Każdy przecież początek to tylko ciąg dalszy, a księga zdarzeo zawsze otwarta w połowie.

Transkrypt

1 Seminarium dla opiekunów prób stopni instruktorskich Każdy przecież początek to tylko ciąg dalszy, a księga zdarzeo zawsze otwarta w połowie. WISŁAWA SZYMBORSKA 1

2 Przygotowania do seminarium dla opiekunów prób instruktorskich, skłoniły mnie do refleksji nad rolą opiekuna prób. Tym chętniej sięgnąłem po dorobek instruktorów zajmujących się od lat tym tematem. Ku mojemu zadowoleniu okazało się, że jest to bardzo szeroko opracowany kontekst życia harcerskiego. Jako kształceniowca dodatkowo ucieszyło mnie, że funkcjonowanie instytucji opiekuna prób jest również postrzegane w aspekcie Metody Harcerskiej z uwzględnieniem jej cech: takich jak chociażby indywidualnośd, wzajemnośd oddziaływao, pośredniośd. Co oznacza, że rola opiekuna nie ogranicza się do pracy w ściśle opisanych ramach paragrafów i instrukcji, ale pozwala na indywidualne dopasowanie zadao, umożliwiających optymalny rozwój próbanta. A co więcej poprzez aktywny udział w tworzeniu i przeprowadzeniu wraz z kandydatem zadao próby umożliwia również rozwój opiekuna. To wzajemne oddziaływanie sprawia, że każdy z Nas w tym samym czasie może byd jednocześnie wychowawcą i wychowankiem. Przewodnictwo w życiu młodszego instruktora, mentorowanie w jego rozwoju, to nie tylko książkowe wskazówki, ale też ukryte tajemnice pośredniego oddziaływania zadaniami, które wyznaczają zakres zainteresowao i pola działania w ZHP. Nie rezygnując z własnych przemyśleo i doświadczeo, możemy inspirowad się spojrzeniem innych instruktorów. Dlatego proponuję zapoznanie się z niżej zamieszczonymi publikacjami. Życzę miłej lektury. Członek ChZKK Kujawsko-Pomorskiej Chorągwi ZHP Członek KSIiK Hufieca ZHP Włocławek-miasto hm. Paweł Bielicki EGON 2

3 ZADANIA OPIEKUNA PRÓBY na podstawie SYSTEMU STOPNI INSTRUKTORSKICH Uchwała nr 40/XXXVI Rady Naczelnej ZHP z 6 marca 2011 r. 3

4 4

5 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 11

12 ZADANIA OPIEKUNA PRÓBY NA STOPIEO INSTRUKTORSKI 1. FAZA OTWARCIA PRÓB a) wstępna rozmowa z kandydatem dlaczego chce zostad instruktorem, zdobyd ten stopieo b) wspólne napisanie programu próby na stopieo c) przygotowanie kandydata do przedłożenia wniosku o otwarcie próby na stopieo na posiedzeniu KSI d) przekonanie komisji, że warto otworzyd próbę 2. FAZA REALIZACJI ZADAO a) obserwowanie sposobów realizacji zadao i motywowanie kandydata b) ewentualna pomoc w realizacji zadao c) ewentualne zmiany w programie próby d) podsumowanie próby 3. FAZA ZAMKNIĘCIA PRÓBY a) przygotowanie kandydata do przedstawienia zrealizowanych zadao przed komisją ( sporządzenie raportu z realizacji próby) b) napisanie opinii o kandydacie c) wspólna(kandydata i opiekuna) prezentacja przebiegu próby przed KSI d) zorganizowanie, lub udział w :- Zobowiązaniu Instruktorskim - wręczeniu podkładki phm, lub hm 12

13 PORADNIK DLA OPIEKUNA PRÓBY INSTRUKTORSKIEJ I. Wstęp. II. Definicja opiekuna. III. Zakres praw i obowiązków opiekuna. IV. Rola opiekuna: - przed otwarciem próby - w trakcie realizacji zadań - przy i po zamknięciu. V. Jak zbudować program próby: - sposoby - przebieg - zamknięcie VI. Sposoby współpracy z kandydatem i Komisją Stopni Instruktorskich. VII. Opinia opiekuna próby. I. Wstęp Związek Harcerstwa Polskiego jest organizacją wychowawczą. Wśród innych organizacji i instytucji, których jedną z funkcji jest funkcja wychowawcza, ZHP wyróżnia m.in. to, że ma on w swych szeregach najmłodszych wychowawców. Metody i formy pracy w harcerstwie powodują, że już zastępowy lub młody przyboczny staje się wychowawcą. Może jeszcze nie dojrzałym, nie sprawdzonym, ale jednak wychowawcą. Nie przestaje przy tym być wychowankiem. Jego wychowawcami są instruktorzy, drużynowi, starsi koledzy i rówieśnicy. Nadanie harcerzowi stopnia instruktorskiego jest aktem uznania go dojrzałym wychowawcą. Jest on jednak przeważnie człowiekiem młodym i wciąż jeszcze kształtuje swoje poglądy i postawę. Zatem nadal podlega procesowi wychowawczemu. Kto jest teraz jego wychowawcą? Najogólniej rzecz biorąc oddziaływuje na niego środowisko harcerskie. Aby to oddziaływanie było silne i prawidłowe powinien znaleźć się starszy instruktor, który zwróci na niego baczniejszą uwagę, pomoże mu, przekaże swoje doświadczenia, swoją postawą będzie dla niego przykładem. Jest to wychowanie instruktora przez instruktora, wychowanie swojego teoretycznego następcy w szeregach Związku. Ideę wychowania indywidualnego, wychowania instruktora przez instruktora powinien realizować opiekun próby instruktorskiej. II. Definicja. Opiekunem próby może być instruktor, przynajmniej w stopniu podharcmistrza, który bierze czynny udział w życiu ZHP i ma zaliczoną służbę instruktorską, posiadający: - szeroki zakres wiedzy ogólnej, - znajomość metodyki i technik harcerskich, 13

14 - umiejętność przekazywania swojej wiedzy i doświadczeń. Opiekun inspiruje swojego podopiecznego, ma z nim dobry kontakt. Opiekun próby powinien być instruktorem doświadczonym, jeśli to możliwe starszym wiekiem od kandydata do stopnia III. Zakres praw i obowiązków. Opiekun próby ma prawo: - dobrowolnie decydować o podjęciu opieki nad zdobywającym stopień instruktorski, - korzystać ze wszystkich dostępnych w hufcu-chorągwi materiałów metodycznych oraz przepisów, regulaminów, instrukcji funkcjonujących w ZHP, - uczestniczyć w posiedzeniach Komisji Stopni Instruktorskich. Opiekun próby powinien: - znać obowiązujące w ZHP instrukcje, przepisy, regulaminy, uchwały, - być pełnomocnikiem KSI do prowadzenia próby, - być gwarantem prawidłowości przebiegu próby. Opiekun próby ma obowiązek: - służyć radą i pomocą w budowie programu próby, - uzmysłowić podopiecznemu różne aspekty przebiegu próby, - wspierać wszelkie poczynania podopiecznego wynikające z programu próby, - czuwać nad prawidłowym przebiegiem realizacji próby, - pomagać w organizacji imprez wynikających z realizacji próby, - inspirować do wzajemnej wymiany doświadczeń, poglądów, wiedzy i zainteresowań. Po zakończeniu realizacji zadań, na próbę, wspólnie z podopiecznym dokonuje podsumowania, udzielając jednocześnie (w razie potrzeby) wskazówek do przeprowadzenia samooceny. Razem z instruktorem uczestniczy w posiedzeniu KSI, gdzie wyraża swoją opinię i wnioskuje o zamknięcie próby. IV. Rola opiekuna. Przed otwarciem próby. 1. Dokładnie poznać podopiecznego: a) jako człowieka, harcerza, kandydata na kolejny stopień, b) poznać jego możliwości, c) określić jego stopień rozwoju. 2. Poznać potrzeby środowiska (gromada, drużyna, hufiec, namiestnictwo, referat), w którym działa kandydat. 3. Odbyć rozmowę z kandydatem. 4. Wspólnie opracować program próby. 5. Skonsultować wspólnie z kandydatem program próby z przedstawieniem KSI. 6. Stawić się z podopiecznym na posiedzenie KSI celem otwarcia próby. W trakcie próby. 1. Aktywnie uczestniczyć w realizacji próby poprzez rozmowy, wizyty, konsultacje, itp. działania. 2. Służyć radą i pomocą 3 14

15 3. Być rzecznikiem kandydata. Przy i po zamknięciu próby. 1. Pomóc w samoocenie poprzez uświadomienie sukcesów i ewentualnych niedociągnięć. 2. Dokonać wspólnej oceny wypracowanej dokumentacji metodycznej. 3. Zapoznać się z opracowanym raportem. 4. Ocenić poziom zrealizowanej próby w opinii opiekuna. 5. Stawić się z kandydatem (i zgromadzoną dokumentacją) na posiedzenie KSI celem zamknięcia próby na stopień. 6. Po zamknięciu próby i nadaniu stopnia w rozkazie zorganizuj Zobowiązanie Instruktorskie lub uroczyste nadanie kolejnego stopnia. V. Jak zbudować i przeprowadzić próbę? 1. Określenie osoby kandydata: - środowisko rodzinne, - środowisko harcerskie, - zainteresowania, talenty, - umiejętności, zakres wiedzy, - zamierzenia na przyszłość, plan dalszego rozwoju, - osobowość kandydata. 2. Ustalenie głównych zadań próby: - potrzeby środowiska harcerskiego i osobistego, - rozwój intelektualny, - rozwój zainteresowań poprzez zdobycie uprawnień, - pogłębianie wiedzy, - określenie celów na przyszłość. 3.Przebieg próby: - stały kontakt i analiza bieżąca wykonywanych zadań, - pomoc merytoryczna (prasa, wydawnictwa), - obecność przy wykonywaniu poszczególnych zadań i wspólna ich ocena, - pomoc przy opracowywaniu dokumentacji przebiegu próby, - wskazywanie możliwości rozwoju, dokształcanie się ( fachowe, harcerskie). 4.Zamknięcie próby: - podsumowanie próby wspólnie z kandydatem, - opracowanie dokumentacji i raportu, - wspólne przedłożenie wyników próby w formie np.: a) dokumentacji opisowej, b) dokumentacji fotograficznej, c) dokumentacji audio-video, itp., d) scenariuszy imprez, e) oceny innych osób obecnych przy realizacji próby. Czuwanie nad dalszym rozwojem instruktora!!!!! lj 15

16 VI. Sposoby współpracy z kandydatem i Komisją Stopni Instruktorskich. Wybór opiekuna próby może być samodzielną decyzją kandydata lub decyzją podjętą wspólnie z Komisją Stopni. Pierwsza rozmowa opiekuna z kandydatem powinna dotyczyć programu próby, pomocy w przygotowaniu dokumentacji i wzajemnej wymiany oczekiwań dotyczących realizacji ustalonego programu. Przygotowaną dokumentację kandydat przekazuje Komisji Stopni Instruktorskich. Opiekun i KSI dokonuje analizy opracowanej karty próby. Wszelkie zmiany w programie próby są omawiane na wspólnym posiedzeniu komisji, opiekuna i kandydata. Opiekun zobowiązany jest do systematycznej kontroli realizowanego programu i pomocy w rozwiązywaniu bieżących problemów. Po zrealizowaniu wszystkich zadań opiekun i kandydat dokonują podsumowania przebiegu próby i sporządzają raport, którego oceny dokonuje KSI. Po wyjaśnieniu wszelkich wątpliwości przez kandydata i opiekuna, Komisja Stopni Instruktorskich podejmuje ostateczną decyzję o przyznaniu stopnia. VII. Opinia opiekuna próby Opinia opiekuna próby powinna zawierać przynajmniej następujące elementy: 1. Formalne: określenie, kto i dlaczego wystawia opinię, data sporządzenia opinii, okres, którego dotyczy opinia. 2. Opis działań podejmowanych przez opiekuna w trakcie próby i określenie własnych możliwości uczciwej oceny kandydata. 3. Ocena cech osobowości i postawy instruktorskiej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na odpowiedzialność i rzetelne wypełnianie obowiązków wynikających z pełnionej funkcji oraz zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom. 4. Ocena umiejętności pracy z dziećmi i predyspozycji wychowawcy. 5. Ocena umiejętności pracy w zespołach instruktorskich. 6. Ocena umiejętności metodycznych, w szczególności stosowania metody harcerskiej w pracy gromady/drużyny, stosowania instrumentów metodycznych oraz wykorzystywania różnorodnych form pracy. 7. Ocena wiedzy instruktorskiej. 8. Ocena doświadczeń instruktorskich. 9. Ocena postępów dokonanych w okresie trwania próby. 10. Inne istotne fakty, które mogą wpłynąć na podjęcie decyzji o zamknięciu próby. 11. Syntetyczne odniesienie się do idei stopnia określenie stopnia jej wypełniania przez kandydata. 12. Konkluzja konkretne stwierdzenie, czy wystawiający opinię rekomenduje czy nie zamknięcie próby na stopień. 16

17 PORADNIK DLA KANDYDATA DO PRÓBY INSTRUKTORSKIEJ I. Dlaczego zdobywam stopieo instruktorski? Motywacja. II. Uprawnienie wynikające z posiadania stopnia instruktorskiego. III. Czy mogę już startowad? (określenie siebie). IV. Aktualne zasady zdobywania stopnia. V. Wybieram opiekuna. VI. Planuję swój rozwój (co dalej po zamknięciu próby)?. I. Dlaczego zdobywam stopieo instruktorski? Motywacja. 1.nabędę uprawnienia wynikające z posiadania określonego stopnia np.: - możliwośd pełnienia określonych funkcji, - większa samodzielnośd w działaniu. 2.zbuduję własny autorytet wśród podopiecznych, instruktorów, w środowisku. 3.zmobilizuję podopiecznych do dalszego rozwoju i samodoskonalenia ( wzór do naśladowania mistrz ). 4.będzie to mój sposób na osiągnięcie prestiżu i odpowiednio ważnego (znaczącego) miejsca w organizacji (ciągłośd awansu). 5. osiągnę kolejne etapy samorozwoju udoskonalę umiejętności i zdolności, poszerzę zasoby wiadomości, będę kontynuował rozwój dotychczasowych zainteresowao i rozwinę nowe. 6. poznam siebie ocenię własne możliwości, wiadomości, zdolności; określę etapy swojego rozwoju, określę ten, na którym aktualnie się znajduję. 7.dorównam innym, którzy już osiągnęli określony etap czy poziom rozwoju. II. Uprawnienie wynikające z posiadania stopnia. Każdy przewodnik/przewodniczka może: - pełnid funkcję drużynowego (kierownika zespołu, szefa klubu itp.), - przyjmowad Zobowiązanie Instruktorskie zgodnie z ustaloną w środowisku tradycją, - przyjmowad Obietnicę Zuchową i Przyrzeczenie Harcerskie. Każdy podharcmistrz/podharmistrzyni może: - byd powołany w skład hufcowych komisji stopni instruktorskich oraz zespołów chorągwi (poza komisją stopni dla harcmistrzów), - przystąpid do zdobywania brązowej odznaki kadry kształcącej, - po uzyskaniu innych formalno-prawnych uprawnieo prowadzid samodzielny obóz, - byd opiekunem instruktorów zdobywających stopieo przewodnika lub podharcmistrza ( po spełnieniu wymagao określonych w Systemie stopni instruktorskich ). Każdy harcmistrz/harcmistrzyni może: - pełnid wszystkie funkcje w Związku, a w szczególności przewodniczyd komisjom stopni instruktorskich oraz kierowad zespołami instruktorskimi 17

18 wszystkich szczebli, - przystąpid do zdobywania srebrnej lub złotej odznaki kadry kształcącej, - byd opiekunem wszystkich instruktorów zdobywających stopnie instruktorskie, - byd odznaczonym Krzyżem Za zasługi dla ZHP. III. Czy już mogę startowad? (samookreślenie). Każdy harcerz może zostad instruktorem ZHP jeśli tego chce, wybrał harcerski sposób życia i zrealizował założoną próbę instruktorską. Jestem gotów ponieważ: - skooczyłem 16 lat, - zdobyłem gwiazdki i stopnie harcerskie, - jestem zastępowym, przybocznym lub drużynowym, - pełniłem funkcję w czasie HAL i HAZ, - znam potrzeby swojego środowiska i czynnie uczestniczyłem w działaniach podjętych na rzecz poprawy tego środowiska, - uczestniczyłem i pomagałem w organizacji imprez na szczeblu szczepu, związku drużyn, hufca, - określiłem siebie, swoją wiedzę i umiejętności, predyspozycje i dążenia, - zdobyłem wiedzę i umiejętności niezbędne do pełnienia funkcji określonej w próbie, - określiłem swoją rolę wobec innych wiem co chcę osiągnąd i co potrafię zrobid dla innych ludzi lub z innymi ludźmi, Chcę kształtowad własną osobowośd zgodnie z Prawem Harcerskim. V. Wybieram opiekuna. Właściwie wybrany opiekun to Twój mistrz, przewodnik i przyjaciel, zarówno pod względem instruktorskim jak i osobowym. Opiekun próby musi gwarantowad jej prawidłowy przebieg. Jak go wybrad? Proponujemy wykonanie tabelki wg. wzoru: Lp. Imię i nazwisko Kryterium wyboru Suma n Plusy Minusy n Wypełnij tabelkę oceniając kandydatów wg. przykładowego zestawu kryteriów: 1. Czy podoba mi się jako człowiek/ojciec, matka, córka, syn,.../? 2. Jak oceniam jego styl życia, zaradnośd życiową, stan majątkowy, umiejętnośd radzenia sobie z problemami życiowymi /wygląd osobisty, styl ubierania się/? 3. Jak oceniam jego cechy charakteru/temperament, prawośd, uczciwośd, spolegliwośd, rzetelnośd, stosunek do ludzi i autorytet w środowisku/? 4. Jaka jest wg. mnie jego otwartośd na potrzeby środowiska/ działalnośd w różnych przejawach życia gospodarczego/? 5. Jakie jest bogactwo zainteresowao, otwartośd na świat, rozwijanie własnych umiejętności mojego kandydata na opiekuna próby? 6. Czy jest moim zdaniem dobrym instruktorem? 7. Jak pracuje jego drużyna, jakie ma osiągnięcia? 8. Jak oceniam wychowanków mojego kandydata? 9. Jak oceniam jego wiedzę harcerską /metodyka, tradycje, obrzędowośd, techniki.../? 18

19 10. Czy będzie chciał, i miał czas, aktywnie pomagad mi w trakcie mojej próby? Te kryteria uznaliśmy za najważniejsze, ale to Ty wybierasz swojego opiekuna, możesz więc dopisad jakieś kryterium szczególnie dla Ciebie ważne. Możesz też skreślid te, które w naszym przykładowym zestawie uznasz za nieistotne. Wypełnij teraz tabelkę, wpisując w odpowiednie miejsca znaki: gdy oceniasz pozytywnie kandydata wg.danego kryterium, gdy oceniasz go negatywnie, gdy nie masz zdania. Zlicz plusy i minusy. Odszukaj kandydatów o największej ilości plusów i najmniejszej minusów. Masz teraz okazję spotkad się z Twoim potencjalnym kandydatem na opiekuna i szczerze z nim porozmawiad. Powiedz co chcesz zrobid i czego od niego oczekujesz. Po rozmowie podejmij decyzję. VI. Planuję swój rozwój (co dalej po zamknięciu próby)? Po zamknięciu próby będę: - aktywnie pracował pełniąc powierzoną mi funkcję, - wymieniał doświadczenia z innymi środowiskami, - stale się dokształcał poprzez udział w seminariach, konferencjach itp. 19

20 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 2. ZADANIA OPIEKUNA PRÓBY (na podstawie Systemu Stopni Instruktorskich) a) KTO MOŻE BYD OPIEKUNEM PRÓBY b) ZADANIA OPIEKUNA PRÓBY 3. OPIEKUNIE BĄDŹ SOKRATESEM! (art. CZUWAJ PHM. KATARZYNA KUŚ) 4. BYD DOBRYM OPIEKUNEM (art. CZUWAJ HM. BEATA KARG) 5. MISTRZOWIE TEŻ SIĘ UCZĄ (art. CZUWAJ HM. ANITA REGUCKA-KWAŚNIK HM. PIOTR ŻYWICK) 6. NAJPIERW WYZNACZMY KIERUNEK (HM. ANITA REGUCKA-KWAŚNIK HM. PIOTR ŻYWICKI) 7. KILKA RECEPT NA PRACE Z OPIEKUNEM (HM. ANITA REGUCKA-KWASNIK HM. PIOTR ZYWICKI) 8. ZADANIA OPIEKUNA PRÓBY TRZY FAZY 9. PORADNIK DLA OPIEKUNA PRÓBY INSTRUKTORSKIEJ( INTERNET: KSI DOLNOŚLĄSKA CHORĄGIEW ZHP) 10. PORADNIK DLA KANDYDATA DO PRÓBY INSTRUKTORSKIEJ (INTERNET : KSI DOLNOŚLĄSKA CHORĄGIEW ZHP) 11. ZAŁĄCZNIKI: a) SYSTEM PRACY Z KADRĄ (zał. do Uchwały nr 18/XXXVI Rady Naczelnej ZHP z dn ) b) SYSTEM STOPNI INSTRUKTORSKICH (zał. do Uchwały nr 40/XXXVI Rady Naczelnej ZHP z dn r.) 20