PODRÊCZNIKI PRAWNICZE. Michael Ahlt, Maciej Szpunar Prawo europejskie

Transkrypt

1 Podręczniki i Prawnicze Prawo europejskie Michael Ahlt Maciej Szpunar 4. wydanie C. H. Beck

2 I PODRÊCZNIKI PRAWNICZE Michael Ahlt, Maciej Szpunar Prawo europejskie

3 II W sprzeda y: M. Kenig-Witkowska (red.), R. Ostrihansky, A. azowski PRAWO INSTYTUCJONALNE UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 2 Podrêczniki Prawnicze A. azowski (red.), A. abêdzka, M. Szpunar PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 3 Repetytoria Becka K. Lankosz (red.) TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ. KOMENTARZ Komentarze Becka J. Napiera³a EUROPEJSKIE PRAWO SPÓ EK Zarys Prawa E. êtowska, K. Osajda NIEUCZCIWE KLAUZULE W PRAWIE UMÓW KONSUMENCKICH, wyd. 2 Orzecznictwo Europejskie M. Bernat ORZECZNICTWO TRYBUNA U SPRAWIEDLIWOŒCI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH W SPRAWACH GOSPODARCZYCH Orzecznictwo Europejskie A. M. Œwi¹tkowski KARTA PRAW SPO ECZNYCH RADY EUROPY Monografie Prawnicze PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Z WPROWADZENIEM, wyd. 5 Wprowadzenie E. Skibiñska Twoje Prawo

4 III Prawo europejskie Michael Ahlt Maciej Szpunar 4. wydanie WYDAWNICTWO C.H. BECK WARSZAWA 2005

5 IV Redakcja: Izabela Dorf Wydawca sk³ada podziêkowania C. H. Beck sche Verlagsbuchhandlung, München za udzielenie licencji na opublikowanie tej ksi¹ ki Wydawnictwo C. H. Beck 2005 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: TiM-Print, Warszawa Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa Druk i oprawa: Zak³ady Graficzne im. KEN S.A., Bydgoszcz Druk i oprawa: Wojskowa Drukarnia w odzi ISBN

6 V Wstêp do czwartego wydania Wejœcie w ycie Traktatu z Nicei, a przede wszystkim przyst¹pienie Polski do Unii Europejskiej, spowodowa³y, e poprzednie wydanie podrêcznika straci³o w znacznej mierze sw¹ aktualnoœæ. Niezale nie od zmian traktatowych, czwarte wydanie podrêcznika uwzglêdnia równie najnowsze orzecznictwo Trybuna³u Sprawiedliwoœci oraz S¹du Pierwszej Instancji wed³ug stanu na koniec wrzeœnia 2004 r. Poniewa prawo wspólnotowe jest czêœci¹ obowi¹zuj¹cego w Polsce porz¹dku prawnego, konieczne sta³o siê uwzglêdnienie szczególnych problemów, jakie wynikaj¹ ze stosowania prawa wspólnotowego przez polskie s¹dy i organy administracyjne. Zagadnienia te wyodrêbniono w treœci podrêcznika jako fragmenty zatytu³owane Kontekst polski. Aby u³atwiæ korzystanie z podrêcznika, w jego koñcowej czêœci zamieszczony zosta³ wykaz wszystkich powo³ywanych orzeczeñ Trybuna³u Sprawiedliwoœci i S¹du Pierwszej Instancji. Podrêcznik odwo³uje siê w niektórych miejscach do najistotniejszych uregulowañ zawartych w Traktacie ustanawiaj¹cym Konstytucjê dla Europy. Traktat ten zosta³ podpisany r. w Rzymie, a obecnie rozpocz¹³ siê proces jego ratyfikacji. Zagadnienia instytucjonalne ujêto w podrêczniku w sposób syntetyczny. Zasadnicza czêœæ rozwa añ koncentruje siê wokó³ problematyki stosowania prawa wspólnotowego. Katowice, paÿdziernik 2004 r. Maciej Szpunar

7 VI

8 VII Przegl¹d treœci Wstêp do czwartego wydania... Wykaz skrótów... Str. Nb. V XVII Rozdzia³ I. Wprowadzenie Pojêcie prawa europejskiego Rozwój Wspólnot Europejskich po II wojnie œwiatowej a do Traktatu z Amsterdamu Budowa i struktura Unii Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ (TWE) Inne organizacje w Europie Rozdzia³ II. Instytucje Wspólnoty Europejskiej Uwagi ogólne Parlament Europejski Rada Unii Europejskiej Komisja Europejska Trybuna³ Sprawiedliwoœci Trybuna³ Obrachunkowy Inne organy Rozdzia³ III. ród³a prawa wspólnotowego Pierwotne prawo wspólnotowe Pochodne prawo wspólnotowe Rozdzia³ IV. Bezpoœrednia skutecznoœæ prawa wspólnotowego i jego stosunek do prawa krajowego Bezpoœrednia skutecznoœæ Stosunek prawa wspólnotowego do prawa wewnêtrznego pañstw cz³onkowskich Rozdzia³ V. Prawa zasadnicze w prawie wspólnotowym Prawa o charakterze praw zasadniczych w Traktacie ustanawiaj¹cym Wspólnotê Europejsk¹ (TWE) Indywidualne prawa zasadnicze Zasady pañstwa prawnego Rozdzia³ VI. Interpretacja prawa wspólnotowego Uwagi ogólne Wyk³adnia jêzykowa Wyk³adnia systematyczna

9 VIII Przegl¹d treœci Str. Nb. 23. Wyk³adnia teleologiczna Wyk³adnia pojêæ stosowanych w prawie wspólnotowym Rozdzia³ VII. Stanowienie prawa Wydawanie aktów prawnych Zawieranie umów miêdzynarodowych Rozdzia³ VIII. Wykonywanie prawa wspólnotowego Wykonywanie bezpoœrednie Wykonywanie poœrednie Rozdzia³ IX. System ochrony prawa Uwagi ogólne Postêpowanie w sprawie naruszenia Traktatu przeciwko pañstwom cz³onkowskim Skarga o stwierdzenie niewa noœci Skarga na zaniechanie Skarga odszkodowawcza Dygresja: odpowiedzialnoœæ pañstw cz³onkowskich za naruszenie prawa wspólnotowego Orzeczenie wstêpne Okolicznoœciowe badanie legalnoœci aktu prawnego Rozdzia³ X. Podstawowe swobody Swobodny przep³yw towarów Swoboda przep³ywu pracowników Swoboda przedsiêbiorczoœci Swoboda œwiadczenia us³ug Swoboda przep³ywu kapita³u i p³atnoœci Dygresja: prawa studentów i uczniów Rozdzia³ XI. Zbli anie prawa Uwagi ogólne Przedmiot i metody harmonizacji Zbieg norm kompetencyjnych s³u ¹cych harmonizacji Harmonizacja na podstawie art. 95 TWE Ujednolicenie prawa w drodze umów miêdzynarodowych zawieranych przez pañstwa cz³onkowskie Rozdzia³ XII. Artyku³ 308 TWE Uwagi ogólne Przes³anki zastosowania z art. 308 TWE Wydawanie aktów prawnych na podstawie art. 308 TWE Rozdzia³ XIII. Polityka gospodarcza, pieniê na i handlowa Uwagi ogólne Polityka gospodarcza i pieniê na Wspólna polityka handlowa Wykaz powo³ywanych orzeczeñ Trybuna³u Sprawiedliwoœci Wykaz powo³ywanych orzeczeñ S¹du Pierwszej Instancji Indeks rzeczowy

10 IX Spis treœci Wstêp do czwartego wydania... Wykaz skrótów... Str. Nb. V XVII Rozdzia³ I. Wprowadzenie Pojêcie prawa europejskiego Rozwój Wspólnot Europejskich po II wojnie œwiatowej a do Traktatu z Amsterdamu Budowa i struktura Unii Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ (TWE) Inne organizacje w Europie Rozdzia³ II. Instytucje Wspólnoty Europejskiej Uwagi ogólne Parlament Europejski I. Wybór deputowanych i sk³ad Parlamentu Europejskiego II. Organy w Parlamencie III. Kompetencje i zadania Rada Unii Europejskiej I. Sk³ad, organizacja i podejmowanie decyzji Instytucje, których nie nale y myliæ z Rad¹ Unii Europejskiej G³osowanie w Radzie II. Zadania Komisja Europejska I. Sk³ad, organizacja i podejmowanie decyzji II. Zadania i kompetencje Trybuna³ Sprawiedliwoœci I. Sk³ad i organizacja Trybuna³u Sprawiedliwoœci II. Kompetencje i zadania III. S¹d Pierwszej Instancji a 11. Trybuna³ Obrachunkowy Inne organy Rozdzia³ III. ród³a prawa wspólnotowego Pierwotne prawo wspólnotowe I. Pisane pierwotne prawo wspólnotowe II. Niepisane pierwotne prawo wspólnotowe Ogólne zasady prawa Prawo zwyczajowe Pochodne prawo wspólnotowe

11 X Spis treœci Str. Nb. I. Umowy miêdzynarodowe zawarte przez Wspólnotê II. Rodzaje aktów prawnych w œwietle art. 249 TWE Rozporz¹dzenia Dyrektywy Decyzje Zalecenia i opinie Rodzaje aktów prawnych w Konstytucji III. Akty prawne nienazwane Rozdzia³ IV. Bezpoœrednia skutecznoœæ prawa wspólnotowego i jego stosunek do prawa krajowego Bezpoœrednia skutecznoœæ I. Pierwotne prawo wspólnotowe II. Pochodne prawo wspólnotowe Rozporz¹dzenia Dyrektywy Decyzje Umowy miêdzynarodowe Stosunek prawa wspólnotowego do prawa wewnêtrznego pañstw cz³onkowskich I. Autonomicznoœæ prawa wspólnotowego i jego natura prawna II. Kwestia prymatu z perspektywy prawa europejskiego III. Kwestia prymatu z perspektywy prawa krajowego IV. Kwestia prymatu z polskiej perspektywy Rozdzia³ V. Prawa zasadnicze w prawie wspólnotowym Prawa o charakterze praw zasadniczych w Traktacie ustanawiaj¹cym Wspólnotê Europejsk¹ (TWE) I. Uwagi wprowadzaj¹ce II. Zakaz dyskryminacji w myœl art. 12 ust. 1 TWE Dyskryminacja jawna i ukryta Adresaci i beneficjenci Zakres zastosowania Traktatu ustanawiaj¹cego Wspólnotê Europejsk¹ Skutecznoœæ zakazu dyskryminacji Postanowienia szczególne III. Zakaz dyskryminacji w œwietle art. 34 ust. 2 TWE IV. Zakaz dyskryminacji na rynku pracy ze wzglêdu na p³eæ Ta sama p³aca za tê sam¹ pracê lub za pracê o tej samej wartoœci (art. 141 TWE) Równouprawnienie w dostêpie do pracy i kariery zawodowej oraz w zakresie pozosta³ych warunków pracy V. Obywatelstwo Unii Indywidualne prawa zasadnicze I. ród³a II. Zakres i granice ochrony III. Poszczególne prawa zasadnicze Ochrona w³asnoœci Swoboda wyboru i wykonywania zawodu a

12 Spis treœci XI Str. Nb. 3. Zasada równoœci b 4. Prawo do ochrony informacji c 5. Wolnoœæ wyznania d 6. Wolnoœæ pogl¹dów i publikacji e 7. Poszanowanie sfery prywatnej f 8. Prawo do skutecznej ochrony prawnej przed s¹dem g IV. Wspólnotowa ochrona praw zasadniczych a prawo krajowe Zasady pañstwa prawnego Zasada proporcjonalnoœci Bezpieczeñstwo prawne i ochrona zaufania Zasada jawnoœci i dostêpnoœci prawa Rozdzia³ VI. Interpretacja prawa wspólnotowego Uwagi ogólne Wyk³adnia jêzykowa Wyk³adnia systematyczna Wyk³adnia teleologiczna Wyk³adnia pojêæ stosowanych w prawie wspólnotowym Rozdzia³ VII. Stanowienie prawa Wydawanie aktów prawnych I. Zasada kompetencji powierzonych II. Tryb stanowienia prawa Procedura konsultacyjna Procedura wspó³pracy Procedura wspó³decydowania (art. 251 TWE) Zawieranie umów miêdzynarodowych I. Wspólnota Europejska jako podmiot prawa miêdzynarodowego II. Kompetencje do zawierania umów WyraŸne przekazanie kompetencji Milcz¹ce przekazanie kompetencji Kompetencje pozostawione pañstwom cz³onkowskim III. Procedura zawierania umów przez Wspólnotê Europejsk¹ Zawieranie umów z art. 300 TWE Umowy mieszane IV. Skutecznoœæ umów Rozdzia³ VIII. Wykonywanie prawa wspólnotowego Wykonywanie bezpoœrednie I. Zakres II. Zasady wykonywania prawa Wykonywanie poœrednie I. Wykonywanie bezpoœrednio skutecznych norm prawa wspólnotowego II. Wykonywanie prawa wspólnotowego, które nie jest stosowane bezpoœrednio Rozdzia³ IX. System ochrony prawa Uwagi ogólne

13 XII Spis treœci Str. Nb. I. Rozgraniczenie w³aœciwoœci od s¹dów krajowych II. Postêpowanie s¹dowe i wyrok III. Rzeczowa w³aœciwoœæ S¹du Pierwszej Instancji Postêpowanie w sprawie naruszenia Traktatu przeciwko pañstwom cz³onkowskim I. Uwagi ogólne II. Pierwsze pismo ostrzegawcze Cel Treœæ III. Umotywowana opinia IV. Postêpowanie przed Trybuna³em Dopuszczalnoœæ Zasadnoœæ Orzeczenie Trybuna³u Sprawiedliwoœci i jego skutecznoœæ Œrodki tymczasowe Skarga o stwierdzenie niewa noœci I. Uwagi ogólne II. Dopuszczalnoœæ W³aœciwoœæ Legitymacja procesowa Akty podlegaj¹ce zaskar eniu (przedmiot skargi) Prawo do wniesienia skargi Okreœlenie przedmiotu sporu i skarga Termin wniesienia skargi Interes prawny do wniesienia skargi III. Zasadnoœæ Niekompetencja Naruszenie istotnych przepisów proceduralnych Naruszenie Traktatu lub normy prawnej zwi¹zanej z jego stosowaniem Nadu ycie w³adzy IV. Treœæ i skutki orzeczenia Skarga na zaniechanie I. Uwagi ogólne II. Dopuszczalnoœæ W³aœciwoœæ Zdolnoœæ procesowa Przedmiot skargi Uprawnienie do wniesienia skargi Postêpowanie wstêpne Wymagania wobec skargi Termin wniesienia skargi III. Zasadnoœæ IV. Treœæ i skutki orzeczenia Skarga odszkodowawcza I. Uwagi ogólne II. Dopuszczalnoœæ Legitymacja procesowa i w³aœciwoœæ rzeczowa Wymogi skargi Przedawnienie i termin z³o enia skargi

14 Spis treœci XIII Str. Nb. 4. Dopuszczalnoœæ skargi odszkodowawczej III. Zasadnoœæ Szkoda spowodowana przez dzia³anie Wspólnoty Sprzecznoœæ z prawem Szkoda Zwi¹zek przyczynowy Wina Dygresja: odpowiedzialnoœæ pañstw cz³onkowskich za naruszanie prawa wspólnotowego I. Odpowiedzialnoœæ pañstwa za bezprawnoœæ administracyjn¹ II. Odpowiedzialnoœæ pañstwa za nieprawid³owe implementowanie dyrektywy III. Odpowiedzialnoœæ pañstwa za bezprawnoœæ legislacyjn¹ (poza implementacj¹ dyrektyw) Orzeczenie wstêpne I. Uwagi ogólne II. Przes³anki postêpowania Organy uprawnione do sk³adania wniosku Przedmiot wniosku Ograniczenie kompetencji Trybuna³u Sformu³owanie wniosku Niezbêdnoœæ wniosku do rozstrzygniêcia sprawy III. Prawo i obowi¹zek z³o enia wniosku o wydanie orzeczenia wstêpnego Prawo do z³o enia wniosku Obowi¹zek z³o enia wniosku do Trybuna³u Sprawiedliwoœci IV. Naruszenie obowi¹zku przed³o enia V. Postêpowanie przed Trybuna³em Sprawiedliwoœci VI. Skutecznoœæ orzeczenia wstêpnego Skutecznoœæ wobec postêpowania g³ównego Skutecznoœæ dla innych rodzajów postêpowañ Skutecznoœæ orzeczenia wstêpnego w czasie Okolicznoœciowe badanie legalnoœci aktu prawnego I. Przes³anki i treœæ II. Skutecznoœæ uwieñczonego sukcesem postêpowania z art. 241 TWE Rozdzia³ X. Podstawowe swobody Swobodny przep³yw towarów I. Uwagi ogólne II. Rzeczowy zakres zastosowania Pojêcie towaru Towar wspólnotowy III. Unia celna Wspólna taryfa celna i Kodeks celny Zakaz stosowania ce³ i op³at o skutku równowa nym Pojêcie c³a lub op³aty o skutku równowa nym. Odgraniczenie c³a lub op³aty o skutku podobnym od op³aty o charakterze wewnêtrznym (art. 25 TWE a art. 90 TWE)

15 XIV Spis treœci Str. Nb. 4. Zakaz stosowania dyskryminuj¹cego opodatkowania wewnêtrznego (art. 90 TWE) Zwrot nienale nie pobranych op³at IV. Zakaz ograniczeñ iloœciowych i œrodków o podobnym skutku w imporcie i eksporcie Przepisy szczególne i œrodki harmonizuj¹ce Zakaz stosowania ograniczeñ iloœciowych w imporcie Zakaz stosowania œrodków o skutku podobnym do ograniczeñ iloœciowych w imporcie Zakaz stosowania ograniczeñ iloœciowych w eksporcie i œrodków o skutku podobnym Podstawy uzasadniaj¹ce z art. 30 TWE Regulacje wspólnotowe zapobiegaj¹ce ustanawianiu przez pañstwa cz³onkowskie œrodków o skutku podobnym V. Schemat Swoboda przep³ywu pracowników I. Przegl¹d II. Wymóg obywatelstwa Obywatele pañstw cz³onkowskich Obywatele pañstw trzecich III. Pojêcie pracownika Wynagrodzenie Œwiadczenia o konkretnej wartoœci ekonomicznej Podporz¹dkowanie Konkluzje IV. Treœæ prawa do swobodnego przemieszczania siê Prawo do wyjazdu, wjazdu i pobytu Prawo dostêpu do zatrudnienia Prawo do równego traktowania przy wykonywaniu zatrudnienia Prawa cz³onków rodziny pracownika korzystaj¹cego ze swobody przep³ywu Prawo do pozostania na terytorium pañstwa przyjmuj¹cego Dyskryminacja obywateli w³asnych V. Zastrze enie porz¹dku, bezpieczeñstwa i zdrowia publicznego Zakres zastosowania Treœæ zastrze enia VI. Zastrze enie dotycz¹ce administracji publicznej Wyk³adnia pojêcia administracji publicznej Zastosowanie zastrze enia Wewn¹trzpañstwowe zasady awansu zawodowego Zatrudnienie w s³u bie cywilnej Swoboda przedsiêbiorczoœci I. Uwagi ogólne II. Przedmiotowy zakres zastosowania Ró nica w stosunku do swobody œwiadczenia us³ug Ró nica w stosunku do swobody przep³ywu kapita³u III. Podmiotowy zakres zastosowania Osoby fizyczne Spó³ki

16 Spis treœci XV Str. Nb. IV. Zasiêg swobody przedsiêbiorczoœci Artyku³ 43 TWE jako zakaz dyskryminacji Artyku³ 43 TWE jako ogólny zakaz wprowadzania ograniczeñ V. Artyku³ 43 TWE a dzia³ania podmiotów prywatnych VI. Wyj¹tki od zasady swobody przedsiêbiorczoœci Wyj¹tki z art. 45 TWE Wyj¹tek z art. 46 ust. 1 TWE VII. Transgraniczne przeniesienie siedziby spó³ki Problemy z zakresu prawa kolizyjnego Problemy z zakresu prawa wspólnotowego VIII. Œrodki harmonizacyjne Swoboda œwiadczenia us³ug I. Uwagi ogólne II. Podmiotowy zakres zastosowania III. Przedmiotowy zakres zastosowania Dzia³alnoœæ transgraniczna Pojêcie us³ugi Odp³atnoœæ IV. Zasiêg swobody œwiadczenia us³ug Artyku³y 49 i 50 TWE jako zakaz dyskryminacji Artyku³ 49 TWE jako ogólny zakaz wprowadzania ograniczeñ Ograniczenia w stosunku do us³ugobiorcy V. Artyku³ 49 TWE a dzia³ania podmiotów prywatnych VI. Œrodki s³u ¹ce harmonizacji prawa Swoboda przep³ywu kapita³u i p³atnoœci Zasiêg swobody przep³ywu kapita³u i p³atnoœci Odstêpstwa od swobody przep³ywu kapita³u i p³atnoœci Dygresja: prawa studentów i uczniów I. Uprawnienia wynikaj¹ce z art. 12 ust. 1 TWE Uczniowie jako us³ugobiorcy Dostêp do kszta³cenia zawodowego Op³aty za naukê Dostêp do œwiadczeñ socjalnych Prawo pobytu II. Prawa wynikaj¹ce z art. 39 ust. 2 TWE oraz art. 7 ust. 2 rozporz¹dzenia 1612/68/EWG III. Prawa wynikaj¹ce z art. 12 rozporz¹dzenia 1612/68/EWG IV. Osoby korzystaj¹ce ze swobody przedsiêbiorczoœci V. Dzia³ania harmonizuj¹ce Rozdzia³ XI. Zbli anie prawa Uwagi ogólne Przedmiot i metody harmonizacji Zbieg norm kompetencyjnych s³u ¹cych harmonizacji Harmonizacja na podstawie art. 95 TWE I. Zakres zastosowania art. 95 ust. 1 TWE Zale noœæ miêdzy art. 95 a art. 94 TWE Zale noœæ miêdzy art. 95 a art. 96 TWE II. Mo liwoœæ stosowania przez pañstwa cz³onkowskie wy szych standardów

17 XVI Spis treœci Str. Nb. 47. Ujednolicenie prawa w drodze umów miêdzynarodowych zawieranych przez pañstwa cz³onkowskie Rozdzia³ XII. Artyku³ 308 TWE Uwagi ogólne Przes³anki zastosowania z art. 308 TWE I. Brak innej podstawy kompetencyjnej II. Cele Wspólnoty Europejskiej III. Funkcjonowanie wspólnego rynku IV. Niezbêdnoœæ dzia³añ Wspólnoty Wydawanie aktów prawnych na podstawie art. 308 TWE Rozdzia³ XIII. Polityka gospodarcza, pieniê na i handlowa Uwagi ogólne Polityka gospodarcza i pieniê na Wspólna polityka handlowa I. Zakres regulacji II. Zakres zastosowania wspólnej polityki handlowej III. Podjêcie dzia³añ przez Wspólnotê Dzia³ania jednostronne Zawieranie umów handlowych Wykaz powo³ywanych orzeczeñ Trybuna³u Sprawiedliwoœci Wykaz powo³ywanych orzeczeñ S¹du Pierwszej Instancji Indeks rzeczowy

18 XVII Wykaz skrótów AP... Akt dotycz¹cy warunków przyst¹pienia (Akt przyst¹pienia) do³¹czony do Traktatu akcesyjnego z r. Dz.Urz.... Dziennik Urzêdowy EBC... Europejski Bank Centralna EBI... Europejski Bank Inwestycyjny EFTA... Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu EKPC... Europejska Konwencja Praw Cz³owieka i Podstawowych Wolnoœci EKS... Europejska Karta Socjalna ESBC... Europejski System Banków Centralnych ESW... Europejski System Walutowy ETS-O... Zbiór Orzeczeñ Trybuna³u Sprawiedliwoœci i S¹du Pierwszej Instancji EWEA... Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) EWG... Europejska Wspólnota Gospodarcza EWP... Europejska Wspó³praca Polityczna EWWiS... Europejska Wspólnota Wêgla i Stali i in. odn.... i inne odnoœniki JAE... Jednolity Akt Europejski KES... Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny KC... polski Kodeks cywilny KPK... polski Kodeks karny Nb.... numer brzegowy n.p.p.m.... niemieckie prawo prywatne miêdzynarodowe (niem. EGBGB) par.... paragraf PE... Parlament Europejski podust.... podustêp por.... PrPostSAdm... porównaj ustawa z r. Prawo o postêpowaniu przed s¹dami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) Regul... regulamin rozp.... rozporz¹dzenie rz. gen.... rzecznik generalny SPI... S¹d Pierwszej Instancji TA... Traktat z Amsterdamu TN... Traktat z Nicei TS... Trybuna³ Sprawiedliwoœci TUE... Traktat o Unii Europejskiej TWE... Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ UE... Unia Europejska ust.... ustêp

19 XVIII Wykaz skrótów UZE... Unia Zachodnioeuropejska WE... Wspólnota Europejska; Wspólnoty Europejskie w szcz.... w szczególnoœci WTC... Wspólna Taryfa Celna

20 1 Rozdzia³ I. Wprowadzenie 1. Pojêcie prawa europejskiego Pojêcie prawa europejskiego stosuje siê w szerokim i w¹skim rozumieniu. W znaczeniu szerokim rozumie siê przez nie prawo wszystkich europejskich organizacji miêdzynarodowych (por. Nb. 10 i nast.). Natomiast w rozumieniu w¹skim pojêcie to obejmuje prawo Unii Europejskiej, a w sensie jeszcze bardziej ograniczonym prawo Wspólnot Europejskich (prawo wspólnotowe), tj. prawo nieistniej¹cej ju Europejskiej Wspólnoty Wêgla i Stali (EWWiS), Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EWEA) i Wspólnoty Europejskiej (WE, dawniej EWG). Dominuj¹ce znaczenie przypada przy tym Traktatowi ustanawiaj¹cemu Wspólnotê Europejsk¹ (TWE). W niniejszym opracowaniu przedstawiono przede wszystkim postanowienia tego w³aœnie Traktatu. Tylko w nielicznych wypadkach wskazuje siê na postanowienia Traktatów ustanawiaj¹cych EWWiS i EWEA (Euroatom) Rozwój Wspólnot Europejskich po II wojnie œwiatowej a do Traktatu z Amsterdamu Po zakoñczeniu II wojny œwiatowej spo³eczeñstwa Starego Kontynentu coraz bardziej sk³ania³y siê ku idei stworzenia Stanów Zjednoczonych Europy (Winston Churchill w przemówieniu w Zurychu r.). Tak zwany plan Schumanna (od nazwiska francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumanna) da³ podstawê do powo³ania na mocy Traktatu z r. Europejskiej Wspólnoty Wêgla i Stali (EWWiS). Pierwszym przewodnicz¹cym Wysokiej W³adzy (obecnie: Komisji) zosta³ Jean Monnet. Powo³anie w 1954 r. Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej nie dosz³o do skutku wskutek weta francuskiego Zgromadzenia Narodowego. Po konferencji ministrów spraw zagranicznych w Messynie w czerwcu 1955 r. belgijski minister spraw zagranicznych Paul-Henri Spaak przed³o y³ w 1956 r. raport o gospodarczej integracji Europy. Stanowi³ on punkt wyjœcia 2 Nb. 1 2