STUDIA PRAWNICZE. Kryminalistyka. Jan Widacki (red.)

Transkrypt

1 STUDIA PRAWNICZE Kryminalistyka Jan Widacki (red.) C.H.BECK

2 STUDIA PRAWNICZE Kryminalistyka

3 W sprzeda y: L. Gardocki PRAWO KARNE, wyd. 13 Podrêczniki Prawnicze A. Marek PRAWO KARNE, wyd. 8 Studia Prawnicze A. Grzeœkowiak (red.) PRAWO KARNE Skrypty Becka M. Czernicka, I. Tuleja KODEKS KARNY. EDYCJA TRZECIA KodeksSystem M. Czernicka, I. Tuleja KODEKS KARNY WYKONAWCZY KodeksSystem M. Czernicka, I. Tuleja KODEKS WYKROCZEÑ, KODEKS POSTÊPOWANIA W SPRAWACH O WYKROCZENIA KodeksSystem PRAWO KARNE 2007 Teksty Ustaw Becka KODEKS KARNY. KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO, wyd. 9 Edycja Prokuratorska KODEKS KARNY, wyd. 24 Twoje Prawo KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO, wyd. 18 Twoje Prawo

4 Kryminalistyka Redaktor prof. dr. hab. Jan Widacki Autorzy dr hab. prof. KSW Jerzy Konieczny pracownik naukowy Krakowskiej Szko³y Wy szej im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego prof. dr hab. Tadeusz Wid³a pracownik naukowy Uniwersytetu Œl¹skiego prof. dr hab. Jan Widacki pracownik naukowy Krakowskiej Szko³y Wy szej im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

5 Propozycja cytowania: J. Widacki, Kryminalistyka, Warszawa 2008, Nb. 1 Poszczególne rozdzia³y opracowali: Jerzy Konieczny Jan Widacki Tadeusz Wid³a Jan Widacki i Jerzy Konieczny Zdzis³aw Marek i Jan Widacki rozdzia³ II, III, IX, XII, XV, XX rozdzia³ VI, VII,VIII, X, XI, XIV, XVII, XIX, XXI, XXII rozdzia³ XVI, XVIII rozdzia³ I, V, XIII rozdzia³ IV Redakcja: Ksenia Rzepka Wydawnictwo C. H. Beck 2008 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Zak³ady Graficzne im. KEN S.A., Brzoza k. Bydgoszczy ISBN

6 Wstêp Wstêp Prawnik-praktyk powinien dysponowaæ takim zasobem wiedzy kryminalistycznej, jaki jest niezbêdny do przeprowadzenia czynnoœci procesowych (takich jak przes³uchanie, okazanie, eksperyment czy konfrontacja), do wspó³dzia³ania z bieg³ymi ró nych specjalnoœci. To ostatnie polega na prawid³owym doborze bieg³ych, na umiejêtnoœci zadania im pytañ, wreszcie na umiejêtnoœci zrozumienia opinii, sprawdzenia poprawnoœci jej opracowania i umiejêtnoœci jej oceny i wykorzystania. Praktyka pokazuje, e niestety zbyt czêsto organ procesowy, a wiêc wystêpuj¹cy w tym charakterze prawnik, sêdzia czy prokurator, s¹ zupe³nie bezradni wobec opinii bieg³ych, które w konsekwencji przyjmuj¹ bezkrytycznie. W takiej sytuacji, wynik procesu zbyt czêsto zale y od opinii i stanowiska osób czasem o niesprawdzonych przez nikogo kwalifikacjach, reprezentuj¹cych ró nie zaawansowane metodologicznie dyscypliny (co przek³ada siê na ró ny stopieñ pewnoœci ich twierdzeñ), czasem bezkrytycznych wobec w³asnych dokonañ i mo liwoœci reprezentowanej przez nich dziedziny wiedzy. Prawnik-praktyk znaæ musi metody identyfikacji najczêœciej stosowane przez bieg³ych i najczêœciej wystêpujace w procesie. Musi mieæ pojêcie o daktyloskopii, badaniach œladów biologicznych, œladów narzêdzi, badaniach poligraficznych czy grafologii. Te najbardziej typowe i powszechne metody identyfikacji zosta³y opisane w podrêczniku. Jednak elementarna znajomoœæ metodologii nauk empirycznych pozwoli, przy odrobinie wysi³ku, ka demu prawnikowi przeœledziæ rozumowanie bieg³ego i sprawdziæ poprawnoœæ jego wniosków. W naszej procedurze nie ma niestety czegoœ na kszta³t amerykañskiego stadardu Dauberta dotycz¹cego dopuszczalnoœci stosowania w procesie nowych metod. Regu³y tego standardu powinny byæ jednak prawnikom w Polsce znane i stosowane, nie na zasadzie amerykañskiego precedensu, ale jako regu³y wynikajace z zasad wiedzy, o których mowa w art. 7 KPK.

7 VI Wstêp Autorzy, profesorowie kryminalistyki, reprezentuj¹ dziœ ró ne oœrodki naukowe, jednak ich naukowy rodowód jest w du ej mierze wspólny. Swego czasu wszyscy byli pracownikami Katedry Kryminalistyki Uniwersytetu Œl¹skiego w Katowicach i uczestnikami chêciñskich sympozjów metodologii kryminalistyki i w latach wspólnej pracy nauczyli siê tak samo patrzeæ na kryminalistykê: jako na naukê empiryczn¹, której uprawianie podlega okreœlonym rygorom metodologicznym. Wszyscy autorzy maj¹ w swym dorobku prace eksperymentalne, maj¹ te doœwiadczenia praktyczne. Wszyscy maj¹ doœwiadczenia bieg³ych, jeden z autorów ma ponadto doœwiadczenia jako obroñca w sprawach karnych. Wszyscy maj¹ te kilkudziesiêcioletnie doœwiadczenie dydaktyczne w zakresie kryminalistyki. Rozdzia³ IV napisany zosta³ przy wspó³autorstwie doœwiadczonego medyka s¹dowego, prof. dr hab. n. med. Zdzis³awa Marka, by³ego wieloletniego kierownika krakowskiego Zak³adu Medycyny S¹dowej. Profesora Marka zaprosiliœmy do udzia³u w napisaniu tego rozdzia³u, uwa aj¹c, e jest on niezbêdny i komplementarny do ca³oœci, a równoczeœnie, e jego napisanie wymaga posiadania wiedzy medyczno-s¹dowej. Podrêcznik jest dzie³em zupe³nie nowym, nawi¹zuje jednak do podrêcznika Kryminalistyka pod red. Jana Widackiego, którego dwa kolejne wydania ukazywa³y siê w 1999 i 2002 r. Od swych poprzedników ró ni siê systematyk¹ materia³u, uwzglêdnia rozwój dyscypliny i zmiany w przepisach prawnych, jest napisany przez mniejsze grono autorów. Podrêcznik przeznaczony jest przede wszystkim dla studentów wydzia³ów prawa. Mamy jednak nadziejê, e bêdzie on tak e przydatny dla prawników-praktyków: sêdziów specjalizuj¹cych siê w sprawach karnych, prokuratorów, adwokatów, oficerów policji i innych formacji ochrony porz¹dku i bezpieczeñstwa, a tak e ochrony granic. Staraliœmy siê ukazaæ w nim aktualny stan wiedzy, co wiêcej, zaprezentowaæ jedynie wiedzê pewn¹. Opisano wiêc przede wszystkim metody rutynowe. Informacje o nowoœciach i metodach bêd¹cych w trakcie prób i doœwiadczeñ umieszczono g³ównie w blokach rozszerzaj¹cych, wydrukowanych petitem. Kwestie w¹tpliwe, dyskusyjne nie zosta³y w tym podrêczniku zawarte, co najwy ej zasygnalizowane Mamy nadziejê, e podrêcznik, który oferujemy Czytelnikom, spe³ni zadania, które za³o yliœmy sobie na pocz¹tku. Autorzy

8 Przegl¹d treœci Przegl¹d treœci Str. Nb. Wstêp... V Spis ilustracji i tabel... XVII Wykaz skrótów...xxiii Literatura... XXV Rozdzia³ I. Przedmiot i zakres kryminalistyki Rozdzia³ II. Pierwsze informacje o przestêpstwie Rozdzia³ III. Oglêdziny Rozdzia³ IV. Wspó³dzia³anie medyka s¹dowego z organami procesowymi Rozdzia³ V. Wersja œledcza, modus operandi i analiza kryminalna Rozdzia³ VI. Zarys kryminalistycznej problematyki przes³uchania Rozdzia³ VII. Identyfikacja osoby na podstawie œladów pamiêciowych okazanie Rozdzia³ VIII. Wybrane czynnoœci taktyczne o chrakterze procesowym prowadzone z udzia³em podejrzanego lub œwiadka Rozdzia³ IX. Czynnoœci operacyjno-rozpoznawcze Rozdzia³ X. Registratury policyjne Rozdzia³ XI. Niektóre formy dzia³añ taktyczno-kryminalnych Rozdzia³ XII. Fotografia w kryminalistyce Rozdzia³ XIII. Wprowadzenie do problematyki identyfikacji kryminalistycznej Rozdzia³ XIV. Kryminalistyczne zastosowania antropometrii Rozdzia³ XV. Daktyloskopia Rozdzia³ XVI. Badania dokumentów

9 VIII Przegl¹d treœci Rozdzia³ XVII. Identyfikacja na podstawie zapachu (identyfikacja osmologiczna) Rozdzia³ XVIII. Identyfikacja narzêdzi, œladów obuwia i œladów pojazdów Rozdzia³ XIX. Badania identyfikacyjne broni palnej i œladów jej u ycia Rozdzia³ XX. Badania fizykochemiczne Rozdzia³ XXI. Identyfikacja przez badanie œladów emocjonalnych Rozdzia³ XXII. Nowe metody identyfikacji i innych badañ Indeks rzeczowy

10 Spis treœci Spis treœci Str. Nb. Wstêp... V Spis ilustracji i tabel... XVII Wykaz skrótów... XXIII Literatura... XXV Rozdzia³ I. Przedmiot i zakres kryminalistyki Rozdzia³ II. Pierwsze informacje o przestêpstwie Wprowadzenie Wewnêtrzne Ÿród³a organów œcigania Zawiadomienia o przestêpstwie Inne Ÿród³a Patologie Uwagi koñcowe Rozdzia³ III. Oglêdziny Wprowadzenie Organizacja oglêdzin Taktyka oglêdzin Dokumentacja oglêdzin Uwagi koñcowe Rozdzia³ IV. Wspó³dzia³anie medyka s¹dowego z organami procesowymi Wprowadzenie Badanie œladów biologicznych Badania s¹dowo-lekarskie osób ywych Oglêdziny zewnêtrzne i wewnêtrzne zw³ok (sekcja) oraz ekshumacja

11 X Spis treœci Rozdzia³ V. Wersja œledcza, modus operandi i analiza kryminalna Wersja œledcza I. Istota wersji II. Zasady budowy wersji III. Wersja a plan œledztwa IV. Sprawdzanie alibi jako metoda weryfikacji wersji osobowej Modus operandi Analiza kryminalna I. Wprowadzenie II. Istota analizy kryminalnej III. Metodyka pracy IV. Uwagi koñcowe Rozdzia³ VI. Zarys kryminalistycznej problematyki przes³uchania Psychologiczne podstawy przes³uchania Przes³uchanie I. Przes³uchanie a rozpytanie II. Przes³uchanie podejrzanego III. Przes³uchanie œwiadka IV. Przes³uchanie bieg³ego Czynniki okreœlaj¹ce wybór taktyki przes³uchania Przes³uchanie osoby chorej psychicznie, upoœledzonej umys³owo lub o zaburzonej osobowoœci Konfrontacja Narkoanaliza i hipnoza Rozdzia³ VII. Identyfikacja osoby na podstawie œladów pamiêciowych okazanie Psychologiczne podstawy rozpoznania w ramach okazania Okazanie. Uwagi ogólne Okazanie osoby (bezpoœrednie) Okazanie wizerunku osoby (okazanie poœrednie) Okazanie rzeczy Wartoœæ diagnostyczna okazania Rozdzia³ VIII. Wybrane czynnoœci taktyczne o chrakterze procesowym prowadzone z udzia³em podejrzanego lub œwiadka

12 Spis treœci XI 1. Przeszukanie Okazanie Eksperyment procesowy Wizja lokalna Rozdzia³ IX. Czynnoœci operacyjno-rozpoznawcze Wprowadzenie Podstawa prawna czynnoœci operacyjno-rozpoznawczych Formy czynnoœci operacyjno-rozpoznawczych I. Wywiad II. Przetwarzanie danych III. Pods³uch telefoniczny IV. Pods³uch pomieszczeñ V. Kontrola korespondencji VI. Obserwacja VII. Prowokacja policyjna VIII. Przesy³ka (dostawa) niejawnie kontrolowana IX. Przykrycie X. Legalizacja XI. Tajni informatorzy (agenci) Procedury operacyjne Rozdzia³ X. Registratury policyjne Wprowadzenie Zintegrowany System Informacji Policyjnej Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej Registratura daktyloskopijna Zbiory zdjêæ sygnalitycznych Krajowy Zbiór usek i Pocisków z Miejsc Przestêpstw Inne kartoteki i zbiory wzorców broni i amunicji Centralna Kartoteka Dokumentów Anonimowych Centralny Zbiór Kodów Genetycznych Banki zapachów Zbiory danych i rejestry bêd¹ce w gestii administracji ogólnej i resortu sprawiedliwoœci przydatne w celach œledczych Rozdzia³ XI. Niektóre formy dzia³añ taktyczno-kryminalnych Poœcig Poszukiwania Zasadzka

13 XII Spis treœci 4. Pu³apka Radarowa kontrola prêdkoœci Legitymowanie Kontrola osobista i przegl¹danie zawartoœci baga u Zatrzymanie Badanie zawartoœci alkoholu w wydychanym powietrzu Dzia³ania specjalne U ycie psa policyjnego Rozdzia³ XII. Fotografia w kryminalistyce Wprowadzenie Fotografia dokumentacyjna Fotografia badawcza Fotografia detektywna Techniki magnetowidowe Problem wiarogodnoœci Rozdzia³ XIII. Wprowadzenie do problematyki identyfikacji kryminalistycznej Pojêcie œladu Pojêcie identyfikacji kryminalistycznej Biegli i ekspertyza Wartoœæ diagnostyczna a wartoœæ dowodowa Czynnoœci wykrywcze a czynnoœci dowodowe Jakoœæ i harmonizacja ekspertyzy I. Istota problemu II. Harmonizacja ekspertyzy kryminalistycznej III. Jakoœæ ekspertyzy Rozdzia³ XIV. Kryminalistyczne zastosowania antropometrii Wprowadzenie Rysopis i rekonstrukcja wygl¹du na podstawie opisu podanego w zeznaniach œwiadka Rekonstrukcja wygl¹du przy yciowego Badania identyfikacyjne osób na podstawie ich obrazu utrwalonego na zdjêciu fotograficznym, na taœmie (filmowej lub magnetycznej) albo cyfrowo Rozdzia³ XV. Daktyloskopia Pojêcie i podstawy daktyloskopii Opis linii papilarnych Ujawnianie œladów daktyloskopijnych

14 Spis treœci XIII 4. Daktyloskopowanie osób Identyfikacja daktyloskopijna Informatyzacja identyfikacji daktyloskopijnej Pokrewne metody identyfikacji Zakoñczenie Rozdzia³ XVI. Badania dokumentów Ekspertyza pisma i podpisów I. Podstawy identyfikacji II. Metody ekspertyzy pisma Metody kaligraficzne Klasyczna ekspertyza kaligraficzna Metoda sygnaletyczno-opisowa Metoda grafologiczna Metody grafometryczne Grafometria Langenbrucha Grafometria Locarda Grafometryczne badania paraf Metoda graficzno-porównawcza III. Dowód z ekspertyzy pisma Wartoœæ dowodowa Materia³ kwestionowany Materia³ porównawczy Sprawozdanie z badañ i wnioskowanie IV. Dokument jako samoistne Ÿród³o informacji Wstêpna analiza grafizmów IV. Lingwistyka s¹dowa Teoretyczne za³o enia identyfikacji Analiza wypowiedzi pisemnych i ustnych pod k¹tem ich zawartoœci jêzykowej: identyfikacyjnej i treœciowej Funkcja przedstawieniowa Funkcja ekspresywna Funkcja impresywna Funkcja komunikatywna Przedmiot badañ i sposób pozyskiwania materia³u badawczego V. Diagnoza osobowoœci Historia i postacie wspó³czesnej grafologii Naukowe podstawy i naukowe badania Praktyka orzecznicza Grafologia a ekspertyza pisma

15 XIV Spis treœci 2. Techniczne badania dokumentów I. Oglêdziny i badania pod³o a II. Identyfikacyjne badania papieru III. Badania identyfikacyjne œrodków kryj¹cych Badania atramentów i tuszów Farby drukarskie Oglêdziny i analizy instrumentalne Okreœlanie wieku dokumentu Badania identyfikacyjne maszyn i maszynopisów I. Badania identyfikacyjne maszyn II. Badania identyfikacyjne maszynopisów III. Kompletowanie materia³u porównawczego IV. Identyfikacja autora maszynopisu Badania dokumentów powielonych I. Badania kopii kalkowych II. Badanie produktów urz¹dzeñ kopiuj¹cych Badania wydruków komputerowych I. Identyfikacja drukarki II. Identyfikacja urz¹dzenia steruj¹cego III. Identyfikacja autora Sfragistyka kryminalistyczna I. Metody fa³szowania II. Badania identyfikacyjne Badania audiodokumentów I. Za³o enia identyfikacyjne II. Metody identyfikacji cz³owieka na podstawie mowy Metoda s³uchowa Metody instrumentalne Badania wypowiedzi zarejestrowanych analogowo a 2.2. Identyfikacja zapisów na noœnikach cyfrowych Inne badania identyfikacyjne Badania autentycznoœci zapisów Badania sprzêtu III. Przygotowanie materia³u do badañ Zbieranie materia³u kwestionowanego Kompletowanie materia³u porównawczego Materia³ bezwp³ywowy Materia³ wp³ywowy Dokumenty elektroniczne

16 Spis treœci XV Rozdzia³ XVII. Identyfikacja na podstawie zapachu (identyfikacja osmologiczna) Wprowadzenie Badanie identyfikacyjne œladów zapachowych ludzi Wartoœæ diagnostyczna identyfikacji osmologicznej dokonanej z u yciem psów Przysz³oœæ ekspertyzy osmologicznej Rozdzia³ XVIII. Identyfikacja narzêdzi, œladów obuwia i œladów pojazdów Wprowadzenie Identyfikacja narzêdzi I. Mechanizm powstawania œladów II. Ujawnianie i zabezpieczenie œladów dzia³ania narzêdzi III. Badania porównawcze IV. Badania identyfikacyjne przedmiotów rozdzielonych V. Odczytywanie zatartych znaków VI. Wybrane zagadnienia procesowe Identyfikacja œladów ruchu pojazdów i œladów stóp I. Powstawanie œladów II. Ichnogram III. Œlady pojazdów IV. Ujawnianie i zabezpieczanie œladów V. Badania identyfikacyjne VI. Metody identyfikacji zwierz¹t na podstawie œladów pozostawionych na miejscu zdarzenia Rozdzia³ XIX. Badania identyfikacyjne broni palnej i œladów jej u ycia Pojêcie, klasyfikacja i w³asnoœci grupowe broni palnej Amunicja Kierunki kryminalistycznych badañ broni palnej i œladów jej u ycia I. Identyfikacja broni na podstawie wystrzelonego pocisku II. Identyfikacja broni na podstawie ³uski III. Okreœlenie odleg³oœci i kierunku strza³u IV. Ocena przestrzelin ustalanie odleg³oœci z jakiej strzelano V. Identyfikacja osoby, która strzela³a

17 XVI Spis treœci 1. Na podstawie œladów podejrzanego pozostawionych na broni Na podstawie œladów produktów spalania powsta³ych przy strzale pozosta³ych na ciele podejrzanego Na podstawie œladów broni pozostawionych na ciele podejrzanego VI. Inne badania Zabezpieczenie do badañ broni palnej i amunicji oraz œladów jej u ycia Kartoteki i zbiory broni palnej, pocisków i ³usek Rozdzia³ XX. Badania fizykochemiczne Wprowadzenie Przygotowanie materia³u do badañ Zlecenie ekspertyzy Metody badañ Kwestie poznawcze w badaniach fizykochemicznych Rozdzia³ XXI. Identyfikacja przez badanie œladów emocjonalnych Wprowadzenie do problematyki psychologii emocji Pojêcie œladu emocjonalnego Badanie poligraficzne Istota badania poligraficznego Wykorzystanie poligrafu w praktyce œledczej Przebieg badania Wartoœæ diagnostyczna badania poligraficznego Dopuszczalnoœæ badañ poligraficznych Stosowanie poligrafu poza œledztwem Poligraf w innych krajach Instrumentalne metody wykrywania œladów emocjonalnych na podstawie zmian g³osu Rozdzia³ XXII. Nowe metody identyfikacji i innych badañ Indeks rzeczowy

18 Spis ilustracji i tabel Rozdzia³ III Spis ilustracji i tabel Ryc. 1. Formularz opis dowodu rzeczowego Ryc. 2. Protokó³ oglêdzin Ryc. 3. Zdjêcie ogólnoorientacyjne budynku, w którym mia³o miejsce zdarzenie Ryc. 4. Zdjêcie sytuacyjne okno, przez które dostali siê sprawcy Ryc. 5. Zdjêcie sytuacyjne okno, przez które dostali siê sprawcy Ryc. 6. Zdjêcie sytuacyjne (wnêtrze pomieszczenia lokalu rozrywkowego) Ryc. 7. Zdjêcie sytuacyjne (wnêtrze pomieszczenia lokalu rozrywkowego) Ryc. 8. Zdjêcie sytuacyjne (wnêtrze pomieszczenia lokalu rozrywkowego) Ryc. 9. Zdjêcie sytuacyjne dokumentuj¹ce oglêdziny miejsca zabójstwa Ryc. 10. Zdjêcie szczegó³owe rejestruj¹ce œlad na pod³odze Ryc. 11. Zdjêcie szczegó³owe(zbli enie œladów fotografia skalowa) Ryc. 12. Szkic miejsca zabójstwa Ryc. 13. Szkic krzy owy miejsca zabójstwa Rozdzia³ IV Ryc. 1. a. Plamy krwi padaj¹ce prostopadle z wysokoœci 1 metra b. Plamy krwi padaj¹ce z wysokoœci 2 metrów Ryc. 2. Plamy krwi od kropel padaj¹cych prostopadle na pionow¹ œcianê Ryc. 3. a. Plamy krwi w postaci wykrzykników od kropli padaj¹cych skoœnie b. Plamy z wypustkami od kropli padaj¹cych skoœnie na p³askie pod³o e Ryc. 4. Rozpryski krwi na œcianie po jednorazowym uderzeniu narzêdziem têpym Ryc. 5. Rozpryski krwi na œcianie po wielokrotnych uderzeniach narzêdziem têpym Ryc. 6. G³ówne linie orientacyjne Ryc. 7. Czêœci cia³a: A. od przodu; B. od ty³u Ryc. 8. Okolice na g³owie i szyi

19 XVIII Spis ilustracji i tabel Ryc. 9. Okolice tu³owia i koñczyn od przodu Ryc. 10. Okolice tu³owia i koñczyn od ty³u Ryc. 11. Ró nice w budowie miednicy zale ne od p³ci. Miednica: a. mê czyzny; b. kobiety Ryc. 12. Kostnienie szwów czaszki zale ne od wieku Ryc. 13. Zatoki czo³owe; a. radiogram; b. schemat Ryc. 14. Identyfikacja metoda superprojekcji: a. fotografia dowodowa; b. na³o enie obrysów czaszki na portret (wed³ug J. Kobieli) Rozdzia³ V Ryc. 1. Diagram po³¹czeñ telefonicznych Ryc. 2. Diagram przestêpstwa Rozdzia³ XI Ryc. 1. Radar przewoÿny Ryc. 2. Radar stacjonarny Ryc. 3. Relacje miêdzy stê eniem alkoholu we krwi w procentach (liczba dolna), w moczu (linia górna) a zmianami w zachowaniu (wed³ug O Hary i Osterburga) Ryc. 4. Alcotest 7410 Plus, firmy Drager Rozdzia³ XIV Ryc. 1. Portrety rysunkowe nomkasenta wykonane na podstawie zeznañ œwiadków Ryc. 2. rysunek g³owy Kazimierza Wielkiego wykonany przez J. Matejkê Ryc. 3. a. i b. Próba rekonstrukcji wygl¹du ks. Piotra Skargi na podstawie jego czaszki (wed³ug J. Talki- Hryncewicza) Ryc. 4. Metoda monta owa (wed³ug I. Bia³ek) Rozdzia³ XV Ryc. 1. Linia Galtona Ryc. 2. Minucje w ujawnionym œladzie Ryc. 3. Karta daktyloskopijna Ryc. 4. Fragment karty daktyloskopijnej. Odbitka wielkiego palca prawej reki (materia³ porównawczy) Ryc. 5. Odbitki ca³ych d³oni Ryc. 6. Zestawienie cech wspólnych

20 Spis ilustracji i tabel XIX Rozdzia³ XVI Ryc. 1. Testament napisany przez ociemnia³ego Ryc. 2. Tremor w parkinsoniÿmie Ryc. 3. Grafizm osoby umiarkowanie upojonej (1,4%) Ryc. 4a. Przypadkowe podobieñstwa a pismo mê czyzny; b. pismo kobiety Ryc. 5. Pismo leworêczne (osoba niewprawna) Ryc. 6. Pismo lustrowane Ryc. 7. anonim znies³awiaj¹cy Ryc. 8. Anonim pogró kowy (Œl¹skie wkrêty jêzykowe) Ryc. 9. anonim pogró kowy Ryc. 10. Anonim pogró kowy Ryc. 11. Anonim pogró kowy Ryc. 12. Anonim okupowy Ryc. 13. Anonim tworzony technika kola u Ryc. 14. Anonim pogró kowy wydrukowany na fotografii adresata Ryc. 15. Testament napisany na karteczce samoprzylepnej Ryc. 16. List po egnalny samobójcy Ryc. 17. Anonim pogró kowy o treœci identyfikuj¹cej autora Ryc. 18. Dwoistoœæ reliefów (pod spodem relief suchy) Ryc. 19. Suchy wyt³ok œwiat³o skoœne) Ryc. 20. Pierwotny zapis ujawniony dziêki luminescencji UV (fluorescencji) Ryc. 21. Replikator elektrostatyczny ESDA; obok urz¹dzenia do wytwarzania piecz¹tek metod¹ fotopolimerow¹ Ryc. 22. anonim (ze œladami linii papilarnych autora) ujawniony na papierowej podk³adce przy pomocy replikatora ESDA Ryc. 23. zabezpieczenia francuskiego dowodu rejestracyjnego dostrzegalne w promieniach UV; u do³u hologramu Ryc. 24. Luminescencja IR Ryc. 25. Wideokomparator Ryc. 26. Spektroskop do badañ w promieniach Romana Ryc. 27a. Maszyna przenoœna manualna b. Maszyna przenoœna elektryczna II generacji c. Maszyna przenoœna elektryczna III generacji Ryc. 28 a. i b. Rozszeregowania w maszynopisie Ryc. 29 a. Imitacja odbitek stempli narysowanych przez kalkê; b. Odbitka narysowana przez kalkê Ryc. 30. Imitacja odbitki pieczêci narysowana tzw. cienkopisem