SBA-15 modyfikowane grupami aminowymi jako sorbenty jonów Pd(II)
|
|
- Natalia Lipińska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 SBA-15 modyfikowane grupami aminowymi jako sorbenty jonów Pd(II) Joanna Dobrzyńska, Ryszard Dobrowolski Zakład Chemii Analitycznej i Analizy Instrumentalnej Wydział Chemii Uniwersytet Marii-Curie Skłodowskiej Pl. Marii Curie-Skłodowskiej 3, Lublin Streszczenie: Syntezę modyfikowanych materiałów SBA-15 prowadzono na drodze kondensacji tetraetoksysilanu oraz odpowiedniego alkoksysilanu: 3-aminopropyltrietoksysilanu lub N-[3- (trimetoksysilyolo)propyolo]etylenodiaminy. Uzyskane materiały zostały scharakteryzowane przy wykorzystaniu pomiaru izoterm adsorpcji/desorpcji azotu, analizy elementarnej, dyfrakcji promieniowania X, transmisyjnej mikroskopii elektronowej oraz skaningowej mikroskopii elektronowej. Przeprowadzone badania dowiodły, że badane SBA-15 cechują się dobrze rozwiniętą strukturą porowatą (średnice mezoporów zawierają się w przedziale 5,9 6,5 nm) i osiągają powierzchnią właściwą w granicach m 2 /g. Uzyskane materiały zastosowano do badania adsorpcji jonów Pd(II). W szczególności zbadano wpływ ph równowagowego na wielkość adsorpcji jonów Pd(II), kinetykę procesu adsorpcji oraz wyznaczano czas niezbędny do osiągnięcia równowagi adsorpcyjnej. Wyznaczono pojemności adsorpcyjne badanych materiałów względem jonów Pd(II). Określono wydajność desorpcji platyny z powierzchni badanych sorbentów w zależności od stężenia użytego kwasu azotowego(v), chlorowodorowego oraz kwaśnego roztworu tiomocznika. Wstęp: Metoda zol-żel zapewnia bardzo szerokie możliwości projektowania i syntezy nowych hybrydowych materiałów porowatych [1]. Materiały krzemoorganiczne są bardzo szeroko wykorzystywane w wielu dziedzinach m.in. w adsorpcji, katalizie oraz czujnikach [2]. W ostatnich latach dzięki wykorzystaniu metody zol-żel przeprowadzono wiele syntez materiałów krzemionkowych zawierających różnego rodzaju grupy funkcyjne. Wprowadzanie grup funkcyjnych do struktury krzemionkowej daje możliwość kontrolowania właściwości fizykochemicznych syntezowanych materiałów, np. w wyniku różnicowania struktury porowatej poprzez wprowadzanie odpowiednich kopolimerów do układu reakcyjnego. Bezpostaciowe funkcjonalizowane kserożele polisiloksanowe (APX) stanowią klasę organiczno-nieorganicznych materiałów hybrydowych uzyskiwanych w wyniku hydrolizy i
2 polikondensacji tetraetoksysilanu (TEOS) i odpowiednich organokrzemianów. Modyfikowane APX są wykorzystywane do oddzielania i ekstrakcji jonów pierwiastków śladowych, w czujnikach potencjometrycznych oraz jako katalizatory wielu reakcji [3]. W latach 90-tych ubiegłego wieku rozwinięto syntezę całej gamy uporządkowanych mezoporowatych materiałów krzemionkowych (OMSs), spośród których największym zainteresowaniem cieszą się MCM-41 oraz SBA-15. OMSs posiadają wiele zalet, takich jak hydrotermicznie wytrzymałe ściany porów czy duża powierzchnia właściwa. Możliwość funkcjonalizacji OMSs czyni je potencjalnymi kandydatami do stosowania w procesach katalitycznych i adsorpcyjnych. SBA -15 modyfikowane grupami aminowymi znalazły szerokie zastosowanie w adsorpcji wielu rodzajów związków chemicznych [4], jak również jonów pierwiastków śladowych. Wciąż niewiele jest prac poświęconych stosowaniu tych materiałów do wzbogacania/rozdzielania jonów metali szlachetnych. Pallad jest jednym z najbardziej cennych metali występujących w biosferze, a jego odzyskiwanie jest bardzo ważnym zadaniem, ze względu na ograniczone światowe rezerwy, wysokie koszty i szerokie zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu. Z drugiej strony istnieje wiele problemów, związanych z oznaczaniem śladowych ilości palladu w próbkach środowiskowych i odpadach przemysłowych. Często w celu poprawy czułości oznaczeń palladu konieczne jest wprowadzenie do procedury analitycznej etapu jego wstępnego wzbogacania [5]. Modyfikowane materiały krzemoorganiczne ze względu na ich właściwości adsorpcyjne mogą być stosowane do wzbogacania palladu w celach analitycznych, jak również do jego odzysku ze zużytych katalizatorów samochodowych. Eksperyment: Odczynniki: W trakcie prac badawczych wykorzystywano następujące odczynniki: tetraetoksysilan (TEOS, 99 %, ABCR), 3-aminopropyltrietoksysilan (APTS, 98 %, ABCR), N-[3- (trimetoksysilylo)propylo]- etylenodiaminę (TMPD, 97 %, ABCR), HCl (36 %, POCH), NaOH (POCH), etanol (EtOH, 99,8 %, POCH), Pluronic P123 (P123, SigmaAldrich), kwas tetrachloropalladowy(ii) (99,9 %, Sigma-Aldrich), NaCl (POCH), KNO 3 (POCH), tiomocznik (POCH). Wszystkie odczynniki stosowano bez dodatkowego oczyszczania, do rozcieńczeń wykorzystywano wodę dejonizowaną w systemie Millipore.
3 Synteza OMOs SBA-15 (próbki: L0-L4) syntezowano metodą zol-żel. W pierwszym etapie syntezy 2 g Pluronicu 123 mieszano przez 6 godzin w temperaturze 40 C z 60 ml 2M HCl i 11 ml wody. Następnie do mieszaniny wkroplono tetraetoksysilan (TEOS), po 15 minutach do mieszaniny dodawano kroplami odpowiednią ilość odczynnika modyfikującego (ATES, TMPD). Uzyskaną mieszaninę mieszano przez 24 godziny w temperaturze 40 C, a następnie suszono przez 48 godzin w temperaturze 100 C. Otrzymane białe ciało stałe przemywano wodą dejonizowaną, filtrowano i suszono w 70 C. Pozostałości P123 oraz monomerów usunięto na drodze ekstrakcji 99,8% etanolem w temperaturze 70 C. Uzyskane materiały oznaczono jako L0 (TEOS=20), L1 (TEOS/APTS = 19/1), L2 (TEOS/APTS = 18/2), L3 (TEOS/TMPD = 19/1), L4 (TEOS/TMPD = 18/2). Aparatura Analizę elementarną uzyskanych próbek wykonano przy użyciu analizatora Perkin Elmer CHN Niskokątowe widma XRD otrzymano przy wykorzystaniu dyfraktometru Seifert RTG DRON-3 (CuKα) pracującego w zakresie kątów 0.5º<2θ<5.0º z krokiem 0.02º. Zdjęcia SEM wykonywano przy użyciu mikroskopu LEO SEM 1430 VP, pracującego przy napięciu przyśpieszającym 20 kev oraz prądzie wiązki 80 ma. Izotermy adsorpcji/desorpcji azotu wyznaczono w temperaturze -196ºC przy użyciu analizatora ASAP-2405 N. Średnią objętość porów oszacowano w oparciu o metodę BJH. Badania adsorpcji jonów Pd(II) Adsorpcję jonów Pd(II) na SBA-15 prowadzono w sposób statyczny, poprzez wytrząsanie w kolbie Erlenmajera ok. 50 mg sorbentu z 50 ml roztworu zawierającego jony Pd(II). Po osiągnięciu stanu równowagi adsorpcyjnej oddzielano sorbent od roztworu na drodze wirowania. Wielkość adsorpcji określano z różnicy stężeń jonów Pd(II) w roztworze wyjściowym i w stanie równowagi adsorpcyjnej, zgodnie ze wzorem: (1) gdzie: -wyjściowe stężenie palladu, równowagowe stężenie palladu, - objętość roztworu, masa sorbentu, - adsorpcja. Oznaczenia palladu wykonywano techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomizacją elektrotermiczną z zastosowaniem spektrometru AAS-3 (Carl Zeiss Jena, Niemcy) z korekcją tła z wykorzystaniem źródła promieniowania ciągłego (lampa D 2 ), przystawką do atomizacji
4 elektrotermicznej EA3 oraz automatycznym dozownikiem próbek MPE. Jako źródło promieniowania pierwotnego zastosowano lampę HCL firmy Narva (Niemcy). Do pomiarów wykorzystywano kuwety grafitowe pokryte grafitem pirolitycznym. Parametry pracy spektrometru oraz program temperaturowy przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1. Podstawowe parametry pracy spektrometru podczas oznaczania Pd. Długość fali 247,6nm Prąd lampy 10mA Objętość dozowana 20μl Temperatura spopielania 1000 C Temperatura atomizacji 2500 C Wyniki: Charakterystyka badanych materiałów Na rysunku 1 zaprezentowano niskokątowe widma XRD zsyntezowanych materiałów. Różnice w intensywności pików na przedstawionych widmach świadczą o różnym stopniu uporządkowania badanych materiałów. Trzy dobrze rozdzielone piki, w przypadku niemodyfikowanej krzemionki L0, w przedziale od 0,8 do 2º wskazują na najwyższy stopień uporządkowania tego materiału. Piki przy kątach 0,8º (100), 1,4º (110) oraz 1,6º (200) przypisano heksagonalnej symetrii p6m wskazującej na utworzenie struktury SBA-15. Wprowadzenie do struktury monomeru modyfikującego (APTS lub TMPD) skutkuje zmniejszeniem się intensywności, bądź zanikiem pików, co świadczy o zmniejszeniu uporządkowania materiałów modyfikowanych. Rys. 1. Widma XRD próbek L0-L4 Izotermy adsorpcji/desorpcji azotu uzyskane dla badanych materiałów wskazują na obecność mezoporów cechujących się wąskim rozkładem wielkości. W tabeli 2 zestawiono parametry
5 struktury porowatej uzyskanych materiałów obliczone na podstawie izoterm adsorpcji/desorpcji azotu, tj. powierzchnię właściwą BET (S BET ), objętość porów (V p ), szerokość porów (d BJH ) oraz zawartość azotu (%N). Uzyskane materiały cechują się dużymi powierzchniami właściwymi w zakresie m 2 /g. Wielkość powierzchni właściwej nie jest skorelowana z ilością i rodzajem monomeru modyfikującego użytego do syntezy. Objętości porów badanych próbek nie różnią się między sobą w istotny sposób. Duże objętości porów, liczone metodą BJH, mogą wskazywać na obecność nieuporządkowanych mezoporów w badanej strukturze. Tabela 2. Charakterystyka badanych materiałów Próbka L0 L1 L2 L3 L4 Skład molowy użyty do syntezy [mmol] TEOS 20:0 TEOS:ATES 19:1 TEOS:ATES 18:2 TEOS:TMPD 19:1 TEOS:TMPD 18:2 S BET [m 2 /g] Vp [cm 3 ] d BJH [nm] %N 789 1,29 5, ,30 6,8 0, ,43 6,7 1, ,36 6,6 1, ,30 6,5 2,08 Analiza elementarna badanych próbek potwierdziła, że znaczna ilość atomów azotu obecnych w monomerach modyfikujących wbudowuje się w strukturę powstających materiałów. Jednakże niewielka część grup aminowych obecnych w strukturze monomerów użytych do syntezy nie zostaje wbudowana w strukturę uzyskiwanego sorbentu. Badania za pomocą mikroskopu TEM dostarczają interesujących informacji na temat morfologii uzyskanych próbek. Na rysunku 2 przedstawiono zdjęcia niemodyfikowanego SBA-15 oraz próbki L1 modyfikowanej za pomocą ATES. W przypadku próbki L0 widoczne jest wyraźne uporządkowanie struktury. Podczas gdy w przypadku materiału L1 obserwuje się jedynie częściowe uporządkowanie, znaczny fragment próbki jest amorficzny. Zanik uporządkowania sorbentu L1 może być spowodowany silną reakcją protonowanych grup aminowych z kopolimerem blokowym nadającym strukturę heksagonalną.
6 Rys. 2. Zdjęcie TEM próbki L0 i L1. Optymalizacja procesu adsorpcji jonów Pd(II) Wpływ ph Na wstępie w celu określenia optymalnych warunków adsorpcji jonów Pd(II) na SBA-15 modyfikowanym grupami aminowymi przeprowadzono badania wpływu ph układu na adsorpcję jonów Pd(II) na materiałach L2 i L4. Uzyskane wyniki przedstawiono na rysunku 3. Zaskakująca jest różnica przebiegu uzyskanych zależności. W przypadku L2 adsorpcja jonów Pd(II) rośnie wraz ze wzrostem ph aż do ph równego 4. Powyżej tej wartości osiąga stałą wartość. Za optymalną wartość wybrano w tym przypadku ph równe 4. Natomiast w przypadku materiału L4 adsorpcja jonów Pd(II) jest zależna od ph w mniejszym stopniu. Najwyższą adsorpcję uzyskuje się dla niskich wartości ph w granicach od 1 do 2,2. Dla ph powyżej 2,2 obserwuje się niewielki spadek zdolności adsorpcyjnej tego materiału w stosunku do jonów Pd(II). Różny przebieg powyższych krzywych wskazuje na różnice mechanizmów rządzących procesem adsorpcji jonów Pd(II) na L2 i L4. W przypadku L4 następuje prawdopodobnie koordynacyjne wiązanie jonów PdCl 2-4 do drugorzędowego atomu azotu. Przypuszcza się, że w środowisku silnie kwaśnym pierwszorzędowe atomy azotu są silnie protonowane, stąd nie jest możliwe koordynowanie do nich jonów PdCl 2-4, azot drugorzędowy nie ulega tak silnej protonacji stąd też możliwe jest wiązanie jonów PdCl 2-4. Przy wyższych wartościach ph adsorpcja jonów Pd(II) nieco maleje, co może wiązać się z tworzeniem złożonych kompleksów kwasu chloropalladowego z grupami wodorotlenowymi. Natomiast w przypadku L2 najbardziej prawdopodobnym mechanizmem adsorpcji jonów Pd(II) przy ph 4 i wyższym jest powierzchniowe wytrącanie związków palladu. Na podstawie uzyskanych wyników dalsze badania adsorpcji jonów Pd(II) na L1 i L2 były prowadzone przy
7 ph wyjściowym równym 4. ph równowagowe takiego układu wynosiło 3,65 jednostki. W przypadku sorbentów L3 i L4 dalsze badania prowadzone były przy ph wyjściowym wynoszącym 1,7, które to ph po ustaleniu się równowagi adsorpcyjnej praktycznie się nie zmieniało. L2 L4 100 % adsorpcji ph eq Rys.3. Wpływ ph na adsorpcję jonów Pd(II) na L2 i L4. Kinetyka adsorpcji Na rysunku 4. przedstawiono zależność adsorpcji jonów Pd(II) od czasu prowadzenia procesu adsorpcji. Dla wszystkich sorbentów obserwuje się dość wyraźny wzrost adsorpcji w czasie, przy czym w przypadku L2 po około 4 godzinach prowadzenia procesu uzyskuje się 80% maksymalnej adsorpcji. W przypadku L1 równowaga adsorpcyjna ustala się bardzo szybko, bo już po 30 minutach prowadzenia procesu. Dla materiału L2 adsorpcja jest znacznie wolniejsza, a równowaga osiągana jest po 20 godzinach wytrząsania zawiesiny zawierającej jony Pd(II). Dłuższy czas ustalania się równowagi adsorpcyjnej na L2 w stosunku do L1 może być spowodowany większym upakowaniem centrów aktywnych sorbentu i ustalaniem się równowagi na jego powierzchni. W przypadku SBA-15 modyfikowanego TMPD przebieg kinetyki adsorpcji na obu sorbentach jest podobny. Równowaga adsorpcyjna ustala się po 20 godzinach prowadzenia procesu. Z uwagi na fakt, iż nawet po kilku minutach kontaktu roztworu zawierającego jony Pd(II) z badanymi sorbentami osiągana jest bardzo wysoka adsorpcja, przewiduje się, że zsyntezowane materiały mogą być wykorzystywane w dynamicznych układach służących do odzyskiwania palladu z różnego rodzaju.
8 Adsorpcja [mg/g] Adsorpcja [mg/g] L1 L2 L3 L Czas [godziny] Rys.4. Kinetyka adsorpcji jonów Pd(II) na L1-L4. Izotermy adsorpcji Zdolność adsorpcyjną uzyskanych materiałów względem jonów Pd(II) zbadano poprzez wyznaczenie izoterm adsorpcji tychże jonów. Uzyskane izotermy zaprezentowano na rysunku 5. Przedstawione zależności wykazują podobny przebieg i można sklasyfikować jako izotermy typu I (według IUPAC). Maksymalne pojemności adsorpcyjne w stosunku do jonów Pd(II) wynoszą 22, 24, 33 i 66 mg/g, odpowiednio dla L1, L2, L3 i L4. W przypadku L1 i L2 pojemność adsorpcyjna praktycznie nie jest związana z ilością grup aminowych obecnych w strukturze sorbentu, co potwierdzałoby wysuniętą wcześniej hipotezę o dominującym mechanizmie, związanym z wytrącaniem powierzchniowym związków palladu w przypadku sorbentów modyfikowanych za pomocą APTS. W przypadku L3 i L4 pojemności adsorpcyjne względem jonów Pd(II) związane są z zawartością atomów azotu w sorbentach. Zawartość azotu w materiale L4 jest dwukrotnie wyższa niż w L3, podobnie pojemność adsorpcyjna L4 względem jonów Pd(II) jest dwukrotnie wyższa niż w przypadku L3 wskazuje to na tworzenie się stechiometrycznych połączeń między azotem i jonami PdCl L1 L2 L3 L c eq [mg/l] Rys.5. Izotermy adsorpcji jonów Pd(II) na L1-L4.
9 Izotermy mogą być opisane w oparciu o równanie Langmuira-Freundlicha: (2) gdzie, - ilość zaadsorbowanego palladu w równowadze adsorpcyjnej [mg/g], - pojemność adsorpcyjna [mg/g], - stała Langmuira [(L/mg) n ], - parametr charakteryzujący energetyczną niejednorodność powierzchni adsorbentu, stężenie równowagowe [mg/l]. Energetyczna heterogeniczność powierzchni adsorbentu maleje wraz ze wzrostem wartości parametru n. Gdy n nieznacznie różni się od zera powierzchnia cechuje się dużą niejednorodnością energetyczną, natomiast w przypadku gdy parametr n = 1, Eq. (2) jest uproszczone do klasycznego równania izotermy adsorpcji Langmuira w odniesieniu do jednorodnych adsorbentów. Z drugiej strony, w przypadku bardzo niskich stężeń równowagowych, czynnik (Kc) n w równaniu (2) jest znacznie mniejszy niż 1, a równanie (2) może być przekształcone do równania izotermy Freundlicha: (3) przydatnego ze względu na jego prostotę do interpretacji danych adsorpcji [6]. Stała Langmuira K się związana jest ze stałą Freundlicha C 0 zależnością: co prowadzi, po przekształceniach do liniowej formy równania 2, do zależności: (4) (5) Izotermy adsorpcji jonów Pd(II) na badanych materiałach spełniają równanie izotermy Freundlicha, wyznaczono zatem parametry a m, n, K, C 0 oraz r 2, które przedstawiono w tabeli 3. Tabela 3. Parametry izotermy adsorpcji Freundlicha. Próbka a m (mg/g) n ((L/mg) n ) K C 0 (mg/l) r 2 L1 22 0,22 0,47 27,7 0,96 L2 24 0,32 0,71 2,8 0,88 L3 33 0,067 0,77 42,7 0,93 L4 66 0,083 0,73 43,8 0,99
10 W przypadku L1 i L2 parametr n znacznie różni się od 0, co wskazuje na niską heterogeniczność energetyczną powierzchni adsorbentu w tych układach. W przypadku L3 i L4 parametr n jest bliski zeru co świadczy o heterogeniczności energetycznej badanych układów adsorpcyjnych. Dodatkowo można zaobserwować nieznaczny wzrost wartości parametru n wraz ze wzrostem ilości atomów azotu w badanych materiałach co świadczy o wzroście homogeniczności energetycznej towarzyszącej wzrostowi zawartości azotu w próbkach. Badania desorpcji Wysokie pojemności adsorpcyjne badanych materiałów w stosunku do jonów Pd(II) stwarzają potencjalną możliwość rozdzielania i wzbogacania palladu w procedurach analitycznych z zastosowaniem SBA-15. Z drugiej strony, ilościowa desorpcja palladu jest istotna w odniesieniu do możliwości ponownego użycia sorbentów i zastosowania ich w procesach odzyskiwania palladu. Zbadano możliwość desorpcji palladu z powierzchni modyfikowanego SBA-15 przy użyciu roztworów HCl, HNO 3 oraz kwaśnego roztworu tiomocznika o różnych stężeniach. Kwas chlorowodorowy i tiomocznik zostały wybrane jako substancje desorbujące ze względu na fakt, iż jony chlorkowe oraz tiomocznik tworzą trwałe kompleksy z palladem. Utworzenie takich kompleksów prowadzi do rozpadu wiązań między jonami palladu a centrami adsorpcyjnymi na powierzchni sorbentu. Z drugiej strony kwas azotowy(v), jako środek utleniający, może powodować uwalnianie metalu poprzez utlenianie grup funkcyjnych sorbentu odpowiedzialnych za wiązanie palladu. Z przedstawionych na rysunku 6 zależności wynika, że w przypadku zastosowania do desorpcji 14 mol/l kwasu azotowego(v) nie uzyskuje się ilościowej desorpcji. W przypadku próbek L3 i L4 desorpcja wynosi zaledwie 27 i 42 %. Desorpcję w granicach 70-80% uzyskuje się dla SBA-15 modyfikowanego APTS. Użycie 10mol/L kwasu chlorowodorowego pozwala na uzyskanie desorpcji rzędu 80% dla SBA-15 modyfikowanego ATES i 90% dla materiałów zsyntezowanych z TEOS i TMPD (rysunek 7.). Jednakże jak pozuje rysunek 8 dopiero zastosowanie 0,7 mol/l roztworu tiomocznika w środowisku 1 M HCl prowadzi do ilościowej desorpcji palladu z powierzchni badanych sorbentów.
11 % desorpcji % desorpcji % desorpcji 100 L1 L2 L3 L4 100 L1 L2 L3 L c HNO 3 [mol/l] c HCl [mol/l] Rys.6. Desorpcja palladu z L1-L4 w funkcji stężenia HNO 3. Rys.7. Desorpcja palladu z L1-L4 w funkcji stężenia HCl. 100 L1 L2 L3 L ,2 0,4 0,6 0,8 1 c tiomocznik [mol/l] Rys.7. Desorpcja palladu z L1-L4 w funkcji stężenia tiomocznika. Wnioski: Uzyskane sorbenty cechują się bardzo dobrze rozwiniętą strukturą porowatą, ich powierzchnia właściwa zawiera się w przedziale m 2 /g. Wysokie pojemności adsorpcyjne względem jonów Pd(II) dochodzące do 66 mg/g oraz szybka kinetyka adsorpcji dają możliwość praktycznej aplikacji sorbentów w dynamicznych i statycznych układach wzbogacania metalu. Zastosowanie roztworu tiomocznika zapewnia ilościową desorpcję palladu z modyfikowanych SBA-15 co gwarantuje wydajną regenerację i wielokrotne wykorzystanie sorbentu. Literatura: [1] G. Ferey, Chem. Soc. Rev. 37 (2008) 191. [2] M.M. Collinsona, Rev. Anal. Chem. 29 (1999) 289.
12 [3] I.M. El-Nahhal, N.M. El-Ashgar, J. Organomet. Chem. 692 (2007) [4] M. Hartmann, Chem, Mater. 17 (2005) [5] L. Bencs, K. Ravindra, R. van Grieken, Spectrochim. Acta B 58 (2003) [6] M. Jaroniec, Adv. Colloid Interface Sci. 18 (1983) 149.
2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów
BADANIA PROCESU SORPCJI JONÓW ZŁOTA(III), PLATYNY(IV) I PALLADU(II) Z ROZTWORÓW CHLORKOWYCH ORAZ MIESZANINY JONÓW NA SORBENCIE DOWEX OPTIPORE L493 IMPREGNOWANYM CYANEXEM 31 Grzegorz Wójcik, Zbigniew Hubicki,
Bardziej szczegółowoPL 198188 B1. Instytut Chemii Przemysłowej im.prof.ignacego Mościckiego,Warszawa,PL 03.04.2006 BUP 07/06
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198188 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 370289 (51) Int.Cl. C01B 33/00 (2006.01) C01B 33/18 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
Bardziej szczegółowoLaboratorium Podstaw Biofizyki
CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zbadanie procesu adsorpcji barwnika z roztworu oraz wyznaczenie równania izotermy Freundlicha. ZAKRES WYMAGANYCH WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI: widmo absorpcyjne, prawo Lamberta-Beera,
Bardziej szczegółowoHETEROGENICZNOŚĆ STRUKTURALNA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI ADSORPCYJNE ADSORBENTÓW NATURALNYCH
Uniwersytet Mikołaja Kopernika Monografie Wydziału Chemii MYROSLAV SPRYNSKYY HETEROGENICZNOŚĆ STRUKTURALNA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI ADSORPCYJNE ADSORBENTÓW NATURALNYCH (KLINOPTYLOLIT, MORDENIT, DIATOMIT, TALK,
Bardziej szczegółowoAdsorpcja błękitu metylenowego na węglu aktywnym w obecności acetonu
Adsorpcja błękitu metylenowego na węglu aktywnym w obecności acetonu Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zbadanie procesu adsorpcji barwnika z roztworu, wyznaczenie równania izotermy Freundlicha oraz wpływu
Bardziej szczegółowoKATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI
6 KATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z zagadnieniami katalizy homogenicznej i wykorzystanie reakcji tego typu do oznaczania śladowych ilości jonów Cu 2+. Zakres obowiązującego
Bardziej szczegółowoAdsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych
Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych mgr Ewelina Ślęzak Opiekun pomocniczy: dr Joanna Poluszyńska Opiekun: prof. dr hab. inż. Piotr Wieczorek
Bardziej szczegółowoADSORPCJA PARACETAMOLU NA WĘGLU AKTYWNYM
ADSORPCJA PARACETAMOLU NA WĘGLU AKTYWNYM CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest analiza procesu adsorpcji paracetamolu na węglu aktywnym. Zadanie praktyczne polega na spektrofotometrycznym oznaczeniu stężenia
Bardziej szczegółowoMETODY PRZYGOTOWANIA PRÓBEK DO POMIARU STOSUNKÓW IZOTOPOWYCH PIERWIASTKÓW LEKKICH. Spektrometry IRMS akceptują tylko próbki w postaci gazowej!
METODY PRZYGOTOWANIA PRÓBEK DO POMIARU STOSUNKÓW IZOTOPOWYCH PIERWIASTKÓW LEKKICH Spektrometry IRMS akceptują tylko próbki w postaci gazowej! Stąd konieczność opracowania metod przeprowadzania próbek innych
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoCHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne
CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [
Bardziej szczegółowoTEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedry Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie chlorków metodą spektrofotometryczną z tiocyjanianem rtęci(ii)
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. 137 Cs oraz
STRESZCZENIE Celem pracy była synteza szkieł krzemionkowych metodą zol-żel i ocena możliwości ich zastosowania w procesie witryfikacji (zeszklenia) odpadów promieniotwórczych. Szkła krzemionkowe dotowano
Bardziej szczegółowoRzeszów, 16 kwietnia, 2018 r. RECENZJA
Rzeszów, 16 kwietnia, 2018 r. RECENZJA rozprawy doktorskiej mgr inż. Agaty PRZEWŁOCKIEJ pt.: Biosorpcjne usuwanie mieszaniny jonów Ni(II), Pb(II) oraz Zn(II) z roztworu wodnego przy zastosowaniu złoża
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 OZNACZANIE CHLORKÓW METODĄ SPEKTROFOTOMETRYCZNĄ Z TIOCYJANIANEM RTĘCI(II)
Bardziej szczegółowoZagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych
Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych 1. Równanie kinetyczne, szybkość reakcji, rząd i cząsteczkowość reakcji. Zmiana szybkości reakcji na skutek zmiany
Bardziej szczegółowoMateriały polimerowe laboratorium
Materiały polimerowe laboratorium Wydział Chemiczny, Studia Stacjonarne II stopnia (magisterskie), rok 1, semestr 2 kierunek: INŻYNIERIA CHEMICZNA I PROCESOWA specjalność: Inżynieria procesów chemicznych
Bardziej szczegółowoInżynieria Środowiska
ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII CHEMICZNEJ Ćwiczenia laboratoryjne CHEMIA I TECHNOLOGIA MATERIAŁÓW BARWNYCH USUWANIE BARWNIKÓW ZE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁU TEKSTYLNEGO Z WYKORZYSTANIEM
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowoKATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ
Dorota Warmińska, Maciej Śmiechowski Katedra Chemii Fizycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ Wstęp teoretyczny Kataliza homo- i heterogeniczna Zwiększenie
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z KATALIZY HOMOGENICZNEJ I HETEROGENICZNEJ WYZNACZANIE STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI UTLENIANIA POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW WYZNACZANIE STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI UTLENIANIA JONÓW TIOSIARCZANOWYCH Miejsce ćwiczenia: Zakład Chemii Fizycznej, sala
Bardziej szczegółowo3. Badanie kinetyki enzymów
3. Badanie kinetyki enzymów Przy stałym stężeniu enzymu, a przy zmieniającym się początkowym stężeniu substratu, zmiany szybkości reakcji katalizy, wyrażonej jako liczba moli substratu przetworzonego w
Bardziej szczegółowoSpektroskopia molekularna. Ćwiczenie nr 1. Widma absorpcyjne błękitu tymolowego
Spektroskopia molekularna Ćwiczenie nr 1 Widma absorpcyjne błękitu tymolowego Doświadczenie to ma na celu zaznajomienie uczestników ćwiczeń ze sposobem wykonywania pomiarów metodą spektrofotometryczną
Bardziej szczegółowoĆwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ
Wprowadzenie Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ opracowanie: Barbara Stypuła Celem ćwiczenia jest poznanie roli katalizatora w procesach chemicznych oraz prostego sposobu wyznaczenia wpływu
Bardziej szczegółowoXXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2015/2016
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 21 maja 2016 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. Projekt zrealizowany w ramach Mazowieckiego programu stypendialnego dla uczniów szczególnie uzdolnionych
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD
OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH WPROWADZENIE Właściwości chemiczne wód występujących w przyrodzie odznaczają się dużym zróżnicowaniem. Zależą one między innymi od budowy geologicznej
Bardziej szczegółowoRecenzja. Rozprawy doktorskiej mgr Marzeny Czubaszek pt. Adsorpcja barwinków z roztworów wodnych na nanoporowatych węglach
dr hab. inż. Joanna Lach prof. PCz. Instytut Inżynierii Środowiska Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska Częstochowa, 22.01.2019r. Recenzja Rozprawy doktorskiej mgr Marzeny
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH
8 RÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH CEL ĆWICZENIA Wyznaczenie gramorównoważników chemicznych w procesach redoks na przykładzie KMnO 4 w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym z zastosowaniem
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 2 WSPÓŁOZNACZANIE WODOROTLENKU I WĘGLANÓW METODĄ WARDERA. DZIAŁ: Alkacymetria
ĆWICZENIE 2 WSPÓŁOZNACZANIE WODOROTLENKU I WĘGLANÓW METODĄ WARDERA DZIAŁ: Alkacymetria ZAGADNIENIA Prawo zachowania masy i prawo działania mas. Stała równowagi reakcji. Stała dysocjacji, stopień dysocjacji
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CHEMIA
WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CHEMIA Informacje dla ucznia 1. Na stronie tytułowej arkusza w wyznaczonym miejscu wpisz swój kod ustalony
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE
Ćwiczenie 9 semestr 2 HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE Obowiązujące zagadnienia: Hydroliza soli-anionowa, kationowa, teoria jonowa Arrheniusa, moc kwasów i zasad, równania hydrolizy soli, hydroliza wieloetapowa,
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE
OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE WPROWADZENIE Przyswajalność pierwiastków przez rośliny zależy od procesów zachodzących między fazą stałą i ciekłą gleby oraz korzeniami roślin. Pod względem stopnia
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 listopada 2002 r. w sprawie metodyk referencyjnych badania stopnia biodegradacji substancji powierzchniowoczynnych zawartych w produktach, których stosowanie
Bardziej szczegółowoOznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego
Oznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego Oznaczanie dwóch kationów obok siebie metodą miareczkowania spektrofotometrycznego (bez maskowania) jest możliwe, gdy spełnione są
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 8 Wyznaczanie stałej szybkości reakcji utleniania jonów tiosiarczanowych
CHEMI FIZYCZN Ćwiczenie 8 Wyznaczanie stałej szybkości reakcji utleniania jonów tiosiarczanowych W ćwiczeniu przeprowadzana jest reakcja utleniania jonów tiosiarczanowych za pomocą jonów żelaza(iii). Przebieg
Bardziej szczegółowoDr hab. inż. Jacek Grams, prof. PŁ. Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Wydział Chemiczny Politechniki Łódzkiej Łódź, ul.
Dr hab. inż. Jacek Grams, prof. PŁ Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Wydział Chemiczny Politechniki Łódzkiej 90-924 Łódź, ul. Żeromskiego 116 Łódź, dnia 25 lipca 2018 r. RECENZJA rozprawy doktorskiej
Bardziej szczegółowoZADANIA Z KONKURSU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ (RÓWNOWAGI W ROZTWORZE) Opracował: Kuba Skrzeczkowski (Liceum Akademickie w ZS UMK w Toruniu)
ZADANIA Z KONKURSU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ (RÓWNOWAGI W ROZTWORZE) Opracował: Kuba Skrzeczkowski (Liceum Akademickie w ZS UMK w Toruniu) Za poprawne rozwiązanie zestawu można uzyskać 528 punktów. Zadanie
Bardziej szczegółowoKINETYKA INWERSJI SACHAROZY
Dorota Warmińska, Maciej Śmiechowski Katedra Chemii Fizycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska KINETYKA INWERSJI SACHAROZY Wstęp teoretyczny Kataliza kwasowo-zasadowa Kataliza kwasowo-zasadowa
Bardziej szczegółowoXV Wojewódzki Konkurs z Chemii
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018
Bardziej szczegółoworelacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
Bardziej szczegółowoVI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014
VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA
ĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA 1. Oznaczanie słabych kwasów w sokach i syropach owocowych metodą miareczkowania konduktometrycznego Celem ćwiczenia jest ilościowe oznaczenie zawartości słabych kwasów w sokach
Bardziej szczegółowoTematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.
Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.
Bardziej szczegółowoimię i nazwisko, nazwa szkoły, miejscowość Zadania I etapu Konkursu Chemicznego Trzech Wydziałów PŁ V edycja
Zadanie 1 (2 pkt.) Zmieszano 80 cm 3 roztworu CH3COOH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm 3 oraz 70 cm 3 roztworu CH3COOK o stężeniu 0,5 mol/dm 3. Obliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph
Bardziej szczegółowoKinetyka chemiczna jest działem fizykochemii zajmującym się szybkością i mechanizmem reakcji chemicznych w różnych warunkach. a RT.
Ćwiczenie 12, 13. Kinetyka chemiczna. Kinetyka chemiczna jest działem fizykochemii zajmującym się szybkością i mechanizmem reakcji chemicznych w różnych warunkach. Szybkość reakcji chemicznej jest związana
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 2. Usuwanie chromu (VI) z zastosowaniem wymieniaczy jonowych
ĆWICZENIE 2 Usuwanie chromu (VI) z zastosowaniem wymieniaczy jonowych Część doświadczalna 1. Metody jonowymienne Do usuwania chromu (VI) można stosować między innymi wymieniacze jonowe. W wyniku przepuszczania
Bardziej szczegółowoRecykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu)
Laboratorium: Powstawanie i utylizacja zanieczyszczeń i odpadów Makrokierunek Zarządzanie Środowiskiem INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA 24 Recykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu) 1 I. Cel ćwiczenia
Bardziej szczegółowoMiędzyszkolny konkurs chemiczny KWAS Etap I szkolny
Warszawa 10 marca 2008r. Międzyszkolny konkurs chemiczny KWAS Etap I szkolny Kod ucznia: Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Maksymalna ilość 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Liczba uzyskana
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób separacji platyny, złota i palladu z roztworów wodnych zawierających jony chlorkowe
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 228374 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 401391 (51) Int.Cl. C22B 11/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 29.10.2012
Bardziej szczegółowoVII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015
II Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015 ETAP I 12.11.2014 r. Godz. 10.00-12.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Który z podanych zestawów zawiera wyłącznie
Bardziej szczegółowoCEL ĆWICZENIA: Zapoznanie się z przykładową procedurą odsalania oczyszczanych preparatów enzymatycznych w procesie klasycznej filtracji żelowej.
LABORATORIUM 3 Filtracja żelowa preparatu oksydazy polifenolowej (PPO) oczyszczanego w procesie wysalania siarczanem amonu z wykorzystaniem złoża Sephadex G-50 CEL ĆWICZENIA: Zapoznanie się z przykładową
Bardziej szczegółowoTemat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph
Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp Mianem rozpuszczalności określamy maksymalną ilość danej substancji (w gramach lub molach), jaką w danej temperaturze można rozpuścić w określonej
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Ćwiczenie Temat: Podstawowe reakcje nieorganiczne. Obliczenia stechiometryczne.
PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA Literatura zalecana 1. P. Szlachcic, J. Szymońska, B. Jarosz, E. Drozdek, O. Michalski, A. Wisła-Świder, Chemia I: Skrypt do
Bardziej szczegółowoEFEKT SOLNY BRÖNSTEDA
EFEKT SLNY RÖNSTED Pojęcie eektu solnego zostało wprowadzone przez rönsteda w celu wytłumaczenia wpływu obojętnego elektrolitu na szybkość reakcji zachodzących między jonami. Założył on, że reakcja pomiędzy
Bardziej szczegółowoOpracował dr inż. Tadeusz Janiak
Opracował dr inż. Tadeusz Janiak 1 Uwagi dla wykonujących ilościowe oznaczanie metodami spektrofotometrycznymi 3. 3.1. Ilościowe oznaczanie w metodach spektrofotometrycznych Ilościowe określenie zawartości
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGI REAKCJI KOMPLEKSOWANIA
POLITECHNIK POZNŃSK ZKŁD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENI PRCOWNI CHEMII FIZYCZNEJ RÓWNOWGI REKCJI KOMPLEKSOWNI WSTĘP Ważną grupę reakcji chemicznych wykorzystywanych w chemii fizycznej i analitycznej stanowią
Bardziej szczegółowoZjawiska powierzchniowe
Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja Model Langmuira Model BET 1 Zjawiska powierzchniowe Adsorpcja Proces gromadzenia się substancji z wnętrza fazy na granicy międzyfazowej; Wynika z tego, że w obszarze powierzchniowym
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM ANALITYCZNEJ MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ (L - 2)
LABORATORIUM ANALITYCZNEJ MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ (L - 2) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007
Bardziej szczegółowo1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Bardziej szczegółowo... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Aspirynę czyli kwas acetylosalicylowy można otrzymać w reakcji kwasu salicylowego z bezwodnikiem kwasu etanowego (octowego). a. Zapisz równanie reakcji, o której mowa w informacji wstępnej
Bardziej szczegółowoPROCESY JEDNOSTKOWE W TECHNOLOGIACH ŚRODOWISKOWYCH WYMIANA JONOWA
KIiChŚ PROCESY JEDNOSTKOWE W TECHNOLOGIACH ŚRODOWISKOWYCH Ćwiczenie nr 2 WYMIANA JONOWA Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest określenie roboczej zdolności wymiennej jonitu na podstawie eksperymentalnie wyznaczonej
Bardziej szczegółowoPANEL SPECJALIZACYJNY Kataliza przemysłowa i adsorbenty oferowany przez Zakład Technologii Chemicznej
PANEL SPECJALIZACYJNY Kataliza przemysłowa i adsorbenty oferowany przez Zakład Technologii Chemicznej Zespół Technologii rganicznej Zespół Chemicznych Technologii Środowiskowych Kontakt: dr hab. Piotr
Bardziej szczegółowoAnaliza miareczkowa. Alkalimetryczne oznaczenie kwasu siarkowego (VI) H 2 SO 4 mianowanym roztworem wodorotlenku sodu NaOH
ĆWICZENIE 8 Analiza miareczkowa. Alkalimetryczne oznaczenie kwasu siarkowego (VI) H 2 SO 4 mianowanym roztworem wodorotlenku sodu NaOH 1. Zakres materiału Pojęcia: miareczkowanie alkacymetryczne, krzywa
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE 2. Data:... Kierunek studiów i nr grupy...
SPRAWOZDANIE 2 Imię i nazwisko:... Data:.... Kierunek studiów i nr grupy..... Doświadczenie 1.1. Wskaźniki ph stosowane w laboratorium chemicznym. Zanotować obserwowane barwy roztworów w obecności badanych
Bardziej szczegółowoModuł: Chemia. Fundamenty. Liczba godzin. Nr rozdziału Tytuł. Temat lekcji. Rozdział 1. Przewodnik po chemii (12 godzin)
Rozkład materiału z chemii w klasie II LO zakres rozszerzony Chemia. Fundamenty. Krzysztof Pazdro, wyd. Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro Sp. z o.o.. nr dopuszczenia 565//0 Chemia. i związki nieorganiczne.
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI
Kuratorium Oświaty w Lublinie.. Imię i nazwisko ucznia Pełna nazwa szkoły Liczba punktów ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI Instrukcja dla ucznia
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9
Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.
Bardziej szczegółowoZad: 5 Oblicz stężenie niezdysocjowanego kwasu octowego w wodnym roztworze o stężeniu 0,1 mol/dm 3, jeśli ph tego roztworu wynosi 3.
Zad: 1 Oblicz wartość ph dla 0,001 molowego roztworu HCl Zad: 2 Oblicz stężenie jonów wodorowych jeżeli wartość ph wynosi 5 Zad: 3 Oblicz stężenie jonów wodorotlenkowych w 0,05 molowym roztworze H 2 SO
Bardziej szczegółowoLaboratorium 5. Wpływ temperatury na aktywność enzymów. Inaktywacja termiczna
Laboratorium 5 Wpływ temperatury na aktywność enzymów. Inaktywacja termiczna Prowadzący: dr inż. Karolina Labus 1. CZĘŚĆ TEORETYCZNA Szybkość reakcji enzymatycznej zależy przede wszystkim od stężenia substratu
Bardziej szczegółowoMetody Badań Składu Chemicznego
Metody Badań Składu Chemicznego Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Kierunek: Inżynieria Materiałowa (NIESTACJONARNE) Ćwiczenie 5: Pomiary SEM ogniwa - miareczkowanie potencjometryczne. Pomiary
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 5
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 5 Kompleksometryczne oznaczanie twardości wody w próbce rzeczywistej oraz mleczanu wapnia w preparacie farmaceutycznym Ćwiczenie
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O
Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,
Bardziej szczegółowoAnaliza środowiskowa, żywności i leków CHC l
Analiza środowiskowa, żywności i leków CHC 0307 l Ćwiczenie : Analiza próbek pochodzenia roślinnego - metale; analiza statystyczna Dobra Praktyka Laboratoryjna w analizie śladowej Oznaczanie całkowitych
Bardziej szczegółowoABSORPCYJNE OCZYSZCZANIE GAZÓW ODLOTOWYCH Z TLENKÓW AZOTU Instrukcja wykonania ćwiczenia 23
ABSORPCYJNE OCZYSZCZANIE GAZÓW ODLOTOWYCH Z TLENKÓW AZOTU Instrukcja wykonania ćwiczenia 23 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą absorpcyjnego usuwania tlenków azotu z gazów odlotowych.
Bardziej szczegółowodata ĆWICZENIE 7 DYSTRYBUCJA TKANKOWA AMIDOHYDROLAZ
Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 7 DYSTRYBUCJA TKANKOWA AMIDOHYDROLAZ Amidohydrolazy (E.C.3.5.1 oraz E.C.3.5.2) są enzymami z grupy hydrolaz o szerokim powinowactwie
Bardziej szczegółowoPROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA
PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA Ćwiczenie 1 (Karta pracy - 1a, 1b, 1c, 1d, 1e) 1. Organizacja ćwiczeń. Regulamin pracowni chemicznej i przepisy BHP (Literatura
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wyznaczanie stałej szybkości i rzędu reakcji metodą graficzną. opiekun mgr K.
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wyznaczanie stałej szybkości i rzędu reakcji metodą graficzną opiekun mgr K. Łudzik ćwiczenie nr 27 Zakres zagadnień obowiązujących do ćwiczenia 1. Zastosowanie
Bardziej szczegółowoOFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ
OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ Badania kinetyki utleniania wybranych grup związków organicznych podczas procesów oczyszczania
Bardziej szczegółowoZADANIE 164. Na podstawie opisanych powyżej doświadczeń określ charakter chemiczny tlenków: magnezu i glinu. Uzasadnij słownie odpowiedź.
Informacja do zadań: 163. 166. Przeprowadzono doświadczenia opisane poniższymi schematami: ZADANIE 163. Podaj, w których probówkach (1. 6.) zaszły reakcje chemiczne. ZADANIE 164. Na podstawie opisanych
Bardziej szczegółowoanalogicznie: P g, K g, N g i Mg g.
Zadanie 1 Obliczamy zawartość poszczególnych składników w 10 m 3 koncentratu: Ca: 46 g Ca - 1 dm 3 roztworu x g Ca - 10000 dm 3 roztworu x = 460000 g Ca analogicznie: P 170000 g, K 10000 g, N 110000 g
Bardziej szczegółowoTechniki atomowej spektroskopii absorpcyjnej (AAS) i możliwości ich zastosowania do analizy próbek środowiskowych i geologicznych
Zn Fe Cu Techniki atomowej spektroskopii absorpcyjnej (AAS) i możliwości ich zastosowania do analizy próbek środowiskowych i geologicznych Dr Artur Michalik Artur.Michalik@ujk.edu.pl Podstawy teoretyczne,
Bardziej szczegółowoXI Ogólnopolski Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2018/2019. ETAP I r. Godz Zadanie 1 (10 pkt)
XI Ogólnopolski Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2018/2019 ETAP I 9.11.2018 r. Godz. 10.00-12.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. KOPKCh 27 Zadanie 1 (10 pkt) 1. W atomie glinu ( 1Al)
Bardziej szczegółowo1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym
1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 2. W pewnej chwili szybkość powstawania produktu C w reakcji: 2A + B 4C wynosiła 6 [mol/dm
Bardziej szczegółowoUwagi wstępne. Prof. dr hab. Ryszard Dobrowolski Zakład Chemii Analitycznej i Analizy Instrumentalnej
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Wydział Chemii, Plac Marii Curie-Skłodowskiej 3 20-031 Lublin Tel. +48 81 537 5704 Fax: +48 81 533-33-48 e-mail: rdobrow@poczta.umcs.lublin.pl Prof. dr hab. Ryszard
Bardziej szczegółowoReakcje utleniania i redukcji Reakcje metali z wodorotlenkiem sodu (6 mol/dm 3 )
Imię i nazwisko.. data.. Reakcje utleniania i redukcji 7.1 Reaktywność metali 7.1.1 Reakcje metali z wodą Lp Metal Warunki oczyszczania metalu Warunki reakcji Obserwacje 7.1.2 Reakcje metali z wodorotlenkiem
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Wykonywanie badań analitycznych Oznaczenie kwalifikacji: A.60 Numer zadania: 02
Bardziej szczegółowoKINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY
Ćwiczenie nr 2 KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY I. Kinetyka hydrolizy sacharozy reakcja chemiczna Zasada: Sacharoza w środowisku kwaśnym ulega hydrolizie z wytworzeniem -D-glukozy i -D-fruktozy. Jest to reakcja
Bardziej szczegółowoWarszawa, Prof. dr hab. inż. Zygfryd Witkiewicz Instytut Chemii WAT
Warszawa, 2014-05-25 Prof. dr hab. inż. Zygfryd Witkiewicz Instytut Chemii WAT Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Elżbiety Dobrzyńskiej, pt. Łączone techniki chromatograficzne w modelowaniu sorpcji wybranych
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA PODSTAW BIOFIZYKI
PRACOWNIA PODSTAW BIOFIZYKI Ćwiczenia laboratoryjne dla studentów III roku kierunku Zastosowania fizyki w biologii i medycynie Biofizyka molekularna Badanie wygaszania fluorescencji SPQ przez jony chloru
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru ćwiczenie nr 25 opracowała dr B. Nowicka, aktualizacja D. Waliszewski Zakres zagadnień obowiązujących do
Bardziej szczegółowoZa poprawną metodę Za poprawne obliczenia wraz z podaniem zmiany ph
Zadanie 1 ( pkt.) Zmieszano 80 cm roztworu CHCH o stężeniu 5% wag. i gęstości 1,006 g/cm oraz 70 cm roztworu CHCK o stężeniu 0,5 mol/dm. bliczyć ph powstałego roztworu. Jak zmieni się ph roztworu po wprowadzeniu
Bardziej szczegółowo1 Kinetyka reakcji chemicznych
Podstawy obliczeń chemicznych 1 1 Kinetyka reakcji chemicznych Szybkość reakcji chemicznej definiuje się jako ubytek stężenia substratu lub wzrost stężenia produktu w jednostce czasu. ν = c [ ] 2 c 1 mol
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 24 stycznia 2018 r. zawody II stopnia (rejonowe)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 24 stycznia 2018 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu
Bardziej szczegółowoEfekty interferencyjne w atomowej spektrometrii absorpcyjnej
Uniwersytet w Białymstoku Wydział Biologiczno-Chemiczny Efekty interferencyjne w atomowej spektrometrii absorpcyjnej Beata Godlewska-Żyłkiewicz Elżbieta Zambrzycka Ślesin 26-28.IX.2014 Jak oznaczyć zawartość
Bardziej szczegółowoODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA ODPADAMI STUDIA STACJONARNE
PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR ZIMOWY) ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA ODPADAMI STUDIA STACJONARNE Ćwiczenie 1 (Karty pracy laboratoryjnej: 1a, 1b, 1d, 1e) 1. Organizacja ćwiczeń.
Bardziej szczegółowo