SERWIS I EKSPLOATACJA

Transkrypt

1 Opony do autobusów i ciężarówek SERWIS I EKSPLOATACJA Ciśnienie powietrza Geometria kół a zużycie opon Uszkodzenia opon SERWIS I EKSPLOATACJA

2 CIŚNIENIE POWIETRZA ciśnienie POWIETRZA JEDNYM Z NAJWAŻNIEJSZYCH CZYNNIKÓW W RAMACH KONSERWACJI JEST PRAWIDŁOWE CIŚNIENIE POWIETRZA. Odpowiednie ciśnienie jest konieczne do przenoszenia obciążeń oraz w celu zabezpieczenia przed uszkodzeniami. Jazda przy niewłaściwym ciśnieniu powietrza opon (szczególnie przy bardzo niskim lub bardzo wysokim ciśnieniu powietrza) jest niebezpieczna i może spowodować poważne uszkodzenia lub awarię opony (opon). Ciśnienie opon powinno być sprawdzana przynajmniej raz w tygodniu a także każdorazowo przed wyjazdem w długą trasę. CIŚNIENIE POWIETRZA A ŻYWOTNOŚĆ OPON Przebieg [%] Niewystarczające cieśnienie pow. Nadmierne cieśnienie pow. CIŚNIENIE POWIETRZA OPON POWINNO BYĆ SPRAWDZANE PRZYNAJMNIEJ RAZ W TYGODNIU ORAZ KAŻDORAZOWO PRZED WYJAZDEM W DŁUGĄ TRASĘ. Ciśnienie powietrza powinno być odpowiednie do obciążenia danej osi oraz warunków drogowych. W przypadku dużych ładunków należy odpowiednio zwiększyć ciśnienie powietrza. Niedozwolone jest przekraczanie maksymalnego ciśnienia powietrza dozwolonego dla danej opony lub maksymalnego obciążenia osi. Zalecane ciśnienie [%] W OKRESIE TYLKO JEDNEGO MIESIĄCA CIŚNIENIE POWIETRZA OPONY MOŻE OBNIŻYĆ SIĘ O 0,7 BAR. Ciśnienie powietrza należy regularnie kontrolować, pod kątem zgodności z zalecanymi parametrami. Niewystarczające ciśnienie powietrza Zbyt niskie ciśnienie powietrza to najgorszy wróg ogumienia, który powoduje większe zużycie bieżnika oraz żeber barkowych bieżnika opony a także generację dodatkowego ciepła powodującego mniejszą trwałość opon. Niedopompowane opony powodują cięższą pracę dla pojazdu, a tym samym obniżenie efektywności paliwowej na skutek większych oporów toczenia. Nadmierne ciśnienie powietrza Nadmierne ciśnienie powietrza jest także szkodliwe dla opon, gdyż powoduje nadmierne obciążenie żeber centralnych bieżnika. Prowadzi to do szybkiego oraz nierównomiernego zużycia opon. Jakiekolwiek nierównomierne zużycie opon powoduje również skrócenie ich żywotności

3 GEOMETRIA KÓŁ A ZUŻYCIE OPON GEOMETRIA KÓŁ A ZUŻYCIE OPON Zużycie opon jest uzależnione od dwóch głównych czynników: Ciśnienia powietrza Geometrii kół PARAMETRY GEOMETRII KÓŁ Zbieżność Kąt pochylenia kół Kąt wyprzedzenia osi zwrotnicy Ackermann Równoległość osi - Kąt pochylenia osi sworznia zwrotnicy - Promień zataczania KĄT POCHYLENIA KÓŁ Kąt pochylenia koła to kąt zawarty między płaszczyzną symetrii koła a prostą prostopadłą do nawierzchni i równoległą do osi wzdłużnej pojazdu. Jeśli koła są pochylone górnymi krawędziami do wewnątrz pojazdu, to kąt jest ujemny. Jeśli koła są pochylone górnymi krawędziami na zewnątrz pojazdu wtedy kąt jest dodatni. Kąt pochylenia kół ma na celu wyrównanie sił generowanych przez dodatkowe obciążenie. Prawidłowe ustawienie kąta pochylenia zapewnia utrzymanie prawidłowego styku bieżnika opony z nawierzchnią drogi w przypadku obciążonego pojazdu. Często zużycie od strony zewnętrznej lub wewnętrznej krawędzi opony może wskazywać na nieprawidłowy kąt pochylenia kół. Kąt pochylenia kół osi sterującej może być dodatni lub ujemny. Dodatni kąt ma miejsce kiedy górne części kół są rozchylone na zewnątrz. Kąt staje się bardziej ujemny kiedy wzrasta obciążenie osi. GEOMETRIA KÓŁ Definicja: Geometria to takie dobranie parametrów, dzięki któremu pojazd oraz jego wszystkie koła ustawione są w tym samym kierunku. Regulacja samej osi przedniej nie zapewnia prawidłowej geometrii DODATNI UJEMNY Kąt pochylenia mierzony w stopniach GEOMETRIA A ZUŻYCIE OPON Rys 6.3 Kąt dodatni Oś centralna opony Oś pionowa Rys 6.3 Kąt ujemny 84 85

4 GEOMETRIA KÓŁ A ZUŻYCIE OPON ZBIEŻNOŚĆ Zbieżność można zdefiniować jako różnicę odległości pomiędzy krawędziami obręczy kół mierzonymi z przodu i z tyłu. Pomiar odbywa się w płaszczyźnie poziomej, która przechodzi przez środki obrotu kół. Przód pojazdu Przeciwieństwem jest rozbieżność, patrz poniższy schemat. KĄT WYPRZEDZENIA OSI ZWROTNICY Kąt wyprzedzenia osi sworznia zwrotnicy to kąt zawarty pomiędzy prostą poprowadzoną przez sworzeń zwrotnicy a prostą prostopadłą do nawierzchni. Kąt wyprzedzenia osi zwrotnicy ma na celu zrównoważenie siły oporu generowanej przez opony. Kąt wyprzedzenia zwrotnicy powinien być taki sam dla obu kół danej osi w przeciwnym wypadku spowoduje to wibracje oraz nierównomierne zużycie bieżników opon. Nadmierny kąt wyprzedzenia osi zwrotnicy skompensuje siły oporu i dodatkowo spowoduje trudności podczas sterowania. Zbyt mały kąt wyprzedzenia powoduje lekkie ale niestabilne prowadzenie oraz skłonność do ściągania. Kąt wyprzedzenia osi zwrotnicy należy regularnie sprawdzać, gdyż prawidłowe nastawy można utracić na skutek najeżdżania na przeszkody lub podczas jazdy po nawierzchni drogi z wyrwami. Dodatni lub ujemny kąt wyprzedzenia osi zwrotnicy widok z boku Zasadniczo kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy nie ma dużego wpływu na zużycie opon. Przód pojazdu UJEMNY Prosta prostopadła do nawierzchni DODATNI Oś sworznia zwrotnicy Kąt wyprzedzenia Celem zbieżności jest zmniejszanie lub przeciwdziałanie niepożądanym siłom, które działają na koła w trakcie jazdy. Właściwa zbieżność będzie zapewniać, że kierunek obrotu kół i kierunek jazdy są jak najbardziej zbliżone do prędkości i kierunku jazdy pojazdu. Niewłaściwa zbieżność powoduje niestabilność układu kierowniczego. Jeśli zbieżność lub rozbieżność są niewystarczające lub nadmierne wtedy będzie następowało przyspieszone i nierównomierne zużycie bieżników opon tzw. zużycie piórowe. Przód Koła zbieżne i rozbieżne widok z góry Ideałem jest zapewnienie zerowej zbieżności pojazdu z ładunkiem w normalnych warunkach jazdy Podkładka 86 87

5 GEOMETRIA KÓŁ A ZUŻYCIE OPON KOMPENSACJA ACKERMANNA Zgodnie z zasadą Ackermanna jakikolwiek skręt kierownicy wymaga bardziej ostrego kąta zakrętu wewnętrznej opony w porównaniu do kąta skrętu zewnętrznej opony. Różnica kąta skrętu między oponami jest określana przez rzeczywisty kąt skrętu oraz oś pojazdu. Nieprawidłowy kąt Ackermanna powoduje powstanie nadmiernych sił bocznych a tym samym nadmierne oraz przedwczesne zużycie opon. NIERÓWNOMIERNE ZUŻYCIE BIEŻNIKA Nadmierne lub zbyt niskie ciśnienie powietrza opon jest główną przyczyną zużycia bieżnika. Jednakże na przedwczesne lub nierównomierne zużycie bieżnika wpływ mają także inne czynniki. NIERÓWNOMIERNE ZUŻYCIE SKŁADNIKI GEOMETRII KĄT ZNOSZENIA Kąt Ackermanna TANDEM SCRUB Niewyważenie koła lub nieprawidłowe osadzenie opony na obręczy. Nieprawidłowa geometria kół. Nieprawidłowa praca układu hamulcowego powodująca blokowanie koła lub miejscowe ścieranie bieżnika. Deformacje felg. Zużyte lub uszkodzone łożyska. Zepsute lub zużyte amortyzatory, sprężyny lub komponenty układu kierowniczego. ZUŻYCIE SKOŚNE Jest to kąt pomiędzy osią geometryczną podwozia a linią prostopadłą do osi napędowej. Każda oś napędowa posiada własny kąt znoszenia Ideałem jest zapewnienie zerowego kąta znoszenia. To różnica w kątach znoszenia osi napędowych Ideałem jest kąt o wartości zero. Inne wartości prowadzą do występowania sił działających na opony osi sterującej. Dalej pojawić się może nierównomierne zużycie bieżników opon. ZUŻYTY BARK NA SKUTEK NIEPRAWIDŁOWEGO KĄTA POCHYLENIA KOŁA LUB NIEPRAWIDŁOWEJ ZBIEŻNOŚCI Promień zataczania Kąt pochylenia 88 89

6 USZKODZENIA OPON uszkodzenia OPON W przypadku wolnego ubytku powietrza z opony bezdętkowej możliwe jest dotarcie do stacji serwisowej, pod warunkiem ostrożnej jazdy. Wykryte wcześnie nieduże przebicia bieżnika należy naprawić, aby uniknąć poważniejszych problemów. Jednakże utrata dużej ilości powietrza może powoduje nadmierną generację ciepła. Może to w konsekwencji doprowadzić do awarii opony lub rozwarstwień pomiędzy bieżnikiem i opasaniami.. Właściwy serwis powinien być zachowany, aby obce ciała, brud i woda nie penetrowały uszkodzeń lub dostawały się pomiędzy stopkę opony i obręcz. Uszkodzone opony należy naprawić lub wymienić przy pierwszej sposobności aby zapobiec uszkodzeń opon a także możliwym awariom opon i w konsekwencji pojazdu oraz obrażeniom osób. Sprawdź i skoryguj pod następującym kątem: USZKODZENIA STOPKI SPALONA STOPKA USZKODZENIA NA SKUTEK KONTAKTU Z POJAZDEM Niewłaściwego ciśnienie powietrza Przeciążenia Niewłaściwego serwisu pojazdu Nieprawidłowej pracy układu hamulcowego Różnych rozmiarów lub obwodów opon tej samej osi Nieprawidłowego montażu opon lub kół Nieprawidłowego, zużytego lub uszkodzonego zaworu Niewłaściwego użycia dętki lub ochraniacza ROZERWANA ŚCIANA BOCZNA USZKODZENIA SPOWODOWANE PRZEZ ZABLOKOWANE HAMULCE USZKODZENIA ŚCIANY BOCZNEJ Z POWODU EKSPLOATACJI ZE ZBYT NISKIM CIŚNIENIEM POWIETRZA 90 91

7 USZKODZENIA OPON NADMIERNA GENERACJA CIEPŁA USZKADZA OPONY Zbyt niskie ciśnienie powietrza, przeciążenie lub nadmierna prędkość mogą uszkadzać opony w wyniku generacji ciepła. Elementy opony jak kordy, połączenia pomiędzy osnową, opasaniami i bieżnikiem mogą ulec degradacji w wyniku nadmiernej generacji ciepła. Większość konstrukcji kordów traci właściwą wytrzymałość w temperaturze 120 C czyniąc oponę bardziej podatną na uszkodzenia. Nadmierna generacja ciepła potrafi osłabić lub zniszczyć strukturę kordów i mieszanek gumowych lub nawet spowodować rozwarstwienia pomiędzy warstwami opasań i osnowy. Na poniższych rysunkach przedstawiono niektóre możliwe uszkodzenia. ROZWARSTWIENIE BIEŻNIKA SPOWODOWANE PRZEZ WYSOKĄ TEMPERATURĘ USZKODZENIA BARKU, ROZWARSTWIENIE SPOWODOWANE PRZEZ WYSOKĄ TEMPERATURĘ USZKODZENIA BIEŻNIKA SPOWODOWANE PRZEZ WYSOKĄ TEMPERATURĘ USZKODZENIA SPOWODOWANE PRZEZ WILGOĆ Woda znajdująca się wewnątrz opony lub mająca kontakt z odsłoniętymi opasaniami penetruje elementy konstrukcyjne powodując powstawanie korozji stalowych kordów i obręczy. Z tego względu: B Opony należy przechowywać w suchych pomieszczeniach. C Przed montażem należy się upewnić, że obręcze, ochraniacze, dętki, zawory i powierzchnie wewnętrzne opon są czyste i suche zarówno przed jak i w trakcie montażu. D Podczas montażu należy nałożyć na obręcz oraz stopki opony środek smarny zalecany do montażu. E Należy regularnie sprawdzać ciśnienie powietrza oraz czy dokręcony jest kapturek zaworu, aby uniemożliwić dostęp wilgoci

8 UWAGI