Subiektywna ocena wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa

Transkrypt

1 ROZDZIAŁ XIV DOBROSTAN A STAN ZDROWIA Katedra i Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego UM w Lublinie Chair and Department of Neurological Nursing Medical University of Lublin ELŻBIETA PRZYCHODZKA, KRZYSZTOF TUROWSKI, REGINA LORENCOWICZ, JÓZEF JASIK, JOLANTA CELEJ-SZUSTER Subiektywna ocena wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa Subjective evaluation of some chosen aspects of satisfaction of patients hospitalized for spine dysfunction Słowa klucze: satysfakcja pacjenta, jakość opieki Key words: patient satisfaction, quality of care Schorzenia kręgosłupa są coraz częstszym problemem klinicznym [6, 7, 17]. Procesy chorobowe toczące się w kręgosłupie, bez względu na ich etiologię mogą przechodzić na tkankę nerwową, powodując jej dysfunkcję. Dominującym objawem jest ból, zlokalizowany w różnych częściach kręgosłupa, najczęściej w okolicy karku i części lędźwiowo-krzyżowej. Do najczęstszych zespołów bólowych kręgosłupa leczonych operacyjnie zaliczamy dyskopatię lędźwiowo-krzyżową oraz szyjną [ 6, 7]. W odróżnieniu. od schorzeń. ośrodkowego układu nerwowego, dysfunkcje kręgosłupa nie powodują tak dużych deficytów.neurologicznych, lecz ze względu na nawrotowy charakter i dolegliwości bólowe w. znacznym stopniu wpływają na pogorszenie jakości życia. Choroba dotyczy najczęściej osób, którzy są aktywni zawodowo i istnieje ryzyko utraty pracy ze względu na znaczną absencję chorobową co prowadzi do pogorszenia statusu ekonomicznego. Zespoły bólowe kręgosłupa są schorzeniami, powodującymi ograniczanie wydolności pacjenta w zakresie funkcjonowania w życiu rodzinnym, zawodowym i społecznym [6, 7]. Zminimalizowanie lub zlikwidowanie dysfunkcji, przywrócenie sprawności chorym możliwe jest dzięki wielodyscyplinarnej opiece, gdzie zasadniczą rolę odgrywa pielęgniarka [11, 12].

2 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA Pielęgniarki mając najbliższy kontakt z pacjentem z racji specyfiki wykonywanego zawodu, odgrywają niepodważalną rolę w kształtowaniu jego zadowolenia z opieki. Dlatego zasadne jest i bardzo potrzebne badanie satysfakcji pacjenta z opieki pielęgniarskiej. Naukowo udowodniono, że odczuwana przez pacjenta satysfakcja ma znaczący wpływ na dalsze korzystanie z usług medycznych i na stan jego zdrowia [15, 26, 34,]. Wiedza, jak oceniana jest praca pielęgniarek a zarazem znajomość czynników mających wpływ na satysfakcję z opieki staje się podstawą do konstruktywnych zmian w celu poprawy jakości opieki. Literatura przedmiotu przedstawia wiele badań dotyczących satysfakcji pacjenta z opieki pielęgniarskiej. Badacze zgodnie twierdzą, iż subiektywna ocena pacjenta jest ważnym wskaźnikiem jakości opieki zdrowotnej [14, 15, 20, 24, 27,36]. Ocena ta może być rozpatrywana w kategorii satysfakcji i/lub dyssatysfakcji z opieki, jaką pacjent otrzymał w trakcie hospitalizacji. W literaturze przedmiotu ze względu na wielowymiarowość oraz mnogość czynników warunkujących osiąganie satysfakcji z opieki napotyka się trudności w jednoznacznym definiowaniu tego pojęcia [1, 14, 15]. Satysfakcja pacjenta z opieki pielęgniarskiej może być definiowana jako zgodność między tym, czego pacjent oczekuje, a tym, co otrzymuje w rzeczywistości [21]. Ponieważ jest to subiektywne odczucie zadowolenia, wynikające z osobistych doświadczeń, oczekiwań, a także z hierarchii wartości człowieka trudnoyjest sformułować właściwe kryteria oceny. Pielęgniarka natomiast jest świadczeniodawcą, określającą jakość opieki, jako zgodność świadczonej usługi z profesjonalną wiedzą i standardem opieki. Z tego powodu w niektórych przypadkach pacjent postrzega jakość opieki odmiennie niż pielęgniarka. Pacjent ocenia na podstawie własnych subiektywnych kryteriów. Należy jednakże pamiętać, że to pacjent, jego potrzeby, oczekiwania, pragnienia powinny być w centrum uwagi personelu medycznego, to pacjent jest główną postacią procesu. Ma on prawo do współdecydowania o przebiegu procesu leczenia i pielęgnowania, ma też prawo do oceny i decydowania o jakości tej opieki. Pomiary satysfakcji z opieki są uznane za konieczny i miarodajny wskaźnik jakości, wpisane są również w program operacyjny XII Narodowego Programu Zdrowia na lata Wśród zaleconych badań w tym programie znajdują się między innymi prowadzenie i rozwój badań dotyczących. opinii pacjenta [28]. Zasadniczym warunkiem osiągania i utrzymania właściwej jakości jest zarówno odpowiednie podnoszenie standardów dostosowane do potrzeb i możliwości jak również tworzenie stałego systemu zapewniania jakości [25]. Wysoką jakość usług medycznych tworzą pracownicy medyczni na wszystkich szczeblach organizacyjnych [8, 15]. W definiowaniu jakości, pomimo dużych różnorodności sformułowań, przejawiają się dwie zasadnicze koncepcje: jakość oznacza spełnienie wymagań pacjenta jego określonych lub domniemanych potrzeb oraz jakość to zgodność wyznaczonymi standardami. 168

3 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik, Jolanta Celej-Szuster Subiektywna ocena wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa Celem badań była próba subiektywnej oceny wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa leczonych operacyjnie. MATERIAŁ I METODA W badaniu posłużono się metodą sondażu diagnostycznego za pomocą anonimowego Kwestionariusza satysfakcji z pobytu w szpitalu [22] w zakresie przydatnym do oceny warunków hotelowych w jakich świadczona była opieka, atmosfery panującej w oddziale oraz pomocy uzyskiwanej od personelu pielęgniarskiego w rozwiązywaniu problemów pacjentów. Arkusz oceny obejmował pytania zamknięte, które dotyczyły różnych wymiarów opieki pielęgniarskiej. Podzielono je na 6 zakresów składających się na ocenę satysfakcji pacjenta: Warunki hotelowe oddziału, Atmosfera panująca w oddziale, Pomoc pielęgniarek w rozwiązywaniu niektórych problemów opiekuńczych, Informacje udzielane przez pielęgniarki, Postawa pielęgniarek wobec pacjentów, Możliwość realizacji potrzeb religijno-duchowych. Wykorzystując omawiane narzędzie można dokonać subiektywnej oceny satysfakcji pacjenta w zakresie dowolnie wybranych aspektów opieki pielęgniarskiej. Do ogólnej oceny satysfakcji pacjentów oraz poszczególnych zakresów zastosowano ocenę punktową. Odpowiedź tak 1 pkt, nie 0 pkt. Następnie w poszczególnych zakresach obliczono sumę punktów oraz udział procentowy w stosunku do ogólnej oceny. Badania miały charakter indywidualny i dotyczyły okresu pooperacyjnego. Kwestionariusz ankiety otrzymywali pacjenci w dniu wypisu, który wypełniali samodzielnie i przekazywali prowadzącym badania. Osobami zbierającymi materiał badawczy byli autorzy niniejszej pracy. Ogółem badaniami objęto grupę 200 chorych leczonych operacyjnie z powodu dysfunkcji kręgosłupa, wśród których 100 przebywało w Klinice Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie i 100 w Oddziale Ortopedyczno- Urazowym z Chirurgią Kręgosłupa Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie. W szpitalu klinicznym przebadano 57 mężczyzn (57%) i 43 kobiety (43%). Natomiast w szpitalu wojewódzkim 48 mężczyzn (48%) i 52 kobiety (52%). Średnia wieku w badanej grupie wynosiła 46,76 ± 11,15 lat. 169

4 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA WYNIKI OCENA WYBRANYCH ZAKRESÓW SATYSFAKCJI PACJENTÓW Z OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ WARUNKI HOTELOWE ODDZIAŁU Do oceny warunków hotelowych oddziału uwzględniono pytania 2, 3, 4 i 5 kwestionariusza, (Tab. I; Ryc.1). Tabela I. Ocena warunków hotelowych oddziału w opinii pacjentów Elementy oceny pomieszczenia oddziału czyste i estetyczne pomieszczenia oddziału wietrzone, powietrze w pokoju chorych czyste i o właściwej temperaturze warunki mycia, kąpieli, troska o czystość osobistą pacjentów warunki odpoczynku i snu (wygoda, cisza, czas) Tak Nie n % n % ,50% 33 16,50% ,50% 55 27,50% ,00% 42 21,00% ,50% 79 39,50% Ryc. 1. Ocena warunków hotelowych oddziału w opinii pacjentów 170

5 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik, Jolanta Celej-Szuster Subiektywna ocena wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa W wyniku przeprowadzonej analizy statystycznej stwierdzono, że badani przebywający w szpitalu klinicznym istotnie częściej oceniali, że pomieszczenia oddziału były wietrzone, powietrze w pokoju chorych było czyste i o właściwej temperaturze (79,00%) w porównaniu z pacjentami ze szpitala wojewódzkiego (66,00%), (p=0,04). Również badani ze szpitala klinicznego istotnie częściej oceniali, że w szpitalu były zapewnione dobre warunki mycia, kąpieli, oraz troska o czystość osobistą pacjentów (99,00%) w porównaniu z badanymi ze szpitala wojewódzkiego (59,00%), (p<0,00001). Analiza statystyczna wykazała, że pacjenci ze szpitala wojewódzkiego istotnie częściej oceniali, że podczas pobytu w szpitalu mieli zapewnione właściwe warunki odpoczynku i snu (wygoda, cisza, czas), (81,00%) w porównaniu z pacjentami szpitala klinicznego (40,00%), (p<0,00001). Przeprowadzone badania nie wykazały istotnych różnic w ocenie pacjentów w zakresie czystości i estetyki oddziału (88,00% vs. 79,00%), (p=0,09),(tab. II; Ryc. 2). Tabela II. Ocena warunków hotelowych oddziału z uwzględnieniem rodzaju szpitala Elementy oceny pomieszczenia oddziału czyste i estetyczne pomieszczenia oddziału wietrzone, powietrze w pokoju chorych czyste i o właściwej temperaturze warunki mycia, kąpieli, troska o czystość osobistą pacjentów warunki odpoczynku i snu (wygoda, cisza, czas) Szpital kliniczny Szpital wojewódzki Tak Nie Tak Nie n % n % n % n % 88 88, , , , , , , ,00 Analiza statystyczna Chi 2 =2,94; p=0,09 Chi 2 =4,24; p=0,04* 99 99,00 1 1, , ,00 Chi 2 =45,84; p<0,00001* 40 40, , , ,00 Chi 2 =35,17; p<0,00001* 171

6 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA Ryc. 2. Ocena warunków hotelowych oddziału w opinii pacjentów z uwzględnieniem miejsca pobytu ATMOSFERA PANUJĄCA W ODDZIALE Dokonując oceny atmosfery panującej w oddziale przeanalizowano pytanie 1 i 14 kwestionariusza. Badania wykazały, że pacjenci wysoko ocenili atmosferę panującą w oddziale. Stwierdzono jednak, że pacjenci ze szpitala klinicznego istotnie częściej podkreślali, że oddział był przyjazny, życzliwy i gościnny (100,00%) niż badani ze szpitala wojewódzkiego (91,00%), (p=0,006). Nie stwierdzono natomiast istotnych statystycznie różnic w ocenie taktu, uprzejmości i życzliwości pielęgniarek (p=0,12), (Tab. III; Ryc. 3). Tabela III. Ocena atmosfery panującej w oddziale z uwzględnieniem rodzaju szpitala Elementy oceny oddział przyjazny, życzliwy, gościnny pielęgniarki taktowne, uprzejme i życzliwe Szpital kliniczny Szpital wojewódzki Analiza Tak Nie Tak Nie statystyczna n % n % n % n % ,00 0 0, ,00 9 9,00 Chi2 =7,44; p=0,006* 99 99,00 1 1, ,00 6 6,00 Chi2 =2,37; p=0,12 172

7 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik, Jolanta Celej-Szuster Subiektywna ocena wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa Ryc. 3. Ocena atmosfery panującej w oddziale w opinii pacjentów z uwzględnieniem miejsca pobytu POMOC PIELĘGNIAREK W ROZWIĄZYWANIU NIEKTÓRYCH PROBLEMÓW OPIEKUŃCZYCH Oceniając pomoc pielęgniarek w rozwiązywaniu problemów opiekuńczych pacjentów uwzględniono pięć pytań kwestionariusza. Badania wykazują, że pacjenci ze szpitala wojewódzkiego nieznacznie częściej oceniali, że otrzymywali pomoc przy siadaniu, wstawaniu lub chodzeniu (87,00%) niż ankietowani ze szpitala klinicznego (82,00%). Stwierdzone różnice nie były istotne statystycznie, (p=0,33). Również nie stwierdzono istotnych różnic w ocenie pomocy pielęgniarek przy spożywaniu posiłków (p=0,27) oraz pomocy w wykonywaniu ćwiczeń ruchowych w czasie nieobecności rehabilitanta (p=0,14). Analiza statystyczna wykazała, że pacjenci ze szpitala wojewódzkiego istotnie częściej oceniali, że nie mieli problemów z wypróżnianiem i oddawaniem moczu (44,00%) w porównaniu z ankietowanymi ze szpitala klinicznego (14,00%), (p<0,00001). Również ankietowani ze szpitala wojewódzkiego otrzymywali istotnie częściej pomoc w zagospodarowaniu czasu wolnego (36,00%) niż respondenci ze szpitala klinicznego (14,00%), (p=0,0003). Otrzymane wyniki przedstawia Tabela IV i Rycina

8 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA Tabela IV. Ocena pomocy pielęgniarek w rozwiązywaniu niektórych problemów opiekuńczych z uwzględnieniem rodzaju szpitala Elementy oceny pomoc przy siadaniu, wstawaniu, chodzeniu pomoc przy spożywaniu posiłków brak problemów z wypróżnianiem i oddawaniem moczu pomoc w zagospodarowaniu wolnego czasu pomoc w wykonywaniu ćwiczeń ruchowych w czasie nieobecności rehabilitanta Szpital wojewódzki Analiza Szpital kliniczny Tak Nie Tak Nie statystyczna n % n % n % n % 82 82, , , ,00 Chi2 =0,95; p=0, , , , ,00 Chi2 =1,22; p=0, , , , ,00 Chi2 =21,86; p<0,00001* 14 14, , , ,00 Chi2 =12,91; p=0,0003* 29 29, , , ,00 Chi2 =2,23; p=0,14 Ryc. 4. Ocena pomocy pielęgniarek w rozwiązywaniu niektórych problemów opiekuńczych w opinii pacjentów z uwzględnieniem miejsca pobytu 174

9 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik, Jolanta Celej-Szuster Subiektywna ocena wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa OMÓWIENIE WYNIKÓW Wprawdzie satysfakcja pacjenta nie może być jedynym wskaźnikiem jakości opieki, to jednak opinię pacjentów należy umieszczać w centrum uwagi [5, 9, 19]. Aby określić, w jakim stopniu ochrona zdrowia odpowiada na potrzeby i preferencje pacjentów, należy uwzględnić w większym zakresie opinie pacjentów. Zdaniem Cleary i Coulter pacjenci są najlepszym źródłem informacji na ten temat [3, 4]. Według wskazówek Centrum monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia z Krakowa, aby prawidłowo przeprowadzić badanie satysfakcji należy stosować trafne i rzetelne narzędzie. Chociaż istnieją różne metody oceny zadowolenia pacjentów, dowiedziona jest przydatność samodzielnie wypełnionego kwestionariusza [1, 23]. W subiektywnej ocenie jakości usług medycznych pacjent zwraca uwagę nie tylko na jakość zapewnianych świadczeń, lecz również na otoczenie. Wyniki badan własnych pozwalają stwierdzić, że pacjenci w zdecydowanej większości są zadowoleni z warunków hotelowych szpitali, w których przebywali. Badania potwierdzają wysoki stopień zadowolenia z czystości i estetyki pomieszczeń. Pacjenci w większości byli zadowoleni z wietrzenia sal. W szpitalu klinicznym chorzy bardzo dobrze ocenili warunki mycia i kąpieli, natomiast w szpitalu wojewódzkim 41,00% opinii było negatywnych. W ocenie pacjentów szpital wojewódzki zapewnił dogodne warunki snu i odpoczynku, czego nie można powiedzieć o szpitalu klinicznym, gdzie ponad połowa pacjentów była niezadowolona. Zapewnienie warunków odpoczynku oraz wypełniania wolnego czasu jest bardzo ważna kwestia hospitalizacji pacjentów pooperacyjnych. Osiągnięcie dużego zadowolenia chorych w tym zakresie zapewne jest uwarunkowane specyfiką organizacji oddziału oraz obsadą kadrową, która w dużym stopniu umożliwia zapewnianie chorym wymienionych potrzeb. Badania Wasilewskiego, Kropornickiej i wsp.. wykazały wysoką satysfakcję pacjentów z warunków hotelowych szpitala [20, 32]. Natomiast Ślusarz i wsp., Jóźwicka i wsp. wykazali w swoich badaniach wysoki odsetek pacjentów niezadowolonych z warunków hotelowych [13, 30]. Z badań własnych wynika, że pacjenci z obu badanych szpitali wysoko ocenili atmosferę panująca w oddziale oraz postawę pielęgniarek wobec pacjentów. Pielęgniarki okazywały pacjentom zainteresowanie, były życzliwe i taktowne. Sielska i wsp., Sierpińska i Dzirba w swoich badaniach ukazują również bardzo dobre wyniki w zakresie uprzejmości i życzliwości [28, 29]. W literaturze pielęgniarskiej poświęca się wiele uwagi opiece psychospołecznej, działaniom o charakterze wspierającym. Badania te dowodzą, że dla pacjenta bardzo ważna jest obecność pielęgniarki czułej, wyrozumiałej, zainteresowanej losem pacjenta [31, 32, 33]. Badacze podkreślają, że w pracy pielęgniarek za mało jest opieki psychospołecznej. Zdaniem Bikker i Thomson pacjenci oceniają opiekę międzyludzką wyżej ponad techniczne aspekty opieki [2]. W zakresie pomocy pielęgniarek w rozwiązywaniu niektórych problemów opiekuńczych pacjenci pozytywnie ocenili pomoc pielęgniarek przy siadaniu, wstawaniu czy chodzeniu, jak również pomoc przy spożywaniu posiłków. Ten element pielę- 175

10 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA gnacji jest niezmiernie ważny po zabiegu operacyjnym kręgosłupa. Pacjent czuje się bezpieczny co istotnie wpływa na poziom satysfakcji z opieki. Natomiast w ocenie pacjentów obu badanych szpitali negatywnie wypadła pomoc w zakresie wykonywania ćwiczeń ruchowych i rehabilitacyjnych podczas nieobecności rehabilitanta oraz zagospodarowanie wolnego czasu. Podobne spostrzeżenia w swojej pracy zawarł Tofiluk i wsp.,i Wasilewski, ocena pielęgniarek kształtowała się również na niskim poziomie [31, 32]. W szpitalu wojewódzkim niemalże połowa pacjentów była niezadowolona z udzielanej pomocy podczas załatwiania potrzeb fizjologicznych. Podobne wyniki badań uzyskała Kisiel i wsp., w których dość wysoki odsetek pacjentów oceniło dobrze pracę pielęgniarek mimo pewnych uchybień w zakresie różnych aspektów [29]. Analiza opinii pacjentów powinna wyznaczać kierunki zmian, choć zdaniem Kornatowskiego, szanse spełnienia oczekiwań chorych są uzależnione od możliwościami placówki [18]. Wyniki uzyskane w toku badań mają służyć przede wszystkim podnoszeniu jakości opieki, poprzez identyfikację obszarów wymagających zmian i poprawy [10]. WNIOSKI 1. Chorzy po operacji kręgosłupa zarówno w szpitalu klinicznym jak i wojewódzkim najlepiej oceniali atmosferę panującą w oddziale 2. Wysoko ocenianym aspektem był profesjonalizm, okazywanie troski i zainteresowania oraz uprzejme traktowanie 3. Nisko oceniane obszary dotyczą pomocy w zakresie wykonywania ćwiczeń ruchowych i rehabilitacyjnych podczas nieobecności rehabilitanta oraz zagospodarowanie wolnego 4. Mimo, iż badanie poziomu satysfakcji pacjentów jest subiektywną oceną jakości świadczonych usług, należy je systematycznie monitorować, gdyż ukierunkowują działania kadry zarządzającej oddziału na potrzeby pacjent PIŚMIENNICTWO 1. Avis M. et al.: Satisfying solutions? A review of some unresolved issues in the measurement of patient satisfaction. J. Advanc. Nurs. 1995, 22: Bjertnaes O. A. et al.: Overall patient satisfaction with hospitals: effects of patient-reported experiences and fulfilment of expectations BMJ Quality and Safety, 2012, 21(1): Cleary PD.et al.: Patients evaluate their hospital care: a national survey. Health Affairs 1991, 10 (4):

11 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik, Jolanta Celej-Szuster Subiektywna ocena wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa 4. Coulter A., Cleary P. : Patients experiences with hospital care in five countries. Health Affairs 2001, 20 (3): Department of Health The NHS Plan: A Plan for Investment. A Plan for Reform. Stationery Office, London Dziak A.: Bóle krzyża. PZWL, Warszawa Dziak A.: Bolesny krzyż.,,medicinasportiva, Kraków, 2007, Gaweł G., Filus I.: Satysfakcja pacjentów oddziałów internistycznych z jakości opieki pielęgniarskiej. Piel. Pol. 2002, 1(13), Gutysz-Wojnicka A., Dyk D.: Adaptacja polskiej wersji The Newcastle Satsfaction with NursingScale. ProblPielęg 2007, 15, 2(3), Institute of Medicine. Crossing the quality chasm: A new health system for the 21st century. Washington, DC: National Academy Press Jabłońska R. i wsp. W.: Postępowanie pielęgniarskie nad chorym z zespołem bólowym kręgosłupa szyjnego. [w:] Ann. UMCS, Lublin 2005, ( Suppl. 16). 12. Jabłońska R. i wsp. W.: Uwarunkowania wydolności funkcjonalnej chorych we wczesnym okresie pooperacyjnym leczenia dyskopatii lędźwiowo-krzyżowej. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, 2008, 4: Jóźwicka M. i wsp.: Satysfakcja pacjenta z opieki medycznej w szpitalnych oddziałach zabiegowych. Ann. UMCS, Lublin 2005, 60, (suppl. 16), Kapała W. Pielęgniarstwo, a jakość.: Problemy jakości. 2006, 3: Kapała W.: Jakość w pielęgniarstwie. Miejsce i rola wysokich świadczeń pielęgniarskich. Zdr. I Zarz. 2002, 6 (6): Kisiel Ż.,Samborska-SablikA.,GaszyńskiW.:Ocena jakości opieki medycznej na przykładzie Szpitalnego Oddziału Ratunkowego Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego nr1 Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Zdrowie Publiczne2008,118, Kiwerski J., Fiutko R.: Bóle kręgosłupa. PZWL Warszawa 2005: Kornatowski M.: Satysfakcja pacjenta jako wskaźnik poziomu jakości opieki zdrowotnej. Antidotum 1995, 1: Kowalik G. Czynniki wpływające na jakość opieki pielęgniarskiej. Stud. Med. 2006, 4, Kropornicka B., Baczewska B., Turowski K.: Satysfakcja z opieki pielęgniarskiej w grupie pacjentów hospitalizowanych z powodu dyskopatii lędźwiowej. Ann UMCS., Lublin 2003, (suppl. 13): Laschinger H., Mc Gills Hall L., Almost J.: A Psychometric Analysis of the Patient Satisfaction With Nursing Care Quality Questionnaire. An Actionable 177

12 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA 178 Approach to Measuring Patient Satisfaction. Journal of Nursing Care Quality July-September, 2005, 20(3): Lenartowicz H.: Zarządzanie jakością w pielęgniarstwie. Centrum Edukacji Medycznej, Warszawa Meehan T., Bergen H., Stedman T.: Monitoring consumer satisfaction with inpatient servicdelivery: the Inpatient Evaluation of Service Questionnaire. Austr. New Zealand J. Psychiatry2002, 36: Peterson W, Di Censo A, Sword W.: The Newcastle Satisfaction with Nursing Scale: a valid measure of maternal satisfaction with inpatient postpartum nursing care. J Adv Nurs 2005, 52: Piątek A., Pietrynak B.: Jakość opieki pielęgniarskiej warunkiem optymalizacji świadczeń zdrowotnych. Materiały z Konferencji Naukowej. Pielęgniarstwo nowe obszary i nowe problemy. Lublin 1995: Prot K., Pałyska M., Anczewska M., i wsp.: Badanie satysfakcji pacjenta w warunkach opieki środowiskowej. Post. Psychiat. I Neurol. 2005, 14 (4): Schmidt L. A.: Patients perceptions of nursing care in the hospital setting. J AdvNurs 2003, 44: Sielska J.,Wieja E., Głowacka M.D.: Badania satysfakcji pacjenta, jako przejaw orientacji na klienta w systemie zarządzania jakością. Pielęgniarstwo Polskie. 2009, 1, Sierpińska L., Dzirba A.: Poziom satysfakcji pacjenta z opieki pielęgniarskiej na oddziałach zabiegowych. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, 2011, 1: ŚlusarzR., i wsp.: Jakość usług medycznych-analiza wybranych aspektów satysfakcji pacjenta z pobytu w szpitalu. Pielęgniarstwo XXI wieku. 2007, 2(19): Tofiluk J. i wsp.: Ocena jakości opieki pielęgniarskiej nad chorymi na raka odbytnicy podczas radiochemioterapi i uzupełniającej. Problemy Pielęgniarstwa 2011, 19: Wasilewski T.: Subiektywna ocena wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów oddziałów zabiegowych. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, 2008,3, Wyrzykowska M.: Ocena opieki pielęgniarskiej w opinii pacjentów. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne,2007,1: Zagroda M. i wsp.: Ocena satysfakcji pacjenta z opieki pielęgniarskiej. Pielęgniarstwo Polskie, 2005, 1(19): Ząbek M.: Zarys neurochirurgii. PZWL 1999.

13 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik, Jolanta Celej-Szuster Subiektywna ocena wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa 36. Żakowska A., Zera A., Krupienicz A.: Jakość opieki pielęgniarskiej w opinii pacjentów po zabiegach urologicznych i ortopedycznych znieczulanych metodą podpajęczynówkową. Przegl. Urol. 2009, 10: STRESZCZENIE Zespoły bólowe kręgosłupa są schorzeniami, powodującymi ograniczanie wydolności pacjenta w zakresie funkcjonowania w życiu rodzinnym, zawodowym i społecznym. Pielęgniarki mając najbliższy kontakt z pacjentem z racji specyfiki wykonywanego zawodu, odgrywają niepodważalną rolę w kształtowaniu jego zadowolenia z opieki. Dlatego zasadne jest i bardzo potrzebne badanie satysfakcji pacjenta z opieki pielęgniarskiej. Naukowo udowodniono, że odczuwana przez pacjenta satysfakcja ma znaczący wpływ na dalsze korzystanie z usług medycznych jak i na stan jego zdrowia. Mimo że badanie poziomu satysfakcji pacjentów jest subiektywną oceną jakości świadczonych usług, należy je systematycznie monitorować, gdyż ukierunkowują działania kadry kierowniczej oddziału na potrzeby pacjenta. Głównym celem badań była próba subiektywnej oceny wybranych aspektów satysfakcji z pobytu w szpitalu pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa leczonych operacyjnie. Badaniami objęto grupę 200 chorych leczonych operacyjnie z powodu dysfunkcji kręgosłupa, przebywających w Klinice Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie oraz w Oddziale Ortopedyczno-Urazowym z Chirurgią Kręgosłupa Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie. W badaniach wykorzystano Kwestionariusz satysfakcji pacjenta z pobytu w szpitalu. Przeanalizowano materiał badawczy w zakresie przydatnym do oceny warunków hotelowych w jakich świadczona była opieka, atmosfery panującej w oddziale oraz pomocy uzyskiwanej od personelu pielęgniarskiego w rozwiązywaniu problemów pacjentów. Przeprowadzone badania dowodzą, że pacjenci w zdecydowanej większości są zadowoleni z warunków hotelowych szpitali. Badania potwierdzają wysoki stopień zadowolenia z czystości i estetyki pomieszczeń. Pacjenci z obu badanych szpitali wysoko ocenili atmosferę panująca w oddziale oraz postawę pielęgniarek wobec pacjentów. Krytycznie natomiast ocenili aspekty obejmujące pomoc w zakresie wykonywania ćwiczeń ruchowych i rehabilitacyjnych podczas nieobecności rehabilitanta oraz zagospodarowanie wolnego czasu. ABSTRACT Spinal pain syndrome is a disease which causes limitation of patient's functional capacity in his/her family, professional and social life. Nurses are in closest contact with patient thanks to the character of their profession. They play an indisputable role in developing patient's satisfaction with health care. Therefore it is legitimate and necessary to study patient's satisfaction with nursing care. It is scientifically proven that the satisfaction felt by a patient has a significant impact both on his/her further use of medical services and his/her health condition. Although the assess- 179

14 DOBROSTAN A STAN ZDROWIA ment of the level of patient's satisfaction is a subjective opinion on quality of provided care, it should be systematically monitored because they focus the activities of the senior staff of the department on patient's needs. The main aim of the study was a subjective evaluation of some chosen aspects of satisfaction with hospitalization of patients treated surgically for spine dysfunction. The study group included 200 patients treated surgically for spine dysfunction, who were hospitalized in the Department of Neurosurgery and Pediatric Neurosurgery, Independent Teaching Hospital No. 4 in Lublin and in the Department of Orthopedic and Trauma Surgery with Spine Surgery, Public Provincial Specialized Hospital in Chełm. A hospital patient satisfaction questionnaire was used in the study. The research study material was analyzed in view of the scope useful for the evaluation of hotel conditions in which healthcare was provided, atmosphere in the Department and assistance provided by nursing staff in solving patients' problems. The research study demonstrated that most of the patients are satisfied with hotel conditions of hospitals. The study confirms high level of satisfaction with cleanliness and aesthetic appearance of the rooms. The patients of both hospitals under survey highly appreciated the atmosphere in the Departments and nurses attitude towards patients. However they were critical in their opinion of the aspects associated with assistants in performing motor and rehabilitation exercises and management of free time. Artykuł zawiera znaków ze spacjami + grafika 180