Urlopy rodzicielskie i zasiłki macierzyńskie

Transkrypt

1 Urlopy rodzicielskie i zasiłki macierzyńskie Zasady przyznawania, dokumentowania i wypłacania Bożena Lenart, Renata Tonder

2 Darmowy dostęp do modułu Kadry i płace w firmie otrzymasz po zakupie książki i założeniu konta. Kod rabatowy należy zrealizować do 31 grudnia 2014 r. Po rejestracji: 1. otrzymasz link aktywacyjny kliknij w niego 2. bezpłatnie przez miesiąc od momentu aktywacji konta loguj się na stronie W przypadku pytań prosimy o kontakt: (22) lub centrum.klienta@beck.pl

3 Wydawnictwo C.H. Beck, Beck Info Biznes ul. Bonifraterska Warszawa tel.: (22) ; faks (22) Wejdź na stronę Wpisz kod rabatowy ze zdrapki rodzicielstwo UWAGA! Naruszenie pola ze zdrapką jest równoznaczne z zakupem książki! Zakup książki daje dostęp (po wpisaniu kodu ze zdrapki) do modułu Kadry i płace w firmie portalu przez 1 miesiąc gratis.

4 Urlopy rodzicielskie i zasiłki macierzyńskie

5

6 Bożena Lenart, Renata Tonder Urlopy rodzicielskie i zasiłki macierzyńskie Zasady przyznawania, dokumentowania i wypłacania Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2013

7 Urlopy rodzicielskie i zasiłki macierzyńskie Zasady przyznawania, dokumentowania i wyplacania wydanie I lipiec 2013 Autorzy: Bożena Lenart rozdz. 1 4, 9 Renata Tonder rozdz. 6 8 Redakcja: Anna Kopyść Korekta: Monika Mielczarek Wszelkie prawa zastrzeżone. Opinie zawarte w niniejszej publikacji stanowią osobisty punkt widzenia Autora Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk: Elpil, Siedlce Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa tel , faks ISBN: ISBN e-book:

8 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... Wykaz aktów prawnych... Wykaz piktogramów... XI XIII XIV Wprowadzenie Urlop macierzyński Prawo do urlopu macierzyńskiego Wymiar urlopu macierzyńskiego Zasady wykorzystywania urlopu macierzyńskiego Urlop macierzyński dla pracownika ojca dziecka Ochrona stosunku pracy w czasie urlopu macierzyńskiego Powrót pracownika do pracy po urlopie macierzyńskim Dodatkowy urlop macierzyński Prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego Zasady wykorzystywania dodatkowego urlopu macierzyńskiego Łączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego z pracą Ochrona stosunku pracy w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego Powrót pracownika do pracy po dodatkowym urlopie macierzyńskim V

9 Spis treści 3. Uprawnienia ojcowskie Urlop ojcowski Ochrona stosunku pracy w czasie urlopu ojcowskiego Urlop ojcowski a urlop wypoczynkowy Zwolnienie od pracy w związku z urodzeniem się dziecka Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego Dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego Urlop rodzicielski Prawo do urlopu rodzicielskiego Wymiar urlopu rodzicielskiego Zasady wykorzystywania urlopu rodzicielskiego Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą Powrót pracownika do pracy po urlopie rodzicielskim Urlop dodatkowy i urlop rodzicielski udzielane na jeden wniosek Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego Wypłata zasiłku macierzyńskiego z tytułu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu Prawo do zasiłku macierzyńskiego Okresy pobierania zasiłków macierzyńskich Zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego Zasiłek macierzyński z tytułu urlopu ojcowskiego Zasiłek macierzyński za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego Zasiłek macierzyński za okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego Zasiłek macierzyński z tytułu korzystania z urlopu rodzicielskiego Dodatkowy zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego Brak prawa do zasiłku macierzyńskiego Wysokość i podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego VI

10 Spis treści 7. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego z ubezpieczenia chorobowego przysługującego pracownikom Przychód stanowiący podstawę zasiłku Składniki przyjmowane do podstawy zasiłku Uzupełnianie podstawy zasiłkowej Składniki przysługujące do określonego terminu Zmiana wymiaru czasu pracy a podstawa zasiłkowa Ustalanie przeciętnego wynagrodzenia z 12 miesięcy Minimalna podstawa wymiaru zasiłku Maksymalna podstawa wymiaru zasiłku Ponowne ustalanie podstawy wymiaru zasiłku lub podstawa kontynuowana Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego dla ubezpieczonych niebędących pracownikami Dokumenty wymagane do wypłaty zasiłku macierzyńskiego Dokumenty w okresie przejściowym, do czasu nowelizacji rozporządzenia w sprawie dokumentowania prawa do zasiłków Zasiłek macierzyński wypłacany przez ZUS Podleganie ubezpieczeniom społecznym Rozliczenie składkowo-podatkowe zasiłku chorobowego i macierzyńskiego Rozliczenie składkowo-podatkowe zasiłku macierzyńskiego i wynagrodzenia za pracę Zestawienia wymiarów w tabelach Wymiar urlopu macierzyńskiego Dodatkowy urlop macierzyński Urlop rodzicielski Urlop ojcowski Wzory dokumentów Wzory dotyczące pracodawcy Wzór 1. Udzielenie urlopu macierzyńskiego przed porodem Wzór 2. Udzielenie urlopu macierzyńskiego Wzór 3. Udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego łączonego z pracą VII

11 Spis treści Wzór 4. Udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego niełączonego z pracą Wzór 5. Udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego łączonego z pracą Wzór 6. Odmowa dopuszczenia do pracy w trakcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego Wzór. 7. Udzielenie urlopu macierzyńskiego ojcu Wzór. 8. Zaświadczenie pracodawcy o udzieleniu części urlopu macierzyńskiego ojcu Wzór. 9. Udzielenie urlopu rodzicielskiego Wzór. 10. Udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego Wzór. 11. Udzielenie dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego Wzór. 12. Udzielenie urlopu ojcowskiego Wzory dotyczące pracownika Wzór 13. Wniosek o urlop macierzyński przed porodem Wzór 14. Wniosek o dodatkowy urlop łączony z pracą Wzór 15. Wniosek o dodatkowy urlop bez podejmowania pracy Wzór 16. Wniosek o udzielenie części dodatkowego urlopu macierzyńskiego Wzór 17. Wniosek o urlop macierzyński dla ojca Wzór 18. Wniosek o skrócenie urlopu macierzyńskiego Wzór 19. Wniosek o przerwanie urlopu macierzyńskiego Wzór 20. Wniosek o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego Wzór 21. Wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego Wzór 22. Wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego łączonego z pracą Wzór 23. Wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego Wzór 24. Wniosek rezygnacja z całości/części dodatkowego urlopu macierzyńskiego Wzór 25. Wniosek o udzielenie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego Wzór 26. Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego VIII

12 Spis treści 10. Akty prawne Ustawa o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw Kodeks pracy (wyciąg) Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa IX

13

14 WYKAZ SKRÓTÓW art.... artykuł Dz.U.... Dziennik Ustaw KP... ustawa z r. Kodeks pracy lit.... litera m.in.... między innymi MPiPS... Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Oblicz- WynagrR... rozporządzenie z r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy pkt... punkt pkt.... punkty por.... porównaj rozdz.... rozdział rozp.... rozporządzenie s.... strona t.j.... tekst jednolity Usprawied- NieobR... rozporządzenie z r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy XI

15 Wykaz skrótów ZasiłkiU... ustawa z r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ze zm.... ze zmianami ZUS... Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZwolGrupU... ustawa z r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników XII

16 WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH Ustawa z r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) Ustawa z r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 ze zm.) Ustawa z r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.) Rozporządzenie MPiPS z r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. Nr 60, poz. 281 ze zm.) Rozporządzenie MPiPS z r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289 ze zm.) XIII

17 WYKAZ PIKTOGRAMÓW ORZECZNICTWO PRZYKŁAD WAŻNE

18 Wprowadzenie Wychowywanie dziecka łączy się z nabyciem przez pracowników rodziców, zarówno biologicznych, jak i adopcyjnych określonych uprawnień. W Kodeksie pracy ustawodawca przewiduje bowiem szereg praw mających umożliwić pracownikom rodzicom lub opiekunom sprawowanie opieki nad dzieckiem oraz godzenie życia zawodowego z życiem rodzinnym. Przepisy Kodeksu pracy dają także możliwość dzielenia się tymi uprawnieniami przez rodziców dziecka, w taki sposób, aby jak najpełniej mogli wypełniać obowiązki rodzicielskie, nie rezygnując jednocześnie z pracy zawodowej. Wskazać tu należy na uprawnienia do urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu wychowawczego, urlopu ojcowskiego, zwolnienia na opiekę nad dzieckiem, ochrony stosunku pracy w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego oraz urlopu wychowawczego, korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy, korzystania z indywidualnego rozkładu czasu pracy. Kodeks pracy gwarantuje pracownikom rodzicom odpowiednie standardy, które zgodne są z rozwiązaniami przyjętymi w dyrektywach Unii Europejskiej, czy też w innych aktach międzynarodowych, np. w Europejskiej Karcie Społecznej, a nawet w niektórych obszarach są korzystniejsze. Uprawnienia związane z rodzicielstwem przysługują na równych prawach obojgu rodzicom: matce dziecka i ojcu dziecka. Konieczne zróżnicowanie w zakresie niektórych z nich wynika m.in. z uwarunkowań biologicznych, jak np. 8-tygodniowa część poporodowa urlopu macierzyńskie- 1

19 Wprowadzenie go, która musi obowiązkowo być wykorzystana przez pracownicę-matkę dziecka. Można zaobserwować, że kolejne zmiany w przepisach Kodeksu pracy sprzyjają rodzinie, tworząc instytucje prawne, mające na celu ochronę rodziny i możliwości jej właściwego rozwoju. Świadczy o tym także ostatnia nowelizacja Kodeksu pracy z 28 maja 2013 r., która weszła w życie 17 czerwca 2013 r., m.in. wydłużająca wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Jednak najistotniejszą zmianą jest wprowadzenie instytucji urlopu rodzicielskiego. Dzięki temu od 2013 r. rodzice zyskali roczną płatną opiekę nad dzieckiem. Redakcja 2

20 1. Urlop macierzyński 1.1. Prawo do urlopu macierzyńskiego Urlop macierzyński przysługuje pracownicy, która urodziła dziecko w okresie zatrudnienia (tj. w okresie pozostawania w stosunku pracy). Celem urlopu macierzyńskiego jest ochrona zdrowia kobiety w ostatnim okresie ciąży i umożliwienie jej odzyskania sił po porodzie i sprawowania opieki nad dzieckiem w pierwszych miesiącach jego życia. Nabycie prawa do urlopu macierzyńskiego nie jest uzależnione od spełnienia dodatkowych warunków ani od stażu pracy, ani też od wymiaru czasu pracy, w jakim pracownica jest zatrudniona. W praktyce spotyka się również sytuacje, gdy poród następuje w okresie nieświadczenia przez pracownicę pracy (np. z powodu urlopu wychowawczego na poprzednie dziecko lub korzystania z urlopu bezpłatnego). W okresie urlopu wychowawczego i bezpłatnego pracownicy nie przysługuje urlop macierzyński, ponieważ w okresie tych urlopów prawa i obowiązki stron stosunku pracy są zawieszone. Gdy pracownica urodziła dziecko w czasie urlopu wychowawczego, ma jednak prawo do zasiłku macierzyńskiego. Urodzenie dziecka w trakcie urlopu PRZYKŁAD Pracownica od r. przebywa na urlopie wychowawczym, który został udzielony na 3 lata (tj. do r.). 3