Zaburzeni a rytmu serca. Przygotowała: Joanna Gnarowska II RM

Transkrypt

1 Zaburzeni a rytmu serca Przygotowała: Joanna Gnarowska II RM

2 Zaburzenia rytmu serca Zaburzenie rytmu serca stan, w którym skurcze mięśnia sercowego są nieregularne albo wolniejsze lub też szybsze od normalnych albo gdy dochodzi do powstawania pobudzenia w nieprawidłowym miejscu. Zaburzenia rytmu serca nazywane są również arytmiami, dysrytmiami lub niemiarowościami serca. Niektóre są zagrażającymi życiu stanami, mogącymi spowodować zatrzymanie akcji serca i nagłą śmierć. Inne powodują objawy, takie jak świadomość niewłaściwego bicia serca czy palpitacji, które mogą być niepokojące. U dorosłych normalna praca serca wynosi 60 do 100 uderzeń na minutę.

3 Zaburzenia rytmu serca Normalny rytm pracy serca jest wyznaczany przez węzeł zatokowy. Jeżeli węzeł zatokowo-przedsionkowy nie funkcjonuje prawidłowo, może to prowadzić do aktywizacji drugorzędowych ośrodków pobudzenia i w efekcie do zmiany rytmu pracy serca. Istotne znaczenie mają też drogi przewodzenia impulsu z ośrodka pobudzenia: przy ich nieprawidłowej funkcji lub gdy istnieją dodatkowe drogi przewodzenia, może dochodzić do zaburzeń rytmu serca.

4 Niepokojące objawy (1) Objawy małego rzutu Ból w klatce piersiowej, bladość, zimna skóra, hipotensja, zaburzenia świadomości Ciężka tachykardia Wąskie zespoły QRS >200/ min Szerokie zespoły QRS >150/ min

5 Niepokojące objawy(2) Ciężka bradykardia <40/ min lub <60/ min przy małych rezerwach mięśnia sercowego Niewydolność krążenia Obrzęk płuc, podwyższony OCŻ, powiększenie wątroby

6 Możliwości leczenia Bradykardie Stymulacja Tachykardie Kardiowersja Wszystkie arytmie Antyarytmiki i inne leki

7 Stymulacja Pewna metoda leczenia bradykardii Konieczna specjalistyczna pomoc w celu założenia elektrody endokawitarnej Może mieć zastosowanie w przypadku braku odpowiedzi na leczenie farmakologiczne, lub w przypadkach niewydolności krążenia

8 Kardiowersja Skutecznie zmienia tachyarytmie w rytm zatokowy Wskazana w przypadku wystąpienia objawów niewydolności krążenia Leczenie farmakologiczne relatywnie mniej efektywne Może wywołać VF! Wyładowanie musi być zsynchronizowane z załamkami R Wymagana jest sedacja / znieczulenie

9 Antyarytmiki i inne leki Mogą zmienić tachyarytmie w rytm zatokowy Mniej skuteczne od kardiowersji Niewskazane w przypadku wystąpienia objawów niewydolności krążenia Leczenie z wyboru w przypadku bradykardii Mniej efektywne w przypadkach małego rzutu Wszystkie leki antyarytmiczne mogą wywoływać zaburzenia rytmu serca!

10

11 Bradykardia Bradykardia to wolna czynność (praca) serca. Każdy rytm serca poniżej 60 razy na minutę określany jest jako bradykardia. Bradykardia może występować fizjologicznie u sportowców lub osób z wagotonią (nadmierna aktywność nerwu błędnego) oraz patologicznie: zaburzenia powstawania bodźca w układzie bodźcotwórczym, zaburzenia przewodnictwa, działanie leków.

12 Wśród stanów patologicznych powodujących bradykardię można wymienić: zmiany zwyrodnieniowe w układzie bodźcoprzewodzącym; choroba niedokrwienna serca; niedoczynność tarczycy; przedawkowanie beta - adrenolityków, glikozydów; hiperkaliemia - nadmierne stężenie potasu we krwi (może się pojawić u osób przyjmujących środki moczopędne);

13 Bradykardia Czy występują niepokojące objawy? RR < 90 mmhg HR < 40/ min Komorowe zaburzenia rytmu Objawy niewydolności krążenia Jeśli TAK podaj atropinę 500 µ g i.v. i obserwuj efekt

14 Bradykardia Jeśli jest efekt po podaniu atropiny, i Nie ma niepokojących objawów Oceń ryzyko wystąpienia asystolii: Asystolia w wywiadzie? Blok A-V typu Mobitz II? Całkowity blok serca z szerokimi QRS? Przerwa pomiędzy QRS > 3 sekund?

15 Bradykardia Istnieje ryzyko wystąpienia asystolii Nie ma odpowiedzi na podanie atropiny 1. Kolejna dawki atropiny do 3 mg max 2. Zewnętrzna stymulacja serca 3. Wlew adrenaliny, 2-10 µ g min

16 Bradykardia Jeśli jest efekt po podaniu atropiny, i Nie ma ryzyka wystąpienia asystolii Obserwacja

17 BRADYKARDIA (Częstość <40/ min lub zbyt wolna czynność w danej sytuacji hemodynamicznej) Niepokojące objawy? RR <90 mm Hg TAK Atropina 500 µg i.v. Dodatkowe pobudzenia komorowe Niewydolność krążenia Satysfakcjonująca odpowiedź? NIE TAK NIE TAK Możliwości leczenia: Atropina 500 µg i.v. kolejne dawki do 3 mg max Stymulacja zewnętrzna Adrenalina 2-10 µg min Ryzyko asystolii? Asystolia w wywiadzie Blok A-V typu Mobitz II Całkowity blok serca z szerokimi QRS? Przerwa QRS > 3 sek NIE Wezwij specjalistę Przygotuj elektrodę endokawitarną Obserwuj

18

19 Częstoskurcz Najczęstszą arytmią odpowiedzialną za utratę przytomności jest częstoskurcz.zdiagnozowanie częstoskurczu jest możliwe na podstawie standardowego EKG. Z pomocą może przyjść inwazyjne badanie elektrofizjologiczne, podczas którego można określić rodzaj częstoskurczu, jego stabilność oraz możliwości dalszego leczenia. Należy pamiętać, że częstoskurcz może być objawem niedokrwienia mięśnia sercowego. W tej sytuacji należy wykonać koronarografię.

20 Częstoskurcz o szerokich zespołach QRS Czy jest obecny puls? NIE! zastosuj schemat VF TAK czy są niepokojące objawy?

21 Częstoskurcz o szerokich zespołach QRS Niepokojące objawy RR < 90 mmhg Ból w klatce piersiowej Niewydolność krążenia Częstość > 150/ min NIE TAK Leczenie farmakologiczne Wezwij specjalistę Wezwij specjalistę Kardiowersja Kardiowersja Leczenie farmakologiczne Wyrównaj hipokaliemię, podaj magnez

22 Częstoskurcz o szerokich zespołach QRS (Lecz jak utrwalony częstoskurcz nadkomorowy) Jeśli nie wykonano wcześniej, podaj tlen zapewnij dostęp do żyły Tętno? NIE Schemat VF TAK NIE Niepokojące objawy? RR < 90 mmhg Ból w klatce piersiowej Niewydolność krążenia Częstość > 150/ min TAK

23 NIE Niepokojące objawy RR < 90 mmhg Ból w klatce piersiowej Niewydolność krążenia Częstość > 150/ min Jeśli niski poziom potasu patrz w prawo Amiodarone150 mg i.v. W ciągu 10 min lub Ligokaina i.v. 50 mg w ciągu 2 min Powtórzyć co 5 min do max dawki 200mg; Wezwij specjalistę Podaj potas 60 mmol, max 30mmol h-1 Podaj magnez i.v. 5ml 50% w ciągu 30min Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 J lub eqwiwalent energi dwufazowej Jeśli będzie potrzeba, dalsze dawki amiodarone 150 mg i.v. W ciągu 10 min, max 300 mg w ciągu godziny

24 Niepokojące objawy RR < 90 mmhg Ból w klatce piersiowej Niewydolność krążenia Częstość > 150/ min-1 Podaj potas 60 mmol, max 30mmol h Podaj magnez i.v. 5ml 50% w ciągu 30min TAK Wezwij specjalistę Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 J lub eqwiwalent energi dwufazowej Jeśli niski poziom potasu patrz w lewo Amiodarone150 mg i.v. W ciągu 10 min Dalsze kardiowersje jeśli jest potrzeba W przypadkach opornego częstoskurczu rozważ dodatkowe leczenie: amiodaron, lignocaina, prokainamid lub sotalol lub stymulacja Uwaga leki powodują depresję mięśnia sercowego

25

26 Częstoskurcz o wąskich zespołach QRS (Przypuszczalnie częstoskurcz nadkomorowy) 1. HR > 250/ min, bez tętna 1. kardiowersja 2. Szybkie migotanie przedsionków 1. AF algorytm 3. Częstoskurcz o wąskich zespołach QRS z tętnem

27 Częstoskurcz o wąskich zespołach QRS (Przypuszczalnie częstoskurcz nadkomorowy) 1. Pobudzenie nerwu błędnego Próba Valsalva Masaż zatoki szyjnej 2. Adenozyna i.v. 6mg, szybki bolus 12mg, co 1-2 minuty, (max 3 dawki) Jeśli brak efektu: WEZWIJ SPECJALISTĘ!

28 Częstoskurcz o wąskich zespołach QRS (Przypuszczalnie częstoskurcz nadkomorowy) Brak tętna Częstoskurcz o wąskich zespołach QRS Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 J lub eqwiwalent energi dwufazowej Migotanie przedsionków AF algorytm Jeśli nie wykonano wcześniej, podaj tlen zapewnij dostęp do żyły Pobudzenie nerwu błędnego (uwaga masażem zatoki szyjnej można wywołać przejściowe niedokrwienie lub udar mózgu) Adenozyna i.v.6mg, szybki bolus 12mg, co 1-2 minuty, (max 3 dawki) Ostrożnie z adenozyną w przypadkach potwierdzonego WPW

29 Częstoskurcz o wąskich zespołach QRS (Przypuszczalnie częstoskurcz nadkomorowy) Niepokojące objawy RR < 90 mmhg Ból w klatce piersiowej Niewydolność krążenia HR > 200/ min NIE Leczenie farmakologiczne (zwróć uwagą na interakcje leków) TAK Kardiowersja Amiodaron jeśli jest potrzeba

30 Częstoskurcz o wąskich zespołach QRS (Przypuszczalnie częstoskurcz nadkomorowy) Wezwij specjalistę NIE Niepokojące objawy? RR < 90 mmhg Ból w klatce piersiowej Niewydolność krążenia HR > 200/ min-1 Możliwe leczenie farmakologiczne: Esmolol: 40 mg w ciągu 1 min + wlew 4 mg min-1 (bolus może być powtórzony jeśli chory wymaga wlewu > 12 mg min-1 LUB Werapamil 5-10 mg i.v. LUB Amiodaron: 300 mg w ciągu godziny, może być powtórzony jednorazowo LUB Digoxin: max dawka 500 µg w ciągu 30 min x2 TAK Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 J lub eqwiwalent energi dwufazowej Amiodarone 150 mg i.v. W ciągu 10 min, do 300 mg w ciągu godziny i powtórzyć kardiowersje

31 Częstoskurcz o wąskich zespołach QRS (Przypuszczalnie częstoskurcz nadkomorowy) Brak tętna (heart rate zwykle > 250 beats min-1) Częstoskurcz o wąskich zespołach QRS Migotanie przesionków Jeśli nie wyjkonano wcześniej, podaj tlen zapewnij dostęp do żyły Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 J lub eqwiwalent energi dwufazowej Pobudzenie nerwu błędnego (uwaga masażem zatoki szyjnej można wywołać przejściowe niedokrwienie lub udar mózgu) AF algorytm Adenozyna i.v.6mg, szybki bolus 12mg, co 1-2 minuty, (max 3 dawki) Ostrożnie z adenozyną w przypadkach potwierdzonego WPW Wezwij specjalistę NIE Niepokojące objawy? RR < 90 mmhg Ból w klatce piersiowej Niewydolność krążenia HR > 200/ min-1 Możliwe leczenie farmakologiczne: Esmolol: 40 mg w ciągu 1 min + wlew 4 mg min-1 (bolus może być powtórzony jeśli chory wymaga wlewu > 12 mg min-1 LUB Werapamil 5-10 mg i.v. LUB Amiodaron: 300 mg w ciągu godziny, może być powtórzony jednorazowo LUB Digoxin: max dawka 500 µg w ciągu 30 min x2 TAK Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 J lub eqwiwalent energi dwufazowej Amiodarone 150 mg i.v. W ciągu 10 min, do 300 mg w ciągu godziny i powtórzyć kardiowersje

32

33 Migotanie przedsionków Migotanie przedsionków oznacza bardzo szybką, nieskoordynowaną czynność przedsionków. Skurcz przedsionków jest nieefektywny i przypomina falowanie, co powoduje gorsze napełnianie komór i zmniejszenie objętości wyrzutowej serca. Ważnym objawem jest niemiarowa czynność komór, tzn. czas pomiędzy poszczególnymi skurczami jest każdorazowo inny. Wyróżnia się utrwalone migotanie przedsionków (trwające stale) oraz napadowe migotanie przedsionków (trwające - według różnych opracowań - od 3 do 7 dni). W napadowym migotaniu przedsionków w okresach bez migotania występuje z reguły prawidłowy rytm serca.

34 Najczęstsze dolegliwości Czasem migotanie przedsionków przebiega bez uchwytnych objawów i dolegliwości. Niekiedy pacjent odczuwa jedynie niemiarową, szybką lub wolną akcję serca (tzw. arytmia serca). W pozostałych przypadkach migotanie przedsionków może dawać takie objawy i dolegliwości, jak: osłabienie, zawroty głowy, mdłości, przejściowe utraty przytomności, dolegliwości o typie dusznicy bolesnej, duszność, objawy niewydolności krążenia.

35 Migotanie przedsionków Leczenie opiera się na określeniu stopnie ryzyka dla pacjenta Wysokie ryzyko Niskie ryzyko HR < 100/ min HR > 150/ min Ból w klatce piersiowej Słabe lub brak objawów Zaburzenia perfuzji Dobra perfuzja Pośrednie ryzyko HR / min Brak tchu

36 Migotanie przedsionków Wysokie ryzyko HR > 150/ min-1 Ból w klatce piersiowej Zaburzenia perfuzji Wezwij specjalistę! 1. Podaj heparynę 2. Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 Lub ekwiwalent energii dwufazowej 3. Amiodaron 300 mg i.v. w ciągu godziny (można powtórzyć dawkę 1 raz)

37 Migotanie przedsionków : wysokie ryzyko Wysokie ryzyko HR > 150/ min Ból w klatce piersiowej Zaburzenia perfuzji TAK Wezwij specjalistę Niezwłocznie Podaj heparynę Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 J lub eqwiwalent energi dwufazowej Amiodaron 300 mg i.v. w ciągu godziny (można powtórzyć dawkę 1 raz)

38 Migotanie przedsionków Pośrednie ryzyko HR / min Brak tchu WEZWIJ SPECJALISTĘ! 1. Zaburzenia perfuzji lub strukturalne choroby serca? 2. Początek w ciągu 24 h?

39 Migotanie przedsionków Pośrednie ryzyko Brak zaburzeń perfuzji/strukturalnych chorób serca Początek > 24 godzin: Początek < 24 godzin: Farmakologiczna kontrola HR LUB Antykoagulanty Kardiowersja w późniejszym terminie Heparyna Antyarytmiki Kardiowersja jeśli są wskazania

40 Migotanie przedsionków Pośrednie ryzyko Zaburzenia perfuzji lub strukturalne choroby serca Początek > 24 godzin: Początek < 24 godzin: Kontrola HR amiodaronem + antykoagulanty Heparyna Kardiowersja w późniejszym terminie Kardiowersja jeśli są wskazania Amiodaron

41 Migotanie przedsionków Niskie ryzyko HR < 100/ min-1 Słabe lub brak objawów Dobra perfuzja Początek > 24 godzin: Początek < 24 godzin: Rozważ antykoagulanty Heparyna Kardiowersja w późniejszym terminie Antyarytmiki Kardiowersja jeśli są wskazania

42 Migotanie przedsionków Wysokie ryzyko HR > 150/ min-1 Ból w klatce piersiowej Zaburzenia perfuzji Niskie ryzyko HR < 100/ min-1 Słabe lub brak objawów Dobra perfuzja Pośrednie ryzyko HR / min-1 Brak tchu TAK TAK TAK Początek > 24 godzin? NIE Wezwij specjalistę TAK Wezwij specjalistę Niezwłocznie Podaj heparynę Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 J lub eqwiwalent energi dwufazowej Antykoagulanty: Heparyna Warfaryna Kardiowersja w późniejszym terminie Amiodaron 300 mg i.v. w ciągu godziny (można powtórzyć dawkę 1 raz) NIE NIE Kontrola HR: Beta blockery, lub Werapamil, lub Diltiazem, lub Digoxin, lub Antykoagulanty Heparyna Warfaryna Kardiowersja Zaburzenia perfuzji i/lub strukturalne choroby serca? TAK Początek > 24 godzin? Początek > 24 godzin? TAK Próba kardiowersji Heparyna Flecainid mg i.v., lub Amiodaron 300 mg i.v./1 h Kardiowersja Heparyna Amiodaron 300 mg i.v./godzinę (można powtórzyć dawkę 1 raz) LUB Flecainid mg i.v. W ciągu 30 min i/lub kardiowersja NIE Kontrola HR: TAK Heparyna Kardiowersja 100 J: 200 J: 360 J lub eqwiwalent energi dwufazowej Amiodaron 300 mg i.v. w ciągu godziny Antykoagulanty Heparyna Warfaryna Kardiowersja w późniejszym terminie Amiodaron 300 mg i.v. w ciągu godziny (można powtórzyć dawkę 1 raz)

43

44 Asystolia Asystolia - brak czynności elektrycznej serca co w zapisie EKG objawia się w postaci linii zbliżonej do linii poziomej (linii izoelektrycznej) w co najmniej dwu sąsiadujących odprowadzeniach EKG. Jej wystąpienie oznacza zazwyczaj całkowity brak czynności skurczowej serca, poza przypadkami asystolii rzekomej. W przypadku asystolii rzekomej linia izoelektryczna w zapisie EKG spowodowana jest problemami technicznymi sprzętu do rejestracji EKG, złym przyleganiem elektrod do skóry lub błędami w technice badania; czynność mechaniczna serca jest w tych przypadkach zachowana. Czterosekundowa asystolia powoduje u ludzi zawroty głowy, a nawet utratę przytomności. W przypadku gdy trwa dłużej, prowadzi do śmierci.

45 Postępowanie Masaż serca Intubacja Zapewnienie i.v i.v 1 mg adrenaliny Przy braku efektu 3 mg atropiny i.v jednorazowo Powtórzyć dawkę adrenaliny 1mg co 23 min

46

47 Tachykardia Tachykardia jest to określenie częstości akcji serca powyżej 100 na minutę. Wśród przyczyn tachykardii można wyróżnić: nadczynność tarczycy; stany emocjonalne: strach, zdenerwowanie, radość; stosowanie używek - kawa, papierosy (nikotyna), Coca-Cola; migotanie przedsionków, trzepotanie przedsionków; niewydolność serca, infekcyjne zapalenie wsierdzia; zapalenie mięśnia sercowego.

48 Postępowanie Leczenie betablokerami

49

50 Migotanie komór Migotanie komór (ang. Ventricular Fibrilation, VF) to zaburzenie rytmu serca, polegające na szybkiej i nieskoordynowanej pracy serca, które jeśli nie zostanie szybko przerwane (do kilku minut) nieuchronnie prowadzi do śmierci. Jest z jednym najczęstszych mechanizmów śmierci (zatrzymania krążenia) u chorych na zawał mięśnia sercowego. W warunkach pierwszej pomocy, jedyną możliwością leczenia jest przeprowadzenie zabiegów reanimacyjnych. Postępowanie reanimacyjne polega na jak najszybszej defibrylacji i następowym stosowaniu leków antyarytmicznych przerywających migotanie i zapobiegającym nawrotowi migotania komór.

51

52 Trzepotanie przedsionków Trzepotanie przedsionków jest jednym z rodzajów zaburzeń rytmu (arytmii), objawiającą się zbyt szybką, ale miarową czynnością elektryczną i skurczową przedsionków (kurczą się z częstością ok /min.). Węzeł przedsionkowo - komorowy (układ bodźcoprzewodzący serca) częściowo hamuje przewodzenie tak szybkiej fali pobudzenia z przedsionków do komór. Ilość impulsów przewodzonych do mięśniówki komór decyduje jaka jest częstość skurczów serca. Dzięki hamującemu działaniu węzła przedsionkowo - komorowego mimo szybkiej akcji przedsionków akcja serca może być prawidłowa lub lekko przyspieszona.

53 Trzepotanie przedsionków dzielone jest na napadowe (czas trwania do 48 godzin) i utrwalone (czas trwania dłuższy niż 48 godzin). Napadowe trzepotanie przedsionków jest arytmią, wymagającą natychmiastowej interwencji lekarskiej i umiarowienia (przywrócenia prawidłowego rytmu serca) najczęściej w warunkach szpitalnych. Umiarowienie może być uzyskane dwiema drogami : farmakologiczne (podawanymi doustnie lub dożylnie lekami) albo elektryczne (za pomocą kardiowersji elektrycznej).

54 Przyczyny Nadciśnienie tętnicze Choroba niedokrwienna Nadczynność tarczycy Chory węzeł zatokowy Zatorowość płucna Choroba płuc alkohol

55 Leczenie Leki antyrytmiczne Kardiowersja (początkowo 50 J)

56

57 TORSADES DE POINTES Jest to częstoskurcz komorowy ze zmienną osią elektryczną zespołów QRS. TdP rozpoczyna się zazwyczaj od pojedynczego dodatkowego skurczu komorowego z długim czasem sprzężenia i po poprzedzającym go długim odstępie R-R oraz przy zjawisku R na T z powodu wydłużonego QT. Jego częstość wynosi zwykle /min i zazwyczaj ustępuje on samoistnie. Czynniki sprzyjające wystąpieniu TdP to: leki antyarytmiczne (klasa IA: chinidyna, dizopiramid, prokainamid; klasa III: sotalol, amiodaron), nieantyarytmiczne leki wydłużające QT, hipokaliemia, hipomagnezemia, niedokrwienie/zawał serca, bradykardia z wydłużonym QT, wrodzone zespoły wydłużonego QT (LQT), krwawienie podpajęczynówkowe

58 Postępowanie obejmuje identyfikację i neutralizację czynników wywołujących (leki antyarytmiczne, leki wydłużające QT, zaburzenia elektrolitowe, niedokrwienie), - suplementację potasu i magnezu, - przyspieszenie czynności serca poprzez czasową stymulację przezżylną serca lub wlew izoproterenolu (nie stosować w ostrej fazie zawału, dławicy piersiowej lub nadciśnieniu; uwaga na możliwość wystąpienia VT lub migotanie komór). - leki β-adrenolityczne we wrodzonych zespołach LQT - kardiowersję elektryczną/defibrylację w TdP niestabilnym hemodynamicznie.

59 Blok przedsionkowo komorowy

60 Blok przedsionkowo- komorowy Blok serca przedsionkowokomorowy (łac. dissociatio atrioventricularis) to czasowe, napadowe lub stałe zaburzenie przewodzenia bodźców z węzła zatokowo-przedsionkowego do roboczego mięśnia komór, przebiegający w 3 stopniach zaawansowania:

61 Blok przedsionkowo-komorowy I stopnia polega na przedłużeniu czasu przewodzenia między przedsionkami a roboczym mięśniem komór. Wszystkie pobudzenia powstające w przedsionkach przewodzone są do komór. Blok I stopnia charakteryzuje się w badaniu EKG wydłużeniem odstępu PQ powyżej 0,2 s.

62 Blok przedsionkowo-komorowy II stopnia przebiega dwojako: jako blok typu Mobitz I (dawniej: Wenckebacha), charakteryzujący się stopniowym, z każdą ewolucją serca, wydłużaniem odstępu PQ, aż do wypadnięcia zespołu QRS (tzw. periodyka Wenckebacha). jako blok typu Mobitz II (dawniej: Mobitza), polegający na całkowitym wypadnięciu zespołu QRS, pomimo powstałego bodźca przedsionkowego. Charakteryzuje się tym, że po kilku załamkach P następuje brak zespołu QRS. W zależności od stosunku ilości załamków P do ilości zespołów QRS mówimy o typie bloku, najczęściej 3:2, 4:3, 5:4. Jeżeli zespoły QRS nie pojawiają się po przynajmniej dwóch kolejnych załamkach P mówimy o zaawansowanym bloku II stopnia.

63 Blok przedsionkowo-komorowy III stopnia polega na zupełnie nieskoordynowanej pracy przedsionków i komór, czemu towarzyszy niezależne występowanie, odpowiadającym im w badaniu EKG, załamków P i zespołów QRS. Częstotliwość rytmu komór jest wolniejsza niż przedsionków.

64 Przyczyny blok wrodzony (np. zespół Holt-Oram) niedokrwienie mięśnia sercowego kardiomiopatie zmiany zwyrodnieniowe układu przewodzącego (choroba Lenègre'a, choroba Leva) uszkodzenia pozabiegowe, ablacja łącza przedsionkowokomorowego guzy serca leki (β-blokery, werapamil, diltiazem, glikozydy naparstnicy, leki antyarytmiczne klasy I, amiodaron) hiperkaliemia choroby układowe (sarkoidoza, kolagenozy) niedoczynność tarczycy borelioza zaburzenia układu wegetatywnego (sportowcy, niekiedy u zdrowych osób w trakcie snu)

65 Leczenie przewlekły blok I stopnia oraz blok II stopnia typu Mobitz I najczęściej nie wymagają postępowania leczniczego, a jedynie okresowej kontroli. Należy dążyć do odstawienia leków zwalniających przewodzenie przedsionkowo-komorowe, zwłaszcza gdy odstęp PQ wynosi > 0,24-0,26 s. u chorych z blokiem II stopnia typu Mobitz II oraz blokiem III stopnia zwykle istnieją wskazania do wszczepienia stymulatora serca, gł. ze względu na niebezpieczeństwo wystąpienia groźnych zaburzeń rytmu (np. torsade de pointes) oraz objawowej bradykardii (tzw. napady MAS).

66 Blok I stopnia

67 Blok II stopnia

68 Wackenbach

69 Blok III stopnia