Źródła bogactwa, kapitał ludzki, nierówności a przestępczość

Transkrypt

1 Wykład: Źródła bogactwa, kapitał ludzki, nierówności a przestępczość

2 Źródła pochodzenia bogactwa przedsiębiorczość / prowadzenie własnej firmy 38,2% wysokie zarobki z pracy 33,9% wysokie stanowisko menedżerskie 11,3% wolny zawód / prywatna praktyka 10,7% majątek męża / żony 3,6% dziedziczenie majątku / spadek / kontynuacja biznesu rodzinnego 2,4% Źródło: Qualifact, Affluent Segment 2010.

3 Nieruchomości mafii kanadyjskiej

4 Bogactwo a styl życia

5 Zadowolenie z życia a dochody Źródło: Tyszka, 2004

6 Szczęście a PKB per capita, 2012 Kraj Miejsce w rankingu szczęścia PKB per capita Dania 1 42,086 Norwegia 2 65,640 Szwajcaria 3 53,367 Polska 51 22,162 Republika Środkowoafrykańska Benin 155 1,583 Togo 156 1,051 Źródło: World Happiness Report 2013 i World Bank. Współczynnik korelacji pomiędzy wskaźnikami szczęścia a PKB per capita (dla 140 państw) wynosi 0,61.

7 Kapitał ludzki wg Jeana-Baptiste Saya Wykład, z którego korzysta student medycyny jest produktem niematerialnym, ale konsumpcja tego produktu zwiększa zakres wiadomości tego studenta, a ta umiejętność indywidualna stanowi fundusz produkcyjny, rodzaj kapitału, z którego student będzie czerpał zyski. A zatem wartość wykładu została zakumulowana i przekształcona w kapitał. Say, 1807

8 Gary Becker (ur. 1930) Theodore Schultz ( ) Nagroda Nobla 1992 Nagroda Nobla 1979

9 Teoria human-capital Theodora Schultza Kapitał ludzki można określić jako zasób wiedzy i umiejętności, zdrowia, energii witalnej zawarty w społeczeństwie. Szybszy wzrost dochodu narodowego w porównaniu ze wzrostem roboczogodzin, ziemi i kapitału rzeczowego ma swe źródło przede wszystkim w podwyższonym poziomie wykształcenia siły roboczej. Umiejętności i wiedza są formą kapitału; kapitał ten jest w znacznej mierze efektem przemyślanych inwestycji; w zachodnich cywilizacjach rósł on o wiele szybciej niż konwencjonalnie pojmowany kapitał.

10 Inwestycje w kapitał ludzki wg T. Schultza formalne kształcenie szkolne na wszystkich szczeblach szkolenia w czasie pracy programy studiów dla dorosłych usługi związane z ochroną zdrowia, wpływające na długość życia, siłę i witalność ludzi poszukiwanie informacji na temat sytuacji ekonomicznej firm i perspektywach zawodowych badania naukowe migracje ludności w celu znalezienia lepszej pracy

11 Pomiar inwestycji w kapitał ludzki 1. Podejście kosztowe (rachunek wielkości nakładów na kształcenie, ochronę zdrowia itp.) H = E * N H zasób kapitału ludzkiego E przeciętne nakłady wydatkowane na kreację umiejętności N ilość osób w populacji 2. Podejście dochodowe (zdyskontowana wartość oczekiwanych dochodów; pod uwagę bierze się oczekiwaną długość życia, strumień zarobków i stopę % do dyskontowania zarobków)

12 Kapitał ludzki a PKB per capita

13 Średnia liczba lat nauki a PKB per capita Źródło: Heston i inni (2002), Barro i Lee (2000).

14 Roczne wydatki (na 1 studenta) a GDP per capita (2009)

15 Średnie roczne dochody w USA - analiza dla różnych poziomów wykształcenia, 1999 Źródło: Blöndal, Field, Girouard: Investment in human capital, 2002.

16 Wykształcenie a płaca w Brazylii, 1998 Przeciętna płaca godzinowa pracownika (w miastach): a) bez wykształcenia 1,94 R$ (100%), b) z wykształceniem podstawowym 2,56 R$ (132%), c) niższym średnim 3,60 R$ (186%), d) średnim wyższym 6,31 R$ (325%), e) wyższym 15,8 R$ (814%). Źródło: Andreas Blom Lauritz Holm-Nielsen Dorte Verner: Education, earnings, and inequality in Brazil ; Implications for education policy. World Bank.

17 Relacje dochodów z pracy wśród osób z różnym poziomem wykształcenia, 2010 Źródło: Education at a Glance 2012.

18 Kapitał ludzki a wyniki MSP wyniki badań Autorzy Próba Zmienne niezależne Zmienne zależne Zależności między zmiennymi Fairlie i Robb (2007) Właściciele firm, n=34179, USA Kapitał ludzki (4) Zyski Zatrudnienie + + Sprzedaż + Kangasharju i Pekkala (2001) Samozatrudnieni, n=13808, Finlandia Kapitał ludzki Przetrwanie Sprzedaż + + Bates (1990) Firmy prowadzone przez białych mężczyzn, n=4429, USA Kapitał ludzki (3) Przetrwanie + Brüderl, Preisendörfer (1998) Firmy z Monachium i Górnej Bawarii, n=1710, Niemcy Kapitał ludzki (5) Przetrwanie + Bosma, van Praag, Thurik, de Wit (2004) Firmy, które zaczęły działalność w 1994 r., n= 896, Holandia Kapitał ludzki (7) Zyski Zatrudnienie Przetrwanie + + +

19 Kapitał ludzki a sytuacja finansowa firm mikro Sytuacja finansowa firmy Wykształcenie właściciela firmy Podstawowe i zawodowe (n=66) Średnie (n=291) Wyższe (n=207) Dobra i bardzo dobra 40,9% 40,5% 64,8% Ani dobra, ani zła 53,0% 41,9% 30,9% Zła i bardzo zła 6,1% 7,5% 4,4% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych (n=564), 2007.

20 Wykształcenie właściciela firmy a obroty, Polska 2009 Obroty firmy w 2008 r. Podstawowe i zasadnicze zawodowe (n=83) Wykształcenie właściciela firmy Średnie (n=293) Wyższe (n=231) Liczba odp. % Liczba odp. % Liczba odp. % do PLN 27 32,5% 53 18,1% 30 13,0% ,6% ,9% ,3% ,0% 57 19,5% 42 18,2% Pow PLN 4 4,8% 28 9,6% 59 25,5%

21 Inwestycja w studia MBA, USA Koszt studiów MBA: ok tys. $. Przyrost dochodów: absolwenci Wharton Business School + 96 tys. $ (a aż 89% trafia do elitarnego klubu menedżerów zarabiających ponad 100 tys. $), absolwenci Kellog Business School + 87 tys. $ (83% osiąga zarobki > 100 tys. $), absolwenci Harvard Business School + 95 tys. $ (89% osiąga zarobki > 100 tys. $). Źródło: Business Week, 11/2000.

22 Stopa zwrotu dla kolejnego roku nauki w Brazylii Źródło: Blom, Holm-Nielsen, Verner (World Bank, 2001).

23 Współczynniki aktywności zawodowej, 2009 Źródło: GUS.

24 Poziom wykształcenia a stopa zatrudnienia, 2010 Kraj Wykształcenie mniej niż średnie średnie wyższe Dania 62,9 79,1 85,7 Francja 55,4 74,4 83,6 Hiszpania 52,9 68,9 79,7 Irlandia 46,8 66,4 81,1 Włochy 50,4 72,6 78,3 Kanada 55,1 74,0 81,3 Niemcy 55,3 76,3 86,9 Szwajcaria 68,3 80,0 88,7 Szwecja 63,8 82,0 88,1 USA 52,1 67,9 80,0 Wielka Brytania 56,8 76,8 85,1 Polska 39,9 65,6 84,8 Źródło: OECD, Education at a Glance 2012.

25 Poziom wykształcenia a stopa bezrobocia, 2010 Kraj Wykształcenie mniej niż średnie średnie wyższe Dania 9,0 6,1 4,6 Francja 12,9 7,2 4,9 Hiszpania 24,7 17,4 10,4 Irlandia 19,5 13,7 6,8 Czechy 22,7 6,2 2,5 Kanada 12,4 7,5 5,4 Niemcy 15,9 6,9 3,1 Szwajcaria 8,0 4,9 3,0 Szwecja 11,0 6,1 4,3 USA 16,8 11,2 5,3 Wielka Brytania 10,3 6,2 3,4 Polska 16,2 8,9 4,2 Źródło: OECD, Education at a Glance 2012.

26 Stopa bezrobocia (BAEL), Polska IV kw i 2013 Ogółem 8,5% [9,8%] w wieku: lat 22,3% [27,3%] ,7% [10,3%] ,9% [7,5%] 45 lat i więcej 6,1% [7,0%] wg poziomu wykształcenia: wyższe 5,0% [5,6%] policealne i średnie zawodowe 8,0% [9,2%] średnie ogólnokształcące 10,3% [12,9%] zasadnicze zawodowe 9,3% [11,7%] gimnazjalne, podstawowe i niepełne podst. 15,9% [19,0%] Stopa bezrobocia rejestrowanego MPiPS (I 2014): 14,0%

27 Liczba bezrobotnych (MPiPS), Rok Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych z wykształceniem wyższym Odsetek bezrobotnych z wykształceniem wyższym ,6% ,2% ,9% ,4% ,0% ,5% ,1% ,9% ,5% ,4% ,5% ,4% ,7%

28 Współczynnik skolaryzacji brutto w Polsce, ,8% w 2009/2010 r. Źródło: GUS Współczynnik skolaryzacji brutto jest to (wyrażony procentowo) stosunek wszystkich osób uczących się na danym poziomie do całej populacji (według stanu w dniu 31 grudnia) osób będących w wieku nominalnie przypisanym temu poziomowi kształcenia (19-24 lat).

29 Racjonalność zachowań przestępczych Gary Becker: Crime and Punishment: An Economic Approach Journal of Political Economy, 76/1968

30 Edukacja a przestępczość kobiet, Australia 1999 Education Exit Level Number Percent Grades % Grades % Grades % Post-secondary (Business) % Teachers College % Technical / Trade Accreditation % Tertiary Certificate / Diploma % Tertiary Degree % Unknown / not stated % Total % Education of female offenders upon entry to secure custody as at 30 June 1999 (Department of Corrective Services, 2000a)

31 Stopa bezrobocia wśród mężczyzn w różnych grupach wiekowych - analiza wg poziomu wykształcenia, Francja Stopa bezrobocia średnie wyższe średnie niższe wyższe Źródło: Blöndal, Field, Girouard: Investment in human capital, 2002

32 Poziom wykształcenia więźniów w USA, 2003 Źródło: C. Harlow, Bureau of Justice Statistics, 2003.

33 Prawdopodobieństwo trafienia do więzienia w USA W USA 1/3 młodych czarnych mężczyzn, którzy nie ukończyli szkoły średniej, siedzi w więzieniu.

34 Poziom wykształcenia a prawdopodobieństwo trafienia do więzienia w USA, 2004

35 Wykształcenie a ubóstwo, Argentyna, 1998 Liczba lat nauki: 1) najubożsi Argentyńczycy mieli za sobą przeciętnie 6,9 lat nauki, 2) ubodzy 7,0 lat, 3) pozostali (ci którzy nie kwalifikowali się do grupy ubogich) 10,5 roku. Stopa bezrobocia: 1) w pierwszej grupie sięgała 36,5%, 2) w drugiej 22,6%, 3) a w trzeciej 8,9%. Źródło: Raport Banku Światowego: Poor People in a Rich Country. A Poverty Report for Argentina

36 Ubóstwo a polityka edukacyjna, Argentyna W grupie młodzieży pochodzącej z 10% najbiedniejszych rodzin odsetek osób, które dostały się na wyższe uczelnie zmniejszył się z 22,7% w 1992 r. do 8,7% w 1997 r., w grupie młodzieży pochodzącej z 10% najbogatszych rodzin odsetek osób, które dostały się na wyższe uczelnie zwiększył się z 80,8% w 1992 r. do 82% w 1997 r.

37 Wykształcenie a ubóstwo, USA W USA wśród osób, które nie ukończyły szkoły średniej, z różnych programów opieki społecznej korzysta 30% osób w wieku lata i aż 46% w wieku powyżej 54 lat. W populacji osób posiadających wyższe wykształcenie wskaźniki te są kilka razy niższe i wynoszą tylko: 4% (w grupie wiekowej lata) i 14% (w grupie wiekowej powyżej 54 lat). Źródło: Ellwood, 2001

38 Wykształcenie i dochody w miesiącu przed aresztowaniem, USA Źródło: C. Harlow, Bureau of Justice Statistics, 2003.

39 Światowa piramida bogactwa Źródło: Credit Suisse.

40 Nierówności dochodowe wskaźnik Giniego

41 Nierówności a liczba zabójstw Brazylia - liczba zabójstw na 100 tys. mieszkańców (2011): 21,8 Dania - liczba zabójstw na 100 tys. mieszkańców (2011): 0,8 Polska - liczba zabójstw na 100 tys. mieszkańców (2011): 1,2 USA - liczba zabójstw na 100 tys. mieszkańców (2011): 4,7

42 Nierówności a liczba zabójstw w USA 2010 Wskaźnik zabójstw w Nowym Orleanie 57,6 na 100 tys. mieszkańców

43 Nierówności a liczba zabójstw, OECD 2010 Meksyk: wskaźnik Giniego 48%; wskaźnik zabójstw 23,7 Chile: wskaźnik Giniego 50%; wskaźnik zabójstw 3,7

44 City of God