ISBN: Projekt okładki: Joanna Kołacz- mieja. Skład: Robert Kowal. Druk: Drukarnia Skleniarz. Kraków 2011

Transkrypt

1

2 Wszelkie prawa zastrze one. adna cz ć tej ksi ki nie mo e być powielana ani rozpowszechniana za pomoc urz dze elektronicznych, kopiuj cych, nagrywaj cych i innych bez pisemnej zgody wydawcy. Wydawca: WSZECHNICA PODATKOWA Kraków, ul. Bałuckiego 31 tel.: , faks: wydawnictwo@tax.pl ISBN: Projekt okładki: Joanna Kołacz- mieja Skład: Robert Kowal Druk: Drukarnia Skleniarz Kraków 2011

3 SPIS TREŚCI Wst p... 5 Rozdział I Podatek dochodowy od osób izycznych Rozpocz cie działalno ci gospodarczej Niedawne istotne zmiany w podatku dochodowym od osób izycznych Skala podatku dochodowego oraz koszty uzyskania przychodu w 2011 r Limity odlicze w podatku dochodowym od osób izycznych obowi zuj ce w 2011 r Rozdział II Zasady prowadzenia podatkowej ksi gi przychodów i rozchodów Zmiany rozporz dzenia w sprawie prowadzenia podatkowej ksi gi przychodów i rozchodów Podmioty zobowi zane do prowadzenia ksi gi Samodzielne prowadzenie ksi gi przez podatnika Powierzenie prowadzenia ksi gi biuru rachunkowemu Obowi zek zgłoszenia Dowody ksi gowe Faktury Faktury VAT RR Faktura VAT MP Faktury wystawione przez komisanta Faktura koryguj ca Nota koryguj ca Duplikat Faktury wewn trzne Rachunki Inne dokumenty b d ce podstaw ksi gowa Dowody wewn trzne Wymagania dotycz ce dokumentów ksi gowych Rozdział III Jak nale y dokonywać wpisów w poszczególnych kolumnach ksi gi? Obja nienia do podstawowego wzoru ksi gi Obja nienia do skróconego wzoru ksi gi Rozdział IV Przykłady ksi gowania w podatkowej ksi dze przychodów i rozchodów Przykłady ksi gowa przychodów Warto ć sprzedanych towarów i usług kolumna Pozostałe przychody kolumna Przykłady ksi gowania zakupu towarów handlowych i materiałów oraz kosztów ubocznych zakupu Zakup towarów handlowych i materiałów według cen nabycia kolumna Koszty uboczne zakupu kolumna

4 3. Przykłady ksi gowania wydatków (kosztów) Reprezentacja i reklama Wynagrodzenie w gotówce i w naturze kolumna Pozostałe wydatki kolumna Rozdział V Obowi zek prowadzenia innych ewidencji i dokumentacji Przedmiot amortyzacji Składniki maj tku nie podlegaj ce amortyzacji Składniki maj tku o warto ci poni ej zł Ewidencja rodków trwałych i warto ci niematerialnych i prawnych Ewidencja wyposa enia Samochód i ewidencja przebiegu Samochód b d cy własno ci irmy podatnika Samochód b d cy własno ci wła ciciela irmy Samochód b d cy własno ci pracownika Ewidencja sprzeda y i kasy rejestruj ce Podmioty zobowi zane do prowadzenia kas rejestruj cych Indywidualne (imienne) karty przychodów pracowników Ewidencja kupna i sprzeda y walut Ewidencja po yczek i zastawionych rzeczy Ksi ka kontroli Spis z natury (remanent) Kiedy nale y sporz dzić spis z natury? Konieczno ć sporz dzenia remanentu na koniec roku podatkowego Informacje zawarte w spisie Przedmiot spisu Remanent likwidacyjny Rozdział VI Zaliczki miesi czne na podatek dochodowy i zeznania roczne Zaliczki miesi czne i kwartalne zasady ogólne oraz formy uproszczone Zasady ogólne Obliczanie zaliczek przy opodatkowaniu jedn stawk 19% Zaliczki opłacane kwartalnie Zasady zaokr gle podstawy opodatkowania i podatku Terminy płatno ci zaliczek Uproszczona forma rozlicze Uproszczenia dla podatników rozpoczynaj cych działalno ć (instytucja tzw. kredytu podatkowego) Zeznania roczne Przypisy

5 WSTĘP Coraz szerszy kr g podatników korzysta z opodatkowania na zasadach ogólnych, ze wzgl du na coraz mniejsz opłacalno ć wygórowanych stawek ryczałtów podatkowych; tym bardziej, e od 2008 r. limit uprawniaj cy do wyboru ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych został istotnie obni ony. Stan ten powoduje, e ksi ga przychodów i rozchodów jest najbardziej popularnym urz dzeniem ksi gowym. Nowe, preferencyjne warunki inwestowania w małe irmy daj mo liwo ć rozwoju tej grupie podatników. Zwłaszcza mniejszym przedsi biorcom działalno ć równie istotnie ułatwi zapewne dwie nie tak dawno wprowadzone du e nowelizacje ustawy o swobodzie działalno ci gospodarczej. To rzetelnie i wła ciwie prowadzone ksi gi, w oparciu o obowi zuj ce przepisy, daj poczucie bezpiecze stwa podatnikowi i pozwalaj na wła ciwe ustalenie podstawy opodatkowania. Nie tak dawno wprowadzono wiele zmian istotnych dla prowadz cych podatkow ksi g przychodów i rozchodów. Od 2009 roku obowi zuje nowa korzystna dla podatników skala podatku dochodowego od osób izycznych (PIT) z dwiema stawkami: 18% i 32%. Nale y wi c odprowadzać zaliczki w innej ni dot d wysoko ci. Ustaw z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób izycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw w zasadzie od 1 stycznia 2009 r. do ustawy o podatku dochodowym od osób izycznych wprowadzono wiele zmian. Z pocz tkiem 2011 roku weszły w ycie dwie du e nowelizacje przepisów o podatkach dochodowych oraz kilka mniejszych. Wszelkie nowo ci uwzgl dniono w niniejszej publikacji. Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób izycznych niew tpliwie b d miały wpływ na ksi gowanie operacji gospodarczych zarówno po stronie przychodów, jak i kosztów. Niniejsza publikacja ułatwi Pa stwu wła ciwe wywi zywanie si z obowi zku odpowiedniego ewidencjonowania transakcji gospodarczych i wyja ni w tpliwo ci, pojawiaj ce si przy prowadzeniu ksi gi przychodów i rozchodów. 5

6 RozdzIał I PodaTEk dochodowy od osób fizycznych 1. Rozpoczęcie działalno ci gospodarczej Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób izycznych przyniosła, z dniem 1 stycznia 2007 r., now deinicj działalno ci gospodarczej. Działalno ć gospodarcza to działalno ć zarobkowa: a) wytwórcza, budowlana, handlowo-usługowa, b) polegaj ca na poszukiwaniu, rozpoznaniu i wydobywaniu kopalin ze złó, c) polegaj ca na wykorzystaniu rzeczy oraz warto ci niematerialnych i prawnych prowadzona we własnym imieniu, bez wzgl du na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ci gły, z której uzyskane przychody nie s zaliczane do innych przychodów z nast puj cych ródeł: 1) stosunek słu bowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmuj cej si produkcj roln, praca nakładcza, emerytura lub renta, 2) działalno ć wykonywana osobi cie, 3) działy specjalne produkcji rolnej, 4) najem, podnajem, dzier awa, poddzier awa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym równie dzier- awa, poddzier awa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyj tkiem składników maj tku zwi zanych z działalno ci gospodarcz, 5) kapitały pieni ne i prawa maj tkowe, w tym odpłatne zbycie praw maj tkowych innych ni wymienione w pkt 6 lit. a)-c), 6) odpłatne zbycie: a) nieruchomo ci lub ich cz ci oraz udziału w nieruchomo ci, b) spółdzielczego własno ciowego prawa do lokalu mieszkalnego lub u ytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, c) prawa wieczystego u ytkowania gruntów, d) innych rzeczy, je eli odpłatne zbycie nie nast puje w wykonaniu działalno ci gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomo ci i praw maj tkowych okre lonych w lit. a)-c) przed upływem pi ciu lat, licz c od ko ca roku kalendarzowego, w którym nast - 6

7 Podatkowa księga Przychodów i rozchodów w Praktyce piło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy przed upływem pół roku, licz c od ko ca miesi ca, w którym nast piło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnosz si do ka dej z osób dokonuj cej zamiany, 7) inne ródła.! Uwaga!!! Najbardziej istotną zmianą, związaną z Pojęciem działalności gospodarczej jest wprowadzenie Przez Ustawodawcę warunków, których spełnienie spowoduje, że danych czynności nie można uznać za tę działalność. Mianowicie, od 1 stycznia 2007 r. w ustawie o podatku dochodowym od osób izycznych obowi zuje przepis, który wył cza pewne czynno ci z działalno ci gospodarczej. Zgodnie z tym przepisem, za pozarolnicz działalno ć gospodarcz nie uznaje si czynno ci, je eli ł cznie spełnione s nast puj ce warunki (art. 5b ustawy o PIT): 1. odpowiedzialno ć wobec osób trzecich za rezultat tych czynno ci oraz ich wykonywanie, z wył czeniem odpowiedzialno ci za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecaj cy wykonanie tych czynno ci, 2. s one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecaj cego te czynno ci, 3. wykonuj cy te czynno ci nie ponosi ryzyka gospodarczego zwi zanego z prowadzon działalno ci. Wspomniana nowa deinicja działalno ci gospodarczej, rodzi pewne problemy dla irm jednoosobowych, działaj cych cz sto w formie samozatrudnienia i pracuj cych na rzecz byłego pracodawcy. Nowa deinicja ma zapobiec patologii w zakresie zalecania przez pracodawców swoim pracownikom zakładania działalno ci gospodarczej, zamiast zatrudnienia na umow o prac. Jednak nieostre kryteria przy badaniu warunków do opodatkowania tych osób w ramach działalno ci gospodarczej mog spowodować liczne konlikty. Wielu aktywnych zawodowo podatników mo e nie być uznanych przez urz dników skarbowych za przedsi biorców. To spowoduje opodatkowanie tych osób jak z umowy zlecenia czy z umowy o prac. W nast pstwie tych działa powstanie odpowiedzialno ć za nieodprowadzone składki ZUS czy podatki. Przepis ten doprowadził do masowego zawierania umów mi dzy przedsi biorcami a ich podwykonawcami, cz sto byłymi pracownikami. Równie niektóre organy rejestracyjne pogubiły si pocz tkowo w interpretacji nowych regulacji. Zdarzały si wi c odmowy zarejestrowania działalno ci gospodarczej, np. piel gniarek. Taka odmowa była niedopuszczalna, gdy okoliczno ć uznania danej osoby (lub nie) za przedsi biorc na gruncie prawa podatkowego nie mo e przes dzać o uznaniu tej osoby za przedsi biorc na podstawie przepisów o swobodzie działalno ci gospodarczej (np. mened erowie). Wprowadzony przepis miał głównie na celu likwidacj ikcyjnych irm, które tak naprawd zostały zało one, aby 7

8 rozdział i. Podatek dochodowy od osób fizycznych unikn ć realizacji obowi zków nało onych przez przepisy prawa pracy. Aby jednak urz d skarbowy mógł skutecznie podwa yć stosunki prawne mi dzy kontrahentami i uznać, e dany podmiot nie jest przedsi biorc, wszystkie ww. warunki musz zostać spełnione ł cznie. Brak jednego z nich oznacza, e nie mo na podwa yć podatnikowi jego statusu przedsi biorcy. Powy sze w tpliwo ci wyja niło Ministerstwo Finansów w pi mie z dnia 14 listopada 2006 r., b d cym odpowiedzi na doniesienia prasowe. Resort inansów poinformował w nim, i : Celem zmiany nie jest ograniczenie swobody prowadzenia działalno ci gospodarczej, lecz wykluczenie sytuacji, w których podatnicy zakładaliby działalno ć gospodarcz jedynie ze wzgl du na ch ć obni enia przez pracodawców kosztów pracy, a w rzeczywisto ci wiadczyliby prac na ich rzecz pod ich kierownictwem lub nadzorem. Podatnicy zatrudnieni dotychczas na podstawie umowy o prac, nadal zachowaj mo liwo ć przej cia na tzw. samozatrudnienie. Nale y jednak mieć na uwadze, e zarejestrowanie jednoosobowej działalno ci gospodarczej nie wyklucza stosowania przepisów kodeksu pracy okre laj cego przesłanki stosunku pracy (zgodnie z art kodeksu pracy, przez nawi zanie stosunku pracy pracownik zobowi zuje si do wykonywania pracy okre lonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawc, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem). Zmieniona deinicja działalno ci gospodarczej nie wyklucza równie ze swojego zakresu usług wiadczonych na podstawie tzw. podwykonawstwa, np. w bran y budowlanej. wiadczenie usług przez przedsi biorc b d cego podwykonawc, nie oznacza, e przedsi biorca ten nie ponosi ryzyka zwi zanego z prowadzon działalno ci. Podwykonawca, w stosunku do zlecaj cego wykonanie tych usług, ponosi ryzyko gospodarcze zwi zane chocia by z jako ci wiadczonych usług. Ponadto nale y zauwa- yć, e aby podatnik utracił status przedsi biorcy, musz wszystkie przesłanki negatywne zaistnieć ł cznie. Tym samym osoba wiadcz ca usługi na zasadzie podwykonawstwa, z tego tylko tytułu, e jest podwykonawc, nie utraci statusu przedsi biorcy. Nieuzasadnione s równie obawy, e od 2007 r. za przedsi biorc zostanie uznany udzielaj cy licencji wynalazca czy autor kilkakrotnie wznawianej publikacji. Wprawdzie nowa deinicja działalno ci gospodarczej obejmuje działalno ć polegaj c na wykorzystywaniu rzeczy oraz warto ci niematerialnych i prawnych, to jednak pod warunkiem, e uzyskane z niej przychody nie s zaliczane do innych przychodów ze ródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 ustawy o podatku dochodowym od osób izycznych. Przedmiot prawa autorskiego okre la ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych 8

9 Podatkowa księga Przychodów i rozchodów w Praktyce (Dz. U. z 2006 r., Nr 90, poz. 631 z pó n. zm.). Je eli zatem ródłem tych przychodów b d prawa maj tkowe, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób izycznych, to przychody z tego tytułu nie mog zostać uznane za przychody z działalno ci gospodarczej. Z tych samych wzgl dów, przychodem z działalno ci gospodarczej nie b d równie przychody z najmu, je eli ich ródłem b dzie art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób izycznych. Taka negatywna deinicja działalno ci gospodarczej mo e jednak powodować problemy u irm prowadz cych działalno ć gospodarcz jednoosobowo. Posiadanie zatem samego wpisu do ewidencji działalno ci gospodarczej nie przes dza o tym, czy mamy do czynienia z podmiotem prowadz cym działalno ć gospodarcz. Je eli powy sze warunki współpracy ze zleceniodawc b d spełnione ł cznie, to mo e okazać si, e wykonuj cy te czynno ci zostanie uznany za pracownika czy osob pracuj c na zasadzie umowy zlecenia. To wi e si z innym sposobem opodatkowania, dopłat podatku i wy szymi składkami ZUS. Podj cie decyzji o prowadzeniu działalno ci na własny rachunek jest podyktowane wieloma, bardzo ró nymi niekiedy wzgl dami. W ka dym jednak przypadku najistotniejsze jest to, aby osoby pragn ce uzyskiwać dochody w ten wła nie sposób, zdawały sobie spraw z wynikaj cych dla nich z tej decyzji konsekwencji, nowych praw, ale przede wszystkim obowi zków, koniecznych do zrealizowania zada pocz wszy od tych, wynikaj cych z faktu powołania do ycia nowego podmiotu, a na zadaniach przedsi biorcy prowadz cego działalno ć gospodarcz w przyj tej formie i w okre lonym zakresie sko czywszy. 2. niedawne istotne zmiany w podatku dochodowym od osób zycznych Z pocz tkiem 2007 r. znikła m.in. ostatnia ulga zwi zana z budownictwem mieszkaniowym, tzw. ulga odsetkowa, polegaj ca na odliczeniu od dochodu odsetek na spłat kredytu zaci gni tego na cele mieszkaniowe. Jednak ci, którzy uzyskali ju prawo do tej ulgi oraz osoby, które zawarły umow kredytow do ko ca 2006 roku, mog nadal korzystać z tej ulgi na dotychczasowych zasadach jeszcze przez 20 lat, tj. do ko ca 2027 r. Znikła ponadto ulga na zatrudnienie gosposi na podstawie umowy aktywizacyjnej. Osoby, które zatrudniły gosposi, zawieraj c z ni umow przed 2007 r., mog z tej ulgi nadal korzystać na zasadzie praw nabytych. Je li chodzi o nowe ulgi, to w 2007 r. pojawiła si tzw. ulga rodzinna (ulga na dzieci). W zakresie tej ulgi prorodzinnej od 1 stycznia 2009 r. z odliczenia, oprócz rodziców, mog korzystać tak e opiekunowie prawni dziecka oraz osoby pełni ce funkcj rodziny zast pczej. Odliczeniu od podatku podlega obecnie kwota stanowi ca 9

10 rozdział i. Podatek dochodowy od osób fizycznych 1/6 kwoty 556,02 zł (czyli 92,67 zł na ka de dziecko) za ka dy miesi c kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władz, pełnił funkcj albo sprawował opiek nad małoletnim dzieckiem. Odliczenie dotyczy ł cznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zast pczych pozostaj cych w zwi zku mał e skim. Od rozliczenia ju za 2008 rok prawo do ulgi przysługuje na podstawie zmienionych przepisów tym podatnikom, których dzieci nie uko czyły 25 lat i ucz si b d studiuj za granic i tym, których dzieci bez wzgl du na ich wiek otrzymuj dodatek piel gnacyjny b d rent socjaln. Rok 2008 był ostatnim, za który podatnicy korzystaj cy z ulgi prorodzinnej mogli rozliczyć si za po rednictwem płatnika (dotyczy to podatników składaj cych o wiadczenie na formularzu PIT-12). Pocz wszy od rozliczenia za 2009 rok osoby korzystaj ce z ulgi musz wi c same składać zeznanie podatkowe. Honorowi krwiodawcy mog teraz pomniejszyć swój dochód o ekwiwalent, jaki zgodnie z przepisami o publicznej słu bie krwi, nale ałby si im za oddan krew. Jest nadal mo liwo ć przekazywania podatku na rzecz organizacji po ytku publicznego teraz czynić to mo emy za po rednictwem urz du skarbowego, któremu w zeznaniu b d w korekcie zeznania wska emy organizacj, dla której chcemy przekazać swój 1% podatku. Minister Pracy i Polityki Społecznej prowadzi w formie elektronicznej i nie pó niej ni dnia 15 grudnia roku podatkowego zamieszcza na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej obowi zuj cy wykaz organizacji po ytku publicznego, na które podatnik podatku dochodowego od osób izycznych mo e przekazać 1% podatku. Zgodnie ze zmienionymi zasadami przekazywania 1% podatku na rzecz organizacji po ytku publicznego. Mo na teraz przekazać równie kwot w wysoko ci nieprzekraczaj cej 1% podatku nale nego wynikaj cego z korekty podatkowego zło onego w terminie okre lonym dla jego zło enia, je li została dokonana w ci gu miesi ca od upływu terminu dla zło enia zeznania podatkowego. Warunkiem przekazania kwoty na rzecz organizacji po ytku publicznego jest zapłata w pełnej wysoko ci podatku nale nego stanowi cego podstaw obliczenia kwoty, która ma być przekazana na rzecz organizacji po ytku publicznego, nie pó niej ni w terminie 2 miesi cy od upływu terminu dla zło enia zeznania podatkowego. Nie stanowi ju przeszkody zaległo ć podatkowa, której wysoko ć nie przekracza 3-krotno ci warto ci opłaty dodatkowej pobieranej przez Poczt Polsk S.A. za polecenie przesyłki listowej (czyli obecnie 6,60 zł). Mo emy równie korzystać z mo liwo ci odliczenia od dochodu darowizn na działalno ć po ytku publicznego 6% dochodu, przeznaczonych nie tylko na rzecz organizacji polskich, ale równie równowa nych organizacji w pa stwach UE i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. U osób otrzymuj cych alimenty na dzieci do 25 roku ycia, otrzymane kwoty s w pełni zwolnione z podatku, a inne, np. od m a dla ony, czy od dzieci dla rodziców do wysoko ci 700 zł miesi cznie. Ju w stosunku do 10