Etyka pomiędzy teorią a praktyką. Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC

Transkrypt

1 Etyka pomiędzy teorią a praktyką Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC marszyn@amu.edu.pl

2 Normy Moralne Obyczajowe Prawne Różnice: - Źródło - Sankcja - Zakres (za: M.Ś.)

3 Etyka (ethos) Dział filozofii, zajmujący się opisywaniem, uzasadnieniem i analizą określonych koncepcji dobra, cnoty lub powinności (Za M. Ś.). Dziedzina wiedzy dotycząca zjawiska moralności. - e. normatywna - nauka moralności, - e. deskryptywna nauka o moralności, - metaetyka

4 Moralność Zespół postaw, zachowań, reguł i poglądów przyjmowanych i respektowanych w ramach danej społeczności lub przez określoną jednostkę, Moralność rozpatrywana jest w kontekście kategorii dobra i zła, Jest zjawiskiem, przedmiotem badanym przez etyków.

5 Etyka a moralność Etyka, rozpatruje zjawisko moralności w rozmaitych sytuacjach i kontekstach: - historycznym, - społecznym/społecznościowym, - ekonomicznym, - etc. Bada pochodzenie, funkcję, ewolucję określonych zjawisk i rozmaitych systemów moralnych.

6 Etyka opisowa Zajmuje się opisem określonych systemów moralnych w rozmaitych perspektywach: - historycznej, - etnologicznej, - socjologicznej, - itp. Ma charakter naukowy (deskryptywny) i nie zajmuje się tworzeniem systemów normatywnych.

7 Etyka normatywna Szuka odpowiedzi na pytanie co jest dobre a co złe, co jest naszym obowiązkiem, czym są cnoty. Jest uwikłana: - antropologicznie (wiedza człowieku), - ontologicznie (ogólna teoria bytu), - teologicznie, - Psychologicznie, - Socjologicznie. Dzieli się na: - Aksjologię (nauka o wartościach), - Deontologię (nauka o powinnościach).

8 Etyka normatywna II Tworzy sądy wartościujące, Może występować w postaci kodeksów etycznych, etyk zawodowych itp., Określa kryteria podziału na normy akceptowalne i nieakceptowalne, Zdaniem niektórych uczonych, może mieć charakter nauki stosowanej (W. Ostwald), Stawia się jej zarzut arbitralności, a nawet nienaukowości (M. Ossowska, E. Durkheim). (za: M.Ś., S.D)

9 Deontologia (jako dział etyk normatywnych) Nauka o powinnościach i obowiązkach, Wynika z zasad i obyczajów obowiązujących w danej profesji (d. lekarskie, d. urzędnicze, d. prawnicze), Uwzględniają moralną specyfikę danej profesji a ich bazą są przepisy normujące funkcjonowanie danego zawodu (prawo handlowe, p. medyczne, p. wojenne), Zasady te ustalają władze lub samorządy z. lub obyczaj.

10 Model W. Ostwalda Etyka jest z tego świata i dla tego świata (podstawy empiryczne), Etyka jako inżynieria życia społecznego, Etyka sprawdza się w warunkach empirycznych (interakcjach społecznych). (za: W.O)

11 Kodeks Etyki Lekarskiej Przyjmuję z szacunkiem i wdzięcznością dla moich Mistrzów nadany mi tytuł lekarza i w pełni świadomy związanych z nim obowiązków przyrzekam: obowiązki te sumiennie spełniać; służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu; według najlepszej mej wiedzy przeciwdziałać cierpieniu i zapobiegać chorobom, a chorym nieść pomoc bez żadnych różnic, takich jak: rasa, religia, narodowość, poglądy polityczne, stan majątkowy i inne, mając na celu wyłącznie ich dobro i okazując im należny szacunek; nie nadużywać ich zaufania i dochować tajemnicy lekarskiej nawet po śmierci chorego; strzec godności stanu lekarskiego i niczym jej nie splamić, a do kolegów lekarzy odnosić się z należną im życzliwością, nie podważając zaufania do nich, jednak postępując bezstronnie i mając na względzie dobro chorych; stale poszerzać swą wiedzę lekarską i podawać do wiadomości świata lekarskiego wszystko to, co uda mi się wynaleźć i udoskonalić. (78 punktów szczegółowych) Źródło:

12 Metaetyka Nauka o etyce, Bada charakter poznawczy, metodologiczny i logiczny zdań formułowanych w etyce. Czy zdania etyki mają wartość logiczną? Czy są zdaniami informującymi? Czy można je poddawać weryfikacji? Przykład: Magda postąpiła źle, jej zachowanie jest nieuczciwe! Magda jest obywatelką Niemiec.

13 Etyki szczegółowe bioetyka, etyka nauki, etyka techniki, etyka wychowania, etyka ekologiczna etyka biznesu, etyka polityki, etyka mediów, etyka komputerowa (cyberethics), etyki zawodowe.

14 Etyki ogólne a etyki szczegółowe (na przykładzie bioetyki) Analizuje dylematy moralne związane z rozwojem, doskonaleniem i upowszechnieniem technik i technologii z obszaru nauk biologicznych i medycznych: biologii, biotechnologii, inżynierii genetycznej, nauk rolnych, medycyny, medycyny weterynaryjnej, farmakologii.

15 Podział teorii etycznych Teorie etyczne możemy podzielić z uwagi na trzy zasadnicze kryteria: Genetyczne pochodzenie norm moralnych, Zakresowe odniesienie, obszar obowiązywania, Z uwagi na ocenę zachowań podmiotów.

16 Dziękuję za uwagę