Ocena opieki pielęgniarskiej w zakresie wykonywania zabiegów i technik pielęgniarskich oraz promocji zdrowia wobec pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa

Transkrypt

1 ROZDZIAŁ XXIII ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO Katedra i Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego UM w Lublinie, Chair and Department of Neurological Nursing Medical University of Lublin ELŻBIETA PRZYCHODZKA, KRZYSZTOF TUROWSKI, REGINA LORENCOWICZ, JÓZEF JASIK Ocena opieki pielęgniarskiej w zakresie wykonywania zabiegów i technik pielęgniarskich oraz promocji zdrowia wobec pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa Assessing quality of nursing care in terms of carrying out treatments, nursing techniques and health promotion on patients with spine dysfunction Słowa kluczowe: jakość opieki, zaburzenia czynności kręgosłupa Key words: Quality of nursing care spine disorders Dysfunkcje kręgosłupa stanowią coraz większy problemem medyczny, społeczny i ekonomiczny, który dotyczący przede wszystkim krajów wysoko rozwiniętych, ze stale wzrastająca częstotliwością występowania. Badania dowodzą, że bóle kręgosłupa i mięśni szkieletowych odczuwa 44% Polaków już po 15 roku życia, natomiast najczęstsze dolegliwości występują pomiędzy 30 a 55 rokiem życia [5]. Są to schorzenia, powodujące ograniczenie wydolności pacjenta w zakresie funkcjonowania w życiu rodzinnym, zawodowym i społecznym. Główną przyczyną tego stanu jest postępująca zmiana trybu życia, znaczne zmniejszenie aktywności fizycznej oraz postęp techniczny zmieniający warunki życia współczesnego człowieka. Ma to niekorzystny wpływ na funkcjonowanie stawów, więzadeł oraz innych struktur kręgosłupa, który jest zupełnie nieprzystosowany do niemal wyłącznie siedzącego trybu życia współczesnego człowieka [4, 17, 19]. Stały wzrost liczby chorych oraz obniżenie wieku zachorowalności jest powodem większego zainteresowania tą grupą pacjentów również przez zespoły pielęgniarskie. Zminimalizowanie lub zlikwidowanie dysfunkcji, przywrócenie sprawności chorym możliwe jest dzięki wielodyscyplinarnej opiece, gdzie zasadniczą rolę odgrywa pielęgniarka. Ocena neurochirurgicznej opieki pielęgniarskiej powinna obejmować wszystkie obszary działań i wskazywać na te, które wymagają poprawy tak, aby jakość opieki była na najwyższym poziomie.

2 322 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo Działania pielęgniarskie w okresie przed i pooperacyjnym ukierunkowane są na specyfikę zabiegu operacyjnego. Zadania podejmowane przez pielęgniarkę w okresie pooperacyjnym dotyczą również rehabilitacji i edukacji prozdrowotnej. Zalecane jest, aby w programie edukacji pacjentów leczonych chirurgicznie zwiększyć nacisk na tematykę dotyczącą przyczyn dolegliwości bólowych, prewencji pierwotnej i wtórnej jak również sposobów radzenia sobie w przypadku następstw choroby w funkcjonowaniu codziennym [3, 18]. Funkcje edukatora powinna pełnić pielęgniarka, ponieważ do zadań zawodowych pielęgniarki należy również edukacja. Działania edukacyjne dają choremu możliwość świadomego współudziału zarówno w procesie leczenia jak i rehabilitacji, przygotowują do samoopieki, uczą współodpowiedzialności za swoje zdrowie. Edukacja zdrowotna nie powinna ograniczać się do przekazywania wiedzy, lecz wpływać na postawę, nawyki, oraz system wartości człowieka chorego. Istotnym elementem w edukacji jest udział osób bliskich zwłaszcza w zakresie wsparcia [10]. Pielęgniarka jako edukator współpracuje z zespołem interdyscyplinarnym m.in. z rehabilitantem. Pacjenci po leczeniu operacyjnym są poddawani rehabilitacji a po wyjściu ze szpitala powinni kontynuować wyuczone w czasie hospitalizacji ćwiczenia. [13, 17]. W obecnej rzeczywistości, w świetle zmieniających się potrzeb rynku i rosnących oczekiwań pacjentów, jakość stała się jednym z głównych elementów skuteczności funkcjonowania placówki ochrony zdrowia. Prace autorów polskich jak i zagranicznych dowodzą, że jakość opieki pielęgniarskiej jest istotnym warunkiem zdrowia i bezpieczeństwa chorego. Pielęgnowanie człowieka jest procesem złożonym i wielowymiarowym, obejmującym nie tylko zabiegi instrumentalne, lecz również sferę kontaktów międzyludzkich, działalność intelektualną i decyzyjną. Podejmując działania w kierunku poprawy jakości pielęgnowania oraz podnoszenia poziomu jego efektywności, postuluje się powszechnie, aby zapewnienie jakości w szpitalu było interzawodowe i interdyscyplinarne [9]. MATERIAŁ I METODA Do retrospektywnej oceny jakości opieki pielęgniarskiej wykorzystano metodę The Nursing Audit [15] opracowaną przez profesor pielęgniarstwa dr Marię C. Phaneuf i zespół osób z Wydziału Pielęgniarstwa Zdrowia Publicznego w Wyne State Uniwersity. Podstawą oceny jakości jest dokumentacja opieki pielęgniarskiej pacjentów, którzy zostali wypisani ze szpitala, domów opieki pielęgniarskiej, publicznych agencji zdrowia i innych placówek. Metoda ta może być wykorzystana we wszystkich specjalnościach pielęgniarstwa. Wykorzystując omawiane narzędzie można dokonać oceny i monitorować opiekę w zakresie dowolnie wybranej funkcji pielęgniarskiej [16]. Przedmiotem oceny są funkcje profesjonalnego pielęgnowania opisane przez Lesnik i Andersen [12] stanowiące podwaliny procesu opieki. Każdej funkcji przypisane są kryteria (w oryginale subkomponents") o łącznej liczbie 50 i maksymalnej wartości 200. Podczas analizy dokumentacji, każdy z subkomponentów traktowany jest indywidualnie, tak jakby był oddzielnym pytaniem, a każda z odpowiedzi jest

3 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik Ocena opieki pielęgniarskiej w zakresie wykonywania zabiegów i technik pielęgniarskich oraz promocji zdrowia wobec pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa udzielana na podstawie całości materiału. Opieka zrealizowana w zakresie poszczególnych funkcji jest kwalifikowana do jednego z pięciu poziomów opieki określanych jako: doskonały, dobry, niepełny (niekompletny), słaby, niebezpieczny. Analizie poddano dokumentację medyczną aktualnie obowiązującą w Oddziale Ortopedyczno-Urazowym z Chirurgią Kręgosłupa Szpitala Wojewódzkiego w Chełmie dotyczącą 100 pacjentów leczonych operacyjnie z powodu dysfunkcji kręgosłupa po zakończonej hospitalizacji. Dokumentacja dotyczyła 44,00% mężczyzn i 56,00% kobiet, średnia wieku analizowanych pacjentów wyniosła 47,45 ± 11,97 lat (24-76 lat). WYNIKI Retrospektywna ocena jakości opieki w zakresie wykonywania zabiegów i technik pielęgniarskich pacjentom po operacji kręgosłupa Funkcję wykonywanie zabiegów i technik pielęgniarskich poddano ocenie z uwagi na 16 kryteriów. Analiza dokumentacji medycznej pacjentów badanego szpitala zawierała w 99% przypadków dowody, na to że pielęgniarki podawały i nadzorowały przyjmowane leki przez pacjentów (kryt.1), opatrunki wykonywane były zgodnie ze zleceniem i obowiązującymi zasadami (kryt.9) oraz wykonywały i dokumentowały zabiegi kliniczne (kryt.14). Bardzo wysoko oceniono również kryteria 3, 12 i 15 (98%). Oznacza to, że w dokumentacji istnieją dowody, iż pielęgniarki pielęgnując pacjenta zwracały uwagę na odpowiednie odżywianie stosowne do jego stanu (kryt. 3), zapobiegały powikłaniom i infekcjom (kryt.12) oraz uczestniczyły w leczeniu specjalistycznym (kryt.15). Ocena pozostałych kryteriów była zróżnicowana. Dowody, że zwracano uwagę na higienę osobistą pacjenta (kryt.2) znajdowały się w 71,00% analizowanych dokumentach, w 21,00% informacje były wątpliwe i w 8,00% nie występowały. Udokumentowana przez pielęgniarki równowaga płynów i elektrolitów u pacjentów (kryt.4) znalazła odzwierciedlenie w 28,00% analizowanej dokumentacji, w odniesieniu do 63,00% była wątpliwa i brak było dowodów w 9,00% przypadkach. Wypoczynek i sen pacjentów (kryt.6) był odnotowanych w 67,00% przypadków dokumentacji, zaś w 30,00% dokumentacja w tym zakresie była wątpliwa i w 3,00% nie zawierała tych informacje. Aktywność fizyczna (kryt.7) monitorowana była przez pielęgniarki w 36,00% przypadków dokumentacji, natomiast w 41,00% monitorowanie odbywało się sporadycznie a w 23,00% nie występowało. Realizacja formalnego programu ćwiczeń (kryt. 10) odnotowana była tylko w 1,00% przypadków, 76,00% dokumentacji była niejasna, natomiast w 23,00% przypadków brak było informacji. Dowody, że pielęgniarki zachęcały pacjenta do normalnego funkcjonowania w zakresie uruchamiania, czynności życia codziennego itp. (kryt.11) zostały odnotowane w 3,00% dokumentacji, zaś w 95,00% dokumentacji były to dowody wątpliwe i w 2,00% nie występowały. Analiza dokumentacji wykazała, że w 69,00% przypadków pielęgniarki tylko sporadycznie zwracały uwagę na potrzebę aktywności pacjenta w dziedzinie jego zainte- 323

4 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo resowań i odwrócenia uwagi od choroby (kryt.13), w 27,00% nie odnaleziono dowodów, natomiast tylko w 4,00% przypadków dokumentacja zawierała pełne dowody. Zabiegi i techniki, których nauczono pacjenta (kryt.16) w celu zwiększenia niezależności w sprawowaniu opieki, odnotowano tylko w dokumentacji jednego pacjenta. Natomiast w 81% przypadków dokumentacji podejmowane działania były niewystarczające a w 18 % przypadków pielęgniarki nie podejmowały takich działań. Kryterium 8 sporadycznie miało zastosowanie w badanej grupie pacjentów, co świadczy o tym, że nie wszyscy badani wymagali określonych w tym kierunku zabiegów. Otrzymane wyniki ilustruje tabela I i rycina 1. Tabela I. Ocena wykonywania zabiegów pielęgniarskich i stosowania technik (%) Lp. Wykonywanie zabiegów pielęgniarskich i stosowanie technik Tak Nie Wątpliwe Nie ma zastosowania n % n % n % n % 1 Podawanie i/lub nadzór przyjmowania leków Higiena osobista (kąpiel, higiena jamy ustnej, skóry, paznokci, włosów) Odżywianie (włącznie z dietą) Równowaga płynów i elektrolitów (gospodarki wodno- elektrolitowej) 5 Wypróżnienia Wypoczynek i sen Aktywność fizyczna Irygacje (włącznie z lewatywami) Opatrunki i bandażowanie Formalny program ćwiczeń Rehabilitacja (inna niż formalne ćwiczenia) Zapobieganie powikłaniom i infekcjom Rekreacja i odwrócenie uwagi Zabiegi kliniczne-analiza moczu, pomiar ciśnienia krwi) 14 Leczenie specjalistyczne (np. pielęgnowanie tracheostomii, podawanie 15 tlenu, itp.) Pacjenta nauczono wykonywania zabiegów i 16 technik

5 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik Ocena opieki pielęgniarskiej w zakresie wykonywania zabiegów i technik pielęgniarskich oraz promocji zdrowia wobec pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa Ryc. 1. Ocena wykonywania zabiegów pielęgniarskich i stosowania technik 325

6 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo Retrospektywna ocena jakości opieki w zakresie promocji zdrowia fizycznego i emocjonalnego poprzez ukierunkowanie i edukację pacjentów po operacji kręgosłupa Funkcję promocji zdrowia fizycznego i emocjonalnego poprzez ukierunkowanie i edukację poddano ocenie z uwagi na 6 kryteriów, wśród których najlepiej zostało spełnione kryterium dotyczące planów postępowania w nagłych przypadkach (kryt.1). Również istnieją dowody że rodzina otrzymała emocjonalne wsparcie (kryt.3) w 87% przypadków, natomiast nie udokumentowano takiego wsparcia w przypadku 13% dokumentacji. Działania pielęgniarskie dla rozpoznanych potrzeb, odnoszących się do promocji, nadzoru i edukacji w dziedzinie fizycznego i emocjonalnego stanu zdrowia (kryt.6) znalazły odzwierciedlenie w dokumentacji 85% chorych, w dokumentacji 15% nie odnotowano tych informacji. Natomiast wsparcie emocjonalne udzielane chorym (kryt.2) zostało udokumentowane w 56% przypadkach dokumentacji, wątpliwości budziło 43% analizowanej dokumentacji. Edukacja w zakresie promowania i ochrony zdrowia pacjenta i jego rodziny (kryt.4) była prowadzona w przypadku 12% pacjentów. Takiej informacji brakowało w przypadku dokumentów jednego chorego, natomiast w 87% przypadków dokumentacji były to informacje niepełne. W 87% badanych dokumentacjach nie odnaleziono dowodów oceny zapotrzebowania na dodatkowe zasoby (duchowe, socjalne, związane z kontynuacją opieki itd.) (kryt.5), w 13% przypadków dowody te były wątpliwe. Szczegółowe wyniki przedstawia tabela II i rycina 2. Tabela II. Promocja zdrowia fizycznego i emocjonalnego poprzez ukierunkowanie i edukację (%) Lp. Wątpliwstosowania Nie ma za- Promocja zdrowia fizycznego i emocjonalnego Tak Nie poprzez ukierunkowanie i edukację n % n % n % n % 1 Sprecyzowane plany postępowania w sytuacjach nagłych 99 99,0 0 0,0 1 1,0 0 0,0 2 Emocjonalne wsparcie pacjenta 56 56,0 1 1, ,0 0 0,00 3 Emocjonalne wsparcie rodziny 87 87, ,0 0 0,0 0 0,0 4 Edukacja w zakresie promocji i utrzymania zdrowia 12 12,0 1 1, ,0 0 0,0 Ocena zapotrzebowania w zakresie zasobów dodatkowych 5 (np. zaspokojenie potrzeb duchowych-reli- gijnych, pomocy społecznej, pomocy w prowadzeniu domu, fizykoterapia lub terapia zajęciowa) 0 0, , ,0 0 0,0 6 Działania podjęte w zakresie rozpoznanych potrzeb 85 85,0 0 0, ,0 0 0,0 326

7 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik Ocena opieki pielęgniarskiej w zakresie wykonywania zabiegów i technik pielęgniarskich oraz promocji zdrowia wobec pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa Ryc. 2. Promocja zdrowia fizycznego i emocjonalnego poprzez ukierunkowanie i edukację Z analizy wynika, że pacjenci w zakresie realizacji funkcji wykonywania zabiegów pielęgniarskich i stosowania technik otrzymali opiekę pielęgniarską na poziomie doskonałym w 25 (25%) przypadkach, na poziomie dobrym w 59 (59%) przypadkach, niepełnym w 14 (14%) i słabym/niebezpiecznym w 2 (2%) przypadku. Natomiast funkcję promocja zdrowia fizycznego i emocjonalnego poprzez ukierunkowanie i edukację oceniono na poziomie doskonałym w 54 (54%) przypadkach, na poziomie dobrym w 44 (44%) przypadkach i na poziomie niepełnym w 2 (2%) przypadkach (tabela III). Tabela III. Ocena funkcji i liczby przypadków dokumentacji I II Funkcje doskonała dobra niepełna Słaba, niebezpieczna n % n % n % n % Wykonanie zabiegów pielęgniarskich i stosowanie technik 25 25, , ,00 2 2,00 Promocja zdrowia fizycznego i emocjonalnego przez doradzanie i edukację 54 54, ,00 2 2,00 0 0,00 327

8 328 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo OMÓWIENIE WYNIKÓW Pielęgniarka we współczesnym systemie opieki zdrowotnej współpracując z różnymi profesjonalistami prowadzi dokumentację medyczną wspólną dla zespołu terapeutycznego (np. karta gorączkowa) oraz dokumentację pielęgniarską. Dokumentacja medyczna jest podstawowym nośnikiem informacji o pacjencie oraz jakości oferowanych mu usług. Pielęgniarska dokumentacja będąc integralną częścią dokumentacji medycznej powinna odzwierciedlać rzeczywistą pracę pielęgniarki [11]. Prawidłowo sporządzone zapisy zapewniają ciągłość i kompleksowość świadczonych usług pielęgniarskich, jak również stanowią ważny element w badaniu jakości opieki. Sposób dokumentowania opieki w dużej mierze decyduje o jakości świadczonych usług. Funkcją pielęgniarską poddaną ocenie w niniejszej pracy było wykonywanie zabiegów pielęgniarskich i stosowanie technik. Uzyskane wyniki wykazały, że średnia dla tej funkcji położona jest w obszarze opieki dobrej, mimo że pielęgniarki świadczyły również opiekę na poziomie niepełnym. Podobne spostrzeżenia ma Baczewska [1]. Najniżej oceniono pracę pielęgniarek ukierunkowaną na potrzebę aktywności pacjenta w dziedzinie jego zainteresowań i odwrócenia uwagi od choroby oraz prowadzenie właściwej rehabilitacji pielęgniarskiej. Utrzymanie chorego w optymalnej aktywności stanowi jeden z ważniejszych obowiązków pielęgniarskich. Dla każdego chorego stopień aktywności musi być dobierany indywidualnie. Współpraca fizjoterapeuty z pacjentem nie zwalnia pielęgniarki z odpowiedzialności za sprawność ruchową. Badania własne wykazały wysoki odsetek niepełnej dokumentacji w zakresie realizacji formalnego programu ćwiczeń oraz nauki zabiegów rozwijających niezależność pacjenta w sprawowaniu samoopieki w ramach swoich możliwości. Doniesienia w piśmiennictwie przedmiotu, wskazują na ważność zadań zawodowych personelu pielęgniarskiego w zakresie przekazu informacji dotyczących stosowanych procedur, czynności samopielęgnacyjnych i zachowania po zabiegu operacyjnym [6, 14]. Baczewska i wsp. w swoich badaniach wskazywali na małe zaangażowanie pielęgniarek w realizację formalnego programu ćwiczeń oraz niewielki udział w stosowaniu metod odwracania uwagi chorych od ich stanu [1]. Kolejna ważną funkcją w pracy pielęgniarki jest promocja zdrowia fizycznego i emocjonalnego przez doradzanie i edukację. Funkcja ta zawiera kryteria koncentrujące się głównie na dowodach w zakresie postępowania w sytuacjach nagłych obejmujące zarówno pacjenta, jego rodzinę jak i inne osoby opiekujące się pacjentem. Inne komponenty tej funkcji odzwierciedlają emocjonalne wsparcie rodziny. Dokumentacja powinna również zawierać dowody współpracy z pacjentem i jego rodziną w zakresie promowania i ochrony zdrowia oraz edukacji dotyczącej prewencji wtórnej. Zdaniem Kachaniuk i wsp. zarówno rozmowa jak i wsparcie informacyjne udzielane przez personel pielęgniarski zdecydowanie bardziej odpowiada oczekiwaniom pacjentów [8]. Wyniki badań własnych wykazały, że pielęgniarki w zakresie tej funkcji świadczyły opiekę najczęściej na poziomie doskonałym i dobrym. Największe uchybienia dotyczyły oceny zapotrzebowania w stosunku do rozpoznanych potrzeb z zakresu

9 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik Ocena opieki pielęgniarskiej w zakresie wykonywania zabiegów i technik pielęgniarskich oraz promocji zdrowia wobec pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa świadczeń socjalnych, terapii zajęciowej lub też kontynuacji opieki w innych instytucjach. Niemalże połowa dokumentacji zawierała niepełne informacje w zakresie wsparcia emocjonalnego udzielanego pacjentom. Jak również wysoki odsetek (87%) dokumentacji zawierał niepełne dowody dotyczące edukacji w zakresie promowania i ochrony zdrowia pacjenta i jego rodziny. W badaniach Baczewskiej i wsp. funkcja ta realizowana była na poziomie słabym i niepełnym, nieprawidłowości wystąpiły we wszystkich kryteriach [2]. WNIOSKI 1. Opieka pielęgniarska świadczona pacjentom po operacji kręgosłupa w zakresie funkcji wykonywania zabiegów pielęgniarskich i stosowania technik realizowana była na poziomie dobrym 2. Promocja zdrowia fizycznego i emocjonalnego poprzez ukierunkowanie i edukację realizowana była na poziomie doskonałym i dobrym 3. Dokumentowanie procesu opieki pielęgniarskiej wymaga doskonalenia ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia emocjonalnego udzielanego pacjentom, oceny zapotrzebowania na zasoby dodatkowe oraz zaangażowania pielęgniarek w realizację formalnego programu ćwiczeń PIŚMIENNICTWO 1. Baczewska B. i wsp.: Ocena doboru i wykorzystania zabiegów i technik pielęgniarskich w opiece pielęgniarskiej sprawowanej nad pacjentem z chorobą układu krwiotwórczego.. Ann. Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin Polonia 2005, (suppl. 16): Baczewska B. i wsp.: Ocena jakości opieki pielęgniarskiej sprawowanej nad pacjentem z chorobą układu krwiotwórczego w zakresie promocji zdrowia fizycznego i emocjonalnego przez nadzór i edukację.. Ann. Universitatis Mariae Curie- Skłodowska, Lublin Polonia 2005, (suppl. 16): Beuth W., Ślusarz R.: Wybrane zagadnienia z pielęgniarstwa neurochirurgicznego. Wydawnictwo Uczelniane Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera, Bydgoszcz 2002: Dobrogowski J., Wordliczek J.: Zespoły bólowe narządu ruchu. Bóle kręgosłupa. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa Dobrowolna P., Hagner W.: Biomechaniczna analiza korelacji ryzyka wystąpienia choroby przeciążeniowej lędźwiowego odcinka kręgosłupa ze wzrostem i masą ciała pacjenta, Medical and Biological Sciences 2007, 21(4), Dyga-Konarska M.: Informacyjne i emocjonalne wsparcie pacjenta przez personel medyczny. Standardy Medyczne 2004, 5: Dziak A. Bóle krzyża. PZWL, Warszawa

10 330 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo 8. Kachaniuk H. i wsp.: Poglądy pacjentów na zakres i sposób przekazywania informacji zdrowotnej osobom chorym i rodzinie. Zdrowie Pub 2003, 113 (3/4); Kapała W. Pielęgniarstwo, a jakość.: Problemy jakości. 2006, 3: Klimaszewska K. i wsp.: Jakość życia pacjentów z zespołami bólowym odcinka lędźwiowego kręgosłupa, Problemy Pielęgniarstwa 2011; 19 (1), Książek J., Kentzer B.: Kwestionariusz oceny dokumentacji pielęgniarskiej. Ann. Acad. Med. Gedan., 2005,35: Lesnik M. J., Anderson B. E.: Nursing Practice and the Law. Philadelphia J. B. Lippincott Co., 1955: Mazur R. i wsp.: Neurologiczne powikłania niedomogi kręgosłupa, Via-Medica, 2003: Mijała J., Kapała W.: Edukacja i wsparcie pacjentów hospitalizowanych (Na przykładzie oddziałów chirurgicznych). Piel Pol 2002, 2 (14): Phaneuf M. C.: The Nursing Audit. Apleton- Century- Crofts W: Redfern S.J, Norman I.J.:Measuring the quality of care. A consideration of different approaches. J. adv. Nurs. 1990, 15: Piątek A.: Zarządzanie jakością. [w] Zarządzanie w pielęgniarstwie. [red.] Ksykiewicz-Dorota A. Czelej, Lublin, 2005: Rąpała R. i wsp.: Ortopedia, Traumatologia, Rehabilitacja, 2004 (2). 18. Ślusarz R. i wsp.: Ocena wydolności funkcjonalnej pacjentów przed zabiegiem neurochirurgicznym i po jego wykonaniu. Problemy Pielęgniarstwa, 2010; 18 (4): Ząbek M.: Zarys neurochirurgii. PZWL Warszawa STRESZCZENIE Dysfunkcje kręgosłupa stanowią coraz większy problemem medyczny, społeczny i ekonomiczny, który dotyczący przede wszystkim krajów wysoko rozwiniętych, ze stale wzrastająca częstotliwością występowania. Pielęgniarstwo podlega ciągłemu procesowi profesjonalizacji, wiąże się to z rozszerzeniem zakresu praktyki pielęgniarskiej oraz poprawą jakości i efektywności pracy pielęgniarki. We współczesnym pielęgniarstwie dąży się do ciągłego zwiększania zakresu samodzielności i kompetencji pielęgniarek opartym na humanizmie i holizmie co poszerza zakres ról zawodowych i wymusza zmianę modelu pracy. Zwiększa się zakres współpracy z pacjentem i jego rodziną w zakresie promowania i ochrony zdrowia oraz szeroko pojętej edukacji dotyczącej głównie prewencji wtórnej. Celem pracy była ocena jakości opieki pielęgniarskiej w zakresie wykonywania zabiegów i technik pielęgniarskich oraz promocji zdrowia fizycznego i emocjonalnego poprzez ukierunkowanie i edukację sprawowanej nad pacjentami po operacji kręgosłupa. Analizie poddano dokumentację medyczną aktualnie obowiązującą w Oddziale Ortopedyczno-Urazowym z Chirurgią

11 Elżbieta Przychodzka, Krzysztof Turowski, Regina Lorencowicz, Józef Jasik Ocena opieki pielęgniarskiej w zakresie wykonywania zabiegów i technik pielęgniarskich oraz promocji zdrowia wobec pacjentów z dysfunkcją kręgosłupa Kręgosłupa Szpitala Wojewódzkiego w Chełmie dotyczącą 100 pacjentów leczonych operacyjnie z powodu dysfunkcji kręgosłupa po zakończonej hospitalizacji. W badaniach wykorzystano retrospektywną metodę oceny jakości opieki pielęgniarskiej The Nursing Audit. Wyniki badań dotyczące oceny udokumentowanej przez pielęgniarki funkcji wykonywanie zabiegów i technik pielęgniarskich wykazują, że realizowana była na poziomie doskonałym (25%), dobrym (59%), niepełnym (14%) oraz słabym/niebezpiecznym (2%). Natomiast w zakresie realizacji funkcji promocji zdrowia fizycznego i emocjonalnego poprzez ukierunkowanie i edukację, pacjenci otrzymali opiekę pielęgniarską świadczoną na poziomie doskonałym (54%), dobrym (44%) i na poziomie niepełnym (2%). ABSTRACT Dysfunctions of the spine are an increasing medical, societal, and economic problem mostly affecting highly developed countries with continuously increasing prevalence of cases. Nursing is continuously professionalized and as a result nursing practice is becoming more prevalent and quality and effectiveness is improving. Through efforts in the modern nursing profession, based on humanism and holism, the scope of independence and competency of nurses is continuously increasing. That widens the scope of professional roles and forces a change in the working model. The scope of cooperation with the patient and patient s family is increasing in the areas of promotion and protection of health and widely understood education involving mainly secondary prevention.the goal of the work was the rating of nursing care quality in terms of carrying out nursing procedures and techniques and promotion of physical and emotional health through conditioning and education carried out on patients after spine surgery. Analysis was performed on the medical documentation currently used by the Department of Orthopedic Trauma with Spine Surgery at the Regional Hospital in Chełm applying to 100 patients surgically treated due to dysfunction of the spine after completed hospitalization. Research applied a retrospective assessment method of nursing care quality - The Nursing Audit. Research results show that nursing functions of carrying out procedures and nursing techniques were conducted at the following levels - perfect (25%), good (59%), incomplete (14%) and poor/dangerous (2%). On the other hand, in the area of implementation of function of physical and emotional health promotion through guidance and education, patients received nursing care at the following levels - perfect (54%), good (44%), incomplete (2%). Artykuł zawiera znaków ze spacjami + grafika 331