KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA. Œwiadczenia przedemerytalne

Transkrypt

1

2 KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Œwiadczenia przedemerytalne

3 W serii: S. Serafin PRAWO BUDOWLANE. KOMENTARZ Krótkie Komentarze Becka B. Draniewicz RECYKLING POJAZDÓW WYCOFANYCH Z EKSPLOATACJI. KOMENTARZ Krótkie Komentarze Becka G. Gozdór US UGI DETEKTYWISTYCZNE. KOMENTARZ Krótkie Komentarze Becka T. Robaczyñski, P. Gryska DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH. KOMENTARZ Krótkie Komentarze Becka G. Gozdór USTAWA O OCHRONIE OSÓB I MIENIA. KOMENTARZ Krótkie Komentarze Becka W. Kotowski WYKROCZENIA DROGOWE. KOMENTARZ Krótkie Komentarze Becka W. Kotowski ZASADY BEZPIECZEÑSTWA W RUCHU DROGOWYM. KOMENTARZ Krótkie Komentarze Becka J. Ignaczewski MA EÑSKIE USTROJE MAJ TKOWE. KOMENTARZ Krótkie Komentarze Becka

4 Œwiadczenia przedemerytalne Komentarz Wojciech Maciejko

5 Œwiadczenia przedemerytalne Stan prawny: luty 2006 Redakcja: Magdalena Blachowicz Wydawnictwo C.H. Beck2006 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Krzysztof Biesaga Druk i oprawa: WDG Drukarnia w Gdyni Sp. z o.o. ISBN

6 Spis treœci Spis Przedmowa treœci... Wykaz skrótów... Wykaz orzeczeñ.... Wykaz urzêdowych interpretacji... IX XI XV XVII Wykaz literatury... XIX A. Tekst ustawy Ustawa o œwiadczeniach przedemerytalnych z dnia 30 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 120, poz. 1252)... 3 B. Komentarz Art. 1. Zakres przedmiotowy regulacji Art. 2. Warunki przys³ugiwania œwiadczenia przedemerytalnego.. 29 Art. 3. Wysokoœæ œwiadczenia przedemerytalnego Art. 4. Ustanie i zawieszenie prawa do œwiadczenia przedemerytalnego oraz wstrzymanie wyp³aty œwiadczenia wyp³acanego w wykonaniu tego prawa Art. 5. Zmniejszenie i zawieszenie œwiadczenia przedemerytalnego na skutek osi¹gania przychodów Art. 6. Roczne rozliczenie œwiadczenia przedemerytalnego. Czynnoœci kontrolne organu rentowego Art. 7. Wniosek o ustalenie prawa do œwiadczenia przedemerytalnego. Œrodki dowodowe Art. 8. Organ rentowy w³aœciwy w sprawach wyp³aty œwiadczenia. S¹dowa kontrola decyzji w sprawie œwiadczenia przedemerytalnego Art. 9. Termin wyp³aty œwiadczenia przedemerytalnego i wysokoœæ kwoty za niepe³ny miesi¹c Art. 10. Zasi³ek pogrzebowy z tytu³u œmierci przedemeryta V

7 Spis treœci Art. 11. Odes³ania do ustawy o emeryturach i rentach z FUS i ustawie o systemie ubezpieczeñ spo³ecznych Art. 12. Finansowanie œwiadczeñ przedemerytalnych Art. 13. Kodeksowa ochrona stosunku pracy osób w wieku przedemerytalnym Art. 14. Zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od œwiadczenia przedemerytalnego Art. 15. Dostosowanie odes³añ w przepisach o œwiadczeniach przedemerytalnych dla osób zatrudnionych przy produkcji wyrobów azbestowych Art. 16. Zbieg prawa do œwiadczenia przedemerytalnego z prawem do renty rodzinnej Art. 17. Aktualizacja odes³ania do przepisów o szczególnych zasadach rozwi¹zywania stosunków pracy z przyczyn niedotycz¹cych pracowników w zakresie wspierania restrukturyzacji zatrudnienia przemys³u obronnego Art. 18. Finansowanie œwiadczeñ przedemerytalnych dla pracowników PKP po przejêciu zadañ przez Zak³ad Ubezpieczeñ Spo³ecznych Art. 19. Powi¹zanie odprawy warunkowej z prawem do œwiadczenia przedemerytalnego Art. 20. Ubezpieczenie zdrowotne osób uprawnionych do œwiadczenia przedemerytalnego Art. 21. Nowe brzmienie odes³ania w sprawach nieuregulowanych w przepisach o rencie socjalnej Art. 22. Finansowe gwarancje wykonalnoœci ustawy Art. 23. Zmiana skutków prawnych ex lege. Przejêcie zadañ przez Zak³ad Ubezpieczeñ Spo³ecznych Art. 24. Przekazanie akt administracyjnych organów zatrudnienia organom rentowym Art. 25. Status osób uprawnionych do zasi³ku przedemerytalnego Art. 26. Zasi³ek pogrzebowy z tytu³u œmierci uprawnionego do zasi³ku przedemerytalnego Art. 27. Wyp³ata zasi³ku przedemerytalnego VI

8 Spis treœci Art. 28. Skrócenie pierwszego roku rozliczeniowego Art. 29. Zachowanie prawa do zasi³ku przedemerytalnego, nabycie prawa do œwiadczenia przedemerytalnego na podstawie ustawy o zatrudnianiu i przeciwdzia³aniu bezrobociu, zadania powiatowych urzêdów pracy w okresie przejœciowym Art. 30. Sprawy wszczête i niezakoñczone do dnia wejœcia w ycie ustawy Art. 31. Kontrolna funkcja Sejmu RP w zakresie œwiadczeñ przedemerytalnych Art. 32. Wejœcie w ycie Indeks rzeczowy VII

9

10 Przedmowa Przedmowa Wprowadzenie pierwotnych œwiadczeñ pieniê nych dla osób w wieku przedemerytalnym by³o z za³o enia rozwi¹zaniem akcesoryjnym i tymczasowym. W³¹czono je bowiem w 1997 r. do systemu wsparcia bezrobotnych, akcentuj¹c pozostawanie bez pracy nie z w³asnej winy jako podstawow¹ przes³ankê ich nabycia. Dzia³ania Pañstwa w sferze likwidacji bezrobocia poœród osób niezdolnych ju do przekwalifikowania i równoczeœnie niespe³niaj¹cych jeszcze warunków nabycia emerytury, nie powiod³y siê. Grupa przepisów z zakresu materialnego prawa administracyjnego adresowanych do osób w wieku przedemerytalnym pozostaj¹cych bez œrodków utrzymania wymaga³a systematycznej rozbudowy i dostosowywania do niezadowalaj¹cej wci¹ sytuacji na rynku pracy. Uchwalaj¹c ustawê o œwiadczeniach przedemerytalnych, prawodawca wyizolowa³ publiczne œwiadczenia dla niezarobkuj¹cych osób w wieku przedemerytalnym. Stworzy³ tym samym odrêbny od systemu pomocy bezrobotnym oraz systemu ubezpieczeñ spo³ecznych, system zabezpieczenia do czasu nabycia emerytury. Ustanowi³ przez to gwarancje czerpania œrodków utrzymania dla osób, które z racji wieku nie mog¹ ju liczyæ na odzyskanie zatrudnienia, poszukiwanie nowej pracy zarobkowej lub przekwalifikowanie, a równoczeœnie nie obejmuje ich system œwiadczeñ z ubezpieczenia emerytalnego. Pragnê wyraziæ przekonanie, e dzia³ania Pañstwa bêd¹ zmierzaæ do takiego kszta³towania rynku pracy, nie wy³¹czaj¹c instrumentów publicznoprawnych, i kr¹g adresatów komentowanej ustawy bêdzie jak najwê szy. Nie mo na traciæ z pola widzenia, e im wiêksze spo³eczne zapotrzebowanie na œwiadczenia przedemerytalne, tym ni sz¹ ocenê wystawiæ nale y w³adzom publicznym z realizacji konstytucyjnej zasady prowadzenia polityki pe³nego produktywnego zatrudnienia. Moim badaniom, w wyniku których móg³ powstaæ komentarz, towarzyszy³o przeœwiadczenie, i bêdzie on s³u y³ pomoc¹ w pracy orzeczniczej organów administracji publicznej w³aœciwych w sprawach œwiadczeñ przedemerytalnych, w szczególnoœci oddzia³om Zak³adu Ubezpieczeñ Spo³ecznych oraz organom samorz¹du powiatowego, a tak e s¹dom kontroluj¹cym legalnoœæ rozstrzygniêæ tych organów. Niezale nie od tego, stanowiæ mo e pomoc w uk³adaniu w³asnych planów przez osoby uprawnione, ubiegaj¹ce siê lub zamierzaj¹ce nabyæ prawo do œwiadczenia przedemerytalnego. Warszawa, luty 2006 r. Wojciech Maciejko IX

11

12 Wykaz skrótów Wykaz 1. ród³a skrótów prawa AzbestU... EmRentyFUSU... KC... Konstytucja... KP... KPA... KPC... KRO... OchrRoszczPracU.. PDOFizU... PostŒwiadR... PPU... PrGosp... ustawa z r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj¹cych azbest (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 ze zm.) ustawa z r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeñ Spo³ecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) ustawa z r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost.) ustawa z r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) ustawa z r. Kodeks postêpowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) ustawa z r. Kodeks postêpowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuñczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) ustawa z r. o ochronie roszczeñ pracowniczych w razie niewyp³acalnoœci pracodawcy (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 85 ze zm.) ustawa z r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) rozporz¹dzenie RM z r. w sprawie postêpowania o œwiadczenia emerytalno-rentowe i zasad wyp³aty tych œwiadczeñ (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) ustawa z r. o przedsiêbiorstwach pañstwowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 ze zm.) ustawa z r. Prawo dzia³alnoœci gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz ze zm.) XI

13 Wykaz skrótów PrSpó³dz... ustawa z r. Prawo spó³dzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz ze zm.) PrStow... ustawa z r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.) PrUp... rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Prawo upad³oœciowe (t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) PrUpN... ustawa z r. Prawo upad³oœciowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) SwobDzia³GospU. ustawa z r. o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej (Dz.U. Nr 173, poz ze zm.) PromZatrU... ustawa z r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 99, poz ze zm.) SysUbSpo³U... ustawa z r. o systemie ubezpieczeñ spo- ³ecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) ŒwiadPrzedemU... ustawa z r. o œwiadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120, poz. 1252) ZatrPrzeciwBezrobU ustawa z r. o zatrudnieniu i przeciwdzia³aniu bezrobociu (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 58, poz. 514 ze zm.) 2. Organy orzekaj¹ce NSA... NSA(7)... SA... SN... TK... WSA... Naczelny S¹d Administracyjny Naczelny S¹d Administracyjny w sk³adzie siedmiu sêdziów S¹dApelacyjny S¹dNajwy szy Trybuna³ Konstytucyjny Wojewódzki S¹d Administracyjny 3. Czasopisma Dz.U.... MoPr... M.P.... ONSA... OSA... OSNP... OSP... Dziennik Ustaw Monitor Prawa Pracy Monitor Polski Orzecznictwo Naczelnego S¹du Administracyjnego Orzecznictwo S¹dów Apelacyjnych Orzecznictwo S¹du Najwy szego Izba Ubezpieczeñ Spo³ecznych, Pracy i Spraw Publicznych Orzecznictwo S¹dów Polskich XII

14 Wykaz skrótów OTKZU... Pr. Prac.... Rej.... Rzeczp.... S³. Prac.... ZNURzesz.... Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Zbiór Urzêdowy Prawo Pracy Rejent Rzeczpospolita S³u ba Pracownicza Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego 4. Inne skróty art.... artyku³ KRUS... Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo³ecznego n... nastêpny (a, e) por.... porównaj rozp.... rozporz¹dzenie t.j.... tekst jednolity wyr.... wyrok ZUS... Zak³ad Ubezpieczeñ Spo³ecznych XIII

15

16 Wykaz orzeczeñ Wykaz Wyrok SN orzeczeñ z r., I PRN 62/88, OSP 1990, Nr 4, poz Wyrok SN z r., III PZP 4/90, OSP 1991, Nr 9, poz Wyrok SA w Rzeszowie z r., III AUr 304/94, OSA 1995, Nr 2, poz. 25. Wyrok SN z r., I PKN 170/97, OSNP 1998, Nr 8, poz Wyrok NSA z r., II SA 1718/97, niepubl. Wyrok SA w odzi z r., III AUa 715/98, niepubl. Postanowienie NSA z r., SA/Rz 393/99, niepubl. Wyrok SA w Katowicach z r., III AUa 183/00, Pr. Prac. 2002, Nr 9, s. 41. Wyrok S¹du Okrêgowego-S¹du Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych w odzi z r., VIII U 3742/99, niepubl. Wyrok SN z r., III RN 46/00, OSNP 2001, Nr 12, poz Wyrok S¹du Okrêgowego-S¹du Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych w Bia- ³ymstoku z r., V U 5749/00, niepubl. Wyrok SA w odzi z r., III AUa 1254/00, OSA 2001, Nr 6, poz. 24. Wyrok SA w Bia³ymstoku z r., III AUa 175/01, niepubl. Wyrok SN z r., I PKN 413/00, OSNP 2003, Nr 6, poz Wyrok S¹du Okrêgowego-S¹du Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych w Krakowie z r., VII U 1396/01, niepubl. Wyrok NSA z r., SA/Rz 1299/01, niepubl. Wyrok SA w Katowicach z r., AUa 1002/01, niepubl. Uchwa³a NSA z r., OPS 14/01, ONSA 2002, Nr 4, poz Wyrok NSA z r., SA/Rz 1324/00, niepubl. Wyrok SN z r., I PK 257/2002, niepubl. Wyrok S¹du Rejonowego-S¹du Pracy w Jaœle z r., IV P 2/02, niepubl. Wyrok SA w Krakowie z r., III AUa 1989/01, niepubl. Wyrok TK z r., P 12/01, OTK-A ZU 2002, Nr 4, poz. 50. Postanowienie S¹du Rejonowego-S¹du Pracy w Lubaniu z r., IV P 175/02, niepubl. Wyrok NSA z r., SA/Rz 1120/02, niepubl. Wyrok NSA z r., SA/Rz 1329/02, niepubl. Wyrok S¹du Okrêgowego-S¹du Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych w Rzeszowie z r., IV U 787/02, niepubl. Wyrok NSA z r., SA/Rz 1947/02, niepubl. XV

17 Wykaz orzeczeñ Wyrok NSA z r., SA/Rz 2088/00, niepubl. Uchwa³a SN z r., III UZP 1/03, OSNP 2003, Nr 13, poz Wyrok NSA z r., SA/Rz 1075/02, niepubl. Wyrok S¹du Okrêgowego-S¹du Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych w Bia- ³ymstoku z r., V P 4654/02, niepubl. Wyrok SA w Warszawie z r., III AUa 1674/02, OSA 2005, Nr 1, poz. 2. Wyrok WSA w Rzeszowie z r., SA/Rz 2001/01, niepubl. Wyrok SN r., II UK 239/03, OSNP 2004, Nr 20, poz Wyrok SN z r., II UK 297/03, OSNP 2005, Nr 1, poz. 11. Wyrok WSA w Rzeszowie z r., SA/Rz 141/02, niepubl. Wyrok WSA z Rzeszowie z r., SA/Rz 342/02, niepubl. Wyrok NSA z r., GSK 642/04, niepubl. Wyrok SN z r., III UK 77/04, OSNP 2005, Nr 6, poz. 86. Wyrok SN z r., II UK 471/03, OSNP 2005, Nr 6, poz. 88. Wyrok SA w Warszawie z r., III AUa 77/04, niepubl. Wyrok S¹du Okrêgowego-S¹du Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych w Bia- ³ymstoku z r., V U 3001/04, niepubl. Wyrok SN z r., III PK 57/04, OSNP 2005, Nr 13, poz Wyrok SA w Bia³ymstoku z r., III AUa 1810/04, OSA 2005, Nr 1, poz. 67. Wyrok SA w Warszawie z r., III AUa 736/04, niepubl. Wyrok TK z r., K 19/02, OTK-A ZU 2005, Nr 3, poz. 28. Wyrok SA w Bia³ymstoku z r., III AUa 2118/04, OSA 2005, Nr 2, poz. 50. XVI

18 Wykaz urzêdowych interpretacji Wykaz Urzêdowa urzêdowych interpretacja interpretacji Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Gospodarki i Pracy z r., Nr DRP VIII /BC/05. Urzêdowa interpretacja Prezesa Krajowego Urzêdu Pracy Nr 2437, zawarta na stronie elektronicznej tego Urzêdu w dniu r. Urzêdowa interpretacja Prezesa Krajowego Urzêdu Pracy Nr 121, zawarta na stronie elektronicznej tego Urzêdu w dniu r. Urzêdowa interpretacja Zastêpcy Dyrektora Departamentu Polityki Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Spo³ecznej z r., Nr DPR IV 022/593/MW/2002. Urzêdowa interpretacja Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Spo³ecznej z r., Nr DPSiR/36/I/MT/2001. Urzêdowa interpretacja Ministra Pracy i Polityki Spo³ecznej, Interpretacje przepisów do ustawy z r. o zatrudnieniu i przeciwdzia³aniu bezrobociu (Dz.U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56 ze zm.), Warszawa Urzêdowa interpretacja Prezesa Krajowego Urzêdu Pracy Nr 299, zamieszczona na stronie elektronicznej tego Urzêdu w dniu r. Urzêdowa interpretacja Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej z r., Nr DRP IV 075/4-1/MW/2003. Wyjaœnienia Prezesa Krajowego Urzêdu Pracy z r., Nr OP-022 /11,24,25/1/SS/2001. Wyjaœnienia Dyrektora Departamentu Prawnego Krajowego Urzêdu Pracy z r., Nr OP-072/157/01. Wyjaœnienia Dyrektora Departamentu Prawnego Krajowego Urzêdu Pracy z r., Nr OP /MK/2001. Wyjaœnienia Dyrektora Departamentu Prawnego Ministerstwa Pracy i Polityki Spo³ecznej z r., Nr DRP III /02. Wyjaœnienia Zastêpcy Dyrektora Departamentu Polityki Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Spo³ecznej z r., Nr DRP III /2002. Wyjaœnienia Dyrektora Departamentu Prawnego Krajowego Urzêdu Pracy z r., Nr OP-022/789/186/SS/2001. Wyjaœnienia Dyrektora Departamentu Prawnego Krajowego Urzêdu Pracy z r., Nr OP-022/2514/696/SS/200. Wyjaœnienia Prezesa Krajowego Urzêdu Pracy z r., Nr OP-022/ 126/SS/201. XVII

19 Wykaz urzêdowych interpretacji Wyjaœnienia Dyrektora Wydzia³u Polityki Spo³ecznej Podkarpackiego Urzêdu Wojewódzkiego w Rzeszowie z r., Nr SV /2002. XVIII

20 Wykaz literatury Wykaz Adamiak literatury B., Borkowski J., Kodeks postêpowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa Czajka B., Kalata K., Œwiadczenia przedemerytalne, [w:] Pytania i odpowiedzi, Rzeczp. 2003, Nr 42. Hanusz A., Czerski P., Gminne podatki i op³aty bud etowe, Kraków Korcz A., Maciejko W., Procesowe nastêpstwa utraty przez starostê w³aœciwoœci w sprawach œwiadczeñ przedemerytalnych, Casus 2005, Nr 37. Machnij M., Likwidacja spó³ki cywilnej. Wybrane zagadnienia maj¹tkowe, MoP 1999, Nr 7. Maciejko W., Nieprawid³owoœci w ustalaniu okresu zasi³kowego dla bezrobotnych, S³. Prac. 2004, Nr 10. Maciejko W., Wymóg zgody starosty na rozwi¹zanie stosunku pracy kombatanta, S³. Prac. 2004, Nr 7. Maciejko W., Œwiadczenia i inne uprawnienia po zmar³ym bezrobotnym, S³. Prac. 2004, Nr 11. Maciejko W., Granice podwa alnoœci œwiadectwa pracy, S³. Prac. 2004, Nr 3. Maciejko W., Prawo do œwiadczenia przedemerytalnego ograniczenia, MoPr 2004, Nr 12. Maciejko W., Zasady biurowoœci i system kancelaryjny w administracji publicznej, Kraków Maciejko W., Funkcje orzecznicze powiatowej rady zatrudnienia, Studia z zakresu prawa, administracji i gospodarki, Przemyœl Lwów Koszyce Maciejko W., Przywrócony zasi³ek przedemerytalny po wyroku Trybuna³u Konstytucyjnego, MoPr 2005, Nr 9. Maciejko W., Funkcje organów samorz¹du powiatowego w zakresie zatrudnienia i przeciwdzia³ania bezrobociu, ZNURzesz. 2003, Nr 1. Olejarz T., Zmiany w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdzia³aniu bezrobociu, S³. Prac. 2002, Nr 2. Olejarz T., Nowelizacja ustawy o zatrudnieniu i przeciwdzia³aniu bezrobociu, S³. Prac. 2001, Nr 11. Pietrzykowski K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuñczy. Komentarz, Warszawa Radwañski Z. (red.), System prawa prywatnego, t. III, Warszawa XIX