USZLACHETNIANIE NASION WYBRANYCH GATUNKÓW ROŚLIN WARZYWNYCH POPRZEZ STYMULACJĘ PROMIENIAMI LASERA. Wstęp. Materiał i metody

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (7) HANNA SZAJSNER, DANUTA DROZD USZLACHETNIANIE NASION WYBRANYCH GATUNÓW ROŚLIN WARZYWNYCH POPRZEZ STYMULACJĘ PROMIENIAMI LASERA Z atedry Hodowli Roślin i Nasiennictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu ABSTRACT. In cucumber, tomato and pepper cultivars pre-sowing laser biostimulation was used. Sowing value and early phases were estimated. Meaningful reaction was observed in cucumber cultivar. ey words: cucumber, tomato, pepper, laser radiation Wstęp Światło lasera przyczynia się to do zmiany przebiegu procesów fizjologicznych i biochemicznych w początkowym okresie wzrostu i rozwoju roślin. Oddziaływuje również na metabolizm roślin i aktywność fotosyntezy, co wpływa korzystnie na szybszy wzrost roślin oraz lepsze ich przystosowanie do niekorzystnych warunków środowiska. Okazuje się, że większą podatność na światło lasera wykazują rośliny warzywne (np. ogórki, pomidory, sałata, bakłażan) niż rośliny zbożowe. Pozytywne skutki naświetlania warzyw wyrażały się bardziej wyrównanymi wschodami, przyspieszonym dojrzewaniem oraz większym plonem. Istotnym skutkiem tego procesu była również większa wartość biologiczna i przetwórcza owoców oraz zwiększona zawartość substancji odżywczych. Celem doświadczeń były obserwacje, dotyczące wpływu przedsiewnej biostymulacji laserowej nasion wybranych odmian ogórka, pomidora i papryki na wartość siewną i cechy morfologiczne siewek we wczesnych fazach rozwojowych. Materiał i metody Doświadczenie laboratoryjne przeprowadzono na czterech odmianach ogórka, czterech papryki i trzech odmianach pomidora. Doświadczeniu poddano takie odmiany Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 7 PL ISSN

2 626 H. Szajsner, D. Drozd ogórka, jak: Delicius, Hela F 1, rak F 1 oraz Racibor F 1. Badanymi odmianami papryki były: Iga, Mira, Ożarowska i Sono, a pomidora: Paw, Promyk i Zorza. Do przedsiewnego naświetlenia nasion zastosowano laser półprzewodnikowy o mocy mw i długości fali 67 nm. Doświadczenia dwuczynnikowe laboratoryjne przeprowadzone w komorze kiełkowniczej, a założono je metodą serii niezależnych w trzech powtórzeniach. Czynnikiem pierwszym były dwie zróżnicowane dawki promieniowania laserowego (D 3 i D 5 i wariant kontrolny () bez naświetlania, drugi czynnik stanowiły wymienione odmiany. Parametry wartości siewnej oceniano zgodnie z Polską Normą (1994). Energię kiełkowania nasion ogórka oceniano po czwartej, papryki po siódmej, a pomidora po piątej dobie. Zdolność kiełkowania ogórka sprawdzano po ósmej dobie, a papryki i pomidora po czternastu dobach. U osowo wybranych siewek z każdego powtórzenia dokonywano pomiarów długości korzonków zarodkowych i nadziemnej części siewki. Wykonano analizy statystyczne, właściwe dla doświadczeń laboratoryjnych dwuczynnikowych, założonych metodą kompletnej randomizacji (ANOVA). Wyniki i dyskusja Po zastosowaniu przedsiewnej biostymulacji laserowej, energia kiełkowania odmian papryki zwiększyła się o 5,3%, a ogórka o 3,8% (ryc. 1). Badając zdolność kiełkowania, reakcję na światło lasera stwierdzono tylko u odmian ogórka, gdzie nastąpiło istotne podwyższenie tego parametru o około 6% po zastosowaniu dawki trzykrotnej, w stosunku do kontroli % Ogórek Cucumber Papryka Pepper NIR = 1,56 dla a =,5 LSD = 1.56 for a =.5 NIR = 3,29 dla a =,5 LSD = 3.29 for a =.5 Ryc. 1. Energia kiełkowania (%) Fig. 1. Germination energy (%) Pomiary długości korzonków zarodkowych wykazały pozytywny wpływ promieniowania laserowego na odmiany ogórka, zwłaszcza po zastosowaniu dawki D 3 (wydłużenie o 15,1, ryc. 2). Dawka D 3 spowodowała także istotne wydłużenie długości korzonków odmian papryki.

3 Uszlachetnianie nasion wybranych gatunków roślin warzywnych Ogórek Cucumber Papryka Pepper NIR =2,3 dla a =,5 LSD = 2.3 for a =.5 NIR = 2,4 dla a =,5 LSD = 2.4 for a =.5 Ryc. 2. Długość korzonków zarodkowych () Fig. 2. Roots length () Badając długość nadziemnej części siewki ogórka zaobserwowano istotne jej zwiększenie po zastosowaniu światła lasera o około 1, w porównaniu z kontrolą (ryc. 3). Ponadto dla cech siewek ogórka stwierdzono interakcję odmian z dawkami światła lasera (ryc. 4). W tabeli 1 podano zbiorcze zestawienie reakcji badanych warzyw na przedsiewną biostymulację laserową. Badania Gładyszewska i oper (2) oraz Gładyszewska i in. (1998) potwierdzają stymulujący wpływ światła lasera na odmiany ogórka i pomidora. Podobnie limont (1) stwierdził pozytywny efekt biostymulacji laserowej, dotyczący wartości siewnej i plonu tych warzyw. Ogórek Cucumber Papryka Pepper Pomidor Tomato NIR = 2,1 dla a =,5 LSD = 2.1 for a =.5 NIR = 4,11 dla a =,5 LSD = 4.11 for a =.5 NIR = 3,7 dla a =,5 LSD = 3.7 for a =.5 Ryc. 3. Długość nadziemnej części siewki () Fig. 3. First leaf length ()

4 628 H. Szajsner, D. Drozd 1 Delicius Hela rak Racibor Delicius Hela rak Racibor A NIR = 2,3 dla a =,5 LSD = 2.3 for a =.5 B NIR = 2,1 dla a =,5 LSD = 2.1 for a =.5 Ryc. 4. Długość korzonków zarodkowych (A) i siewki (B) u ogórka () interakcja Fig. 4. Root length (A) and seedling (B) for cucumber () interaction Tabela 1 Porównanie reakcji odmian ogórka, papryki i pomidora na przedsiewną biostymulację laserową Comparison cultivars cucumber, pepper and tomato reaction to pre-sowing laser biostimulation Cecha Ogórek Cucumber Papryka Pepper Pomidor Tomato Character A B C A B C A B C Energia kiełkowania (%) Germination energy (%) Zdolność kiełkowania (%) Germination capacity (%) Długość korzeni () Roots length () Długość siewki () First leaf length () istotna reakcja. brak reakcji. A dawka, B odmiana, C interakcja. + significant reaction. no reaction. A dose, B cultivar, C interaction.

5 Uszlachetnianie nasion wybranych gatunków roślin warzywnych Wnioski 1. Zarówno u ogórka, papryki jak i pomidora odmiany wykazywały istotne zróżnicowanie dla wszystkich badanych cech. 2. Światło lasera wpłynęło stymulująco na energię kiełkowania oraz długość korzenia zarodkowego u odmian papryki. 3. U odmian pomidora promieniowanie laserowe spowodowało tylko istotne wydłużenie nadziemnej części siewki. 4. Największą pozytywną reakcję na zastosowane światło lasera stwierdzono u odmian ogórka. Przedsiewna biostymulacja laserowa może być czynnikiem podwyższający wartość siewną i przyspieszającym wczesne fazy rozwojowe. Literatura Gładyszewska B., oper R. (2): Ocena wpływu przedsiewnej laserowej biostymulacji nasion pomidora na proces ich kiełkowania. Acta Agrophys. 62: Gładyszewska B., oper R., ornarzewski. (1998): Technologia i efekty przedsiewnej biostymulacji nasion ogórka. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln. 454: limont. (1): Badania biostymulacji laserem na wartość siewną i plon roślin pomidora i ogórka. Biul. IHAR. 223/224: Polska Norma (1994): PN-R THE IMPROVEMENT OF SEEDS OF SELECTED VEGETABLE SPECIES THROUGH LASER RADIATION Suary Seeds of four cucumber cultivars: Delicius, Hela F 1, rak F 1, Racibor F 1, four pepper cultivars: Iga, Mira, Ożarowska, Sono and three tomato cultivars: Paw, Promyk and Zorza exposed pre-sowing laser biostimulation (with three differented doses) of laser radiation. In laboratory conditions germination energy and capacity were estimated and roots, and seedlings length was measured. Laser light stimulated both germination energy and roots length in pepper cultivars and seedling length in tomato. Most positive reaction for laser light in cucumber cultivars was measured, where pre-sowing laser biostimulation may be an element increasing the sowing value and activation of seedlings development.