I. Zmiany wynikają z potrzeb...3. II. Peryskop...5. III. Rozmowa o EFS...7. IV. EFS w przekroju...9. V. Dobre praktyki EQUAL... 14

Transkrypt

1

2 I. Spis treści I. Zmiany wynikają z potrzeb...3 II. Peryskop...5 III. Rozmowa o EFS...7 IV. EFS w przekroju...9 V. Dobre praktyki EQUAL VI. Metodologia projektu VII. Od czego zależy nasze zatrudnienie? VIII. Tendencje zmian w zapotrzebowaniu na pracowników w pierwszym półroczu 2009 roku IX. Niepełnosprawni bezrobotni w Wielkopolsce X. Zmiany w Polskiej Klasyfikacji Działalności Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu ul. Kościelna Poznań tel Kolegium Redakcyjne: Beata Rutkowska Sylwia Wójcik Natalia Dreszer Joanna Pawełek-Dunajewska Bernadeta Ignasiak W opracowaniu udział wzięli: Iwona Danowska Poznań 2009 r.

3 I. Zmiany wynikają z potrzeb rozmowa z Barbarą Kwapiszewską, dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy Koniec roku to czas podsumowań. Jak Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu wdrażał swoje Priorytety Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki? Było łatwiej czy trudniej niż w ubiegłym roku? Na Działania i Poddziałania realizowanych na szczeblu regionalnym Priorytetów od VI do IX w tym roku przeznaczona była alokacja ponad 353 miliony złotych, o 17 milionów zł więcej jak w roku Na ogłoszone konkursy wpłynęły dotychczas 2323 wnioski, z czego prawie 82 procent poprawnych formalnie projektów zostało przekazanych do oceny merytorycznej. Najwięcej wniosków projektodawcy złożyli w Priorytecie IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach (844), następnie w Priorytecie VIII Regionalne kadry gospodarki (461), mniej w Priorytecie VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich (426) oraz w Priorytecie VII Promocja integracji społecznej (397). Natomiast, spośród wszystkich konkursów największą popularnością cieszyły się: Poddziałanie Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw (346 projektów) oraz Poddziałanie 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich (338 projektów). Najmniej projektów konkursowych, tylko 5, wpłynęło w Poddziałaniu Wzmacnianie lokalnego partnerstwa na rzecz adaptacyjności. Być może dlatego, że projekty powinny być realizowane przez partnerów społecznych związki pracodawców i związki zawodowe. Ostatecznie, przyznaliśmy w tym roku dofinansowanie dla 647 wniosków. Z wymienionej na początku kwoty alokacji łącznie zakontraktowaliśmy blisko 176 milionów złotych. Jednak niektóre konkursy jeszcze trwają i końcowy wynik dla całego roku ulegnie zmianie. A czy w tym roku było łatwiej? Z jednej strony tak, bo dysponowaliśmy ubiegłorocznymi doświadczeniami. Z drugiej jednak - nasi pracownicy mieli więcej pracy, oprócz obsługi nowych konkursów rozliczali beneficjentów, którzy wygrali konkursy w zeszłym roku. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego wprowadziło w tym roku wiele zmian. Niektóre były oczekiwane przez część beneficjentów, bo upraszczały rozliczenia. Ale sporo było potencjalnych beneficjentów, którzy chyba nieuważnie przeczytali nowe materiały konkursowe i powielali wcześniejsze zasady nie uwzględniając zmian, co czasami skutkowało odrzuceniem wniosków albo niższą oceną całego projektu. Barbara Kwapiszewska, dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu Przypomnijmy, jakie to były uregulowania W minionym roku następowały liczne zmiany wytycznych i dokumentów programowych. Do istotnych nowelizacji zaliczyć należy również zmiany dotyczące zasady konkurencyjności, nowe uregulowania dotyczące partnerstwa oraz wprowadzenie nowych wytycznych dotyczących równości szans kobiet i mężczyzn. Na czym one polegają? W Zasadach finansowania PO KL na początku roku uszczegółowiono zapisy dotyczące stosowania zasady konkurencyjności. Beneficjent stosuje ją w przypadku realizacji wykonywanych zamówień, których równowartość w złotych przekracza 14 tysięcy euro netto. W wyniku zmian ustawowych wprowadzono nowe zasady realizacji projektów w partnerstwie. Na przykład, przy powoływaniu partnerstw jednostek sektora finansów publicznych z jednostkami spoza tego sektora, podmioty publiczne są zobligowane do stosowania zasady przejrzystości i równego traktowania podmiotów. W szczególności polega to na: ogłoszeniu otwartego naboru partnerów, uwzględnianiu przy ich wyborze zgodności z celami partnerstwa, oferowanego wkładu oraz doświadczenia przy realizacji podobnych projektów. A na koniec - na podaniu do publicznej wiadomości informacji o stronach umowy oraz o zakresie zadań partnerów. Zasada równości szans kobiet i mężczyzn należy do głównych zasad wynikających z Traktatu Amsterdamskiego oraz wspólnotowych rozporządzeń. Państwa członkowskie są zobowiązane do włączenia jej do programów operacyjnych. Powinna być stosowana poprzez politykę równości płci oraz konkretne działania wspierające równość płci. Nowością w tegorocznych projektach jest standard minimum, który musi spełnić wniosek o dofinansowanie realizacji projektu. Na stronie internetowej 3

4 Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu opublikowaliśmy dokument ułatwiający projektodawcom wdrażanie zasady równości szans na wszystkich etapach realizacji projektu. Lekturę polecam projektodawcom, mając na uwadze fakt, że wiele projektów w tym roku zostało odrzuconych, bo nie spełniały tej zasady. W roku 2010 planowanych jest również kilka zmian. Na czy będą polegały? To kroki w dobrym kierunku? Zmianą najbardziej nagłośnioną przez media jest to, że zgodnie z przyjętą w sierpniu ustawą o finansach publicznych od 1 stycznia 2010 r. wszystkie płatności na rzecz beneficjentów w ramach PO KL będą wykonywane przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Natomiast rozliczenia projektów będą dokonywane jak dotychczas przez WUP w Poznaniu. Zmiana ta, która obejmuje wszystkie projekty realizowane ze środków Unii Europejskiej, nie tylko z Europejskiego Funduszu Społecznego, ma zapewnić bardziej sprawne ich finansowanie. Nowością w Wielkopolsce są dwa konkursy na projekty innowacyjne i ponadnarodowe. Ogłosiliśmy je 30 października 2009 r., a projekty można składać od 15 grudnia do 15 stycznia 2010 r. Ich tematy to Metody utrzymania aktywności zawodowej pracowników w grupie wiekowej 50+ oraz Modernizacja oferty kształcenia zawodowego w powiązaniu z potrzebami lokalnego/ regionalnego rynku pracy. Brzmią interesująco, mamy nadzieję na pozytywny odzew. Na wnioski w każdym z konkursów są do rozdysponowania po 3 miliony zł. Oczekujemy projektów innowacyjnych testujących, które zdiagnozują i przeanalizują problem, a następnie wypracują i upowszechnią nowe rozwiązania. Liczymy też na projekty realizowane we współpracy ponadnarodowej. Pod koniec roku Instytucja Zarządzająca PO KL, działając na podstawie rekomendacji Komitetu Monitorującego PO KL, zatwierdzi Plany Działania na następny rok opracowane przez Instytucję Pośredniczącą dla Priorytetów VI do IX. Wcześniej plany te zarekomendował Podkomitet Monitorujący w regionie. Po zatwierdzeniu są one podstawą do ogłaszania konkursów. Każde województwo dostosowuje plany do swoich potrzeb i tak jest również w przypadku Wielkopolski. Ustaliliśmy działania, na które chcemy przeznaczyć więcej środków. Po zatwierdzeniu Planu Działania na rok 2010 opublikujemy go na stronie 4

5 II. Peryskop Pyrlandia 2009 Informacje o Europejskim Funduszu Społecznym miały szansę dotrzeć do każdego poznaniaka. Podczas corocznej imprezy Dni Pyrlandii na Cytadeli Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu popularyzował Program Operacyjny Kapitał Ludzki. O d 2003 roku w pierwszy weekend września odbywają się w Poznaniu Dni Pyrlandii. Pomysł na imprezę pojawił się podczas przygotowywania obchodów 750-lecia lokacji miasta. Od tamtej pory co rok kilkadziesiąt tysięcy poznaniaków bawi się na tym największym festynie miejskim, propagującym wielkopolską kuchnię, kulturę, gwarę i obyczaje, a w ostatnich latach również korzystanie z Funduszy Europejskich. 6 września na Cytadeli swój namiot rozstawili przedstawiciele Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu, zajmujący się wdrażaniem Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Na stoisku WUP można było dowiedzieć się wszystkiego o Europejskim Funduszu Społecznym i realizowanych w Wielkopolsce projektach. Pracownicy Punktu Informacyjnego EFS oraz konsultanci Regionalnego Ośrodka EFS w Poznaniu odpowiadali na pytania osób, które chciałyby przygotować projekt i ubiegać się o jego dofinansowanie. Doradcy RO EFS-u mogą pomóc w tworzeniu partnerstw, które mogłyby mieć większy potencjał w realizacji przedsięwzięć w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Fot. Ewa Bielańczyk/Smartlink pojawiło się mnóstwo księżniczek, kotków, biedronek czy batmanów z balonikami z logo programu. Dzięki temu ten pochmurny wrześniowy dzień nieco wypogodniał. Taki sposób popularyzacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki pozwala na dotarcie z informacją o Programie do osób i środowisk, które były dotychczas najmniej świadome korzyści wynikających z dostępu Polski do środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Najlepsze Praktyki W lipcu 2009 r. Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu przeprowadził konkurs dla beneficjentów Najlepsze praktyki PO KL w Wielkopolsce. Pod koniec sierpnia ogłoszono wyniki. WUP przyznał dwie główne nagrody oraz osiem wyróżnień. Pierwsze miejsce zajęły dwa projekty zrealizowane przez firmę Szkolenia, Doradztwo Zawodowe KWANT Sp. z o.o.: Edukacja dla bezpieczeństwa w gminach: Kazimierz Biskupi, Kleczew, Skulsk, Sompolno i Wilczyn i Edukacja dla bezpieczeństwa w gminie Kramsk (oba w ramach działania 9.5). Druga nagroda przypadła projektowi systemowemu Aktywność się opłaca, realizowanemu przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Śremie (w ramach poddziałania 7.1.1). Wyróżnienia otrzymały: $$Ogólnopolska Fundacja Edukacji Komputerowej za projekt E-szkoła Wielkopolska- twórczy nauczyciel (działanie 9.4) $$Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej we Lwówku za projekt Aktywność bez barier (poddziałanie 7.1.1) $$F5 Konsulting Sp. z o.o. za projekt Nowe kwalifikacje nowe możliwości rozwoju pracowników zakładów opieki zdrowotnej w województwie wielkopolskim (poddziałanie 8.1.1) Fot. Sławomir Obst/Smartlink Namiot WUP w Poznaniu przyciągał rodziny z dziećmi, które licznie brały udział w konkursie plastycznym. Najmłodsi chętnie poddawali się też zabiegom malowania twarzy, na skutek czego na Cytadeli 5

6 $$Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrowie Wielkopolskim za projekt Twoja szansa (poddziałanie 7.1.2) $$Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Koninie za projekt Wykorzystaj swoją szansę! (poddziałanie 7.1.1) $$Powiat Wągrowiecki za projekt Zainteresuj się bogactwem okolicy, w której mieszkasz cykl zajęć aktywizujących społeczności lokalne w powiecie wągrowieckim (działanie 9.5) $$Leader School Monika Cylwa za projekt Efektywna Nauka drogą do rozwoju kluczowych kompetencji uczniów szkół podstawowych (poddziałanie 9.1.2) $$Edustacja.pl za projekt Promocja idei Lifelong Learning (działanie 9.3). W tym wydaniu (str. 7) publikujemy rozmowę z szefem spółki KWANT, której projekty zwyciężyły w konkursie. Równość szans kobiet i mężczyzn Jak realizowana jest w naszym kraju jedna z głównych polityk horyzontalnych Unii Europejskiej zasada równości szans kobiet i mężczyzn? Projekty finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego powinny tę perspektywę uwzględniać, ale dotychczas nie zawsze tak było. Dlatego wraz ze zmianą Systemu Realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 1 kwietnia 2009 r. do karty oceny merytorycznej został dołączony standard minimum realizacji zasady równości szans. Ma on formę listy sprawdzającej (6 pytań). Na tej podstawie Komisja Oceny Projektów weryfikuje, czy wniosek spełnia minimalne wymagania w zakresie równości szans. Dotychczasowa praktyka pokazuje, że projektodawcy mają problemy z interpretacją i zastosowaniem w projekcie tych wymogów. Liczba ,03 zł To środki zakontraktowane do końca września na realizację projektów konkursowych i systemowych z naborów przeprowadzonych w 2009 r. w ramach komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w województwie wielkopolskim. Zakontraktowane środki stanowią już 32,85 % dostępnej na ten rok alokacji. Sytuacja w różnych regionach kraju jest bardzo podobna w pierwszych konkursach np. do poddziałania 8.1.1, które oferuje wsparcie szkoleniowe osobom zatrudnionym, mniej więcej połowa projektów została odrzucona na skutek niespełnienia standardu minimum. Często brak w nich diagnozy sytuacji kobiet i mężczyzn w tym obszarze, do którego skierowane są działania. A jeśli projektodawcy przedstawili taką diagnozę, to zwykle mają problem z doborem odpowiednich działań i ustaleniem rezultatów, które przyniosą pozytywną zmianę sytuacji. W związku z tymi trudnościami specjalna grupa robocza, tworzona przez przedstawicieli Instytucji Pośredniczących i Instytucji Zarządzającej, pracuje nad doprecyzowaniem zapisów standardu minimum. Jak uprościć wdrażanie PO KL W połowie września 2009 r. odbyło się kolejne spotkanie Grupy ds. Europejskiego Funduszu Społecznego, funkcjonującej w ramach Zespołu ds. Uproszczeń Systemu Wykorzystania Środków Funduszy Unii Europejskiej. Zaproszeni goście przedstawili wskazywane przez beneficjentów problemy w aplikowaniu i wdrażaniu środków EFS. Najważniejsze z poruszonych kwestii dotyczyły: $$częstych zmian dokumentów programowych $$zasad procesu aplikacyjnego, które powinny uwzględniać publikowanie dokumentacji konkursowej na stronach internetowych Instytucji Organizujących Konkursy z odpowiednim wyprzedzeniem $$zagadnień związanych z oceną projektów, w szczególności z weryfikacją spełniania standardu minimum wniosku Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z perspektywy realizacji zasady równości szans kobiet i mężczyzn $$standardów prowadzenia negocjacji w przypadku obniżenia wnioskowanej kwoty dofinansowania. Przedstawiono propozycje rozwiązań i uproszczeń wskazanych problemów. Instytucja Zarządzająca PO KL przeanalizuje możliwości wdrożenia ich w ramach systemu realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Omówiono także zasady trwałości projektów. W ramach akcji Proste Fundusze cały czas działa adres poczty elektronicznej prostefundusze@ mrr.gov.pl, pod którym można przekazywać sugestie uproszczeń procedur wdrażania Funduszy Europejskich. Smartlink 6

7 III. Rozmowa o EFS Z Unią bezpieczniej Rozmowa z Januszem Świdrem, prezesem firmy KWANT, koordynatorem projektów, które zwyciężyły w konkursie Najlepsze Praktyki PO KL w Wielkopolsce 2009 W konkursie Wojewódzkiego Urzędu Pracy Janusz Świder Fot. Ewa Bielańczyk/Smartlink w Poznaniu Najlepsze Praktyki PO KL w Wielkopolsce 2009 zwyciężyły dwa projekty zrealizowane przez Pana firmę. Miano najlepszych praktyk w tym roku uzyskały projekty Edukacja dla bezpieczeństwa w gminie Kramsk oraz Edukacja dla bezpieczeństwa w gminach: Kazimierz Biskupi, Kleczew, Skulsk, Sompolno i Wilczyn. Na czym polegały oba przedsięwzięcia? Celem realizowanego od czerwca do końca października ubiegłego roku projektu Edukacja dla bezpieczeństwa w gminie Kramsk było przeszkolenie członków Ochotniczej Straży Pożarnej w zakresie działań przeciwpowodziowych i ratownictwa wodnego. Drugi projekt, realizowany od stycznia do końca maja bieżącego roku w pięciu innych konińskich gminach, dotyczył szkoleń z zakresu ratownictwa medycznego. Także w tym wypadku w szkoleniach brali udział strażacy OSP. Oba kursy miały zwiększyć wiedzę teoretyczną uczestników oraz przyczynić się do zdobycia przez nich umiejętności praktycznych z zakresu ratownictwa. Projekty miały też przyczynić się do zwiększenia motywacji do podnoszenia kwalifikacji społeczno-zawodowych oraz zachęcić do podejmowania inicjatyw na rzecz rozwiązywania lokalnych problemów edukacyjno-szkoleniowych. Jaka jest całkowita wartość projektów oraz w jakiej części zostały one dofinansowane ze środków unijnych? Wartość projektu zrealizowanego w gminie Kramsk wynosi zł, natomiast projekt dotyczący ratownictwa medycznego opiewa na kwotę zł. W obu przypadkach projekty zrealizowane zostały w stu procentach z pieniędzy Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa. W jaki sposób przebiegały szkolenia? Szkolenia dotyczące działań przeciwpowodziowych oraz ratownictwa wodnego odbyły się w dwóch edycjach. W każdej z nich uczestniczyło 40 osób. Każdy uczestnik spędził 14 godzin na zajęciach teoretycznych i 11 na zajęciach praktycznych. Tematyka kursu obejmowała między innymi zagadnienia związane z konstrukcją budowli ochronnych, przyczynami ich awarii, działaniami ratowniczymi i zabezpieczającymi. Na zajęciach uczyliśmy, jak usuwać skutki powodzi, używać sprzętu ratowniczego oraz nieść pomoc ludziom i zwierzętom. Na koniec każdej edycji przeprowadzono egzamin państwowy. Osoby, które go zdały posiadają dyplom poświadczający zdobyte przez nie kwalifikacje. Kurs ratownictwa medycznego miał natomiast trzy edycje szkoleń. W każdej wzięło udział 10 osób, które skorzystały z 66 godzin zajęć. Program szkoleń obejmował zagadnienia z zakresu organizacji ratownictwa medycznego, udzielania pierwszej pomocy, działań, jakie należy podejmować na przykład w przypadku utraty przytomności, urazów mechanicznych, chemicznych, termicznych i wywołanych porażeniem przez prąd, a także zawału serca i udaru mózgu. Uczestnicy kursu uczyli się obsługi zestawów ratowniczych i defibrylatora oraz sposobów ewakuacji ze stref zagrożonych. Każda edycja kończyła się egzaminem państwowym. Pozytywny wynik z egzaminu, zarówno z części teoretycznej jak i praktycznej, był warunkiem uzyskania uprawnień ratownika medycznego. Dodatkowo każda grupa uczestników szkolenia miała możliwość skorzystania z porad prawnika. Podczas konsultacji mówił on między innymi o konsekwencjach prawnych nieudzielenia pierwszej pomocy czy też śmierci poszkodowanego mimo udzielenia mu pomocy. Oba kursy kończyły się egzaminami państwowymi. Kto szkolił i egzaminował ich uczestników? Kurs z zakresu działań przeciwpowodziowych i ratownictwa wodnego przeprowadzali specjaliści, między innymi strażacy Państwowej Straży Pożarnej, posiadający odpowiednie przygotowanie merytoryczne zgodne z wymogami Biura Szkoleń Komendy Głównej Straży Pożarnej. Szkolenia z zakresu ratownictwa medycznego prowadziło natomiast Wielkopolskie Centrum Edukacji Medycznej, a jego 7

8 program był zgodny z wytycznymi Komendy Głównej Straży Pożarnej. Jakie doświadczenie w realizacji tego typu projektów ma już pańska firma? Myślę, że spore. Firma KWANT funkcjonuje na rynku od 2003 roku. Naszą główną działalnością jest ustawiczne kształcenie dorosłych poprzez kursy i szkolenia współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. W obecnym okresie programowania zrealizowaliśmy między innymi 9 projektów z działania 9.5 ( Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich ) z serii Edukacja dla bezpieczeństwa. Kursy przeprowadziliśmy w gminach powiatu konińskiego i kolskiego. W sumie w ramach tylko tego działania przeszkoliliśmy już 570 osób. Warto podkreślić, że organizujemy szkolenia nie tylko z 9.5. W trakcie realizacji są projekty m.in. z priorytetów VI i VIII. Pracujemy również na zlecenie innych beneficjentów. Uczestniczymy w realizacji projektów dotyczących przede wszystkim szkolenia średniego personelu medycznego. Czy firma KWANT zatrudnia własnych trenerów? Na stałe zatrudniamy 12 osób, w tej grupie są oczywiście także trenerzy oraz specjaliści z różnych dziedzin. W zależności od potrzeb współpracujemy z psychologami, lekarzami. Jednym z naszych głównych konsultantów z dziedziny ratownictwa medycznego jest dr Andrzej Nabzdyk, którego zespół zdobył mistrzostwo świata w ratownictwie medycznym w 2008 r. Do jakich grup społecznych adresowane są państwa projekty? Docieramy do środowisk wiejskich. Staramy się zaszczepić ludziom na wsi nawyk kształcenia się, zdobywania nowych umiejętności przez całe życie. Zajmujemy się też aktywizacją zawodową, współpracujemy z różnymi działającymi w gminach instytucjami, np. kulturalno-oświatowymi lub społecznymi. Czy realizujecie projekty w partnerstwie? Oczywiście, a najlepszymi tego przykładami są właśnie dwa zwycięskie projekty. Oba zrealizowane zostały w partnerstwie formalnym z Zarządem Oddziału Powiatowego Związków Ochotniczych Straży Pożarnych Oba zwycięskie projekty zrealizowaliśmy w partnerstwie formalnym z Zarządem Oddziału Powiatowego Związków Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Koninie RP w Koninie. Jest to organizacja społeczna, ciesząca się bardzo dużą popularnością w środowiskach wiejskich. Skupia zarówno osoby starsze, jak i młodzież. Celem Ochotniczych Straży Pożarnych jest nie tylko walka z pożarami, ale też innymi klęskami żywiołowymi oraz lokalnymi zagrożeniami. OSP to organizacja zajmująca się informowaniem ludności o zagrożeniach i sposobach ochrony przed nimi, a także upowszechnianiem wśród swoich członków kultury fizycznej i prowadzeniem działalności kulturalno-oświatowej. Dla nas to doskonały partner. To właśnie Zarząd Oddziału Powiatowego ZOSP RP wystąpił z inicjatywą stworzenia obu projektów szkoleniowych. Przy realizacji projektu z zakresu ratownictwa medycznego mieliśmy dodatkowo nieformalnego partnera, którym była placówka terenowa KRUS z Konina. Przekazała ona zestaw ratowniczy dla jednostki, której członkowie uzyskali najlepsze wyniki na egzaminie. Co, Pana zdaniem jako koordynatora obu zwycięskich projektów, świadczy o ich wyjątkowości? Być może najlepszą odpowiedzią na to pytanie będą wyniki ankiet przeprowadzonych wśród uczestników szkoleń. W gminie Kramsk w kursie udział wzięło 80 mieszkańców gminy, mających przynajmniej podstawowe wykształcenie i należących do OSP. Była wśród nich jedna kobieta. Wiek uczestników wahał się między 18. a 55. rokiem życia. Wszyscy ukończyli szkolenie. Egzamin zdały 74 osoby, o dwie więcej, niż zakładano. Aż 92,5 proc. uczestników uważa, że wiedza, którą uzyskali, będzie im przydatna na co dzień. W przypadku ratownictwa medycznego, spośród 30 strażaków OSP 26 zdało egzamin państwowy i uzyskało certyfikat ratownika medycznego, a zadowolenie z uczestnictwa w kursie zadeklarowało 93,1 proc. z nich. W związku z tym większość uczestników projektu wyraziła zainteresowanie udziałem w podobnych przedsięwzięciach w przyszłości, np. kursami technicznymi czy dla płetwonurków. Duże zainteresowanie szkoleniami, ich wyniki oraz opinie uczestników pozwalają mi sądzić, że projekty były trafną odpowiedzią na inicjatywy oddolne mieszkańców. Przyczyniły się do poszerzenia przez nich wiedzy teoretycznej i praktycznej oraz zmobilizowały do podejmowania podobnych działań w przyszłości. Rozmawiała Iwona Połoz Smartlink 8

9 IV. EFS w przekroju Diabeł tkwi w szczegółach Beneficjenci realizujący projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego powinni pamiętać o zasadzie kwalifikowalności wydatków. Tylko wydatki faktycznie poniesione i udokumentowane mogą zostać uznane za kwalifikujące się do dofinansowania. Ale co można kupić? Za jaki przedmiot czy usługę można zapłacić pieniędzmi EFS, a co sfinansować z własnych środków? zastanawiają się projektodawcy. Tylko skrupulatne przestrzeganie zasad może zapewnić wypłatę dotacji w pełnej kwocie. Szczegółowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki opisano w dokumencie zatwierdzonym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Amortyzacja, leasing, koszty pośrednie, wkład niepieniężny, pomoc publiczna czy cross-financing to zagadnienia z pogranicza ekonomii, ale przy realizacji projektów finansowanych z EFS trzeba je wziąć pod uwagę. Beneficjentowi poruszającemu się w gąszczu tych przepisów i wytycznych pomagają zestawy najczęściej pojawiających się pytań i odpowiedzi publikowane w internecie, a także pracownicy Punktu Informacyjnego EFS w WUP w Poznaniu lub Regionalnych Ośrodków EFS. Niezbędny wydatek Katalogi kosztów kwalifikowanych, niekwalifikowanych, bezpośrednich i pośrednich, a także tych, które mogą być objęte cross-financingiem (zobacz Kto pyta, nie błądzi ), znajdziemy w dokumentach programowych oraz dokumentacjach konkursowych dostępnych na stronie internetowej Warto podkreślić, że tylko wydatki faktycznie poniesione i udokumentowane mogą zostać uznane za koszty By dokładnie zrozumieć, jakie koszty uznaje się za kwalifikowane, należy zapoznać się z następującymi dokumentami: $$Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia $$Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (obowiązująca wersja z 27 marca 2009 r.) $$Zasady finansowania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z 25 marca 2009 r. Koszty kwalifikowane to te rodzaje wydatków, które mogą być współfinansowane z EFS. By dany wydatek mógł być uznany za kwalifikowany, powinien spełniać następujące warunki: $$musi zostać poniesiony w ramach projektu $$jest niezbędny do jego realizacji $$jest rzetelnie udokumentowany i możliwy do zweryfikowania $$jest zgodny z obowiązującymi przepisami $$został faktycznie poniesiony. kwalifikujące się do dofinansowania. Najwięcej kontrowersji wywołuje sformułowanie: wydatek jest niezbędny do realizacji projektu, zwłaszcza w kontekście zakupu sprzętu szkoleniowego. Należy jednak pamiętać, że dla projektów miękkich istnieje określony limit wydatków na zakup sprzętu do 10% wartości projektu (celem projektu nie jest dokonywanie inwestycji w środki trwałe firmy). Sprzęt zakupujemy wówczas w ramach tzw. cross- financingu, czyli zasady elastycznego finansowania. Harmonogram i budżet Każdy beneficjent realizujący projekt współfinansowany z EFS opracowuje szczegółowy harmonogram, określający ramy finansowe projektu i budżet. Poprawne skonstruowanie budżetu jest odzwierciedleniem naszego projektu, świadczącym o jego gruntownym przemyśleniu i dopracowaniu. Między innymi od poprawnego montażu finansowego i właściwie skonstruowanego budżetu zależy pomyślna realizacja przedsięwzięcia. Podstawowe koszty, jakie pojawiają się przy projektach szkoleniowych, to: $$koszty związane z personelem (koszty osobowe wraz z obciążeniami socjalnymi; koszty związane z realizacją zadań powierzonych personelowi) $$koszty związane z beneficjentami ostatecznymi (np. dojazdy na miejsce realizacji szkoleń, wyżywienie, nocleg itp.) $$inne wydatki (np. promocja projektu, wynajem sal). Następnie na podstawie dokumentów programowych oraz wytycznych należy dokonać podziału kosztów na kwalifikowane i niekwalifikowane. Koszty kwalifikowane stanowią podstawę do procentowego określenia wkładu EFS w finansowanie danego przedsięwzięcia. To oznacza, że jeśli dobrze wyliczymy budżet, ostateczną sumę kosztów kwalifikowanych projektu możemy wpisać do wniosku. I właśnie w takiej wysokości możemy otrzymać dofinansowanie w ramach PO KL. 9

10 Kto pyta, nie błądzi 1. Kiedy rozpoczyna się kwalifikowalność wydatków? Początek okresu kwalifikowalności wydatków stanowi data zatwierdzenia przez Komisję Europejską Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, tj. 12 grudnia 2006 r. W przypadku projektów rozpoczętych przed tą datą, do wydatków kwalifikowanych zaliczamy wydatki faktycznie poniesione od 12 grudnia 2006 r. Wydatki wcześniejsze nie stanowią wydatku kwalifikowanego. Uwaga: jeśli beneficjent nie przejdzie pozytywnie oceny i nie podpisze umowy o dofinansowanie projektu, poniesione wcześniej wydatki nie będą zrefundowane. Okres kwalifikowalności wydatków w ramach danego konkursu określany jest w dokumentacji konkursowej oraz w umowie zawartej z beneficjentem. Warto podkreślić, że wydatkowanie do chwili zatwierdzenia wniosku i podpisania umowy odbywa się na wyłączną odpowiedzialność danego beneficjenta. 2. Czy możliwe jest dokonywanie zmian w realizowanym projekcie? Jest to możliwe. Jednakże z uwagi na wpływ wprowadzanych zmian na zwiększenie wysokości crossfinancingu w ramach projektu, a także zwiększenie wartości zadania Zarządzenie projektem oraz na wysokość i przeznaczenie wysokości pomocy publicznej przyznanej beneficjentowi w ramach projektu zmiany takie wymagają zgłoszenia do IP celem uzyskania jej zgody na ich wprowadzenie. Również wszelkie inne odstępstwa od założeń określonych w przyjętym do dofinansowania wniosku (np. przesunięcia wydatków pomiędzy latami realizacji projektu) wymagają zgody podmiotu będącego stroną umowy. Zgodnie z Zasadami finansowania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki wydatki wynikające z wprowadzenia zmian do projektu mogą zostać uznane za kwalifikowane pod warunkiem zatwierdzenia zmian w projekcie przez podmiot będący stroną umowy. Oznacza to, iż do czasu zatwierdzenia zmian przez podmiot będący stroną umowy beneficjent ponosi wydatki na własne ryzyko. Dopuszczalne zmiany w realizowanym projekcie: $$przesunięcia w budżecie projektu do 10% wartości środków alokowanych na zadanie, z którego przesuwane są środki oraz na zadanie / zadania, na które przesuwane są srodki 3. Czy stypendia i dodatki (szkoleniowe, stażowe i inne) należy traktować jako kwoty brutto czy netto? Kwoty stypendiów i dodatków (szkoleniowych, stażowych i innych) wypłacane odpowiednio uczestnikom projektu należy traktować jako kwoty brutto, czyli kwoty nie pomniejszone o obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne, opłacane na podstawie przepisów odrębnych. 4. Na czym polega cross-financing (finansowanie krzyżowe)? W ramach projektów PO KL możliwe jest kwalifikowanie wydatków objętych wsparciem w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na zasadzie cross-financingu. Może on dotyczyć wyłącznie takich kategorii wydatków, których poniesienie wynika z potrzeby realizacji danego projektu i stanowi logiczne uzupełnienie działań w ramach PO KL. To wydatki związane z zakresem merytorycznym projektu. Oznacza to, że wydatki dotyczące finansowania krzyżowego mogą być ponoszone wyłącznie w ramach kosztów bezpośrednich. Wartość wydatków w ramach cross-financingu nie może stanowić więcej niż 10% wszystkich wydatków kwalifikowanych stanowiących budżet projektu. W przypadku działań w ramach priorytetów dotyczących integracji społecznej (działanie 1.3 w ramach priorytetu I i wszystkie działania w ramach priorytetu VII), możliwe jest kwalifikowanie wydatków w ramach cross-financingu do 15%. W ramach wsparcia objętego cross-finanacingiem możliwe jest kwalifikowanie przede wszystkim: zakupu oraz leasingu (finansowego i zwrotnego) sprzętu i wyposażenia oraz dostosowywania budynków, pomieszczeń i miejsc pracy. Wydatki ponoszone w ramach cross -financingu powinny zostać przeznaczone na zapewnienie realizacji zasady równości szans, w szczególności w odniesieniu do potrzeb osób niepełnosprawnych. Należy zaznaczyć, że cross-financing w ramach PO KL nie obejmuje budowy nowych budynków, dużych prac budowlanych, remontów budynków, a jedynie wyposażenie i niewielkie prace dostosowawcze (np. podjazd dla osób niepełnosprawnych) związane z projektami realizowanymi w ramach PO KL. 5. Jak przechowywać dokumenty projektowe? Realizacja projektu dofinansowanego z EFS wiąże się z obowiązkiem prowadzenia odrębnej ewidencji księgowej, która ma umożliwić łatwy dostęp do dokumentów finansowych, zwłaszcza podczas kontroli i audytu. Sposób przechowywania dokumentów projektowych, w tym w szczególności księgowych, ma gwarantować ich bezpieczeństwo i poufność. Wymagane jest, by każdy dokument księgowy był odpowiednio opisany, zadekretowany i skorelowany z właściwymi wydatkami projektu oraz zatwierdzony przez osobę upoważnioną przez projektodawcę. Jeśli to możliwe, płatności w projekcie dokonywane powinny być dopiero po faktycznym 10

11 wykonaniu zlecenia. Wszystkie należności dla naszych projektowych kontrahentów powinny być regulowane z kont projektowych. 6. Co zrobić, jeśli koszty są większe od zakładanych? Jeżeli w trakcie realizacji okazuje się, że wzrosły niektóre koszty, to są one nadal kwalifikowane, choć nadwyżkę będziemy mogli pokryć z ewentualnych oszczędności w ramach danego zadania. Przesunięcia pomiędzy zadaniami lub też zmiany przekraczające 10% procent wymagają zgody instytucji, z którą podpisaliśmy umowę. Instytucja, weryfikując złożony wniosek o płatność, sprawdza między innymi, czy rozliczony wydatek jest zgodny z budżetem projektu. Pamiętajmy, że zmiany wymagają zatwierdzenia przed poniesieniem danego wydatku. 7. Czy w ramach konkursów w PO KL można zakupić komputery oraz podstawowe meble, które są niezbędne do realizacji projektu? Istnieją dwie możliwości sfinansowania zakupu sprzętu niezbędnego do realizacji projektu. Pierwsza z nich polega na wykorzystaniu mechanizmu crossfinancingu. Druga możliwość pozwala na zastosowanie odpisów amortyzacyjnych jako formy odzyskania poniesionych wydatków własnych na zakup sprzętu niezbędnego do realizacji projektu. W przypadku zastosowania odpisów amortyzacyjnych nie mamy do czynienia z cross-financingiem. 8. Jakie dokumenty potwierdzają poniesienie wydatków bezpośrednich? Są to: $$faktury VAT i inne dokumenty księgowe o równoważnej wartości dowodowej (m.in.: listy płac, rachunki i listy wypłat do umów cywilnoprawnych, delegacje itp.) $$dokumenty zapłaty: wyciągi bankowe i raporty kasowe, przy czym zgodnie z Wytycznymi w przypadku płatności gotówkowej wystarczającym dowodem jest faktura lub inny równoważny dokument z adnotacją zapłacono gotówką lub forma płatności gotówka. Od strony finansowej każdy wydatek bezpośredni musi być potwierdzony przez co najmniej dwa dokumenty: dokument księgowy i dokument zapłaty, na przykład wydatek na wynajem sali szkoleniowej (zapłata z rachunku bankowego): faktura VAT + wyciąg bankowy. 9. Jak płacić za wydatki bezpośrednie? Zaleca się stosowanie wyłącznie płatności bezgotówkowej z kont projektowych (dotacji i wkładu prywatnego) w celu zachowania przejrzystości i uproszczenia rozliczeń z Instytucją Pośredniczącą. Wytyczne dopuszczają płatności gotówkowe. W sytuacji stosowania płatności gotówkowej, konieczne jest prowadzenie wyodrębnionego raportu kasowego projektu. 10. Czy można zlecić wykonanie części projektu podwykonawcom? Zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki: wydatki związane ze zlecaniem zadań merytorycznych lub istotne ich części w ramach projektu mogą stanowić wydatki kwalifikowalne pod warunkiem, że beneficjent wskaże we wniosku na dofinansowanie projektu zadania które zamierza zlecać innym podmiotom (wykonawcom) i wniosek w takiej formie zostanie zatwierdzony przez podmiot będący stroną umowy. Należy również pamiętać, iż zgodnie z treścią umowy o dofinansowanie realizacji projektu projektodawca zobowiązany jest do stosowania zasady konkurencyjności w odniesieniu do ponoszonych wydatków w ramach projektu. Powyższa zasada nie dotyczy jednostek sektora finansów publicznych zobowiązanych do stosowania ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych przy wyborze wykonawców zamówień. Aby spełnić zasadę konkurencyjności w przypadku realizacji zamówień przekraczających wyrażoną w złotych równowartość kwoty 14 tys. Euro netto, beneficjent powinien: $$wysłać zapytanie ofertowe do conajmniej 3 potencjalnych wykonawców, $$zamieśćić na swojej stronie internetowej (o ile posiada taką stronę) zapytanie ofertowe, $$zamieścić w swojej siedzibie zapytanie ofertowe. Zapytanie ofertowe powinno zawierać w szczególności opis przedmiotu zamówienia, kryteria oceny oferty oraz termin składania ofert. 11. Jak rozliczać koszty personelu? Aby wydatki związane z kosztami personelu zatrudnionego na umowę o pracę (rozliczane w ramach kosztów bezpośrednich projektu) mogły być kwalifikowane, konieczne jest spełnienie następujących warunków: $$zatrudnienie lub oddelegowanie do pełnienia zadań związanych bezpośrednio z realizacją projektu $$odpowiednie udokumentowanie zatrudnienia lub oddelegowania do pełnienia zadań związanych z realizacją projektu (należy uzupełnić umowy o pracę o odpowiednie postanowienia oraz zapisy w zakresie czynności służbowych, opis stanowiska pracy itp.) 11

12 $$okres zatrudnienia lub oddelegowanie do pełnienia zadań związanych bezpośrednio z realizacją projektu jest kwalifikowany wyłącznie do końcowej daty kwalifikowania wydatków w ramach projektu (oznaczonej w umowie o dofinansowanie, wniosku o dofinansowanie). W przypadku personelu zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy w ramach projektu uwzględnia się jako wydatki kwalifikowane proporcjonalnie tę część wynagrodzenia, jaka odpowiada wymiarowi czasu pracy w ramach projektu (przy czym przyjmuje się, że wynagrodzenie personelu zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 100%). Wydatkami kwalifikowanymi mogą być również nagrody, premie, dodatki do wynagrodzeń. Pomoc publiczna problemy czy korzyści dla przedsiębiorców? Mimo iż coraz więcej beneficjentów w swoich projektach wykorzystuje pomoc publiczną, zasady korzystania z niej, rozliczania we wnioskach nie są dla wszystkich zrozumiałe i przejrzyste. Już samo jej zdefiniowanie stanowi pewien kłopot. Czym jest pomoc publiczna i jak ją stosować w projektach? Paradoksalnie w prawie Unii Europejskiej nie ma definicji pomocy publicznej. By jej nie zawężać, określa się warunki, które muszą być spełnione, żeby pomoc publiczna wystąpiła, ale jednocześnie nie podaje się żadnych sztywnych kryteriów. Zgodnie z przyjętymi wymogami, o stosowaniu pomocy publicznej w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki możemy mówić wtedy, kiedy jednocześnie zostaną spełnione cztery przesłanki. Pierwszą z nich jest określenie czy wsparcie pochodzi z funduszy państwowych lub jest przez państwo przyznawane. Przesłanki decydujące o pomocy Ze względu na sposób przekazywania środków unijnych do krajów członkowskich, w tym Polski, przyjmuje się, iż fundusze te stanowią pomoc państwową. Po przekazaniu przez Komisję Europejską stanowią bowiem pewną część budżetu państwa. Drugą przesłanką jest określenie, czy wsparcie jest udzielane na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku. Środki finansowe w ramach PO KL przekazywane są na innych zasadach niż na przykład w bankach czy innych instytucjach finansowych. Beneficjenci startują w konkursach, muszą spełnić kryteria określone w dokumentacjach konkursowych, walczą z dużą konkurencją, jednakże udzielana pomoc jest bezzwrotna w odróżnieniu od pożyczek, kredytów czy innych instrumentów. Kolejną przesłanką jest to, czy wsparcie ma charakter selektywny czyli czy uprzywilejowani są określeni przedsiębiorcy. Ostatnia przesłanka to stwierdzenie, czy wsparcie zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji oraz wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Określenie, czy wsparcie udzielane w ramach PO KL ma charakter pomocy publicznej, leży po stronie podmiotu przekazującego dofinansowanie. Może nim być instytucja zarządzająca (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego), instytucje pośredniczące (Urzędy Marszałkowskie, Wojewódzkie Urzędy Pracy oraz inne instytucje uprawnione do przekazywania tych środków) lub beneficjenci. Intensywność pomocy W zależności od wielkości i rodzaju podmiotu ubiegającego się o wsparcie oraz celu, na jaki zostanie przekazane dofinansowanie, określa się intensywność przyznanej pomocy publicznej. Poziom intensywności pomocy publicznej określa, jakiej wysokości będzie wkład własny podmiotu ubiegającego się o wsparcie. Wkład własny może być wnoszony w formie pieniężnej oraz niepieniężnej (np. wynagrodzenie osób uczestniczących w projekcie). Na zatrudnienie. Pomoc publiczna obejmuje subsydiowanie zatrudnienia pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji oraz niepełnosprawnych, a także pokrycie dodatkowych kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Wsparcie ma zachęcać pracodawców do zatrudniania takich właśnie pracowników, gdyż zmniejsza koszty, które musieliby ponieść bez otrzymania pomocy publicznej. Maksymal- Trafić w cel W czasach spowolnienia gospodarczego pomoc publiczna ma być wykorzystywana jako skuteczny instrument wspierania przedsiębiorczości. Fundusze dostępne w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dają duże możliwości rozwoju podmiotom z nich korzystającym. Ważne jest przestrzeganie wymogów określonych w dokumentach programowych (zwłaszcza aktualnej wersji podręcznika Zasady udzielania pomocy publicznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki ), ale przede wszystkim umiejętne określanie celu wykorzystania pomocy publicznej. Prawidłowe przygotowanie wniosku i budżetu to przecież co najmniej połowa sukcesu! Zobacz: 12

13 Na co przyznaje się pomoc publiczną w PO KL Pomoc publiczna przyznawana w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki obejmuje następujące kategorie wsparcia: $$pomoc na subsydiowane zatrudnienie $$pomoc na szkolenia $$pomoc na świadczenie usług doradczych dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw $$pomoc na tymczasowe zatrudnianie wysoko wykwalifikowanego personelu $ $pomoc de minimis na intensywność pomocy wynosi 50% w przypadku pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji oraz 70% w przypadku zatrudniania osób niepełnosprawnych. Na szkolenia. Pomoc publiczna przekazywana na szkolenia ma motywować przedsiębiorców do inwestowania w kapitał ludzki oraz podnosić poziom adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw. Istnieje możliwość udzielenia wsparcia na dwie kategorie szkoleń: ogólne i specjalistyczne. Szkolenia ogólne służą uzyskaniu uniwersalnej wiedzy, która może być wykorzystywana u aktualnego, jak i u przyszłego pracodawcy oraz na innych polach aktywności zawodowej. Wiedza ta nie jest więc ściśle związana ze specyfiką działalności danego przedsiębiorstwa i może być przydatna w innych firmach tej samej branży lub sektora. Szkolenia specjalistyczne pozwalają natomiast na uzyskanie wiedzy bezpośrednio związanej z pracą wykonywaną u konkretnego pracodawcy, która nie może zostać w prosty sposób zastosowana przez przeszkoloną osobę u innego pracodawcy. Wkład własny projektodawcy Wkład własny (prywatny) w projekcie zawierającym pomoc publiczną wnoszony jest w dwojaki sposób w formie pieniężnej oraz w postaci wynagrodzeń pracowników beneficjenta pomocy (przedsiębiorców uczestniczących w projektach). Dla Wnioskodawców często pojawiającym się problemem jest rozliczenie wkładu w postaci wynagrodzeń pracownika. Należy pamiętać, iż wnoszenie wkładu prywatnego w takiej formie jest możliwe jedynie, gdy szkolenia prowadzone są w godzinach pracy uczestników. W innym przypadku, jeśli szkolenia są realizowane np. w weekendy, nie jest możliwe rozliczenie wkładu prywatnego w takiej formie, a jedynie w postaci gotówkowej. Intensywność pomocy w przypadku szkoleń specjalistycznych wynosi 45% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na mikro- lub małe przedsiębiorstwo, 35% kwoty wydatków kwalifikowanych w przypadku średnich przedsiębiorstw oraz 25% kwoty wydatków kwalifikowanych dla dużych przedsiębiorstw. W zakresie szkoleń ogólnych maksymalna intensywność pomocy nie może przekroczyć 80% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na mikroi małe przedsiębiorstwo, 70% dla średnich przedsiębiorstw oraz 60% dla dużych firm. Na zakup usług doradczych dla MSP. Maksymalna intensywność pomocy na zakup usług doradczych dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw wynosi 50% kosztów kwalifikowanych usługi. Usługa doradcza nie może jednak stanowić elementu stałej lub okresowej działalności ani też bieżących kosztów operacyjnych przedsiębiorstwa, takich jak np. usługi w zakresie doradztwa podatkowego, regularne usługi prawne czy usługi w zakresie reklamy. Celem doradztwa powinno być rozwiązanie lub przedstawienie propozycji rozwiązania konkretnego problemu, zaś jego efektem opracowanie i/lub wdrożenie określonych usprawnień i działań w obszarze objętym doradztwem. Na tymczasowego eksperta. Tworzeniu korzystnych warunków dla transferu wiedzy pomiędzy sferą nauki i sferą przedsiębiorstw ma służyć pomoc publiczna przekazywana na tymczasowe zatrudnianie wysoko wykwalifikowanych pracowników w sektorze mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. W tej kategorii pomocy istnieje możliwość pokrycia do 50% wydatków kwalifikowanych związanych z zatrudnieniem wysoko wykwalifikowanego personelu, ponoszonych w szczególności na jego wynagrodzenia oraz ubezpieczenie społeczne, a także kosztów podróży (z miejsca zamieszkania do miejsca zatrudnienia), kosztów skorzystania z usług agencji pośrednictwa pracy i dodatku z tytułu zmiany miejsca pracy. Pomoc de minimis. Jest to pomoc publiczna, której suma nie przekracza 200 tys. euro dofinansowania jednej firmy w ciągu 3 lat (dla podmiotów działających w sektorze transportu drogowego pułap ten wynosi 100 tys. euro). W ramach PO KL pomoc de minimis może być przeznaczona m.in. na zakup pojazdów, zakup środków trwałych, adaptację budynków na potrzeby osób niepełnosprawnych, uruchomienie działalności gospodarczej oraz zakup usług doradczych i szkoleniowych. Urszula Gielniowska Smartlink 13

14 V. Dobre praktyki EQUAL Przetestowane rozwiązania W latach od 1 do 5% środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki przeznaczamy na realizację projektów innowacyjnych i ponadnarodowych, dzięki którym zostaną przetestowane nowe rozwiązania, które będzie można włączyć do głównego nurtu polityki społecznej. Wcześniej takim poligonem doświadczalnym była Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL. Unia Europejska stawia na wiedzę i innowacje, bo to czynniki napędzające rozwój. Wciąż należy jednak zmagać się ze stereotypem, według którego innowacje są utożsamiane z nowoczesnymi technologiami. To także nowe podejście do zdobywania wiedzy, kompetencji, zdolności zarządczych czy organizacyjnych. Mamy już doświadczenia w realizacji tego typu projektów. Wiele innowacyjnych rozwiązań zostało wypracowanych w ramach Inicjatywy EQUAL mówił Jarosław Pawłowski, wiceminister rozwoju regionalnego, podczas konferencji Innowacyjność i współpraca ponadnarodowa w Programie Kapitał Ludzki, którą na początku października 2009 r. w Warszawie zorganizowała Fundacja Fundusz Współpracy (FFW). Instytucja ta w latach koordynowała realizację Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL w Polsce. Nie mogło więc zabraknąć odniesień do tego programu. Beata Puszczewicz z Fundacji Fundusz Współpracy zaznaczyła, że Program Kapitał Ludzki daje szansę na upowszechnianie dobrych rezultatów wypracowanych w ramach EQUAL. Innowacyjność w projekcie PO KL może dotyczyć trzech wymiarów: grupy docelowej (nastawienie na wspieranie nowych, nietypowych grup), problemu (który nie był dotychczas w wystarczającym stopniu uwzględniony w polityce państwa) oraz nowych instrumentów w rozwiązywaniu dotychczasowych problemów. Projekty EQUAL dostarczyły wielu nowych narzędzi i rozwiązań, które miały wpływ na tworzenie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Między innymi w VII priorytecie Promocja integracji społecznej znalazły się testowane w ramach EQUAL działania, które skupiają się na osobach wykluczonych społecznie. Do nich adresowane są projekty mające na celu ich aktywizację zawodową. Dofinansowanie skierowane jest też na rozwój sektora przedsiębiorstw społecznych. Metodologia realizacji projektów EQUAL (czyli partnerstwa i modułowa budowa) jest również godna polecenia. Przyjrzyjmy się przetestowanym w projektach EQUAL rozwiązaniom, z których powinni korzystać projektodawcy w ramach PO KL. Mogą zresztą otrzymać za to dodatkowe punkty podczas oceny merytorycznej projektów. Powrót na rynek pracy Spośród 100 osób rozpoczynających naukę i staże w zawodach: mechanik, informatyk, handlowiec, ekonomista i pracownik administracyjny, ponad 90 nadal pracowało po zakończeniu projektu Szwajcarski zegarek, realizowanego m.in. przez Fundację Niemiecko-Polską Nadzieja. Prosty pomysł i odejście od ogólnie przyjętych reguł wspierania osób bezrobotnych zdecydowały o jego sukcesie. Innowacyjność projektu polegała na odejściu od schematu powtarzającego się przy okazji kształcenia osób bezrobotnych, a polegającego na tym, że ogłasza się nabór na jakieś szkolenie, a następnie szuka pracy dla jego uczestnika. Myśmy postąpili odwrotnie tłumaczy Maciej Adamski z Fundacji Niemiecko-Polskiej Nadzieja, kierownik projektu. Pierwszą ankietę skierowaliśmy do wszystkich pracodawców z powiatu szamotulskiego. W skrócie brzmiało to tak: Jeśli udzielimy wam takiej a takiej pomocy, to czy utworzycie nowe stanowisko pracy?. Zainteresowanie było duże. Spośród ponad 300 zgłoszeń wybraliśmy pięć najpopularniejszych wśród pracodawców kierunków. We wrześniu 2005 r. uczestnicy projektu podjęli pracę zawodową w kierunkach, które wybrali spośród pięciu zgłoszonych przez pracodawców. Rozpoczęli też kształcenie zawodowe. Przez pierwsze dwa lata pracodawca otrzymywał zwrot wynagrodzenia za pracownika ze Szwajcarskiego zegarka. Zatem nawet jeśli przez pierwsze miesiące nie wykonywał on swojej pracy należycie, pracodawca nie mógł narzekać, bo to nie on pono- Wielkopolscy administratorzy partnerstw projektów zrealizowanych w ramach EQUAL: 1. Kampania przeciw ubóstwu najwyższy szczebel dobroczynności - Stowarzyszenie MONAR Wielkopolskie Centrum Pomocy Bliźniemu MONAR- MARKOT 2. Szwajcarski zegarek - Fundacja Niemiecko-Polska Nadzieja 3. Ekonomia społeczna w praktyce - Fundacja Pomocy Wzajemnej Barka 4. ENTER. Partnerstwo na rzecz telepracy, przedsiębiorczości i równouprawnienia - Instytut Technik Telekomunikacyjnych i Informatycznych Sp. z o.o. 5. Partnerstwo na rzecz Rozwoju Spółdzielnia Socjalna Ul - Starostwo Powiatowe we Wrześni. 14

15 Maciej Adamski: Innowacyjność projektu polegała na odejściu od schematu powtarzającego się przy okazji kształcenia osób bezrobotnych, a polegającego na tym, że ogłasza się nabór na jakieś szkolenie, a następnie szuka pracy dla jego uczestnika. Myśmy postąpili odwrotnie. Fot. Marek Rokita/Smartlink sił koszty. Oprócz tego w ramach szkolenia beneficjenci przeszli stugodzinny kurs motywacyjny po to, żeby po zakończeniu projektu byli samodzielni na rynku pracy, umieli sobie ją znaleźć. Dziś nie wszyscy pracują w zakładach, w których zaczynali trzy lata temu, ale celem nie było utrzymanie człowieka w tej samej firmie aż do emerytury. Uczestnictwo w projekcie wielu osobom dało satysfakcjonujące zajęcie, dzięki któremu mogły się realizować i zarabiać. Przeszkolili się i zdobyli zawód. Bez tego projektu byłoby ciężko zdobyć pracę w Szamotułach czy okolicy, gdzie rynek pracy jest mały Anna Domin, pracownik administracyjny w biurze ubezpieczeniowym w Szamotułach, o projekcie dowiedziała się z ulotki, którą zobaczyła w Urzędzie Miasta i Gminy. Zorientowała się, o co chodzi, i złożyła dokumenty. Mimo że już mam trochę lat, bardzo dobrze mi się uczyło: fajni znajomi, egzaminy pozdawane, szkolenia też zaliczone. Dzięki projektowi znalazłam pracę i zdobyłam nowe kwalifikacje zawodowe zdałam egzamin na technika administracji. Zawsze lubiłam papierkową robotę opowiada. Za dobrą naukę otrzymała wyróżnienie i wyjechała z grupą do Hiszpanii, żeby poznać, jak realizowany jest tam podobny projekt. Później w tym samym celu był wyjazd do Niemiec. Na pewno nie żałuję swojej decyzji. Właściwie zdarzyło się to przypadkowo, a spotkało mnie wiele dobrego. Nie przypuszczałam, że się tak wszystko ułoży pracuję, wychowuję córkę, mam rodzinę, zdobyłam kwalifikacje w szkole cieszy się Anna Domin. Integracja zawodowa i społeczna Ludziom opuszczającym więzienia trudno jest znaleźć się w społeczeństwie, gdyż są podwójnie napiętnowani jako skazani i jako bezrobotni. Kluczowa 15 okazuje się pomoc w znalezieniu takiej pracy, która daje im i otoczeniu poczucie, że są potrzebni. Projekt Czarna owca. Skazani na ochronę przyrody pokazał, że droga do tego może prowadzić przez... ekologię. 665 skazanych wzięło udział w 128 kursach i warsztatach zawodowych, językowych i innych, zdobywając kwalifikacje związane głównie z rolnictwem i ochroną przyrody i ucząc się poruszania po otwartym rynku pracy. Tylko 58 osób nie ukończyło kursu, ale wielu innych to absolwenci kilku, trwających nawet do 500 godzin szkoleń. Przygotowywaliśmy skazanych nie tylko do integracji zawodowej, ale także społecznej i dało to bardzo wymierne skutki. Najbardziej wartościowe były zmiany, które nastąpiły w samych uczestnikach projektu. Poza nabyciem kwalifikacji zawodowych projekt zachęcił wielu z nich do rozwoju osobistego i zawodowego mówi Alina Szklaruk, koordynator projektu z Przedstawicielstwa Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju w RP. Otwierali się na bardziej dalekosiężne plany, zmniejszały się ich obawy przed nieznanym, postawa z zamkniętej i pasywnej na otwartą i aktywną. Słowem, projekt dał szansę skazanym na zmianę swojego losu i wielu z tego skorzystało. Niewątpliwie nasz projekt wyróżniał się skalą i rodzajem działań oraz połączeniem resocjalizacji z czynną ochroną przyrody. Poza działaniami szkoleniowymi współpracowaliśmy z rodzinami skazanych, społecznością lokalną, pracodawcami. W ramach projektu wypracowano efektywny system monitoringu skazanych na otwartym rynku pracy. Wynika z niego, że ok. 80% uczestników projektu czynnie poszukuje zatrudnienia, z tego ok. 50% znalazło pracę (wielu także za granicą). Jeśli sytuacja tego wymagała, nie obawialiśmy się wprowadzać zmian. I, jak sądzę, nasza kampania informacyjno-promocyjna na rzecz zmiany wizerunku skazanego przynajmniej w niewielkim stopniu przyczyniła się do zmniejszenia wykluczenia osób opuszczających zakłady karne dodaje Alina Szklaruk. Każdy sam wybierał, w jakim kursie chce uczestniczyć. Chętnych było więcej niż miejsc mówi Mariusz Polak, 46 lat, więzień Zakładu Karnego w Wołowie (odbywanie kary skończył w 2008 roku), uczestnik projektu Czarna Owca. Brałem udział w kursach małej gastronomii i hodowli ryb. Uczyłem się, jak szukać pracy. Opiekowałem się też owcami, kozami i osłami w przywięziennym gospodarstwie. Znam skazanego, który w murach więzienia zrobił kurs gastronomiczny i po zakończeniu kary dostał pracę w pizzerii. Teraz jest szefem kuchni. Gwiazdka spadła mu z nieba. Ja też tak chcę. Chciałbym z kolegą otworzyć hodowlę ryb. Niech pięciu na stu skazanych skorzysta na tych kursach, a zawsze to będzie mniej bandytów, którzy będą się na nas czaić za rogiem.

16 Więźniowie przy okazji kursów robili rzeczy praktyczne. Gdy uczyli się brukować chodniki, to robili to tam, gdzie było to potrzebne mówi Marek Gajos, pułkownik w stanie spoczynku, przez 22 lata dyrektor ZK w Wołowie. Remontowali też więzienie, opiekowali się zwierzętami. Zawsze staraliśmy się ich docenić. Nie łudźmy się, że ten projekt wszystkich odmienił, ale wielu osadzonych czegoś się nauczyło. Niektórzy pierwszy raz w życiu uczciwie pracowali. Aktywizacja zawodowa i społeczna Katalog rezultatów Fundacja Fundusz Współpracy wydała Informator o rezultatach Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Jest to katalog rezultatów EQUAL przygotowany na początku 2007 roku, a więc jeszcze niepełny. Jednakże na 166 stronach można znaleźć dziesiątki opisanych modeli, które były testowane przez partnerstwa na rzecz rozwoju. Więcej przykładów można znaleźć w portalu internetowym Krajowej Struktury Wsparcia PIW EQUAL ( Pierwsze w Polsce przedsiębiorstwo społeczne Pracownia Rzeczy Różnych SYNAPSIS powstało po to, by przełamać negatywny stereotyp, że ludzie dotknięci autyzmem muszą być skazani na wykluczenie społeczne i zawodowe. W Polsce żyje 30 tys. osób z autyzmem, ale ich liczba stale rośnie. Ich udział w życiu społecznym kończy się zwykle z chwilą ukończenia szkoły. Autyzm wiąże się z problemami w nawiązywaniu kontaktów z innymi ludźmi oraz w dostosowaniu się do obowiązujących reguł, co prowadzi do wykluczenia społecznego. Fundacja SYNAPSIS od 1989 r. pomaga osobom z autyzmem i ich rodzinom oraz wypracowuje systemowe zmiany, które podnoszą jakość ich życia. Zdecydowaliśmy się na utworzenie pierwszego w Polsce modelowego przedsiębiorstwa społecznego, które dałoby tym ludziom szansę na normalne życie i pracę mówi Karolina Cyran- Juraszek, członek zarządu Fundacji SYNAPSIS i kierownik projektu Partnerstwo dla Rain Mana. Pracownia była jednym z rezultatów tego przedsięwzięcia. W ramach projektu pomocą objęto łącznie 39 młodych osób z autyzmem: 15 we Wspólnocie Nadziei w Krakowie, a 24 w Pracowni Rzeczy Różnych SYNAP- SIS w Wilczej Górze pod Warszawą. W tej drugiej placówce działają cztery pracownie: drewna, witrażu, ceramiki i poligrafii. Budynek podzielono na dwie strefy: niebieską obszar pracy, i różową obszar innych aktywności. Wypracowano też system komunikacji obrazkowej. Przedmioty wytwarzane są w krótkich seriach lub są to pojedyncze, unikatowe egzemplarze. Wyroby cechuje dobra jakość i oryginalne wzornictwo. Pod okiem trenerów pracy wykonują je osoby autystyczne. Zespół trenerów tworzyła Maria Wroniszewska, która szefuje Programowi Autyzm-System XXI i nadzoruje placówkę w Wilczej Górze. Większość pracowników autystycznych będzie wymagała stałej opieki, ale 3-4 osoby mają szansę trafić na otwarty rynek pracy mówi Maria Wroniszewska. Stworzono kompleksowy, przetestowany i powtarzalny model zatrudniania osób z autyzmem oraz opracowano instytucjonalne i prawne podstawy replikowania modelu takiego przedsiębiorstwa. Pracownię tworzyliśmy z zamysłem, że będzie to trwała placówka zaznacza Maria Wroniszewska. Teraz funkcjonuje jako Zakład Aktywności Zawodowej, co pozawala na pozyskiwanie dofinansowania m.in. z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, ze środków PFRON. Pracownia łączy działalność rynkową i społeczną. Rachunek ekonomiczny nie jest dla nas najważniejszy, równie ważne są korzyści, które czerpią z zatrudnienia w przedsiębiorstwie osoby dotychczas pozbawione możliwości pracy podkreśla Karolina Cyran-Juraszek. Jeśli przychód firmy osiągnie 10-20% rocznych kosztów funkcjonowania (sięgających ok. 1,4 mln zł), to będziemy szczęśliwi. Ostateczny bilans zawsze będzie dodatni. SYNAPSIS modelowe przedsiębiorstwo społeczne dało osobom z autyzmem szansę na normalne życie i pracę. Fot. Żelazna Studio/Smartlink Spółdzielnia socjalna 16 Partnerstwo na rzecz Rozwoju Spółdzielnia Socjalna Ul realizowało projekt dotyczący wzmocnienia krajowej gospodarki społecznej. Partnerstwo utworzyły Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie we Wrześni (administrator projektu), Biuro Konsultingowe Fundacji Akademii Ekonomicznej, Centrum Kształcenia Praktycznego, Stowarzyszenie Oświaty Społecznej w Pyzdrach, Towarzystwo Wykorzystania Wód Termalnych i Walorów Naturalnych Ziemi Czeszewskiej oraz

17 Wydawnictwo Kropka - Jolanta i Waldemar Śliwczyńscy. Celem projektu było przygotowanie grupy osób niepełnosprawnych do stworzenia dla siebie miejsc pracy w spółdzielni socjalnej. Już podczas tworzenia projektu okazało się, że brakuje danych dotyczących osób niepełnosprawnych, i to nie tylko w powiecie wrzesińskim, ale w całej Polsce mówi Jadwiga Stefańska, jedna z inicjatorek projektu Spółdzielnia Socjalna Ul, dziś główny specjalista ds. Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego. Dlatego jednym z pierwszych działań było utworzenie powiatowej bazy danych. Na podstawie przeprowadzonej ankiety pozyskaliśmy adresy osób zainteresowanych uczestnictwem w projekcie, a także informacje o ich potrzebach, zainteresowaniach, rodzaju niepełnosprawności czy ich statusie zawodowym. Do 700 spośród ok. 4 tys. osób rozesłaliśmy imienne zaproszenia do spotkań kwalifikacyjnych. Na spotkania przybyła mniej więcej połowa zaproszonych osób. Do uczestnictwa w projekcie mogliśmy zakwalifikować tylko 25 niepełnosprawnych. Pierwszym zaskakującym efektem było to, że osoby z czołówki listy już po zakwalifikowaniu się szybko znalazły pracę. Pracodawcom wystarczyła informacja o tym, że są na tyle zaradne, iż zdołały się zakwalifikować do europejskiego projektu. Sprawdziła się modułowa budowa projektu. Najpierw uczestnicy skorzystali z bloku psychologicznoterapeutycznego. Następnie rozpoczęły się prace nad utworzeniem spółdzielni. Równolegle ówczesna Akademia Ekonomiczna (dziś Uniwersytet Ekonomiczny) przeprowadziła badania nisz rynkowych. Okazało się, że na rynku istnieje duże zapotrzebowanie na drobne usługi dla gospodarstw domowych (m.in. sprzątanie, opieka nad dziećmi, pielęgnacja ogrodów, drobne naprawy i remonty, sprzątanie grobów). Grupa spółdzielców wraz z koordynatorami odbyła wyjazdy studyjne do partnerów z Włoch. Dzięki tym Jadwiga Stefańska: W priorytecie VII PO KL realizowanych jest wiele projektów, które czerpią z rezultatów Inicjatywy EQUAL. Składają je partnerstwa, mają często modułową budowę i wykorzystują przetestowane modele. Fot. Jerzy Gontarz/Smartlink 17 Czym jest spółdzielnia socjalna Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę jej członków. Spółdzielnia działa na rzecz społecznej i zawodowej reintegracji jej członków. Działania te mają na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu. Funkcjonowanie tych podmiotów reguluje ustawa z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych z uwzględnieniem ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. wyjazdom upewniliśmy się, że obraliśmy właściwy kierunek mówi Jadwiga Stefańska. Dowiedzieliśmy się też, jakich błędów należy się wystrzegać podczas tworzenia spółdzielni. Z satysfakcją obserwowałam, jak zmieniają się członkowie grupy spółdzielców. Na początku projektu były to osoby zamknięte w sobie, często milczące i nieśmiałe. Podczas wyjazdów byli to już inni ludzie: otwarci, roześmiani i pewniejsi swoich możliwości. Dziś spółdzielnia nie ma już wsparcia doradczego i finansowego i musi radzić sobie samodzielnie. Zdarza się, że otrzymuje duże zamówienia, m.in. od dewelopera, który zlecił sprzątanie budynków po zakończeniu budowy. Ważne są też korzyści w indywidualnym wymiarze. Poznałam wielu ciekawych ludzi i miałam okazję uczyć się w działaniu. Cenne okazały się szkolenia z zarządzania projektem, prowadzenia dokumentacji, prawa uzupełnia Jadwiga Stefańska. Dzięki temu doświadczeniu zawodowo zajmuję się dziś funduszami europejskimi (Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata ) w Urzędzie Marszałkowskim i działam w Fundacji Tutaj Warto Być, która uczestniczyła w projekcie finansowanym z Programu LE- ADER +. Ponadto jako ekspert uczestniczę w ocenie wniosków składanych do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W priorytecie VII PO KL realizowanych jest wiele projektów, które czerpią z rezultatów Inicjatywy EQUAL (składają je partnerstwa, mają często modułową budowę i wykorzystują przetestowane modele). Szczególnie budujące jest to, że instytucje z powiatu wrzesińskiego, które na bieżąco mogły śledzić realizację projektu Spółdzielnia socjalna Ul, są dziś bardzo aktywne w staraniach o fundusze z regionalnego komponentu PO KL. Sądzę, że przygotowała je do tego także szkoła EQUAL. Jerzy Gontarz Smartlink

18 VI. Metodologia projektu Partnerstwo na zdrowych zasadach Partnerstwo? Tak, ale na ściśle określonych warunkach. Partnerzy muszą wnieść do projektu konkretne wartości w postaci nowych kompetencji i praktycznego doświadczenia. W rezultacie powinni zyskać na tym wszyscy uczestnicy projektu. Jakość współdziałania zależy od zapisów w umowie partnerskiej im bardziej precyzyjne, tym mniej nieporozumień i nerwów. Zasada partnerstwa to jedna z najważniejszych zasad europejskiej polityki regionalnej. Jej celem jest jak najszersza współpraca pomiędzy instytucjami uczestniczącymi w realizacji działań finansowanych z funduszy strukturalnych. Stosowanie tej zasady widać zwłaszcza w procesie przyznawania dofinansowania z Europejskiego Funduszu Społecznego, gdzie aplikowanie o dofinansowanie projektów realizowanych w partnerstwie jest wyżej punktowane podczas oceny merytorycznej. Partnerstwa w większości są tworzone przez podmioty, które wzajemnie się uzupełniają pod względem wiedzy i doświadczenia. Coraz częściej jednak powstają twory sztuczne, służące jedynie spełnieniu wymogów konkursowych bądź podwyższeniu potencjału finansowego wnioskodawcy. W myśl prawa W wypadku Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki zasady tworzenia i działania partnerstw w projektach określa ustawa z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 140, poz. 984.) oraz dokument Zakres realizacji projektów partnerskich określony przez Instytucję Zarządzającą Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z 23 kwietnia 2009 r. (dostępny na stronie Zgodnie z zapisami ustawy, przez partnerów w projekcie rozumie się podmioty wnoszące do projektu zasoby ludzkie, organizacyjne, techniczne lub finansowe, realizujące wspólnie projekt, zaś partnerstwo to nieinstytucjonalne porozumienie autonomicznych podmiotów. Nie jest to więc podmiot zrzeszający instytucjonalnie organizacje i instytucje, nie jest to połączenie jednostek podległych sobie, nie jest to także przekazanie realizacji zadań czy zlecanie usług. Partnerstwo różni się od zlecania innym podmiotom wykonania niektórych działań w projekcie przede wszystkim tym, iż partnerzy wspólnie zarządzają projektem (partner nie może być podwykonawcą). Do tego celu powoływana jest grupa sterująca organ decyzyjny składający się z przedstawicieli poszczególnych partnerów, który podejmuje kluczowe decyzje w projekcie. Aby realizować projekt w PO KL, partnerstwo musi mieć lidera, który jest beneficjentem projektu i stroną umowy o dofinansowanie; obowiązuje również zasada uczestnictwa poszczególnych partnerów w każdym etapie przygotowania i realizacji projektu, wniesienia przez członków partnerstwa zasobów odpowiadających realizowanym zadaniom, a także podpisania pisemnej umowy lub porozumienia, które wyznacza podział zadań i obowiązków. Tajniki umowy Umowa partnerska powinna regulować wszystkie najważniejsze kwestie dotyczące działania partnerstwa. Według wymogów PO KL, każda umowa musi zawierać opis celu realizacji konkretnego projektu i określonych w nim działań i rezultatów. W dokumencie tym wyraźnie należy określić lidera projektu, który będzie stroną umowy o dofinansowanie projektu, odpowiedzialną przed Instytucją Pośrednicząca za wypełnienie postanowień tej umowy. Umowa powinna także zawierać podział zadań i obowiązków pomiędzy partnerami. Najbardziej Silni partnerzy W partnerstwie był realizowany m.in. projekt Kampania przeciw ubóstwu (w ramach PIW EQUAL). Projektodawcy (Wielkopolskie Centrum Pomocy Bliźniemu Monar Markot - lider, Miasto Poznań, Gmina Rogoźno, Wyższa Szkoła Zawodowa Kadry dla Europy w Poznaniu, Poznański Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości, Fundacja Równych Szans) połączyli doświadczenia i potencjały, by stworzyć spójny system pomocy osobom zagrożonym bezrobociem i wykluczeniem. Podział obowiązków w ramach projektu ściśle odpowiadał charakterowi poszczególnych partnerów i ich obszarom działania, przez co każdy zajmował się tym, na czym się znał najlepiej to było kluczem do sukcesu projektu. Partnerstwo KPU jest przykładem nie tylko sukcesu, ale również problemów, które niesie ze sobą współdziałanie: tak duża ilość silnych instytucjonalnie partnerów niejednokrotnie powodowała opóźnienia w podejmowaniu decyzji, co wpływało na jakość realizacji. 18

19 przejrzysty jest podział wynikający ściśle z wniosku o dofinansowanie za konkretne zadanie odpowiada konkretny partner. Ogromnie ważne dla realizacji projektu jest również określenie zasad komunikacji i przepływu informacji w partnerstwie, zasady podejmowania decyzji (np. uprawnienia grupy sterującej), sposobu wewnętrznego monitorowania i kontroli projektu, a także zakresu odpowiedzialności lidera i partnerów wobec osób trzecich za zobowiązania partnera oraz pełnomocnictwo do reprezentacji partnerów przez lidera. Często w umowach pojawia się nie dość dokładny opis zarządzania finansowego projektu. Należy pamiętać o podaniu szczegółowego planu finansowego w podziale na poszczególnych partnerów, o określeniu przepływów finansowych oraz rozliczania środków finansowych. W umowie powinny zostać jasno określone m.in.: $$sposób wniesienia zabezpieczenia realizacji projektu przez partnerów (zaliczka lub refundacja) $$sposób przekazywania partnerom przez lidera środków finansowych niezbędnych do realizacji zadań $$zobowiązanie partnerów do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej $$zobowiązanie partnerów do prowadzenia wyodrębnionego konta bankowego (jeśli płatności na rzecz partnera dokonywane są w formie zaliczki) $$zobowiązanie do stosowania aktualnych Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach PO KL $$terminy i zasady tworzenia zestawienia dokumentów potwierdzających poniesione przez partnera wydatki. Instytucja Zarządzająca PO KL zaleca także wprowadzenie procedur odnoszących się do zarządzania ryzykiem, konfliktem i identyfikacji problemów, a także określenie szczegółowych zasad podejmowania decyzji w partnerstwie (wymóg obowiązkowy, jeśli partnerstwo liczy więcej niż trzech partnerów). Sektor publiczny - inaczej Szczególnym przypadkiem partnerstwa jest partnerstwo z udziałem jednostek sektora finansów publicznych. Ich działalność regulowana jest m.in. przez ustawy: z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym oraz z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa. Wszystkie instytucje, które myślą o partnerstwie, powinny do jego tworzenia podejść z pełną świadomością wad i zalet takiej struktury, a ustalenia robocze zawrzeć w umowie partnerskiej, ponieważ to ona będzie regulowała tryb pracy i współpracy podczas realizacji projektu. 19 Jeśli w partnerstwie uczestniczą jedynie jednostki sektora finansów publicznych, podjęciem uchwał oraz zawarciem porozumienia zajmują się właściwe organy gmin, powiatu lub województwa. Jednostka organizacyjna samorządu terytorialnego może zawrzeć partnerstwo z inną jednostką organizacyjną po wyrażeniu zgody przez jej organ założycielski (w formie uchwały). Jeśli zaś partnerami w projekcie są jednostki organizacyjne mające wspólny organ założycielski, to on określa zasady działania partnerstwa w uchwale oraz w porozumieniu pomiędzy jednostkami. Inaczej wygląda sytuacja, gdy podmiot z sektora finansów publicznych jako lider projektu dokonuje wyboru partnerów spoza tego sektora. Jednostka sektora finansów publicznych jest wtedy zobowiązana do ogłoszenia otwartego naboru partnerów w dzienniku ogólnopolskim lub lokalnym oraz w Biuletynie Informacji Publicznej. Przy wyborze powinny być uwzględnione następujące aspekty: zgodność działania potencjalnego partnera z celami partnerstwa, oferowany wkład potencjalnego partnera w realizację celu partnerstwa, doświadczenie w realizacji projektów o podobnym charakterze, współpracy z beneficjentem w trakcie przygotowania projektu, podania do publicznej wiadomości informacji o stronach umowy o partnerstwie oraz zakres zadań partnerów. Szczegółowy opis postępowania w partnerstwach określa wspomniany Zakres realizacji projektów partnerskich określony przez Instytucję Zarządzającą PO KL. Na etapie składania wniosku o dofinansowanie wystarczy podać liczbę partnerów i metodologie ich wyboru. Plusy i minusy wspólnego działania Każdy, kto choć raz realizował projekt w partnerstwie wie jakie płyną z tego korzyści, ale także na jakie przeszkody trafiają partnerzy. Do niewątpliwie dobrych stron partnerstwa należy zwiększenie potencjału Wnioskodawcy. Jest to widoczne chociażby w karcie oceny merytorycznej, gdzie za posiadanie partnera przyznaje się jeden punkt. To także istotne z punktu widzenia potencjału finansowego ocenianego we wniosku, gdzie przychody wszystkich partnerów są traktowane łącznie. I co najważniejsze w partnerstwie, każda ze stron robi to, co umie najlepiej, czyli przy realizacji projektu występuje efekt synergii. Instytucje realizujące wspólnie

20 projekt uzyskują często dużo lepsze rezultaty niż podmioty działające w pojedynkę. Niestety, są też minusy działania w partnerstwie. Największy z nich to częste sytuacje konfliktowe i nieporozumienia pomiędzy partnerami. Jest to widoczne przede wszystkim wtedy, gdy w projekcie występuje wielu partnerów im ich więcej, tym więcej różnic zdań i tym trudniej osiągnąć konsensus. Partnerstwa oznaczają także wydłużenie procesu decyzyjnego, a przy podejmowaniu kluczowych dla projektu decyzji często ważny jest czas ich wprowadzenia. Im później takie decyzje zapadają, tym większe prawdopodobieństwo negatywnych powikłań dla projektu. Z kolei w przypadku wystąpienia nieprawidłowości w projekcie rozmywa się odpowiedzialność za nie. Partnerzy przerzucają się argumentami i udowadniają, że wina na pewno nie leży po ich stronie. Problemem okazuje się także wycofanie partnera z projektu - odejście instytucji zawsze wiąże się z utrudnieniami. W każdym przypadku Instytucja Oceniająca projekt podejmuje decyzję, czy projekt ma być kontynuowany, czy umowa o dofinansowanie ma zostać rozwiązana. Jeśli złożenie wniosku o dofinansowanie w partnerstwie decydowało o uzyskaniu dotacji (partnerstwo jako podstawowe kryterium dostępu), Instytucja Oceniająca Projekty rozwiązuje umowę. Partnerstwo daje szereg możliwości, aby projekty finansowane ze środków EFS były lepsze i pełniejsze, a instytucje je realizujące dopełniały się potencjałem i wiedzą. Czy tak się rzeczywiście dzieje, zależy od intencji projektodawców, z jaką podchodzili do budowy partnerstwa - czy robili to dla dobra projektu i beneficjentów, czy też partnerstwo jest tworem sztucznym, którego jedynym celem było zdobycie kilku punktów więcej podczas oceny merytorycznej. Niezależnie jednak od chęci, wszystkie instytucje, które myślą o partnerstwie, powinny do jego tworzenia podejść z pełną świadomością wad i zalet takiej struktury, a ustalenia robocze zawrzeć w umowie partnerskiej, ponieważ to ona będzie regulowała tryb pracy i współpracy podczas realizacji projektu. Katarzyna Piekarska Wojciech Gilewski Smartlink Dane/Kontakt do RO EFS: $$Regionalny Ośrodek EFS w Poznaniu Fundacja Rozwoju Nauki i Przedsiębiorczości ul. Działyńskich 2/10, Poznań tel./fax (061) $$Regionalny Ośrodek EFS w Pile Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości sp. z o.o. ul. Grunwaldzka 2, Piła tel./fax (067) $$Regionalny Ośrodek EFS w Kaliszu Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Częstochowska 25/28, Kalisz tel. (062) $$Regionalny Ośrodek EFS w Koninie Konińska Izba Gospodarcza ul. Powstańców Wlkp., Konin tel. (063) $$Regionalny Ośrodek EFS w Lesznie Stowarzyszenie Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP pl. J. Metziga 26/6, Leszno tel./fax (065) Autorzy są doradcami kluczowymi RO EFS w Poznaniu. 20

21 Rynek Pracy VII. Od czego zależy nasze zatrudnienie? Na skuteczne poradzenie sobie z trudną sytuacją: utraty pracy, powrotu na rynek pracy i znalezienia nowego zatrudnienia wpływają dwa rodzaje czynników. Te, na które nie mamy bezpośredniego wpływu (stan gospodarki, procesy demograficzne, wiek, płeć, stan zdrowia, pochodzenie społeczne itp.) oraz te na które każda osoba może mieć wpływ (umiejętności poszukiwania pracy, podnoszenie kwalifikacji, tworzenie sieci kontaktów zawodowych, świadomość swoich umiejętności i predyspozycji, wewnętrzna mobilizacja, odporność psychiczna, wyznaczanie i świadomość celów). Szukając pracy niewiele możemy zrobić z tym na co nie mamy wpływu. Możemy natomiast zawsze uruchomić czynniki wewnętrzne czyli te, na które możemy wpływać. Usługi w zakresie doradztwa zawodowego realizowane przez Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu pomagają odkrywać i rozwijać obszary na które można mieć wpływ. Dzięki edukacji w tym zakresie stajemy się bardziej samodzielni, niezależni w działaniu, świadomi swoich możliwości a przez to łatwiej pokonujemy trudności niezależne od nas i skuteczniej szukamy zatrudnienia. Szczególną formą edukacji w tym zakresie są zajęcia warsztatowe. Ich formuła pozwala w bezpiecznych warunkach eksperymentować w zakresie zmian w zachowaniu tj. przećwiczyć konkretne umiejętności, zobaczyć i poczuć jak stosowane sposoby radzenia sobie w różnych sytuacjach są odbierane przez otoczenie, jak inni poradzili sobie w podobnej sytuacji. Dlatego też w Centrach Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu spotkania grupowe w formie warsztatowej są prowadzone cyklicznie przez cały rok. Dobór zagadnień jest uzależniony od problemów z jakimi do doradców zawodowych zgłaszają się klienci. W okresie wakacyjnym 2009r. oferta warsztatowa Centrów, mimo że to czas, w którym wielu mieszkańców Wielkopolski odpoczywało, cieszyła się dużym zainteresowaniem. W lipcu i sierpniu w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Poznaniu oraz w jego Oddziałach zaproponowano zajęcia edukacyjne w dwóch obszarach. Pierwszy ukierunkowany na odkrywanie, poznawanie i rozwijanie osobistych cech wzmacniających skuteczność znalezienia pracy i funkcjonowania w środowisku zawodowym. Drugi ukierunkowany na zdobywanie uniwersalnych umiejętności, zawsze przydatnych na rynku pracy. Do pierwszej grupy należały zajęcia: Bilans zawodowy - uczestnicy rozpoznawali swoje predyspozycje zawodowe, mocne i słabe strony, określali plany zawodowe (wybór, zmiana zawodu, przekwalifikowanie). Autoprezentacja, poszukiwanie swoich mocnych stron - uczestnicy przygotowywali się do rozmowy kwalifikacyjnej między innymi poprzez zbieranie wiadomości o rynku pracy, poznawanie zasad skutecznej komunikacji werbalnej i niewerbalnej, analizowanie pytań zadawanych przez pracodawców oraz symulacje rozmów kwalifikacyjnych. Wszystko co powinieneś wiedzieć o metodach rekrutacji pracowników uczestnicy poznawali różnorodne, czasami niecodzienne formy rekrutacji wykorzystywane przez pracodawców, uczyli się jak radzić sobie na rozmowie kwalifikacyjnej, kiedy pracodawca celowo wywołuje u kandydata stres, poznali metodę zwaną Centrum Oceny i nietypowe zadania indywidualne i grupowe, jakimi czasami zaskakują pracodawcy w czasie rekrutacji. Zostały również omówione specyficzne sposoby rekrutacji pracowników na stanowiska takie jak: sekretarka, asystentka, przedstawiciel handlowy. Chcę, mogę, potrafię - uczestnikami warsztatów były osoby długotrwale bezrobotne a spotkanie było ukierunkowane na wzmocnienie poczucia własnej wartości i motywacji do poszukiwania pracy, rozwijanie i utrzymywanie mobilizacji do działania. Przełamywanie wewnętrznych barier - uczestnicy dokonywali analizy własnych postaw i stylu działania pod kątem motywacji oraz barier - własnych słabości i obaw, które utrudniają skuteczne działanie. Planowanie kariery zawodowej uczestnicy, absolwenci uczyli się jak identyfikować swoje kompetencje, jak rozwijać motywację do poszukiwania zatrudnienia zgodnego z kwalifikacjami, jak wzmacniać wiarę we własne możliwości i pozytywnie myśleć w kontekście poszukiwania zatrudnienia. 21

22 Rynek Pracy Szukasz pracy-naucz się skutecznie wykorzystywać czas - uczestnicy uczyli się w jaki sposób ustalać cele pod kątem ważności, planować zadania do wykonania, unikać złodziei czasu, prawidłowo zorganizować najbliższą przestrzeń oraz poznawali różne style gospodarowania czasem. Trening umiejętności asertywnych uczestnicy uczyli się w jaki sposób radzić sobie w sytuacji oceny, odmowy i konfliktu interesów, które często pojawiają się w procesie szukania pracy, poznawali zachowania zwiększające życzliwość w relacjach z ludźmi oraz skuteczność w realizacji zamierzeń i celów, pozwalające osiągać kompromis w sytuacjach konfliktowych. Jak skutecznie radzić sobie ze stresem - uczestnicy uczyli się jak identyfikować czynniki wywołujące stres, poznawali techniki radzenia sobie ze stresem oraz sposoby ochrony przed negatywnymi skutkami stresu. Do drugiej grupy należały zajęcia: Przedsiębiorczość czyli jak zaistnieć na rynku pracy - uczestnicy zajęć zdobywali niezbędną wiedzę z zakresu zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej oraz przyglądali się własnym predyspozycjom i wyobrażeniom związanym z przedsiębiorczością. Komputer, pomoc w poszukiwaniu pracy uczestnicy zajęć uczyli się podstawowej obsługi komputera, sporządzania dokumentów aplikacyjnych (CV i listu motywacyjnego) w programie MS Word oraz korzystania z Internetu i poczty elektronicznej w celu znalezienia pracy. Każdy człowiek przypisuje inne znaczenie czynnikom na które nie ma wpływu i tym, które zależą od niego samego. Jedni są przekonani, że nie potrafią wpływać na to, co się wydarzy, inni mają poczucie, że to co się z nimi dzieje, to wynik ich własnego działania. Przedłużający się czas pozostawania bez pracy, powtarzające się niepowodzenia w kontaktach z pracodawcami bardzo szybko zmniejszają poczucie wpływu na własne życie i tym samym powiększają trudności na rynku pracy. Dlatego tak ważne są te formy poradnictwa dla osób poszukujących zatrudnienia, które wzmacniają przekonanie o własnych możliwościach, wpływie na otaczającą rzeczywistość, uczą patrzenia na swoją aktywność zawodową przez pryzmat przedsiębiorcy pracującego na własny rachunek. Edukacyjną i wspierającą rolę w tym zakresie pełnią prowadzone przez doradców zawodowych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu zajęcia warsztatowe. 22 VIII. Tendencje zmian w zapotrzebowaniu na pracowników w pierwszym półroczu 2009 roku Kryzys finansowy i związany z tym utrudniony dostęp podmiotów gospodarczych do kredytów, niekorzystnie wpłynęły w ostatnim czasie zarówno na gospodarkę, jak i rynek pracy. Ograniczenie produkcji, liczne zgłoszenia zwolnień z przyczyn dotyczących zakładu pracy, przyczyniły się pod koniec 2008 i na początku 2009 roku do ograniczenia zatrudnienia i wzrostu bezrobocia zarówno w kraju, jak i w samym województwie wielkopolskim. Na przestrzeni ostatniego roku w Wielkopolsce nastąpił wzrost liczby bezrobotnych z osób w czerwcu 2008r. do osób w czerwcu 2009r. Jednocześnie odnotowano spadek liczby ofert pracy zgłaszanych przez pracodawców do powiatowych urzędów pracy w Wielkopolsce. W I półroczu 2009 roku pracodawcy zgłosili do powiatowych urzędów pracy ofert pracy, przy w analogicznym okresie roku Niekorzystne tendencje w zapotrzebowaniu na pracowników odnotowano również na internetowym rynku rekrutacyjnym. Znaczący spadek liczby ofert zamieszczanych przez pracodawców na 8 największych internetowych serwisach rekrutacyjnych, nastąpił w listopadzie i grudniu 2008r. (zarówno w stosunku do roku 2007, jak i pozostałych miesięcy 2008 r.). 1 Nie wszystkie branże w równym stopniu odczuły skutki recesji. Największy spadek liczby ofert zamieszczonych w Internecie w 2008 roku w stosunku do roku 2007 nastąpił w branży biuro i administracja (33%), administracja publiczna (24%), usługi auto-moto (19%). 2 Zarówno wyniki badania przeprowadzonego przez portal GazetaPraca.pl, jak i dane z powiatowych urzędów pracy województwa wielkopolskiego wskazują, że znaczący spadek ofert pracy dotyczył również branży budowlanej (10% według danych GazetaPraca.pl, wg danych z pup w I półroczu 2008 r oferty pracy w branży budownictwa, w I półroczu 2009r oferty zatrudnienia). Według danych z powiatowych urzędów pracy w Wielkopolsce, znaczny spadek ofert pracy przy jednoczesnym wzroście liczby osób bezrobotnych nastąpił w takich zawodach, jak robotnik budowlany, murarz, 1 Raport ekspercki. Rekrutacja w polskim Internecie, GazetaPraca.pl, 2008r. 2 Ibidem

23 Rynek Pracy cieśla. W takich zawodach, jak brukarz, robotnik drogowy, dekarz, zbrojarz, glazurnik czy monter rusztowań, mimo pogarszającej się sytuacji na rynku pracy, nadal więcej jest ofert pracy, niż osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Wzrost liczby ofert zatrudnienia w I połowie 2009 r. w stosunku do I połowy 2008r. nastąpił w zawodzie tynkarza. W związku z realizacją inwestycji związanych z planowaną w Polsce organizacją EURO 2012, zapotrzebowanie na specjalistów w branży budowlanej będzie rosnąć. Już obecnie, jak podkreślają eksperci rynku pracy, największy popyt jest na wykwalifikowanych inżynierów ze znajomością języka angielskiego oraz posiadających uprawnienia budowlane. W Polsce brakuje jednak takich fachowców, którzy jednocześnie posiadaliby wymagane w tym przypadku bogate doświadczenie. Brakuje również specjalistów budowy dróg i mostów. Nie zauważa się obecnie znacznego wzrostu inwestycji związanych z budową hoteli, ale w tym sektorze nie powinno brakować wykwalifikowanej kadry. 3 Pamiętać jednak trzeba, że mimo inwestycji związanych z Mistrzostwami Europy w piłce nożnej, branża budowlana jest szczególnie narażona na okresowe wzrosty i spadki popytu na pracę, stąd w obliczu kryzysu gospodarczego zauważalny spadek zapotrzebowania na pracowników z tego sektora. Według danych portalu GazetaPraca.pl liczba ogłoszeń zwiększyła się w sektorze ubezpieczeniowym (190%), a także w takich branżach, jak nieruchomości, prawo, zdrowie i farmacja oraz marketing. 4 Powyższe dane potwierdzają także informacje uzyskane z powiatowych urzędów pracy województwa wielkopolskiego. Najbardziej widoczny wzrost popytu na pracowników nastąpił w sektorze działalności finansowej i ubezpieczeniowej. W pierwszym półroczu 2008 roku do pup w Wielkopolsce zgłoszono zaledwie 29 ofert pracy dla agentów ubezpieczeniowych, przy 26 osobach zarejestrowanych jako bezrobotne w tym zawodzie w czerwcu tego roku. W czerwcu 2009 r. liczba osób bezrobotnych w tym zawodzie nie zmieniła się, natomiast pracodawcy zgłosili w I półroczu 2009r. aż 139 ofert pracy dla agentów ubezpieczeniowych. Podobnie w przypadku specjalisty ds. finansów, liczba ofert zatrudnienia wzrosła z 30 w I półroczu 2008r. do 115 w 2009 r., przy niewielkim wzroście liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotne (107 w czerwcu 2008 r. i 143 w tym samym miesiącu 2009 r.). Poprawa sytuacji w zapotrzebowaniu na pracowników nastąpiła także w zawodach związanych z wykonywaniem prac biurowo-administracyjnych. Mimo 3 Branża budowlana: rynek pracy a EURO 2012, egospodarka.pl 4 Raport ekspercki. Rekrutacja w polskim Internecie, op.cit. 23 że na przestrzeni roku nastąpił niewielki wzrost liczby osób bezrobotnych w tych zawodach, to liczba ofert pracy zgłoszona przez pracodawców w I półroczu 2009r. w niektórych przypadkach wzrosła w porównaniu do 2008 roku i nadal jest wyższa niż liczba bezrobotnych. W zawodzie pracownik biurowy pracodawcy zgłosili w I półroczu 2009 roku ofert pracy, przy osobach bezrobotnych, natomiast dla pracowników administracyjnych (767 bezrobotnych) przygotowano w tym czasie ofert zatrudnienia. Podobnie wygląda sytuacja osób w zawodzie księgowy (264 bezrobotnych, 316 ofert pracy), czy sekretarka (128 bezrobotnych, 194 oferty pracy). W branży handlu i usług, mimo recesji, sytuacja zatrudnienia i zapotrzebowania na pracowników nie przedstawia się najgorzej. Nie bez przyczyny uważa się, że kryzys gospodarczy w sposób łagodniejszy niż to miało miejsce w Europie Zachodniej czy USA, obszedł się z polską gospodarką, właśnie ze względu na wysoką konsumpcję i popyt na towary i usługi. 5 Pracownikami zdecydowanie najczęściej poszukiwanymi przez pracodawców są przedstawiciele handlowi. W I półroczu 2009 r. do powiatowych urzędów pracy zgłoszono 558 ofert pracy dla przedstawicieli tego zawodu (wobec 192 osób bezrobotnych), podczas gdy rok wcześniej było to 469 ofert (142 osoby bezrobotne). Również na internetowym rynku rekrutacyjnym najliczniej poszukiwani są przedstawiciele handlowi, do których w 2008 roku wielkopolscy pracodawcy skierowali ok ofert pracy. 6 Zawody, w których liczba ofert przeważa nad zarejestrowaną w PUP liczbą bezrobotnych, to telemarketer (54 bezrobotnych, 282 oferty pracy) i kasjer handlowy (110 bezrobotnych, 162 oferty pracy). Również dla kierowników działów marketingu i sprzedaży, powiatowe urzędy pracy w I półroczu 2009 posiadały więcej ofert pracy (36) niż w tym samym okresie 2008 roku (17 ofert). Sytuacja w branży handlowo-usługowej zdecydowanie pogorszyła się w przypadku sprzedawców. Na przestrzeni omawianego okresu, nieznacznie zwiększyło się bezrobocie wśród osób posiadających zawód sprzedawcy i wciąż stanowią one najliczniejszą grupę bezrobotnych posiadających zawód, natomiast w sposób znaczący zmniejszyła się liczba ofert pracy, z w I połowie 2008r. do w I połowie 2009r. Zmiennie przedstawia się sytuacja ofert pracy dla kierowców. O ponad połowę spadła liczba ofert pracy dla kierowców samochodów ciężarowych i kierowców operatorów wózków widłowych i jednocześnie zaobserwowano wzrost bezrobocia w tych zawodach. Nadal jednak 5 Tego nie spodziewali się najwięksi optymiści, Polska. The Times, r. 6 Raport ekspercki. Rekrutacja w polskim Internecie, op.cit.

24 Rynek Pracy oferty zatrudnienia zgłaszane przez pracodawców do PUP, przeważają nad liczbą bezrobotnych kierowców samochodów osobowych (343 oferty, 253 bezrobotnych) i kierowców autobusów (61 ofert, 38 bezrobotnych). W 2008 roku pracodawcy z Wielkopolski zamieścili w Internecie ok ogłoszeń o pracy dla kierowców samochodów osobowych. 7 Od czerwca 2008 do czerwca 2009 roku zdecydowanie pogorszyła się sytuacja osób wykonujących zawód spawacza. Wzrosła liczba bezrobotnych w tym zawodzie i jednocześnie znacząco spadła liczba ofert zatrudnienia zgłaszanych do PUP. W I półroczu 2008 roku pracodawcy zgłosili 216 ofert pracy dla zawodu spawacz ręczny łukiem elektrycznym oraz 264 oferty dla spawacza ręcznego gazowego, natomiast w I półroczu 2009 roku ofert pracy dla osób w tych zawodach było już odpowiednio: 76 i 80. Jak wynika z badania internetowego rynku ofert pracy, w 2008 roku zamieszczono ok ofert zatrudnienia w Wielkopolsce dla zawodów pracownik produkcji ślusarz, spawacz, laminator i inni. 8 W sektorze opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, na przestrzeni ostatniego roku również wzrosło bezrobocie, ale zapotrzebowanie na pracowników z tej branży utrzymuje się na dość dobrym poziomie. W I półroczu 2009 roku pracodawcy zgłosili 108 ofert pracy dla opiekuna w domu pomocy społecznej, wobec 64 osób zarejestrowanych jako bezrobotne w tym zawodzie. Rok wcześniej ofert pracy zgłoszono 130, a bezrobotnych opiekunów w dps było 71. Nieznacznie wzrosła liczba bezrobotnych opiekunek dziecięcych, ze 126 osób zarejestrowanych w czerwcu 2008r. do 132 osób bezrobotnych w tym samym okresie 2009r. Liczba ogłoszeń o pracy zgłoszonych do pup dla osób w tym zawodzie również wzrosła i w I półroczu 2009 r. wynosiła 128, wobec 118 rok wcześniej. Szczególnie poszukiwani na rynku pracy są robotnicy pracujący przy pracach prostych i pomocniczych. W I półroczu 2009 roku pracodawcy zgłosili do powiatowych urzędów pracy w Wielkopolsce ofert pracy dla robotników gospodarczych, przy czym w czerwcu tego roku zarejestrowanych jako bezrobotne było osób w tym zawodzie. Podobnie, w przypadku robotników przy pracach prostych w przemyśle oraz robotników pomocniczych w rolnictwie i pokrewnych, liczba ofert pracy zgłaszanych do pup jest wyższa niż liczba zarejestrowanych bezrobotnych. Według danych z powiatowych urzędów pracy na przestrzeni omawianego okresu zdecydowanie pogorszyła się sytuacja pracowników ochrony mienia i osób. Liczba bezrobotnych w tym zawodzie wzrosła, natomiast 7 Ibidem 8 Ibidem 24 znacznie spadło zapotrzebowanie pracodawców. Jednak szczególnie niekorzystna sytuacja dotyczy osób w zawodzie montera osprzętu elektrotechnicznego. W czerwcu 2008 r. w rejestrach powiatowych urzędów pracy województwa wielkopolskiego widniały 23 osoby, które legitymowały się wykształceniem we wspomnianym zawodzie. Jednocześnie pracodawcy zgłosili wówczas 304 oferty pracy dla osób w tym zawodzie. Rok później osób bezrobotnych w zwodzie montera osprzętu elektrotechnicznego było już 52, przy czym przez pierwsze półrocze tego roku pracodawcy nie zgłosili dla nich żadnej oferty pracy. Konkludując, można stwierdzić, iż w pierwszym półroczu 2009 roku kryzys gospodarczy obszedł się z Wielkopolską dość łagodnie, co oznacza: $$niewielki wzrost bezrobocia z 6,2% w czerwcu 2008 roku do 7,8% w czerwcu 2009 roku, jednak w wielu branżach przybywało ofert pracy, $$popyt na fachowców w branży budowlanej i drogowej podtrzymują inwestycje związane z EURO 2012 i realizacją projektów Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, $$niedogodności związane z koniecznością długiego poszukiwania pracy w wielu zawodach, wiążą się z rozbieżną geografią zapotrzebowania na pracowników a ich miejscem zamieszkania, co jest wynikiem małej mobilności zawodowej Polaków. IX. Niepełnosprawni bezrobotni w Wielkopolsce Na wielkopolskim rynku pracy w końcu czerwca 2009 roku w powiatowych urzędach pracy zarejestrowanych było osób niepełnosprawnych. W stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego nastąpił wzrost o 27 punktów procentowych, tj. o osób. W końcu I półrocza br., podobnie jak w czerwcu 2008 r., udział niepełnosprawnych bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy województwa wielkopolskiego w ogólnej liczbie bezrobotnych wyniósł 5,6%. Kobiety stanowiły ponad połowę tj. 53 % ogólnej liczby bezrobotnych osób niepełnosprawnych. Biorąc pod uwagę stopień niepełnosprawności widoczny jest znaczący udział w analizowanej grupie bezrobotnych osób z lekkim stopniem niepełnosprawności (74%). Osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności to grupa stanowiąca 24%. Najmniejszy udział procentowy tj. 2% w całej populacji badanej grupy stanowią osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności. Obserwacje

25 Rynek Pracy prowadzone na wielkopolskim rynku pracy wskazują, że w badanym okresie biorąc pod uwagę stopień niepełnosprawności największy wzrost o 997 osób nastąpił wśród bezrobotnych z lekkim stopniem niepełnosprawności. Bezrobotni niepełnosprawni wg stopnia niepełnosprawności Udział procentowy niepełnosprawnych bezrobotnych w podziale na wiek w ogólnej liczbie zarejestrowanych niepełnospawnych w I półroczu 2009 r. nosprawnych bezrobotnych (156 osób). W ramach aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu powiatowe urzędy pracy w ciągu pierwszych sześciu miesięcy br. zaktywizowały łącznie 544 osoby, co stanowiło 9% ogólnej liczby zarejestrowanych niepełnosprawnych. Analizując tę grupę największy udział osób aktywizowanych nastąpił wśród bezrobotnych o lekkim stopniu niepełnosprawności (394 osoby), najmniejszy w grupie o znacznym stopniu niepełnosprawności (6 osób). Osoby z badanej populacji najczęściej aktywizowały się w ramach szkoleń. Powiatowe urzędy pracy województwa wielkopolskiego przeprowadziły 102 szkolenia, w których uczestniczyły 182 osoby, z których 158 uczestników ukończyło je, a 31 podjęło pracę. Najwięcej szkoleń zostało przeprowadzonych w powiatach poznańskim (11), wrzesińskim (9), grodziskim (7), leszczyńskim (7). W stosunku do I półrocza roku poprzedniego nastąpił wzrost liczby osób skierowanych na szkolenia o 48 tj. 35,8%. Drugą co do wielkości formą aktywizowanych osób niepełnosprawnych był staż. Z tej formy skorzystało 159 osób i wobec analogicznego okresu roku poprzedniego nastąpił wzrost o 91 osób. Szczegółowe informacje o udziale osób bezrobotnych niepełnosprawnych prezentuje poniższa tabela. Aktywne formy przeciwdziałaniu bezrobociu I półrocze 2009 r. I półrocze 2008 r. Liczbowy wzrost/spadek Szkolenia Staże Roboty publiczne Prace interwencyjne Dotacje na podjecie działalności publicznej Przygotowanie zawodowe dorosłych W badanym okresie pracodawcy w województwie wielkopolskim zwolnili 263 osoby niepełnosprawne wobec 154 w I półroczu 2008 r. X. Zmiany w Polskiej Klasyfikacji Działalności Wśród niepełnosprawnych bezrobotnych w I półroczu br. znaczący udział miały osoby w przedziale wiekowym lata, które stanowiły 39% ogółu zarejestrowanych niepełnosprawnych (tj osób). W stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego w tej grupie nastąpił wzrost o 445 osób, czyli o 21%. Osoby w wieku lata w badanej zbiorowości stanowiły 18%, tj osób. Wśród tej grupy miał miejsce wzrost o 299 osób. Najmniejszą liczbę niepełnosprawnych pozostających bez pracy stanowiły osoby powyżej 60 roku życia tj. 2% badanego ogółu niepeł- Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) 2007 zawiera zmiany, które zostały wprowadzone w klasyfikacji Organizacji Narodów Zjednoczonych i klasyfikacji Unii Europejskiej. Konieczność zmian klasyfikacji wynikała z potrzeby zwiększenia harmonizacji klasyfikacji na poziomie międzynarodowym umożliwiającej szerszą wymianę informacji oraz z zachodzących zmian ekonomicznych i gospodarczych, a w szczególności rozwoju nowych technologii i rodzajów działalności. Mimo wystąpienia kilku zmian w zakresie zasad stosowania PKD, w kryteriach budowy klasyfikacji, schemacie klasyfikacji i wyjaśnieniach, ogólna charakterystyka PKD pozostała niezmieniona. 25

26 Rynek Pracy PKD 2004 składała się z 17 sekcji i 62 działów, natomiast PKD 2007 ma 21 sekcji i 88 działów. Zależności pomiędzy obiema sekcjami prezentuje poniższa tabela. PKD 2004 PKD 2007 Sekcja Opis Sekcja Opis A Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo A Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo B Rybactwo C Górnictwo B Górnictwo i wydobywanie D Przetwórstwo przemysłowe C Przetwórstwo przemysłowe E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Dostawa wody; E gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F Budownictwo F Budownictwo G H I J K L Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Hotele i restauracje I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Transport, gospodarka magazynowa i łączność H J Transport i gospodarka magazynowa Informacja i komunikacja Pośrednictwo finansowe K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne L M N O Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Działalność w zakresie usług administrowania i zabezpieczenia społecznego Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne M Edukacja P Edukacja Ochrona zdrowia i pomoc Q Opieka zdrowotna i pomoc N społeczna społeczna O P Q Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników Organizacje i zespoły eksterytorialne R S T U Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Pozostała działalność usługowa Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Organizacje i zespoły eksterytorialne Zmiany wprowadzone w PKD spowodowały konieczność przeklasyfikowania według PKD 2007 działalności podmiotów wpisanych do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej REGON. Aktualizacja rejestru podmiotów przeprowadzana jest od 20 października 2008 roku i potrwa do 31 grudnia 2009 roku. Akcję przeklasyfikowania prowadzą urzędy statystyczne, które przesyłają do podmiotów gospodarczych ankiety aktualizacyjne. W pierwszej kolejności ankietę otrzymały osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, a następnie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Przeklasyfikowania można także dokonać poprzez złożenie w odpowiednim urzędzie statystycznym wniosku RG-1. Po dokonaniu aktualizacji rejestru REGON, na podstawie złożonych ankiet, urzędy statystyczne będą przesyłały do podmiotów, w terminie do 31 grudnia 2009 roku, zaświadczenia o numerze identyfikacyjnym REGON (zawierające m.in. symbole nowej i starej klasyfikacji PKD). Dokonanie przeklasyfikowania rodzajów działalności ułatwi podmiotom określanie swoich praw i obowiązków w kontaktach urzędowych, odwołujących się do klasyfikacji PKD Warto zaznaczyć także, że przeprowadzona aktualizacja wiązała się z koniecznością wprowadzenia już w pierwszym kwartale 2009 roku, zmian w rejestrach bezrobotnych i rejestrach ofert pracy prowadzonych przez powiatowe urzędy pracy. Również załącznik 2 do sprawozdania MPiPS-01, przesyłanego przez urzędy do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przedstawiony był w układzie PKD

27 Punkt Informacji i Promocji EFS ul. Kościelna Poznań tel infoefs@wup.poznan.pl Udzielanie informacji pn. pt. godz do 14.00