Psychometria. norma (wg Słownika Języka Polskiego) NORMY. Co testy mówią nam o właściwościach osób badanych?

Transkrypt

1 NORMY Psychometria Co testy mówią nam o właściwościach osób badanych? A. Normalizacja wyników testu. ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB DEFINIOWANIA GRUP ODNIESIENIA normy ogólnokrajowe normy lokalne ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ICH KONSTRUKCJI normy typu standardowego normy typu rangowego normy równoważnikowe W8 dr Łukasz Michalczyk Co testy mówią nam o właściwościach osób badanych? A. Normalizacja wyników testu. jak ocenić, czy uzyskany wynik testowy jest wysoki czy niski? jak porównać dwa wyniki testowe? O ile one się różnią? norma (wg Słownika Języka Polskiego) to ustalona, obowiązująca zasada, przepis, wzór, reguła, kanon.

2 czy wynik ten jest wynikiem przeciętnym, niskim czy wysokim? jeżeli nie jest wynikiem przeciętnym, to na ile odbiega od wyniku przeciętnego? jeżeli odbiega, to czy to odchyelenie od wyniku przeciętnego, w porównaniu z innymi osobami, jest znaczące? czy wynik ten jest wynikiem przeciętnym, niskim czy wysokim? jeżeli nie jest wynikiem przeciętnym, to na ile odbiega od wyniku przeciętnego? jeżeli odbiega, to czy to odchyelenie od wyniku przeciętnego, w porównaniu z innymi osobami, jest znaczące? - to grupa odniesienia (grupa normalizacyjna) Andrzej 140 Andrzej 140 Andrzej (miara tendencji centralnej) Andrzej 140 normy przedstawiane w podręczniku testowym powinny zostać opracowane dla wyraźnie zdefiniowanych populacji. Populacje te muszą odpowiadać tym grupom osób, z którymi badający testem będzie zazwyczaj porównywał osoby badane. norma (w sensie psychometrycznym) to standard ilościowy, wyznaczony przez średnią, medianę (lub inną miarę tendencji centralnej), obliczoną dla grupy przedstawicieli danego typu. próba normalizacyjna (czyli grupa normalizacyjna) powinna być reprezentatywna dla populacji A. dobór warstwowy B. dobór kwotowy

3 warstwy np. (1) wykształcenie podstawowe; (2) wykształcenie średnie; (3) wykształcenie wyższe normy przedstawiane w podręczniku testowym powinny zostać opracowane dla wyraźnie zdefiniowanych populacji. Populacje te muszą odpowiadać tym grupom osób, z którymi badający testem będzie zazwyczaj porównywał osoby badane. dobór warstwowy (Brzeziński, 1996) polega na podzieleniu populacji na warstwy i niezależnym losowaniu określonej liczby osób z każdej warstwy. próba normalizacyjna (czyli grupa normalizacyjna) powinna być reprezentatywna dla populacji A. dobór warstwowy B. dobór kwotowy warstwy np. (1) wykształcenie podstawowe; (2) wykształcenie średnie; (3) wykształcenie wyższe dobór kwotowy (Hornowska, 2010) polega na takim doborze próbu, aby uzyskać maksymalne podobieństwo do wyjściowej populacji. próba normalizacyjna (czyli grupa normalizacyjna) powinna być reprezentatywna dla populacji A. dobór warstwowy B. dobór kwotowy znaczenie ma także: - wielkość próby normatywnej - aktualność próby

4 próba normalizacyjna (czyli grupa normalizacyjna) powinna być reprezentatywna dla populacji A. dobór warstwowy B. dobór kwotowy znaczenie ma także: - wielkość próby normatywnej - aktualność próby normalizacje można tworzyć w oparciu o populację ogólną (tzw. normy ogólnokrajowe) próba normalizacyjna (czyli grupa normalizacyjna) powinna być reprezentatywna dla populacji A. dobór warstwowy B. dobór kwotowy znaczenie ma także: - wielkość próby normatywnej - aktualność próby normalizacje można tworzyć w oparciu o populację ogólną (tzw. normy ogólnokrajowe) lub populację specyficzną (tzw. normy lokalne) normalizacje można tworzyć w oparciu o populację ogólną (tzw. normy ogólnokrajowe) wynik uzyskany w teście należy interpretować jako ocenę wykonania testu w określonych warunkach, a nie jako bezwzględną właściwość badanego, dającą się uogólniać na wszelkie inne okoliczności.

5 NORMY ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB DEFINIOWANIA GRUP ODNIESIENIA normy ogólnokrajowe normy lokalne ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ICH KONSTRUKCJI normy typu standardowego normy typu rangowego standaryzacja jest zamianą wyniku surowego na wynik względny, pokazujący odległość tego wyniku od średniej w jednostkach odchylenia standardowego. normy równoważnikowe WYNIK STANDARDOWY (Z) wyniki surowe (X) przekształca się na wyniki standardowe (z) WYNIK STANDARDOWY (Z) wyniki surowe (X) przekształca się na wyniki standardowe (z) średnia dla właściwej grupy odniesienia odchylenie standardowe w grupie odniesienia średnia dla właściwej grupy odniesienia odchylenie standardowe w grupie odniesienia Jest to proces standaryzacji Jest to proces standaryzacji

6 Norma tego typu pozwala na interpretację wyniku surowego przez odwołanie się do właściwości rozkładu normalnego. rozkład wyników surowych Najbardziej przyjętą typologią wyników: rozkład normalny Koniecznym jest jednak spełnienie warunku, aby rozkład wyników surowych był rozkładem normalnym. Jeśli nie jest normalny - musimy najpierw dokonać normalizacji rozkładu. wyniki bardzo niskie: -2 z i poniżej (około 2,27% populacji) wyniki niskie: - 1 z do -2 z (około 13,59% populacji) wyniki przeciętne: - l z do + lz (około 68,26% populacji) wyniki wysokie: +lz do +2z (około 13,59% populacji) wyniki bardzo wysokie: +2z i powyżej (około 2,27% populacji) następnie dokonujemy transformacji wyników z na wyniki wybranej skali standardowej następnie dokonujemy transformacji wyników z na wyniki wybranej skali standardowej Jest to proces normalizacji

7 Skala T Skala stenowa Skala staninowa Skala ilorazu inteligencji (IQ) Skala tetronowa Skala stenowa M = 5,5 S = 2 przedział <-2,25z do +2,25z> skala 10 punktowa sten= 2z + 5,5 np. Kwestionariusz Temperamentu (PTS) Strelaua, Zawadzkiego Skala T M = 50 S = 10 przedział <-5z do +5z> skala 100 punktowa Skala staninowa M = 5 S = 2 przedział <-2z do +2z> skala 9 punktowa T= 10z + 50 stanin= 2z + 5 np. MMPI np. FCZ-KT Strelaua, Zawadzkiego

8 Skala IQ M = 100 S = 15 przedział <-2,25z do +2,25z> skala 10 punktowa Jaką skalę wybrać? (1) cel testu: różnicowanie patologii vs normy IQ= 15z David Wechsler Skala tetronowa M = 10 S = 4 przedział <-2,5z do +2,5z> skala 21 punktowa (1) cel testu: różnicowanie patologii vs normy tetron= 4z + 10

9 NORMY ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB DEFINIOWANIA GRUP ODNIESIENIA normy ogólnokrajowe normy lokalne ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ICH KONSTRUKCJI Jaką skalę wybrać? normy typu standardowego (1) cel testu: różnicowanie patologii vs normy (2) długość testu: krótkie testy - krótka skala; długie testy - długa skala Etap 1 Przebadać testem grupę normalizacyjną Etap 2 Sporządzić rozkład wyników surowych Etap 3 Sprawdzić czy rozkład wyników surowych jest rozkładem normalnym TAK Etap 4 dokonać transformacji wyników surowych na wyniki standardowe (z) NIE Etap 4 dokonać tnormalizacji rozkładu Etap 5 dokonać transformacji wyników surowych na wyniki standardowe (z) Etap 5 dokonać transformacji wyników standardowych (z) na wybrane skale standardowe Etap 6 dokonać transformacji wyników standardowych (z) na wybrane skale standardowe normy typu rangowego normy równoważnikowe NORMY ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB DEFINIOWANIA GRUP ODNIESIENIA normy ogólnokrajowe normy lokalne ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ICH KONSTRUKCJI normy typu standardowego normy typu rangowego normy równoważnikowe

10 CENTYLE NORMY TYPU RANGOWEGO PRZYKŁAD Andrzej uzyskał wynik równoważny 40 centylowi, tzn. 40 % osób (z grupy normalizacyjnej) uzyskało wynik równy lub gorszy. CENTYLE NORMY TYPU RANGOWEGO Wady - skala centylowa ma rozkład prostokątny - przecenia wielkości różnic pośrodku rozkładu normalnego, a nie docenia ich na końcu tego rozkładu jaki procent ludzi ma mniejszy wynik od uzyskanego NORMY TYPU RANGOWEGO centyle CENTYLE Zastosowanie - gdgy rozkład wyników jest z jakiś powodów znacznie różny od normalnego - gdy wyniki testu nie będą intepretowane w odniesieniu do populacji (np. wyniki z egzaminu) to punkt na skali, poniżej którego leżī określony punkt na skali.

11 NORMY RÓWNOWAŻNIKOWE INTERPRETACJA NORMATYWNA Równoważniki wieku Wiek umysłowy Równoważniki klas szkolnych niskie wysokie wyniki INTERPRETACJA WYNIKÓW W OPARCIU O KRYTERIUM niskie wysokie INTERPRETACJA NORMATYWNA INTERPRETACJA NORMATYWNA niskie wysokie niskie wysokie wyniki wyniki INTERPRETACJA WYNIKÓW W OPARCIU O KRYTERIUM INTERPRETACJA WYNIKÓW W OPARCIU O KRYTERIUM niskie wysokie ndst dst db bdb