OCENA SKUTECZNOŒCI REHABILITACJI PACJENTÓW PO UDARZE MÓZGU. 1

Transkrypt

1 Agnieszka Korkosz* Katarzyna So³oducha OCENA SKUTECZNOŒCI REHABILITACJI PACJENTÓW PO UDARZE MÓZGU. 1 Wstêp. W Polsce zachorowalnoœæ na udary mózgowe wynosi ok osób rocznie. W ci¹gu czterech pierwszych tygodni umiera co czwarty chory, a jedna trzecia, która prze yje pierwszy miesi¹c choroby, jest niepe³nosprawna i wymaga opieki. St¹d te udary mózgu s¹ czêstym i trudnym problemem terapeutycznym. W celu obiektywnej oceny stanu funkcjonalnego pacjentów po przebytym udarze mózgu stosowane s¹ skale: Barthel, Brunnstrom, Orgogzo, Repty. Cel pracy Ocena postêpu rehabilitacji pacjentów z niedow³adem po³owiczym po przebytym udarze mózgu. Materia³ i metoda Badaniem objêto 21 chorych, po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu z nastêpowym niedow³adem po³owiczym, usprawnianych w Oddziale Rehabilitacji SP Szpitala Wojewódzkiego im. Papie a Jana Paw³a II w Zamoœciu, w latach Przyjêcia na oddzia³ odby³y siê w okresie od 1 do 7 miesiêcy po wyst¹pieniu epizodu udaru mózgowego. Grupê badan¹ stanowili chorzy hospitalizowani w tym okresie co najmniej trzykrotnie. Œredni czas pobytu pacjentów na oddziale wyniós³ 3 tygodnie. W trakcie pobytu chorzy realizowali indywidualne programy usprawniania. Pacjenci zostali poddani rehabilitacji, która obejmowa³a: Profilaktykê powik³añ p³ucnych, przeciwodle ynow¹ oraz przeciwprzykurczow¹ Opiekê urologiczn¹. Kinezyterapiê: æwiczenia bierne, czynno-bierne, wspomagane, æwiczenia samowspomagane, æwiczenia w podwieszeniu czynne wolne, czynne z oporem, æwiczenia redresyjne, æwiczenia czynnoœci dnia codziennego, specjalistyczne techniki usprawniania. * Studentki I roku fizjoterapii, Studenckie Ko³o Naukowe Fizjoterapii. Opiekun dr Krzysztof Mataczyñski. 1 Referat wyg³oszony na V Miêdzynarodowym Kongresie Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji w Rzeszowie, nagrodzony II nagrod¹ w sesji studenckiej. 78

2 Etapow¹ pionizacjê. Naukê chodu. Fizykoterapiê. Masa. Zajêcia z logoped¹ i psychologiem. Dobór i naukê pos³ugiwania siê niezbêdnym zaopatrzeniem ortopedycznym. Do oceny postêpu usprawniania pacjentów zastosowano skalê Barthel 2. Skala Barthel jest u ywana do oceny sprawnoœci w zakresie wykonywania czynnoœci dnia codziennego. Pacjent mo e uzyskaæ od 0 do 100 punktów. Uzyskanie stu punktów jest równoznaczne z mo liwoœci¹ podjêcia poprzedniej pracy w pe³nym zakresie. Tablica 1. Ocena punktowa czynnoœci w skali Barthel Dodatkowo autorzy podzielili skalê Barthel na trzy czêœci, poddaj¹c analizie progresjê zmian w zakresie: czynnoœci samoobs³ugowych, zdolnoœci lokomocyjnych oraz kontroli czynnoœci fizjologicznych. 2 Rehabilitacja medyczna pod red. Kazimiery Milanowskiej i Wiktora Degi, wyd. IV, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 451, tabelka

3 Tablica 2. Analiza progresji zmian z wykorzystaniem skali Barthel. W zakresie czynnoœci samoobs³ugowych oraz zdolnoœci lokomocyjnych chorzy mogli uzyskaæ maksymalnie po 40 punktów, za pe³n¹ kontrolê czynnoœci fizjologicznych. maksymalnie 20 punktów Wyniki badania Tablica 3. Zestawienie dynamiki zmian w zakresie czynnoœci: samoobs³ugowych, lokomocyjnych, fizjologicznych. 80

4 Podczas pierwszego badania chorzy w zakresie samoobs³ugi uzyskali œrednio 10,2 pkt., w czasie ostatniego 34,5 pkt. na 40 mo liwych. W zakresie funkcji lokomocyjnych liczba uzyskanych punktów wzros³a z 13,1 pkt. (1-2 miesi¹ce po udarze mózgu) do 32,8 pkt. (5-7 miesiêcy po epizodzie udarowym), na 40 mo liwych. Kontrola nad czynnoœciami fizjologicznymi wg skali Barthel uleg³a zmianie z 13,6 pkt. na 19 pkt. (na 20 mo liwych). Tablica 4. Postêp rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu (podane wg skali Barthel oraz w procentach.) Po trzeciej hospitalizacji funkcje samoobs³ugowe uleg³y poprawie œrednio o 24,3 pkt. (60,7%), funkcje lokomocyjne o 19,7 pkt. (49,3%), kontrola czynnoœci fizjologicznych o 5,7 pkt. (27%). Uzyskanie 100% wyniku oznacza pe³n¹ niezale noœæ pacjenta w wykonywaniu danej funkcji. Rys. 1. Procentowe porównanie dynamiki zmian w zakresie czynnoœci samoobs³ugowych, lokomocyjnych i fizjologicznych. 81

5 W ca³ej badanej grupie zaobserwowano znacz¹cy postêp rehabilitacji. Funkcje samoobs³ugowe oraz lokomocyjne powraca³y równomiernie, stopniowo w badanych okresach czasu. Najszybszy powrót funkcji w zakresie czynnoœci fizjologicznych zaobserwowano ju w pocz¹tkowym okresie rehabilitacji. Wnioski: 1. U wszystkich pacjentów zauwa ono znaczn¹ poprawê w zakresie czynnoœci samoobs³ugowych, lokomocji oraz kontroli czynnoœci fizjologicznych. 2. Warunkiem powodzenia w usprawnianiu pacjentów po udarze mózgu jest stosowanie siê do nieprzemijaj¹cych zasad polskiej szko³y rehabilitacji, któr¹ cechuje: - wczesnoœæ - kompleksowoœæ - powszechnoœæ - ci¹g³oœæ 3. Zastosowanie wskaÿnika Barthel pomaga w obiektywizacji oceny chorych po udarach mózgu oraz jest drogowskazem do dalszych dzia³añ terapeutycznych. 82