Kapitał ludzki, bezrobocie i nierówności a przestępczość

Transkrypt

1 Wykład: Kapitał ludzki, bezrobocie i nierówności a przestępczość

2 Populacja HNWI, (w milionach) Wartość zgromadzonego bogactwa w 2013 r.: 56,4 bln USD Źródło: Capgemini, Wealth Report 2015.

3 Źródła bogactwa kobiet

4 Nieruchomości mafii kanadyjskiej

5 Prosta funkcja konsumpcji WSPÓŁCZYNNIK KONSUMPCJA C = b * Yd DOCHODY DYSPOZYCYJNE Konsumpcja jest jedynym i ostatecznym celem wszelkiej działalności gospodarczej

6 Funkcja konsumpcji Friedmana KONSUMPCJA STAŁE DOCHODY DYSPOZYCYJNE C = bp * Yp bp - współczynnik bliski jedności Funkcja konsumpcji Friedmana zakłada, że wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych zależą od tzw. dochodu stałego (permanent income). Dochód ten (liczony jako średnia z wielu lat) uwzględnia nie tylko dochody bieżące, ale także wcześniej uzyskiwane dochody oraz dochody oczekiwane w przyszłości.

7 Dochody, konsumpcja Dochody, konsumpcja i oszczędności w cyklu życia Oszczędności (APC<1) Dochody Konsumpcja Pożyczki (APC>1) Wydatki z zakumulowanych oszczędności (APC>1) Wiek

8 Mediana dochodów w USA, 2007

9 Wiek a przestępstwa narkotykowe w USA Źródło: U.S. Department of Justice, 2012.

10 Wiek a przestępstwa przeciwko mieniu w USA Źródło: U.S. Department of Justice, 2012.

11 Wiek a przestępstwa z udziałem przemocy w USA Źródło: U.S. Department of Justice, 2012.

12 Wykształcenie i dochody w miesiącu przed aresztowaniem, USA Źródło: C. Harlow, Bureau of Justice Statistics, 2003.

13 Funkcja konsumpcji Ando - Modiglianiego KONSUMPCJA DOCHODY DYSPOZYCYJNE AKTYWA C = b1 * Yd + b2 * A b1 = ok. 0,7 b2 = ok. 0,06

14 Bogactwo a styl życia

15 Dobrobyt ekonomiczny a dobrostan psychiczny Związek między PKB per capita a dobrostanem psychicznym całego społeczeństwa jest bardzo silny: dochód wyjaśnia ponad 1/3 wariancji w zakresie poczucia szczęścia i zadowolenia z życia. Poczucie szczęścia nie rośnie liniowo wraz z PKB: narasta skokowo w grupie krajów stosunkowo ubogich i pozostaje na podobnym poziomie w grupie krajów zamożniejszych. Inglehart, 1990, Hagerty, Veenhoven, 2000

16 Szczęście a PKB per capita, 2012 Kraj Miejsce w rankingu szczęścia PKB per capita Dania 1 42,086 Norwegia 2 65,640 Szwajcaria 3 53,367 Polska 51 22,162 Republika Środkowoafrykańska Benin 155 1,583 Togo 156 1,051 Źródło: World Happiness Report 2013 i World Bank. Współczynnik korelacji pomiędzy wskaźnikami szczęścia a PKB per capita (dla 140 państw) wynosi 0,61.

17 Liczba morderstw na 100 tys. mieszkańców w Norwegii 0,9 (2013) Norwegia Liczba morderstw na 100 tys. mieszkańców w RŚA 13,6 (2012) Republika Środkowoafrykańska

18 Gary Becker (ur. 1930) Theodore Schultz ( ) Nagroda Nobla 1992 Nagroda Nobla 1979

19 Teoria human-capital Theodora Schultza Kapitał ludzki można określić jako zasób wiedzy i umiejętności, zdrowia, energii witalnej zawarty w społeczeństwie. Szybszy wzrost dochodu narodowego w porównaniu ze wzrostem roboczogodzin, ziemi i kapitału rzeczowego ma swe źródło przede wszystkim w podwyższonym poziomie wykształcenia siły roboczej. Umiejętności i wiedza są formą kapitału; kapitał ten jest w znacznej mierze efektem przemyślanych inwestycji; w zachodnich cywilizacjach rósł on o wiele szybciej niż konwencjonalnie pojmowany kapitał.

20 Inwestycje w kapitał ludzki wg T. Schultza formalne kształcenie szkolne na wszystkich szczeblach szkolenia w czasie pracy programy studiów dla dorosłych usługi związane z ochroną zdrowia, wpływające na długość życia, siłę i witalność ludzi poszukiwanie informacji na temat sytuacji ekonomicznej firm i perspektywach zawodowych badania naukowe migracje ludności w celu znalezienia lepszej pracy

21 Wykształcenie a płaca w Brazylii, 1998 Przeciętna płaca godzinowa pracownika (w miastach): a) bez wykształcenia 1,94 R$ (100%), b) z wykształceniem podstawowym 2,56 R$ (132%), c) niższym średnim 3,60 R$ (186%), d) średnim wyższym 6,31 R$ (325%), e) wyższym 15,8 R$ (814%). Źródło: Andreas Blom Lauritz Holm-Nielsen Dorte Verner: Education, earnings, and inequality in Brazil ; Implications for education policy. World Bank.

22 Relacje dochodów z pracy wśród osób z różnym poziomem wykształcenia, 2010 Źródło: Education at a Glance 2012.

23 Miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę, 2014 Poziom wykształcenia Miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę (w zł) Wyższe 2032 Średnie zawodowe i ogólnokształcące 1333 Zasadnicze zawodowe 1055 Gimnazjalne, podstawowe i niepełne 940 OGÓŁEM 1340 Źródło: GUS, 2015

24 Wskaźnik dochodu rozporządzalnego i wydatków na 1 osobę w gospodarstwach domowych w odniesieniu do średniej dla Polski Źródło: GUS, 2015

25 Inwestycja w studia MBA, Harvard USA Liczba studentów MBA (2015): 932 Koszt studiów MBA: czesne ok $ (rocznie) Łączne koszty ok $ (rocznie) Mediana wynagrodzeń (2014): absolwenci Harvard Business School $ Źródło:

26 Poziom wykształcenia a stopa zatrudnienia, 2010 Kraj Wykształcenie mniej niż średnie średnie wyższe Dania 62,9 79,1 85,7 Francja 55,4 74,4 83,6 Hiszpania 52,9 68,9 79,7 Irlandia 46,8 66,4 81,1 Włochy 50,4 72,6 78,3 Kanada 55,1 74,0 81,3 Niemcy 55,3 76,3 86,9 Szwajcaria 68,3 80,0 88,7 Szwecja 63,8 82,0 88,1 USA 52,1 67,9 80,0 Wielka Brytania 56,8 76,8 85,1 Polska 39,9 65,6 84,8 Źródło: OECD, Education at a Glance 2012.

27 Wskaźnik zatrudnienia wg poziomu wykształcenia, 2009 Źródło: GUS.

28 Poziom wykształcenia a stopa bezrobocia, 2010 Kraj Wykształcenie mniej niż średnie średnie wyższe Dania 9,0 6,1 4,6 Francja 12,9 7,2 4,9 Hiszpania 24,7 17,4 10,4 Irlandia 19,5 13,7 6,8 Czechy 22,7 6,2 2,5 Kanada 12,4 7,5 5,4 Niemcy 15,9 6,9 3,1 Szwajcaria 8,0 4,9 3,0 Szwecja 11,0 6,1 4,3 USA 16,8 11,2 5,3 Wielka Brytania 10,3 6,2 3,4 Polska 16,2 8,9 4,2 Źródło: OECD, Education at a Glance 2012.

29 Stopa bezrobocia (BAEL), IV kw i [I kw. 2015] Ogółem 8,5% [8,6%] w wieku: lat 22,3% ,7% ,9% 45 lat i więcej 6,1% w wieku: lat [36,0%] [22,5%] [11,8%] [ 6,8%] wg poziomu wykształcenia: wyższe 5,0% [4,5%] policealne i średnie zawodowe 8,0% [7,9%] średnie ogólnokształcące 10,3% [11,6%] zasadnicze zawodowe 9,3% [10,8%] gimnazjalne, podstawowe i niepełne podst. 15,9% [18,7%]

30 Wykształcenie a ubóstwo, Argentyna, 1998 Liczba lat nauki: 1) najubożsi Argentyńczycy mieli za sobą przeciętnie 6,9 lat nauki, 2) ubodzy 7,0 lat, 3) pozostali (ci którzy nie kwalifikowali się do grupy ubogich) 10,5 roku. Stopa bezrobocia: 1) w pierwszej grupie sięgała 36,5%, 2) w drugiej 22,6%, 3) a w trzeciej 8,9%. Źródło: Raport Banku Światowego: Poor People in a Rich Country. A Poverty Report for Argentina

31 Wykształcenie a ubóstwo, USA W USA wśród osób, które nie ukończyły szkoły średniej, z różnych programów opieki społecznej korzysta 30% osób w wieku lata i aż 46% w wieku powyżej 54 lat. W populacji osób posiadających wyższe wykształcenie wskaźniki te są kilka razy niższe i wynoszą tylko: 4% (w grupie wiekowej lata) i 14% (w grupie wiekowej powyżej 54 lat). Źródło: Ellwood, 2001

32 Racjonalność zachowań przestępczych Gary Becker: Crime and Punishment: An Economic Approach Journal of Political Economy, 76/1968

33 Edukacja a przestępczość kobiet, Australia 1999 Education Exit Level Number Percent Grades % Grades % Grades % Post-secondary (Business) % Teachers College % Technical / Trade Accreditation % Tertiary Certificate / Diploma % Tertiary Degree % Unknown / not stated % Total % Education of female offenders upon entry to secure custody as at 30 June 1999 (Department of Corrective Services, 2000a)

34 Stopa bezrobocia wśród mężczyzn w różnych grupach wiekowych - analiza wg poziomu wykształcenia, Francja Stopa bezrobocia średnie wyższe średnie niższe wyższe Źródło: Blöndal, Field, Girouard: Investment in human capital, 2002

35 Poziom wykształcenia więźniów w USA, 2003 Źródło: C. Harlow, Bureau of Justice Statistics, 2003.

36 Prawdopodobieństwo trafienia do więzienia w USA W USA 1/3 młodych czarnych mężczyzn, którzy nie ukończyli szkoły średniej, siedzi w więzieniu.

37 Poziom wykształcenia a prawdopodobieństwo trafienia do więzienia w USA, 2004

38 Przestępczość w czasie Wielkiej Depresji President Hoover stated in his inaugural address, crime is increasing ( ), and speedy justice is decreasing (1932).

39 Przestępczość w czasie Wielkiej Depresji Al Capone

40 Wpływ bezrobocia na przestępczość - podstawy teoretyczne Teoria ekonomii sugeruje, że potencjalni przestępcy porównują korzyści i koszty związane z przestępczością, stąd przekonanie, że wyższy poziom bezrobocia powinien prowadzić do wyższych wskaźników przestępczości. Socjologowie sugerują, że osoby bezrobotne (wykluczone) będą bardziej skłonne popełniać przestępstwa wymierzone przeciwko systemowi / społeczeństwu.

41 Bezrobocie a przestępczość wyniki badań empirycznych Chiricos (1987), który przeanalizował 63 badania, odkrył, że w 40% przypadków odnotowano dodatni wpływ bezrobocia na przestępczość związaną z mieniem oraz w 22% na przestępczość związaną z przemocą. W nowszych badaniach Raphael i Winter-Ebmer (2001), Agell i Nilsson (2003), Levitt (2004) oraz Fougère i inni (2006), dotyczących USA, Szwecji i Francji, znaleziono podobne dodatnie zależności pomiędzy bezrobociem i przestępczością związaną z mieniem, natomiast słabą zależność lub brak zależności pomiędzy bezrobociem i przestępczością związaną z przemocą. Badania Gould, Weinberg i Mustard (2002) pokazały, że wzrost stopy bezrobocia o 1% w grupie młodych mężczyzn, słabo wykształconych i bez umiejętności zawodowych, zwiększa liczbę przestępstw przeciwko mieniu o 1-2%.

42 Bezrobocie a przestępczość w Wielkiej Brytanii W populacji więźniów w Wielkiej Brytanii: 67% osób było bezrobotnych w ciągu 4 tygodni przed aresztowaniem (w całej populacji tylko 5%). 27% jako dziecko trafiło do ośrodków opiekuńczych (w całej populacji tylko 2%). 52% mężczyzn i 71% kobiet nie posiadało kwalifikacji zawodowych /odpowiedniego wykształcenia/ (w całej populacji tylko 15%). Wzrostowi bezrobocia w Wielkiej Brytanii towarzyszył w szczególności wzrost liczby przestępstw narkotykowych. Źródło: Wu i Wu (2012), Crime, inequality and unemployment in England and Wales.

43 Stopa bezrobocia i wskaźniki przestępczości w Nowej Zelandii

46 Stopa bezrobocia i napady rabunkowe w Kanadzie 2012: napady rabunkowe 79,5, stopa bezrobocia 7,3%

47 Status zawodowy więźniów na miesiąc przed aresztowaniem w USA, 1997 Źródło: BJS, Survey of Inmates in State and Federal Correctional Facilities, 1997.

48 Źródła dochodów więźniów na miesiąc przed aresztowaniem w USA, 1997 Źródło: BJS, Survey of Inmates in State and Federal Correctional Facilities, 1997.

49 Stopa bezrobocia i wskaźniki przestępczości związanej z przemocą w USA

50 Stopa bezrobocia a napady rabunkowe i włamania w 82 dużych miastach w USA * USA w 2012 r.: napady rabunkowe 111,7*, włamania 493,6*, stopa bezrobocia 8,2%

51 Stopa bezrobocia wśród młodzieży a strach przed przestępczością Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat / (w %) Strach przed przestępczością (w %) Netherlands 7,9 18 Austria 9,0 19 Denmark 9,3 17 Germany 11,8 30 United Kingdom 14,4 31 Ireland 14,4 27 Portugal 17,2 34 Finland 18,7 14 Sweden 20,1 19 France 20,3 21 Belgium 20,8 26 Italy 23,8 35 Spain 25,6 33 Współczynnik korelacji 0,432 Uwaga: dla 22 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: 0,435

52 Stopa bezrobocia wśród młodzieży a koszty przestępczości dla biznesu Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat / (w %) Koszty przestępczości dla biznesu (WEF)* (w pkt.) Netherlands 7,9 5,1 Austria 9,0 5,9 Denmark 9,3 6,1 Germany 11,8 5,9 United Kingdom 14,4 5,2 Ireland 14,4 5,8 Portugal 17,2 5,6 Finland 18,7 6,2 Sweden 20,1 5,8 France 20,3 5,5 Belgium 20,8 5,8 Italy 23,8 4,5 Spain 25,6 5,2 Greece 26,1 4,6 Współczynnik korelacji -0,490 * skala 7-punktowa; im wyższe wskaźniki, tym mniejsze koszty przestępczości dla biznesu Uwaga: dla 33 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: -0,117

53 Stopa bezrobocia wśród młodzieży a przestępczość zorganizowana Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat / (w %) Przestępczość zorganizowana (WEF)* (w pkt.) Netherlands 7,9 6,0 Austria 9,0 6,6 Denmark 9,3 6,6 Germany 11,8 6,3 United Kingdom 14,4 6,0 Ireland 14,4 6,5 Portugal 17,2 6,2 Finland 18,7 6,7 Sweden 20,1 6,7 France 20,3 5,8 Belgium 20,8 6,3 Spain 25,6 5,6 Greece 26,1 5,6 Współczynnik korelacji -0,495 * skala 7-punktowa; im wyższe wskaźniki, tym niższy poziom przestępczości zorganizowanej Uwaga: dla 33 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: -0,176

54 Stopa bezrobocia wśród młodzieży a kradzieże samochodów Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat / (w %) Kradzieże samochodów (na 100 tys. mieszkańców) Netherlands 7,9 80,3 Austria 9,0 31,6 Germany 11,8 51,3 Sweden 20,1 146,0 France 20,3 184,1 Belgium 20,8 118,9 Italy 23,8 208,8 Spain 25,6 71,0 Greece 26,1 101,4 Współczynnik korelacji 0,549 Uwaga: dla 20 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: 0,236

55 Stopa bezrobocia wśród młodzieży a napady rabunkowe Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat / (w %) Napady rabunkowe (na 100 tys. mieszkańców) Netherlands 7,9 92,4 Austria 9,0 48,3 Denmark 9,3 58,7 Germany 11,8 58,4 Ireland 14,4 64,6 Portugal 17,2 190,6 Finland 18,7 30,1 Sweden 20,1 102,9 France 20,3 191,6 Belgium 20, ,2 Italy 23,8 95,8 Spain 25,6 866,8 Greece 26,1 58,3 Współczynnik korelacji 0,343 Uwaga: dla 32 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: 0,199

56 Stopa bezrobocia wśród młodzieży a liczba kradzieży Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat / (w %) Liczba kradzieży (na 100 tys. mieszkańców) Netherlands 7, ,5 Austria 9, ,4 Denmark 9, ,8 Germany 11, ,8 Ireland 14, ,0 Portugal 17,2 920,5 Finland 18, ,4 Sweden 20, ,0 France 20, ,9 Belgium 20, ,0 Italy 23, ,0 Spain 25,6 380,3 Greece 26, ,9 Współczynnik korelacji -0,532 Uwaga: dla 30 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: -0,406

57 Światowa piramida bogactwa Źródło: Credit Suisse.

58 Dochód rozporządzalny i wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych, wg grup kwintylowych Źródło: GUS 2014.

59 Nierówności dochodowe wskaźnik Giniego

60 Nierówności a liczba zabójstw Brazylia - liczba zabójstw na 100 tys. mieszkańców (2011): 21,8 Dania - liczba zabójstw na 100 tys. mieszkańców (2011): 0,8 Polska - liczba zabójstw na 100 tys. mieszkańców (2011): 1,2 USA - liczba zabójstw na 100 tys. mieszkańców (2011): 4,7

61 City of God

62 Nierówności a liczba zabójstw w USA 2010 Wskaźnik zabójstw w Nowym Orleanie 57,6 na 100 tys. mieszkańców

63 Nierówności a liczba zabójstw, OECD 2010 Meksyk: wskaźnik Giniego 48%; wskaźnik zabójstw 23,7 Chile: wskaźnik Giniego 50%; wskaźnik zabójstw 3,7