Coaching w pracy nauczyciela.

Transkrypt

1 Coaching w pracy nauczyciela. (bibliografia ze zbiorów Biblioteki Pedagogicznej w Pile) KSIĄŻKI: 1. Coaching : trening efektywności : rozwój ludzkiego potencjału w oparciu o model GROW zasady oraz praktyka coachingu i przywództwa / John Whitmore ; przeł. Małgorzata Sobczak.- Warszawa : G+J Gruner + Jahr Polska, Sygnatura: Najbardziej znany podręcznik coachingu na świecie! Jest to książka przełomowa o metodologii coachingu na świecie. Przetłumaczono ją na ponad dwadzieścia języków i sprzedano pół miliona egzemplarzy. John Whitmore prezentuje model GROW, w przystępny sposób wyjaśnia zasady i przebieg procesu coachingu i metody jego wdrażania. Dużo uwagi poświęca relacjom między coachingiem i przywództwem oraz samemu przywództwu. Podkreśla duże znaczenie inteligencji emocjonalnej i duchowej w osiągnięciu sukcesu. Podręcznik pomoże ci odnaleźć nowe sposoby myślenia o zarządzaniu, efektywności oraz ludziach i dostarczy ci wskazówek coachingowych: Coaching koncentruje się na przyszłych możliwościach. Celem coacha jest budowanie świadomości, odpowiedzialności oraz wiary w siebie. Menedżer może być coachem. Zadaniem menedżera jest wykonanie zadanie i rozwijanie pracowników. Jakość pracy i potrzeba rozwoju wymagają coachingu. Liderzy zorientowani na przyszłość muszą reprezentować pewne wartości, być wiarygodni, błyskotliwi i uporządkowani oraz mieć wizje i wyznaczony cel. John Whitmore to mistrz wyścigów samochodowych oraz twórca coachingu zorientowanego na efektywność. Jest prezesem firmy doradczej Performance Consultants International. Za wieloletnią działalność uhonorowano go tytułem Britainĺs Number One Business Coach. Przypisuje mu się największy indywidualny wpływ na rozwój coachingu jako roli zawodowej. 2. Coaching : zbiór narzędzi wspierania rozwoju / Łukasz T. Marciniak, Sywia Rogala-Marciniak.- Wyd. 2 posz.- Warszawa : ABC a Wolters Kluwer business, Sygnatura: Kompleksowy zestaw 71 narzędzi coachingowych z materiałami online do wykorzystania w coachingu biznesowym oraz życiowym, w pracy z klientem indywidualnym i zespołowym. Zawiera wersje elektroniczne materiałów zarówno dla coacha, jak i dla klienta, umożliwiające szybki wydruk gotowych formularzy i arkuszy, a także - w razie potrzeby - ich dowolną edycję i modyfikację w celu dopasowania poszczególnych narzędzi do indywidualnych potrzeb konkretnych klientów. Autorzy przedstawili własne narzędzia oraz dokonali przeglądu narzędzi wykorzystywanych w różnych podejściach i stylach coachingu, od koncepcji ericksonowskich po prowokatywne, związane z praktyką opartą na dowodach (evidence-based) i z podejściem intuicyjnym. Wszystkie zaprezentowane w zestawie narzędzia stosowane w coachingu zostały przedstawione jako bogaty poznawczo i emocjonalnie proces interakcji, a nie tylko proceduralnie opisana technika. Narzędzia mają różne źródła inspiracji - wywodzą się z praktyki terapeutycznej, biznesowej, edukacyjnej, z treningu sportowego, inżynierii, a nawet filozofii. Stworzone zostały na podstawie wiedzy psychologicznej, socjologicznej, zarządczej i osiągnięć metodologii badań, odwołują się też do rozwoju duchowości człowieka. Uporządkowano je według kryterium celu ich zastosowania, odnosząc się do najistotniejszych aspektów procesu coachingu. W zbiorze można znaleźć materiały: służące badaniu potrzeb, wspomagające całościowe kształtowanie formy pracy z klientem, pomagające w budowaniu relacji, wspierające tworzenie i obieranie celów, ułatwiające pracę z wartościami i motywacją klienta, rozwijające kreatywność, wzbudzające pogłębioną refleksję, pomagające w przełamaniu impasu, służące monitorowaniu i ewaluacji procesu. Publikacja jest przeznaczona dla coachów jako źródło konkretnych narzędzi, wiedzy, inspiracji, a także wskazówek dotyczących możliwych innowacji lub udoskonaleń w pracy. 3. Coaching doskonały : przewodnik profesjonalny / pod. red. Jonathana Passmore'a ; przekł. Barbara Grabska-Siwek, Grzegorz Siwek.- Warszawa : Muza SA,

2 Sygnatura: Publikacja omawia sprawy, które trener w dziedzinie rozwoju osobistego musi rozumieć, aby osiągnąć na tym polu sukces. To nieodzowna lektura dla wszystkich praktykujących coachów, a także dla wszystkich zgłębiających tę dziedzinę w ramach szkoleń trenerskich, kursów doskonalenia zawodowego oraz ogólniej, w sferze psychologii lub przedsiębiorczości. Ułatwi coachom osiągnięcie osobistej i zawodowej perfekcji. Książka jest kompendium i przewodnikiem prezentującym poglądy ponad 20 autorów na temat tej stosunkowo młodej branży w biznesie: najnowsze przemyślenia i opinie na temat coachingu optymalne praktyki trenerskie zmiany zachodzące w szybko rozwijającej się profesji. 4. Coaching i mentoring w praktyce / Maciej Bennewicz.- [Warszawa] : G + J Gruner + Jahr Polska, Sygnatura: Książka jest skierowana do wszystkich osób zainteresowanych coachingiem, a zwłaszcza do menedżerów, samodzielnych specjalistów pracujących przy zarządzaniu talentami i potencjałem pracowniczym, a także do studentów zainteresowanych przyszłą karierą zawodową i rozwojem osobistym. Osoby, które zawodowo zajmują się treningiem, szkoleniami, a także zarządzaniem, zyskają usystematyzowany materiał do własnego szkolenia coachingowego lub służący do uzupełnienia wiedzy i kompetencji w tej dziedzinie. Uzyskają również materiał pełnego kursu z zakresu coachingu. Kolejne rozdziały, oraz poszczególne techniki i ćwiczenia można wykorzystać do wspierania rozwoju lub prowadzenia szkoleń dla swoich współpracowników, personelu zarządzającego w firmie i klientów zewnętrznych jako całościowy kurs lub jego fragment. Jeśli poszukujesz, czytelniku, nowych umiejętności, albo nowego zawodu, ten podręcznik również sprosta twoim oczekiwaniom i pomoże ci usystematyzować wiedzę na temat rozwoju osobistego, coachingu i mentoringu. Niniejsza publikacja stanowi pełny materiał kursu Coach Praktyk Biznesu realizowanego nieprzerwanie od roku 2007 w Norman Benett Academy, kursu akredytowanego przez European Mentoring & Coaching Council z certyfikatem EQA [European Quality Award]. Składają się nań części teoretyczne podbudowane literaturą, badaniami i udokumentowanymi eksperymentami. Zaprezentowane zostały uznane metody, konkretne ćwiczenia i techniki coachingowe z powodzeniem stosowane w biznesie i w innych formach coachingu, niektóre z nich mają charakter autorski. Ważnym elementem podręcznika są case study i oparte na nich scenariusze coachingowe wykorzystujące realne sytuacje, pozwalające zobrazować lub wyjaśnić przedstawianą koncepcję lub metodę. Podręcznik bazuje na wielu tysiącach godzin szkoleń, coachingów indywidualnych, i grupowych, mentoringach i doradztwie członków zespołu Norman Benett, a także na osobistej wieloletniej pracy autora w roli coacha, menedżera i doradcy. Przy tworzeniu programu i jego elementów warsztatowych zostały uwzględnione najnowsze osiągnięcia światowych trenerów, szkoleniowców, nauczycieli akademickich zarówno z kierunków coachingowych, neurolingwistycznego programowania, jak i psychologii pozytywnej, Gestalt i nurtów behawioralno-poznawczych. 5. Coaching międzykulturowy : jak wykorzystać potencjał tkwiący w różnicach narodowych, korporacyjnych i zawodowych / Philippe Rosiński ; tł. Monika Parys.- Warszawa : Wydaw. New Dawn, Sygnatura: To wybitna książka, prezentująca sposób na wypracowanie nowego rodzaju coachingu, niezbędnego do osiągnięcia doskonałych rezultatów w dzisiejszym wielokulturowym otoczeniu. To wizjonerskie dzieło jest głębokie i praktyczne. Pokazuje, w jaki sposób wykorzystać ludzki potencjał i bogactwo różnorodności kulturowej dla dobra pracowników, klientów, interesariuszy i całego społeczeństwa. [Dean O'Hare, prezes i dyrektor generalny Chubb Corporation] 6. Coaching zdrowia / Monika Zubrzycka-Nowak, Katarzyna Rybczyńska.- Sopot : Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sygnatura:

3 Szlachetne zdrowie... Zdrowie to nie tylko brak choroby, ale także dobrostan emocjonalny, mentalny i duchowy. Autorki stawiają przed nami wiele pytań, na które sami musimy sobie szczerze odpowiedzieć. To pierwszy krok do tego, by uporządkować wszystkie ważne w życiu obszary. Książka stanowi znakomity materiał do pracy nad samorozwojem i aspektami psychiki powodującymi różne dolegliwości fizyczne. To doskonały przewodnik zarówno dla osób, które pragną samodzielnie zadbać o dobre samopoczucie, jak i dla profesjonalistów - coachów, trenerów oraz psychologów i terapeutów. 7. Coaching zespołowy / David Clutterbuck ; przeł. Jacek Środa.- Poznań : Dom Wydawniczy Rebis, Sygnatura: Książka ta omawia definicje coachingu i jego różne modele w odniesieniu do rozmaitych typów zespołów w organizacjach biznesowych. Obejmuje szeroki zakres zagadnień szkoleniowych: osobistych, zespołowych, strategicznych i operacyjnych. Autor pomaga zrozumieć istotę efektywnego coachingu, podaje wiele przykładów i analizuje konkretne przypadki, popierając to wnikliwymi badaniami. Uczy, jak skupiać się na priorytetach, kreatywnie rozwiązywać problemy oraz osiągać równowagę między wykonywaniem obowiązków, uczeniem się i odpowiednim zachowaniem członków zespołu. David Clutterbuck jest uznawany za ideologicznego guru coachingu i mentoringu; wykłada na Sheffield Hallam University; jest współzałożycielem Europejskiej Rady Mentoringu i Coachingu oraz dyrektorem firmy konsultingowej Clutterbuck Associates. Do jej klientów należą m.in. Nokia, Shell i Bank Światowy. 8. Czym (nie) jest coaching : prawdy i mity o coachingu / Monika Zubrzycka-Nowak, Katarzyna Rybczyńska, Sylwia Monostori.- Sopot : Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sygnatura: Początkowo "coachingiem" nazywano instruktaż, zwykłe wprowadzanie pracownika w arkana pracy. Potem zaczęto nazywać towarzyszenie sprzedawcom i dawanie im na gorąco informacji zwrotnej o procesie sprzedaży. Często obejmowało to bardzo nieprzyjemne krytykowanie sprzedawcy. Również rozwijanie umiejętności innych niż sprzedawanie czyli "trening" umiejętności takich jak prezentacje, wystąpienia publiczne, nawiązywanie kontaktu, negocjacje znalazły się pod szyldem coachingu. W miarę pojawiania się kolejnych szkół coachingu w Polsce, które realizują programy szkoleniowe zgodne ze standardami międzynarodowymi (International Coach Federation, International Coach Community i inne), coaching zaczął nabierać nowego znaczenia. Zaczął reprezentować pewną postawę życiową, charakteryzować podejście do drugiego człowieka, w którym obowiązują pewne bazowe założenia sprawiające, że coaching stał się inną formą wspierania drugiego człowieka niż instruowanie, trening, nauczanie, psychoterapia, doradztwo, mentoring, consulting. I o takim coachingu jest ta książka. 9. Logodydaktyka : droga rozwoju / Iwona Majewska-Opiełka.- Sopot : Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sygnatura: Logodydaktyka to autorska koncepcja Iwony Majewskiej-Opiełki, zajmująca się całościowo wspieraniem rozwoju człowieka, a przez to także firm. Pozwala łączyć dobro jednostki z dobrem firmy. Jest to formuła dochodzenia do zadowolenia z życia i poczucia spełnienia bez odwoływania się do terapii i psychicznych obnażeń, przeznaczona dla ludzi odczuwających potrzebę zmian w życiu, ale także dla tych, którzy po prostu chcą czegoś więcej niż to, co już osiągnęli. Opiera się na właściwie rozumianej skuteczności działania i stałym rozwoju. Logodydaktyka pozwala na znalezienie własnego unikatowego pomysłu na siebie, pomaga ustalić wizję i misję życia, zakłada doskonalenie charakteru i niezbędnych do skutecznego działania kompetencji psychologicznych. Posługując się wieloma specjalnie dobranymi zadaniami, ćwiczeniami i szkoleniami, pozwala nadać życiu własny sens (logos) oraz działać na podstawie wizji i misji życia. Główne metody logodydaktyki to szkolenia, trening osobisty jeden na jeden, coaching, mentoring, konsultacje i indywidualna praca z zadaniami. Celem tej książki jest nauczenie, jak wspierać własny rozwój i nadawać mu właściwy kierunek oraz jak wspierać rozwój innych ludzi, a także organizacji i firm. 3

4 10. Mistrzowski coaching / Robert Hargrove ; przeł. Iwona Podsiadło.- Kraków : Oficyna Ekonomiczna. Oddział Polskich Wydawnictw Profesjonalnych, Sygnatura: Mistrzowski coaching polega na pomaganiu ludziom w wyznaczaniu celów, które są dla nich ważne, i na zwiększaniu ich zdolności do osiągania tych celów. Trener w tak pojętym coachingu nie jest doradcą w sprawach biznesowych, lecz kimś, kto pomaga w dokonaniu transformacji najpierw lidera, a potem całej organizacji. Wymaga to umiejętności wydobywania z ludzi tego, co w nich najlepsze, wspierania ich indywidualnego rozwoju, a także twórczej współpracy z nimi. 11. Moc coachingu : poznaj narzędzia rozwijające umiejętności i kompetencje osobiste / Maja Wilczyńska [et al.].- Wyd. 2 rozsz.- Gliwice : HELION, Sygnatura: Odkryj w sobie coacha. Coaching jest uznawany za jedną z najbardziej efektywnych metod rozwoju - zarówno osób, jak i organizacji oraz przedsiębiorstw. Z powodzeniem stosuje się go wśród kadry zarządzającej oraz menedżerskiej. Książka krok po kroku wprowadzi początkującego trenera w tajniki najmocniejszych, najczęściej stosowanych narzędzi coachingowych. Została ona przygotowana przez zespół doświadczonych coachów i praktyków biznesu w oparciu o ich bogatą praktykę oraz kompetencje doskonalone w najlepszych szkołach i organizacjach coachingowych: Erickson College International, International Coaching Community, Center for Right Relationship European, International Coach Federation. Pierwsze wydanie książki stało się ważnym przewodnikiem dla coachów oraz osób uczących się coachingu. Autorki w swej codziennej pracy spotykały się z wieloma pytaniami i prośbami o uzupełnienie informacji zawartych w tamtej książce. Publikacja, którą trzymasz w ręku, powstała właśnie po to, by poszerzyć temat i odpowiedzieć na pytania Czytelników. Oprócz informacji z pierwszego wydania - dwudziestu jeden metod coachingowych o różnym stopniu zaawansowania, autorskich pomysłów, wskazówek i porad, które przyczynią się do wzbogacenia Twojego warsztatu - znajdziesz tu obszerny rozdział, zawierający najczęściej zadawane pytania (i odpowiedzi), a także nowe narzędzie: "O przekonaniach". 12. Nauczyciel, trener, coach / Jarosław Kordziński.- Warszawa : Wolters Kluwer Polska, Sygnatura: Publikacja zawiera opis możliwych ról, jakie docelowo mogą pełnić nauczyciele oraz dyrektorzy szkół, łącząc kompetencje przydatne w nauczaniu szkolnym z umiejętnościami niezbędnymi do pracy z dorosłymi w szkole i poza szkołą. Są to role trenera i coacha. Lektura książki zapewni czytelnikowi: wiedzę na temat nowych możliwości, jakie przynosi rynek usług edukacyjnych; rozwój posiadanych kompetencji w celu podjęcia nowych zadań na rynku usług edukacyjnych, możliwość rozwinięcia swoich kompetencji interpersonalnych, uporządkowanie wiedzy na temat podstawowych metod pracy nauczyciela, trenera i coacha. Publikacja została wzbogacona o podręczny zestaw technik i narzędzi przydatnych do wykorzystania podczas lekcji oraz szkoleń. Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla nauczycieli, którzy poszukują nowych ról, zamierzają rozwijać swoje dotychczasowe kompetencje i poszerzać możliwości zawodowe o obszar pracy z dorosłymi w ramach prowadzenia szkoleń bądź coachingu. 13. Podręcznik coachingu : podręcznik szkolenia : niezbędnik dla instruktorów i menedżerów / Sara Thorpe, Jackie Clifford ; przekł. [z ang.] Anna Sawicka-Chrapkowicz.- Wyd. 2. (dodr.).- Poznań : "Rebis", Sygnatura: Coaching stał się najpopularniejszą i najskuteczniejszą techniką w dziedzinie uczenia się i rozwoju. Menedżerom stale przypomina się o tym, jak istotny jest coaching w wydobywaniu z zespołu tego, co najlepsze, a trenerzy w swojej pracy coraz częściej wykorzystują coaching dotyczący wielu rozmaitych aspektów życia zawodowego i osobistego. Dzięki tej książce i zawartym w niej praktycznym ćwiczeniom oraz opisom konkretnych sytuacji dowiesz się, na czym dokładnie polega coaching, kiedy jest potrzebny i jak skutecznie go przeprowadzać. 4

5 14. Praktyki zarządzania kapitałem ludzkim w doradztwie zawodowym / red. nauk. Tomasz Rostkowski, Dariusz Danilewicz.- Warszawa : Difin, Sygnatura: W założeniu Autorów nadrzędnym celem doradcy zawodowego jest uzyskanie przez osobę, której się doradza, trwałego i satysfakcjonującego miejsca pracy. Ewolucja systemów zarządzania przedsiębiorstwami. Gwałtowne i głębokie zmiany w ich otoczeniu, wymagają nowego podejścia do praktyki doradztwa zawodowego. Autorzy publikacji, będącymi pracownikami bądź współpracownikami Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, opracowali niedostępne do tej pory na polskim rynku kompendium wiedzy związanej z doradztwem zawodowym. Publikacja ma za zadanie wskazać te narzędzia zarządzania kapitałem ludzkim stosowane z powodzeniem w przedsiębiorstwach, które mogą być wykorzystane także w praktyce doradczej. Opracowanie adresowane jest do szerokiego grona odbiorców. Znajdują się w nim szczególnie osoby już wykonujące pracę doradcy zawodowego, które dzięki lekturze będą miały możliwość uporządkowania i rozszerzenia wiedzy na temat wszystkich aspektów swojej pracy. Logiczne uporządkowana wiedza uzupełniona jest opisem przykładów zaczerpniętych z doświadczeń w opracowywaniu i wdrażaniu poszczególnych rozwiązań. Książka skierowana jest również do osób planujących zająć się doradztwem zawodowym, które przyswajając wiedzę zawartą w tej publikacji, zyskają solidny fundament umożliwiający rozpoczęcie pracy w roli doradcy. Jasny i czytelny układ opracowania oraz opisy rozwiązań możliwych do aplikacji powodują, że nie jest ono jednorazową lekturą, ale pozycją, która powinna znaleźć się w podręcznej biblioteczce każdego doradcy zawodowego. 15. Scenariusze, dialogi i procesy zarządzania wiedzą / red. Kazimierz Perechuda, Małgorzata Sobińska.- Warszawa : Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Sygnatura: 97814, W opracowaniu przedstawiono w formie dialogów, scenariuszy, prezentacji procesów oraz studiów przypadków decyzyjnych i opisów sytuacyjnych: - metody analizy dotychczasowego potencjału przedsiębiorstwa w zakresie zarządzania wiedzą, - projektowanie i akcelerację wdrożeń zarządzania wiedzą w organizacjach gospodarczych i pozagospodarczych. Książka składa się z części metodologicznej, opisu przypadków decyzyjnych oraz scenariuszy. Zawiera rozdział coaching wiedzy. 16. Sztuka zadawania pytań w coachingu : jak opanować najważniejszą umiejętność coacha? / Tony Stoltzfus ; przeł. Bożena Olechnowicz.- Wrocław : Aetos Media, Sygnatura: Opanowana do perfekcji sztuka zadawania pytań to najważniejsza umiejętność w coachingu. Celne pytanie zadane we właściwym momencie przez coacha może zmienić życie rozmówcy. Jest to podręcznik prezentujący praktyczne techniki, narzędzia i ćwiczenia, zilustrowane za pomocą setek przykładowych pytań coachingowych. Autor - doświadczony coach i instruktor coachingu - omawia szeroki wachlarz technik, od podstawowych umiejętności (takich jak poszukiwanie alternatywnych rozwiązań czy motywowanie klienta do podjęcia zaplanowanych kroków) po techniki zaawansowane (np. rzucanie wyzwania i przeramowanie). To lektura obowiązkowa dla adeptów coachingu i nowych coachów, a także dla osób, które zajmują się coachingiem dorywczo lub społecznie. Również zawodowi trenerzy praktykujący od wielu lat znajdą tutaj innowacyjne sposoby zastosowania znanych technik i pomocne informacje na temat wybranych specjalizacji coachingowych, opracowane przez kilkunastu doświadczonych coachów. Książka nie ogranicza się tylko do zaprezentowania gotowych szablonów pytań. Autor wyjaśnia powiązania między proponowanymi pytaniami a technikami coachingowymi, w których znajdują one zastosowanie. Podpowiada również najwłaściwszy moment sesji coachingowej, w którym warto wykorzystać dane pytanie. 17. Wyjątkowy nauczyciel : szkolenia XXII wieku / Mateusz Grzesiak.- Warszawa : G+J Gruner + Jahr Polska, Sygnatura:

6 ARTYKUŁY: 1. Coaching a poczucie koherencji [Dokument elektroniczny] / Anna Worsztynowicz // Forum Oświatowe , nr 2, s Coaching i mentoring w szkole / Justyna Deręgowska, Iwona Werner. // Uczyć lepiej , nr 4, s Coaching jako nowoczesna metoda pracy indywidualnej i grupowej [Dokument elektroniczny] / Jagoda Wąsowska // Trendy , nr 5, s Coaching menadżerski dla dyrektora :zarzadzanie zmianą / Monika Urbańska-Bulas // Bliżej przedszkola , nr 2, s Coaching rodziny / Mirosława Britzkow // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze , nr 7, s (wsparcie rodzin z dziećmi z ADHD, doświadczenia niemieckie) 6. Coaching uczenia się, czyli pomysł na zaangażowanie uczniów / Artur Brzeziński. // Dyrektor Szkoły , nr 9, s Coaching w pracy nauczyciela / Lidia Pokrzycka. // Nowa Szkoła , nr 10, s Coaching w szkole. Na przykładzie Swiss Cottage School [Dokument elektroniczny] / Anna Worsztynowicz // Forum Oświatowe , nr 2, s Coaching w szkole/iwona Werner, Justyna Dergowska. // Głos Nauczycielski nr 15, s Doradztwo metodyczna jako forma coachingu / Renata Sigirs. // Gazeta Szkolna , nr 43, s Dyrektor coachem / Monika Urbańska-Bulas // Bliżej przedszkola , nr 12, s

7 12. Dyrektor szkoły jako coach / Jarosław Kordziński. // Dyrektor Szkoły , nr 4, s Społeczny kontekst rozwoju. Użyteczność wybranych koncepcji psychologii rozwojowej dla relacji coachingu i mentoringu [Dokument elektroniczny] / Barbara Smorczewska // Forum Oświatowe , nr 2, s Z tobą zawsze są problemy - coaching komunikacji / Monika Urbańska-Bulas // Bliżej przedszkola , nr 5, s Zastosowanie coachingu i narzędzi coachingowych w oświacie/ Joanna Żukowska, Beata Marciniak // Dyrektor Szkoły , nr 1, s Wybór i opracowanie: Magdalena Gutowska Dział Informacji Pedagogiczno-Bibliograficznej (styczeń 2014) 7