowej. Oczywiście istnieje wiele narzędzi
Bardziej szczegółowoDobór nastaw PID regulatorów LB-760A i LB-762
1 z 5 Dobór nastaw PID regulatorów LB-760A i LB-762 Strojenie regulatorów LB-760A i LB-762 Nastawy regulatora PID Regulatory PID (rolnicze np.: LB-760A - poczynając od wersji 7.1 programu ładowalnego,
Bardziej szczegółowoStudenckie Koło Naukowe Drogowiec
Pomiary natężenia ruchu drogowego na ulicy Warszawskiej w Białymstoku Członkowie Studenckiego Koła Naukowego Drogowiec przeprowadzili pomiary natężenia ruchu drogowego na ulicy Warszawskiej w Białymstoku,
Bardziej szczegółowoKLASYFIKACJI I BUDOWY STATKÓW MORSKICH
PRZEPISY KLASYFIKACJI I BUDOWY STATKÓW MORSKICH ZMIANY NR 3/2012 do CZĘŚCI II KADŁUB 2011 GDAŃSK Zmiany Nr 3/2012 do Części II Kadłub 2011, Przepisów klasyfikacji i budowy statków morskich, zostały zatwierdzone
Bardziej szczegółowoSPRZĄTACZKA pracownik gospodarczy
Szkolenie wstępne InstruktaŜ stanowiskowy SPRZĄTACZKA pracownik gospodarczy pod red. Bogdana Rączkowskiego Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia
Bardziej szczegółowoSubregionalnyProgram Rozwoju do roku 2020. Anna Mlost Zastępca Dyrektora Departamentu Polityki Regionalnej UMWM
SubregionalnyProgram Rozwoju do roku 2020 Anna Mlost Zastępca Dyrektora Departamentu Polityki Regionalnej UMWM SPR wprowadzenie Subregionalny Program Rozwoju do roku 2020: Jest instrumentem służącym wdrożeniu
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska
Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu
Bardziej szczegółowoSERI A 93 S E RI A 93 O FLUSH GRID WITHOUT EDGE TAB
SERIA E93 CONIC FRINCTION CONIC 2 SERIA 93 SERIA 93 O FLUSH GRID WITHOUT EDGE TAB Podziałka Powierzchnia 30 mm Flush Grid Prześwit 47% Grubość Minimalny promień skrętu taśmy Układ napędowy Szerokość taśmy
Bardziej szczegółowoUKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH We współczesnych samochodach osobowych są stosowane wyłącznie rozruszniki elektryczne składające się z trzech zasadniczych podzespołów: silnika elektrycznego; mechanizmu
Bardziej szczegółowoMetody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych
Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych by Antoni Jeżowski, 2013 W celu kalkulacji kosztów realizacji zadania (poszczególnych działań i czynności) konieczne jest przeprowadzenie
Bardziej szczegółowoINDATA SOFTWARE S.A. Niniejszy Aneks nr 6 do Prospektu został sporządzony na podstawie art. 51 Ustawy o Ofercie Publicznej.
INDATA SOFTWARE S.A. Spółka akcyjna z siedzibą we Wrocławiu, adres: ul. Strzegomska 138, 54-429 Wrocław, zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000360487
Bardziej szczegółowoANALOGOWE UKŁADY SCALONE
ANALOGOWE UKŁADY SCALONE Ćwiczenie to ma na celu zapoznanie z przedstawicielami najważniejszych typów analogowych układów scalonych. Będą to: wzmacniacz operacyjny µa 741, obecnie chyba najbardziej rozpowszechniony
Bardziej szczegółowoKoszty jakości. Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne
1 Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne Koszty jakości to termin umowny. Pojęcie to nie występuje w teorii kosztów 1 oraz nie jest precyzyjnie zdefiniowane ani przez teoretyków, ani
Bardziej szczegółowoMATEMATYKA 4 INSTYTUT MEDICUS FUNKCJA KWADRATOWA. Kurs przygotowawczy na studia medyczne. Rok szkolny 2010/2011. tel. 0501 38 39 55 www.medicus.edu.
INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy na studia medyczne Rok szkolny 00/0 tel. 050 38 39 55 www.medicus.edu.pl MATEMATYKA 4 FUNKCJA KWADRATOWA Funkcją kwadratową lub trójmianem kwadratowym nazywamy funkcję
Bardziej szczegółowoKategoria środka technicznego
DEKRA Polska - Centrala tel. (022) 577 36 13, faks (022) 577 36 36 Rzeczoznawca: Grzegorz Charko UWAGA: Ze względu na przeznaczenie dokumentu usunięto w nim wszelkie informacje dotyczące wartości pojazdu,
Bardziej szczegółowoHarmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem
Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem Zarządzanie czasem TOMASZ ŁUKASZEWSKI INSTYTUT INFORMATYKI W ZARZĄDZANIU Zarządzanie czasem w projekcie /49 Czas w zarządzaniu projektami 1. Pojęcie zarządzania
Bardziej szczegółowoEugeniusz Gostomski. Ryzyko stopy procentowej
Eugeniusz Gostomski Ryzyko stopy procentowej 1 Stopa procentowa Stopa procentowa jest ceną pieniądza i wyznacznikiem wartości pieniądza w czasie. Wpływa ona z jednej strony na koszt pozyskiwania przez
Bardziej szczegółowoKrótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42
Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Anna Salata 0 1. Zaproponowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi. Celem zarządzania środkami pieniężnymi jest wyznaczenie
Bardziej szczegółowoPRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc
PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych
Bardziej szczegółowotel/fax 018 443 82 13 lub 018 443 74 19 NIP 7343246017 Regon 120493751
Zespół Placówek Kształcenia Zawodowego 33-300 Nowy Sącz ul. Zamenhoffa 1 tel/fax 018 443 82 13 lub 018 443 74 19 http://zpkz.nowysacz.pl e-mail biuro@ckp-ns.edu.pl NIP 7343246017 Regon 120493751 Wskazówki
Bardziej szczegółowoZaproszenie. Ocena efektywności projektów inwestycyjnych. Modelowanie procesów EFI. Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T.
1 1 Ocena efektywności projektów inwestycyjnych Ocena efektywności projektów inwestycyjnych Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T. Skrzypek MODEL NAJLEPSZYCH PRAKTYK SYMULACJE KOMPUTEROWE Kraków 2011 Zaproszenie
Bardziej szczegółowoObciążenie dachów wiatrem w świetle nowej normy, cz. 1
Obciążenie dachów wiatrem w świetle nowej normy, cz. 1 Poza ciężarem własnym dach musi przenieść obciążenia od śniegu i wiatru. Konstrukcja dachu i jego pokrycie muszą obciążenia te nie tylko przenieść,
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DLA UCZESTNIKÓW ZAWODÓW ZADANIA
INSTRUKCJA DLA UCZESTNIKÓW ZAWODÓW 1. Zawody III stopnia trwają 150 min. 2. Arkusz egzaminacyjny składa się z 2 pytań otwartych o charakterze problemowym, 1 pytania opisowego i 1 mini testu składającego
Bardziej szczegółowoStandardowe tolerancje wymiarowe WWW.ALBATROS-ALUMINIUM.COM
Standardowe tolerancje wymiarowe WWW.ALBATROSALUMINIUM.COM Tolerancje standardowe gwarantowane przez Albatros Aluminium obowiązują dla wymiarów co do których nie dokonano innych uzgodnień podczas potwierdzania
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 13.12.2006 KOM(2006) 796 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przedłużenia okresu stosowania decyzji 2000/91/WE upoważniającej Królestwo Danii i
Bardziej szczegółowoModuł. Rama 2D suplement do wersji Konstruktora 4.6
Moduł Rama 2D suplement do wersji Konstruktora 4.6 110-1 Spis treści 110. RAMA 2D - SUPLEMENT...3 110.1 OPIS ZMIAN...3 110.1.1 Nowy tryb wymiarowania...3 110.1.2 Moduł dynamicznego przeglądania wyników...5
Bardziej szczegółowoProjektowanie mechanistyczno - empiryczne
Wykonanie nawierzchni drogowych stanowi często nawet 70% kosztów całej inwestycji. W związku z tym projekt wzmocnienia lub budowy nawierzchni jest bardzo ważnym elementem dokumentacji projektowej. Projektant
Bardziej szczegółowoBloki ściskające pręty
Bloki ściskające pręty Bloki ściskające pręty Z elemetami konstrukcyjnymi: blokiem sciskającym pręt, blokiem liniowym i wałkiem stalowym może w najprostszy sposób zostać zrealizowany precyzyjny system
Bardziej szczegółowoProces wprowadzania nowo zatrudnionych pracowników
Proces wprowadzania nowo zatrudnionych pracowników poradnik dla bezpoêredniego prze o onego wprowadzanego pracownika WZMOCNIENIE ZDOLNOÂCI ADMINISTRACYJNYCH PROJEKT BLIèNIACZY PHARE PL03/IB/OT/06 Proces
Bardziej szczegółowoPozostałe procesy przeróbki plastycznej. Dr inż. Paweł Rokicki Politechnika Rzeszowska Katedra Materiałoznawstwa, Bud. C, pok. 204 Tel: (17) 865-1124
Pozostałe procesy przeróbki plastycznej Dr inż. Paweł Rokicki Politechnika Rzeszowska Katedra Materiałoznawstwa, Bud. C, pok. 204 Tel: (17) 865-1124 Tłoczenie Grupy operacji dzielimy na: dzielenie (cięcie)
Bardziej szczegółowoNACZYNIE WZBIORCZE INSTRUKCJA OBSŁUGI INSTRUKCJA INSTALOWANIA
NACZYNIE WZBIORCZE INSTRUKCJA OBSŁUGI INSTRUKCJA INSTALOWANIA Kraków 31.01.2014 Dział Techniczny: ul. Pasternik 76, 31-354 Kraków tel. +48 12 379 37 90~91 fax +48 12 378 94 78 tel. kom. +48 665 001 613
Bardziej szczegółowoPOLSKIE CENTRUM BADAŃ I CERTYFIKACJI S.A. 02-699 Warszawa, ul. Kłobucka 23A. Opinia Nr BR/ROW/012/2007
Opinia Nr BR/ROW/012/2007 dotycząca oceny zgodności wyrobu z ogólnymi wymaganiami bezpieczeństwa określonymi w Ustawie z dnia 31 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz.
Bardziej szczegółowo3. BADA IE WYDAJ OŚCI SPRĘŻARKI TŁOKOWEJ
1.Wprowadzenie 3. BADA IE WYDAJ OŚCI SPRĘŻARKI TŁOKOWEJ Sprężarka jest podstawowym przykładem otwartego układu termodynamicznego. Jej zadaniem jest między innymi podwyższenie ciśnienia gazu w celu: uzyskanie
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS FIZYCZNY
KOD UCZNIA Liczba uzyskanych punktów (maks. 40): Młody Fizyku! WOJEWÓDZKI KONKURS FIZYCZNY Etap rejonowy Masz do rozwiązania 20 zadań (w tym 3 otwarte). Całkowity czas na rozwiązanie wynosi 90 minut. W
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr RADY MIASTA KONINA. w sprawie ustalenia stawek opłat za zajęcie pasa drogowego.
DRUK NR 911 projekt UCHWAŁA Nr RADY MIASTA KONINA z dnia 2014 roku w sprawie ustalenia stawek opłat za zajęcie pasa drogowego. Na podstawie art.18 ust. 2 pkt 8 oraz art. 40 ust.1, art.41 ust. 1 i art.
Bardziej szczegółowoSYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE
SYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE Wstęp Rozdział 1 przedstawia istotę mieszkania jako dobra ekonomicznego oraz jego rolę i funkcje na obecnym etapie rozwoju społecznego i ekonomicznego.
Bardziej szczegółowoZAPYTANIE OFERTOWE (zamówienie publiczne dotyczące kwoty poniżej 14 000 euro)
ZAPYTANIE OFERTOWE (zamówienie publiczne dotyczące kwoty poniżej 14 000 euro) 1. Zamawiający: Powiat Rzeszowski 2. Adres Zamawiającego Starostwo Powiatowe w Rzeszowie ul. Grunwaldzka 15 35-959 Rzeszów
Bardziej szczegółowoSterowanie maszyn i urządzeń
Sterowanie maszyn i urządzeń Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Sterowanie objętościowe Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie zasad sterowania objętościowego oraz wyznaczenie chłonności jednostkowej
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Dz. U. z 2015 r. poz. 613 1
USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa Dz. U. z 2015 r. poz. 613 1 (wybrane artykuły regulujące przepisy o cenach transferowych) Dział IIa Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH
Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej STUDA DZENNE e LAORATORUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNKOWYH LPP 2 Ćwiczenie nr 10 1. el ćwiczenia Przełączanie tranzystora bipolarnego elem
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z działalności Rady Nadzorczej TESGAS S.A. w 2008 roku.
Sprawozdanie z działalności Rady Nadzorczej TESGAS S.A. w 2008 roku. Rada Nadzorcza zgodnie z treścią Statutu Spółki składa się od 5 do 9 Członków powoływanych przez Walne Zgromadzenie w głosowaniu tajnym.
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ MECHANICZNY Katedra Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji. Laboratorium Obróbki ubytkowej materiałów.
WYDZIAŁ MECHANICZNY Katedra Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji Laboratorium Obróbki ubytkowej materiałów Ćwiczenie nr 1 Temat: Geometria ostrzy narzędzi skrawających Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia
Bardziej szczegółowoKWIECIEŃ 2008 RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI
RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ KWIECIEŃ 2008 ANALIZA DANYCH OFERTOWYCH Z SERWISU GAZETADOM.PL Miesięczny przegląd rynku mieszkaniowego w wybranych miastach Polski
Bardziej szczegółowoUrządzenie do pomiaru ciśnienia.
Urządzenie do pomiaru ciśnienia. Każda pompownia musi być wyposażona w urządzenia do pomiaru ciśnienia. Najczęściej będą one montowane na rurociągach ssawnych i tłocznych pomp oraz na przewodzie wyjściowym
Bardziej szczegółowoPRZEDSTAWIENIE WARIANTÓW TECHNOLOGII OBRÓBKI KORPUSU GAZOMIERZA POPRZEZ WYBÓR ROZWIĄZANIA KONSTRUKCJI UCHWYTU MOCUJĄCEGO
PRZEDSTAWIENIE WARIANTÓW TECHNOLOGII OBRÓBKI KORPUSU GAZOMIERZA POPRZEZ WYBÓR ROZWIĄZANIA KONSTRUKCJI UCHWYTU MOCUJĄCEGO Jan KACZMAREK 1, Sebastian LANGE 1, Robert ŚWIĘCIK 2, Artur ŻURAWSKI 1 1. WPROWADZENIE
Bardziej szczegółowoFORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
L.Dz.FZZ/VI/912/04/01/13 Bydgoszcz, 4 stycznia 2013 r. Szanowny Pan WŁADYSŁAW KOSINIAK - KAMYSZ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Uwagi Forum Związków Zawodowych do projektu ustawy z dnia 14 grudnia
Bardziej szczegółowoKomentarz technik dróg i mostów kolejowych 311[06]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 14 Strona 2 z 14 Strona 3 z 14 Strona 4 z 14 Strona 5 z 14 Strona 6 z 14 Uwagi ogólne Egzamin praktyczny w zawodzie technik dróg i mostów kolejowych zdawały wyłącznie osoby w wieku wskazującym
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY. z dnia 25 stycznia 2002 r. (Dz. U. z dnia 8 lutego 2002 r.)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 25 stycznia 2002 r. w sprawie wysokości opłat za przeprowadzenie badań technicznych pojazdów. (Dz. U. z dnia 8 lutego 2002 r.) Na podstawie art. 84a ust. 1
Bardziej szczegółowoURZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW Wyniki monitorowania pomocy publicznej udzielonej spółkom motoryzacyjnym prowadzącym działalność gospodarczą na terenie specjalnych stref ekonomicznych (stan na
Bardziej szczegółowoKategoria środka technicznego
Nr zlecenia DEKRA: PKOL(W)/LODZ/08423/14/02/14 Nr zlecenia/szkody: Data zlecenia: 14-02-2014 DEKRA Polska - Centrala tel. (22) 577 36 12, faks (22) 577 36 36 Zleceniodawca: Marcin Migdalski PKO Leasing
Bardziej szczegółowonewss.pl Expander: Bilans kredytów we frankach
Listopadowi kredytobiorcy mogą już cieszyć się spadkiem raty, najwięcej tracą osoby, które zadłużyły się w sierpniu 2008 r. Rata kredytu we frankach na kwotę 300 tys. zł zaciągniętego w sierpniu 2008 r.
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania).
Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania). W momencie gdy jesteś studentem lub świeżym absolwentem to znajdujesz się w dobrym momencie, aby rozpocząć planowanie swojej ścieżki
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE FINANSOWE
SPRAWOZDANIE FINANSOWE Za okres: od 01 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2013r. Nazwa podmiotu: Stowarzyszenie Przyjaciół Lubomierza Siedziba: 59-623 Lubomierz, Plac Wolności 1 Nazwa i numer w rejestrze: Krajowy
Bardziej szczegółowoSERWIS I EKSPLOATACJA
Opony do autobusów i ciężarówek SERWIS I EKSPLOATACJA Ciśnienie powietrza Geometria kół a zużycie opon Uszkodzenia opon SERWIS I EKSPLOATACJA CIŚNIENIE POWIETRZA ciśnienie POWIETRZA JEDNYM Z NAJWAŻNIEJSZYCH
Bardziej szczegółowoPRZEPISY KLASYFIKACJI I BUDOWY STATKÓW MORSKICH
PRZEPISY KLASYFIKACJI I BUDOWY STATKÓW MORSKICH ZMIANY NR 2/2010 do CZĘŚCI VIII INSTALACJE ELEKTRYCZNE I SYSTEMY STEROWANIA 2007 GDAŃSK Zmiany Nr 2/2010 do Części VIII Instalacje elektryczne i systemy
Bardziej szczegółowozaprasza do składania ofert na zakup samochodu dostawczego na potrzeby tworzonego przedszkola i do innych usług.
Lubań dn. 25.07.2011 r. ZAPYTANIE OFERTOWE na projekt współfinansowany przez Unie Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
Bardziej szczegółowoMechanizm zawarty w warunkach zamówienia podstawowego. Nie wymaga aneksu do umowy albo udzielenia nowego zamówienia. -
Załącznik nr 1a Lista sprawdzająca dot. ustalenia stosowanego trybu zwiększenia wartości zamówień podstawowych na roboty budowlane INFORMACJE PODLEGAJĄCE SPRAWDZENIU Analiza ryzyka Działanie Uwagi Czy
Bardziej szczegółowoKonspekt lekcji otwartej
Konspekt lekcji otwartej Przedmiot: Temat lekcji: informatyka Modelowanie i symulacja komputerowa prawidłowości w świecie liczb losowych Klasa: 2 g Data zajęć: 21.12.2004. Nauczyciel: Roman Wyrwas Czas
Bardziej szczegółowoRodzaj środka technicznego
DEKRA Polska - Centrala tel. (022) 577 36 13, faks (022) 577 36 36 Rzeczoznawca: Grzegorz Charko UWAGA: Ze względu na przeznaczenie dokumentu usunięto w nim wszelkie informacje dotyczące wartości pojazdu,
Bardziej szczegółowoPathfinder poprawny dobór parametrów i zachowań ludzi w czasie ewakuacji.
Pathfinder poprawny dobór parametrów i zachowań ludzi w czasie ewakuacji. 1. Wstęp. Pathfinder to innowacyjny symulator służący do obliczeń czasu ucieczki ludzi z budynku dla różnych scenariuszy ewakuacyjnych.
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt II UK 27/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 lutego 2016 r. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof
Bardziej szczegółowoZarządzenie nr 29/11/15
Zarządzenie nr 29/11/15 a Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie z dnia 30 marca 2012 r. w sprawie: wdrożenia procedury Zasady prowadzenia w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Sulechowie Na
Bardziej szczegółowoC5 - D4EB0FP0 - Informacje ogólne : Poduszki powietrzne INFORMACJE OGÓLNE : PODUSZKI POWIETRZNE
Strona 1 z 7 INFORMACJE OGÓLNE : PODUSZKI POWIETRZNE 1. Przedmowa Poduszka powietrzna niezależnie, czy czołowa, czy boczna, jest elementem wyposażenia, który uzupełnia ochronę jaką zapewnia pas bezpieczeństwa.
Bardziej szczegółowoPolska-Warszawa: Usługi skanowania 2016/S 090-161398
1 / 7 Niniejsze ogłoszenie w witrynie TED: http://ted.europa.eu/udl?uri=ted:notice:161398-2016:text:pl:html Polska-Warszawa: Usługi skanowania 2016/S 090-161398 Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy
Bardziej szczegółowoInstrukcja Laboratoryjna
Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze Wydział Przyrodniczo-Techniczny Edukacja Techniczno-Informatyczna Instrukcja Laboratoryjna Komputerowe wspomaganie w technice i nowoczesne techniki informatyczne
Bardziej szczegółowoWZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY B62D 61/10 (2006.01) Wiesław Królik, Warka, PL. (22) Data zgłoszenia: 11.08.
EGZEMPLARZ ARCHIWALNY RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 114995 (22) Data zgłoszenia: 11.08.2004 (19) PL rl (11)63055
Bardziej szczegółowoPrzykłady wybranych fragmentów prac egzaminacyjnych z komentarzami Technik górnictwa podziemnego 311[15] Zadanie egzaminacyjne 1
Przykłady wybranych fragmentów prac egzaminacyjnych z komentarzami Technik górnictwa podziemnego 311[15] Zadanie egzaminacyjne 1 Uwaga! Zdający rozwiązywał jedno z dwóch zadań. 1 2 3 4 5 6 Zadanie egzaminacyjne
Bardziej szczegółowoAutomatyka. Etymologicznie automatyka pochodzi od grec.
Automatyka Etymologicznie automatyka pochodzi od grec. : samoczynny. Automatyka to: dyscyplina naukowa zajmująca się podstawami teoretycznymi, dział techniki zajmujący się praktyczną realizacją urządzeń
Bardziej szczegółowoCYFROWY MIERNIK REZYSTANCJI UZIEMIENIA KRT 1520 INSTRUKCJA OBSŁUGI
CYFROWY MIERNIK REZYSTANCJI UZIEMIENIA KRT 1520 INSTRUKCJA OBSŁUGI Cyfrowy miernik rezystancji uziemienia SPIS TREŚCI 1 WSTĘP...3 2 BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA...3 3 CECHY UŻYTKOWE...4 4 DANE TECHNICZNE...4
Bardziej szczegółowoPodstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.
Rozliczenie podatników podatku dochodowego od osób prawnych uzyskujących przychody ze źródeł, z których dochód jest wolny od podatku oraz z innych źródeł Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r.
Bardziej szczegółowo1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?
1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek? Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego będzie można składać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Puławach. Wnioski będą przyjmowane od dnia
Bardziej szczegółowoTychy, 17.03.2015 r. ZAPYTANIE OFERTOWE
Tychy, 17.03.2015 r. ZAPYTANIE OFERTOWE Miejskie Centrum Kultury w Tychach zaprasza do złożenia na sukcesywne świadczenie usług Inspektora Bezpieczeństwa i Higieny Pracy oraz Ochrony Przeciwpożarowej zgodnie
Bardziej szczegółowoZapytanie ofertowe. Projekt realizowany przy współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020
Zapytanie ofertowe Wydział Rozwoju Miasta Urzędu Miasta Włocławek, ul. Zielony Rynek 11/13, składa zapytanie ofertowe na opracowanie, utrzymanie i serwis interaktywnej cyfrowej mapy funkcjonalnej wraz
Bardziej szczegółowo