Właściwości białek oraz rozdział barwników roślinnych.
|
|
- Bartosz Mucha
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Regulamin porządkowy pracy w laboratorium w Katedrze Biochemii. 1. Do udziału w zajęciach laboratoryjnych dopuszczeni są studenci/uczniowie po przeszkoleniu w zakresie BHP w związku z wykonywaniem czynności na salach ćwiczeń w Katedrze Biochemii. Udział w szkoleniu musi być zakończony pisemnym potwierdzeniem studenta/ucznia. 2. W sali ćwiczeń obowiązuje kategoryczny zakaz spożywania pokarmów i napojów. 3. Do sali ćwiczeniowej grupę studentów/uczniów wprowadza prowadzący ćwiczenia. 4. W pracowniach obowiązkowe jest noszenie odzieży ochronnej, odzież wierzchnią należy pozostawić w szatni. 5. Wszelkiego rodzaju torby, plecaki itp. nie powinny utrudniać poruszania się po laboratorium nie należy ich również przechowywać w trakcie zajęć na stołach laboratoryjnych. 6. Na każde ćwiczenie studenci/uczniowie otrzymują wyposażenie obejmujące zestawy odczynników niezbędnych do przeprowadzenia doświadczeń, szkło laboratoryjne, pipety automatyczne, spektrofotometry i inne przyrządy laboratoryjne. Po zakończeniu pracy student/uczeń jest zobowiązany do uporządkowania swojego stanowiska pracy oraz umycia szkła laboratoryjnego. 7. Odczynniki chemiczne, które znajdują się pod wyciągiem, nie mogą być przenoszone na stoły laboratoryjne, należy korzystać z nich w miejscu przechowywania. 8. Wszystkie urządzenia elektryczne, mechaniczne itp. należy używać zgodnie z zaleceniami osoby prowadzącej ćwiczenia. 9. Zabrania się uruchamiania urządzeń bez zgody prowadzącego ćwiczenia. 10. Zapalanie palników gazowych może odbywać się z należytą ostrożnością po uzyskaniu zgody prowadzącego ćwiczenia. 1
2 a. Badanie właściwości białek Wprowadzenie Białka są to wielkocząsteczkowe polimery występujące w komórkach organizmów żywych. Zbudowane są z reszt aminokwasowych połączonych za pomocą wiązań peptydowych. Specyficzna struktura, właściwości oraz funkcje biologiczne białek zależą od kolejności występowania (sekwencji) oraz rodzaju reszt aminokwasowych. Aminokwasy to aminowe pochodne kwasów karboksylowych. Wszystkie aminokwasy przy węglu alfa (α) ( to węgiel, który jest bezpośrednio połączony z grupą COOH) mają jednakowy układ podstawników. Są to grupa aminowa (-NH 2 ), grupa karboksylowa (-COOH), atom wodoru (H) i łańcuch boczny oznaczany symbolem R. Od struktury chemicznej łańcucha bocznego zależy rola aminokwasu w białku. Łańcuchy boczne o charakterze polarnym lub ulegające jonizacji uczestniczą w stabilizowaniu struktur przestrzennych białek. Aminokwasy połączone wiązaniami kowalencyjnymi (peptydowymi) tworzą strukturę pierwszorzędową (pierwotną) białka. Białko o określonej strukturze pierwszorzędowej ulega następnie procesowi zwijania (fałdowania) w trzy typy struktur przestrzennych (wtórnych). Są to struktury drugorzędowe: helisa α i struktura β oraz struktura trzeciorzędowa, a w przypadku białek o budowie podjednostkowej struktura czwartorzędowa. W stabilizacji struktur przestrzennych białek biorą udział wiązania niekowalencyjne (siły elektrostatyczne, oddziaływania hydrofobowe, wiązania wodorowe) powstające pomiędzy wiązaniami peptydowymi lub łańcuchami bocznymi aminokwasów oraz wiązania dwusiarczkowe. Tylko cząsteczki, które uległy zwinięciu do swoistej dla siebie struktury przestrzennej, mogą pełnić właściwą danemu białku rolę biologiczną. Ze względu na skład chemiczny, białka dzielimy na proste i złożone. Białka proste zbudowane są wyłącznie z aminokwasów, natomiast białka złożone oprócz aminokwasów zawierają dodatkowe cząsteczki lub grupy chemiczne. Kazeina jest głównym składnikiem białkowym mleka. Należy do białek złożonych, tak zwanych fosfoprotein, ponieważ zawiera reszty fosforanowe połączone za pomocą wiązań estrowych z grupami OH aminokwasów seryny i treoniny oraz kompleksowo przez jony wapnia związane aminokwasów grupami karboksylowymi aminokwasów kwaśnych. W mleku, kazeina występuje głównie w postaci sferycznych skupisk, zwanych micelami. Micele utworzone są z podjednostek, submiceli, złożonych cząsteczek kazeiny typu alfa (α), beta (β) oraz kappa (κ). Alfa i beta kazeiny to wysoko ufosforylowane białka, które łatwo strącają się w obecności jonów wapnia i które stanowią rdzeń submiceli. Kappa-kazeina posiada tylko jedną ufosforylowaną resztę seryny, co sprawia, że jest rozpuszczalna w obecności jonów wapnia. Zlokalizowana na powierzchni kappa-kazeina stabilizuje micele, a reszty cukrowców przyłączone do karboksylowego końca łańcucha polipeptydowego, wystającego ponad powierzchnię miceli, zapewniają micelom odpowiednie uwodnienie i zapobiegają agregacji. Kazeina wykazuje podobne do innych białek właściwości chemiczne, dlatego może być wykorzystana w reakcjach wykrywania wiązań peptydowych i aminokwasów zawierających w łańcuchu bocznym pierścienie aromatyczne. Kazeina, tak jak inne białka jest wrażliwa na działanie różnych czynników fizycznych i chemicznych, które mogą powodować wytrącanie jej cząsteczek z roztworu. W warunkach ćwiczenia, wytrącenie kazeiny w postaci osadu następuje pod wpływem kwasu octowego oraz na skutek działania podpuszczki, czyli enzymu rozkładającego wiązania peptydowe. Działanie podpuszczki na białka mleka. Koagulacja kazeiny przez podpuszczkę następuje w dwóch fazach. Pierwsza faza ma charakter enzymatyczny. W wyniku hydrolizy przez chymozynę (znajdującą się w podpuszczce) wiązania peptydowego pomiędzy Phe105 oraz Met106 łańcucha polipeptydowego kappa-kazeiny, ma miejsce odszczepienie z cząsteczek kappa-kazeiny C-końcowego fragmentu łańcucha polipeptydowego, tzw. glikomakropeptydu i powstanie para-kappa-kazeiny. Glikomakropeptyd zawiera 64 reszty 2
3 aminokwasowe, jest łatwo rozpuszczalny w wodzie i przechodzi do roztworu. Druga faza. Usunięcie hydrofilowego C-końca kappa-kazeiny przez podpuszczkę sprawia, że w obecności jonów wapnia micele agregują i tworzy się skrzep para-kazeiny (dokładniej parakazeinianu wapnia). Skrzep powstaje wskutek hydrofobowych oddziaływań pomiędzy micelami, spotęgownych odłączeniem glikomakropeptydu i utratą otoczki hydratacyjnej. Powyższy mechanizm koagulacji jest szeroko wykorzystywany w technologii otrzymywania serów podpuszczkowych. Rys. 1. Hydroliza wiązania peptydowego kappa-kazeiny przez chymozynę (podpuszczkę). Odczynniki 1. Roztwór podpuszczki. 2. Odtłuszczone mleko. 3. Roztwór kazeiny. 4. Roztwór glicyny. 5. 6M NaOH. 6. 0,5% CuSO Stężony HNO Stężony CH 3 COOH. Wykonanie 1. Wytrącanie kazeiny za pomocą kwasu octowego i podpuszczki. Białka są związkami wrażliwymi na wpływ wielu czynników, które mogą spowodować nieodwracalne zmiany w ich strukturze i utratę właściwości biologicznych. W wyniku denaturacji zniszczona zostaje drugo-, trzecio- i czwartorzędowa struktura białka, natomiast pierwszorzędowa struktura nie ulega zmianie. Zachowane pozostają mocne wiązania peptydowe, a zniszczeniu ulegają słabe wiązania wodorowe, oddziaływania elektrostatyczne, hydrofobowe oraz mostki disulfidowe. Denaturacja białka może nastąpić pod wpływem podwyższonej temperatury, stężonych kwasów i zasad, wysokich stężeń soli metali ciężkich, rozpuszczalników organicznych (alkohol lub aceton). W wyniku denaturacji obniża się najczęściej rozpuszczalność białka i wytrąca się ono z roztworu w postaci osadu. 3
4 Uzyskany w probówce pierwszej osad kazeiny powstaje wskutek denaturacji zachodzącej pod wpływem stężonego kwasu octowego. Osad w probówce drugiej jest wynikiem koagulacji kazeiny na skutek działania podpuszczki. Brak osadu w probówkach trzy i cztery jest spowodowany zbyt niską aktywnością podpuszczki w temperaturze 0 C i w temperaturze pokojowej. Wykonanie. Do czterech probówek odmierzyć po 5 ml mleka. Dwie pierwsze umieścić w łaźni wodnej o temp. 37 C, trzecią umieścić w naczyniu z lodem, natomiast czwartą pozostawić w statywie w temperaturze pokojowej. Po 5 minutach do pierwszej dodać 0,5 ml stężonego kwasu octowego (CH 3 COOH), a do pozostałych probówek dodać po 0,5 ml podpuszczki. Następnie w ciągu 10 min. od dodania odczynników obserwować pojawienie się osadu kazeiny. 2. Wykrywanie wiązań peptydowych. Aminokwasy mają zdolność do łączenia się kowalencyjnie wiązaniami amidowymi zwanymi wiązaniami peptydowymi (Rys. 2) tworząc liniowe i nierozgałęzione polimery. Wiązanie peptydowe powstaje pomiędzy grupą α-karboksylową jednego aminokwasu (grupa aminowa pozostaje wolna, N-końcowa), a grupą α-aminową drugiego aminokwasu (grupa karboksylowa pozostaje wolna, grupa C-końcowa). Zapis Ala-Gly oznacza, ze aminokwasem N-końcowym jest alanina, a C-końcowym, glicyna. Czyli zapis Gly-Ala oznacza zupełnie inny dipeptyd. aminokwas (1) aminokwas (2) wiązanie peptydowe dipeptyd woda Rys. 2. Powstawanie wiązania peptydowego. Obecność wiązań peptydowych w białkach lub peptydach, zawierających, co najmniej dwa takie wiązania, można wykryć za pomocą reakcji biuretowej Piotrkowskiego. Reakcja polega na tworzeniu przez jony miedziowe w środowisku zasadowym fioletowego kompleksu z tymi wiązaniami. Wykonanie. Do jednej probówki odmierzyć 1 ml kazeiny, do drugiej 1 ml glicyny, do trzeciej 1 ml mleka Następnie do wszystkich probówek dodać po 2 ml wodorotlenku sodowego wymieszać, dodać 0,5 ml siarczanu miedziowego i ponownie wymieszać. 3. Wykrywanie aminokwasów zawierających pierścień aromatyczny. Obecność aminokwasów (wolnych i wchodzących w skład peptydów i białek) zawierających grupę aromatyczną można wykryć za pomocą reakcji ksantoproteinowej (Rys. 3). Polega ona na powstaniu pod wpływem kwasu azotowego nitrowych pochodnych pierścieni aromatycznych, mających w środowisku zasadowym zabarwienie pomarańczowe. 4
5 O + - N O COOH COOH COOH HNO 3 NaOH CH CH OH CH CH OH CH CH H N H N H N O + N - O ONa tyrozyna Rys. 3. Przebieg reakcji ksantoproteinowej. żółty pomarańczowy Wykonanie. Do jednej probówki odmierzyć 1 ml kazeiny, do drugiej 1 ml glicyny, do trzeciej 1 ml mleka Następnie do wszystkich probówek dodać po 1 ml stężonego kwasu azotowego (HNO 3 ) i ogrzewać we wrzącej łaźni wodnej przez 5 min. Ostudzić i dodać stopniowo 3,5 ml wodorotlenku sodowego (NaOH) ostrożnie! Opracowanie wyników Porównać warunki otrzymania osadów kazeiny za pomocą różnych czynników. Podać wyniki uzyskane dla reakcji charakterystycznych (zabarwienie, osad) wraz z uzasadnieniem. 5
6 b. Rozdział barwników roślinnych metodą cienkowarstwowej chromatografii adsorpcyjnej. Wiadomości wstępne Chromatografia to fizykochemiczna metoda rozdzielania mieszanin, których składniki ulegają zróżnicowanemu podziałowi pomiędzy dwie fazy, fazę ruchomą i stacjonarną. Jeżeli fazą ruchomą jest gaz, to chromatografia nosi nazwę gazowej, gdy ciecz, wówczas nazywana jest cieczową. Fazą stacjonarną może być ciało stałe bądź ciecz, osadzona na stałym nośniku. Faza ruchoma przepływając przez fazę stacjonarną powoduje migrację poszczególnych składników mieszaniny. Składniki te przemieszczają się z różną szybkością wynikającą z ich odmiennego powinowactwa do adsorbenta, swoistego powinowactwa do ligandu, z różnic w ich masie cząsteczkowej, z różnic w wypadkowym ładunku, bądź z różnej rozpuszczalności w określonych warunkach rozdziału. Stąd, ze względu na naturę oddziaływań fizykochemicznych będących podstawą rozdziału wyróżniamy pięć podstawowych metod chromatograficznych: chromatografię adsorpcyjną, powinowactwa, sita molekularnego, jonowymienną i podziałową. Ze względu na technikę prowadzenia rozdziału wyróżniamy natomiast chromatografię kolumnową, w której faza stacjonarna umieszczana jest w kolumnie, lub chromatografię planarną, w której faza stacjonarna umieszczana jest na płaszczyźnie (chromatografia bibułowa i cienkowarstwowa). Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest teoretyczne i praktyczne zapoznanie studentów/uczniów z metodą cienkowarstwowej chromatografii adsorpcyjnej i jej zastosowaniem do rozdzielania barwników roślinnych. Wprowadzenie W chromatografii cienkowarstwowej rozdział mieszaniny substancji wykonuje się na cienkich warstwach nośnika osadzonych na płytkach szklanych, plastikowych lub aluminiowych. W zależności od zastosowanego nośnika, rozdział może mieć charakter chromatografii adsorpcyjnej (np.: na żelu krzemionkowym, tlenku glinu), podziałowej (np.: na celulozie, skrobi) lub jonowymiennej (np.: na karboksymetylo-celulozie). Chromatografia adsorpcyjna opiera się na zjawisku adsorpcji, czyli nagromadzeniu cząsteczek rozdzielanych substancji na powierzchni adsorbenta za pomocą słabych oddziaływań fizykochemicznych. W czasie przesuwania się fazy ruchomej po powierzchni adsorbenta (faza stacjonarna), substancje słabo adsorbujące się (o mniejszym powinowactwie do adsorbenta) przesuną się na większą odległość niż substancje silnie adsorbowane (o większym powinowactwie do adsorbenta). Powinowactwo adsorpcyjne zatrzymywanej na adsorbencie substancji (adsorbatu) uzależnione jest od natury chemicznej i właściwości adsorbentu, adsorbatu oraz fazy ruchomej. Fazę ruchomą stanowi najczęściej rozpuszczalnik lub mieszanina rozpuszczalników o różnych stopniach polarności, od węglowodorów po alkohole i kwasy organiczne. Adsorbentem jest nierozpuszczalna w stosowanym układzie rozpuszczalników, wysokoporowata substancja. Adsorbenty można podzielić na dwie zasadnicze grupy, tj. polarne, np. żel krzemionkowy, tlenek glinowy, i niepolarne, np. węgiel aktywny, talk. Najczęściej stosowanym adsorbentem jest żel krzemionkowy - kwas krzemowy, którego aktywność uwarunkowana jest obecnością na jego powierzchni grup hydroksylowych. Grupy te mogą tworzyć wiązania wodorowe z polarnymi grupami rozdzielanych substancji. Termiczna aktywacja żelu (110 C) przed rozdziałem ma na celu usunięcie z jego powierzchni wody blokującej grupy hydroksylowe. Na polarnym adsorbencie zachodzi silna adsorpcja substancji o charakterze polarnym, a bardzo słaba substancji niepolarnych, stąd droga migracji substancji bardziej polarnej jest mniejsza w stosunku do 6
7 drogi którą pokonuje substancja mniej polarna, słabiej adsorbowana. Stopień adsorpcji rośnie wraz ze wzrostem liczby polarnych grup funkcyjnych oraz ilością podwójnych wiązań występujących w cząsteczce adsorbatu. Na powinowactwo adsorpcyjne ma również wpływ polarność fazy ruchomej. Rozpuszczalniki stosowane w chromatografii adsorpcyjnej wykazują różną zdolność do wymywania (elucji) zaadsorbowanych substancji. Im większa siła elucyjna rozpuszczalnika, tym silniej wypiera on z powierzchni adsorbenta zaadsorbowane substancje. Tak więc, przepływ rozpuszczalnika po powierzchni żelu krzemionkowego powoduje przemieszczanie się rozdzielanych substancji, tym szybsze, im substancja mniej polarna i większa siła elucyjna rozpuszczalnika. Prędkość wędrówki poszczególnych składników mieszaniny, czyli odległość, na jaką przesunęły się one od miejsca startu w określonym czasie, wyraża się podobnie jak w chromatografii podziałowej, tzw. współczynnikiem przesunięcia (Rf): Rf = przesunięcie badanej substancji przesunięcie czoła rozpuszczalnika Barwniki roślinne to związki nierozpuszczalne w wodzie, natomiast dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych. Należą do nich chlorofile oraz karotenoidy (Rys. 4). W zielonych liściach najwięcej jest chlorofili i to one maskują barwę karotenoidów. Ze względu na charakter budowy (brak lub obecność polarnych grup funkcyjnych) i długość łańcuchów węglowych w cząsteczce, barwniki roślinne różnią się znacznie polarnością. Chlorofile są to związki porfirynowe zbudowane z 4 pierścieni pirolowych połączonych mostkami metinowymi. Atomy azotu pierścieni pirolowych są związane z centralnie położonym atomem magnezu. Charakterystyczną cechą chlorofili jest także obecność fitolu, hydrofobowego 20-węglowego alkoholu, związanego estrowo z grupą propionową jednego z pierścieni (III). Chlorofil b różni się tym od chlorofilu a, że grupa metylowa przy atomie C jednego z pierścieni (II) jest zastąpiona grupą aldehydową. Karotenoidy to barwniki roślinne z grupy tetraterpenów. Należą do nich pomarańczowe karoteny oraz żółte ksantofile. W liściach głównym składnikiem karotenoidowym jest β-karoten, którego cząsteczka na obu końcach zawiera pierścienie β-jononu. Oba pierścienie połączone są długim łańcuchem węglowodorowym, w którym występują na przemian wiązania pojedyncze i podwójne. Ksantofile są to utlenione pochodne karotenów, zawierające w pierścieniach jononu grupy hydroksylowe, karbonylowe lub karboksylowe. Najpowszechniej występującym ksantofilem jest luteina. W warunkach ćwiczenia, barwniki zostaną wyekstrahowane z roślin za pomocą acetonu, następnie zostaną naniesione w postaci mieszaniny na płytkę chromatograficzną pokrytą warstwą żelu krzemionkowego i rozdzielone w kamerze zawierającej układ rozpuszczalników - eter naftowy: aceton. Do rozdziału barwników zostanie wykorzystana technika wstępująca rozwijania chromatogramu, w której rozpuszczalnik podsiąka od dołu żelu do góry dzięki działaniu sił kapilarnych. Podczas rozwijania chromatogramu, poszczególne związki barwne będą się przemieszczać się z różną prędkością i ułożą się w następującej kolejności od góry płytki: karoteny o barwie pomarańczowej (ciemnożółtej), feofityna (chlorofil, w którym Mg zastąpiony jest przez 2 atomy H) o barwie oliwkowobrunatnej, chlorofil a o barwie niebieskozielonej, chlorofil b o barwie żółtozielonej oraz najbardziej polarne z rozdzielanych barwników ksantofile - luteina, wiolaksantyna i neoksantyna o barwie żółtej. 7
8 Rys. 4. Wzory strukturalne podstawowych barwników roślinnych: chlorofili (A) oraz karotenoidów (B). Odczynniki 1. Żel krzemionkowy typu 60 G (60 - rozmiar porów 6 nm, G - 11 % domieszka gipsu) 2. Aceton 3. Układ rozwijający - eter naftowy: aceton (7: 3) Wykonanie 1. Przygotowanie wyciągu z liści. Odważyć 1g liści pietruszki, rozetrzeć w moździerzu, dodać 3 ml acetonu (3) i znowu rozcierać szybko tak, aby nie wyparował aceton. Zawartość moździerza przesączyć przez mały zwitek waty, umieszczony w lejku, do suchej 8
9 kalibrowanej probówki. Ewentualnie przepłukać sączek niewielką objętością acetonu, aby końcowa objętość ekstraktu wynosiła 3 ml. Probówkę szczelnie zamknąć parafilmem. 2. Nanoszenie ekstraktu barwników na płytki z adsorbentem. Ekstrakt barwników (60µl) nanosić na wcześniej przygotowaną płytkę chromatograficzną o wymiarach 2,3 7,5 cm z żelem krzemionkowym bardzo małymi kroplami w postaci pasma przyjmując, że linia startu jest oddalona 1 cm od krawędzi dolnej płytki i 0,5 cm od krawędzi bocznych. Preparat nanosić mikropipetą w trzech porcjach (3 x 20µl), za każdym razem kolejną porcję ekstraktu nanieść dopiero po wyschnięciu poprzedniej. Uważać, aby podczas nakraplania ekstraktu nie naruszyć warstwy żelu końcówką mikropipety!!! 3. Rozwijanie chromatogramu). Po wyschnięciu naniesionego ekstraktu, płytkę wstawić pionowo do kamery zawierającej 4,5 ml mieszaniny rozpuszczalników (4) i przykryć pokrywą. Linia naniesionych barwników musi znajdować się powyżej poziomu mieszaniny rozpuszczalników, w przeciwnym razie barwniki będą przechodziły do roztworu. Zwrócić uwagę, aby płytka w kamerze była ustawiona w pozycji możliwie dokładnie pionowej, i nie opierała się o ściany komory jedną z krawędzi bocznych, gdyż powoduje to nierównomierne wznoszenie się układu rozwijającego. Rozwijanie chromatogramu trwa ok minut. Płytkę wyjąć z kamery w momencie, kiedy czoło rozpuszczalnika dojdzie na odległość 0,5 cm od górnego końca płytki, i suszyć w temperaturze pokojowej przez kilka minut pod włączonym wyciągiem. Opracowanie wyników Przedyskutować schemat ułożenia pasm barwników na rozwiniętym chromatogramie oraz podać ich zabarwienie. Literatura 1. Bielawski W., Zagdańska B. (2011) Przewodnik do ćwiczeń z biochemii. Wydawnictwo SGGW. 2. Kacprzak F., Klimek B., Kwapińska H. (1969) Chromatografia barwników. WN-T. 3. Narval S.S., Bogatek R., Zagdańska B.M., Sampietro D.A., Vattuone M.A., (2009) Plant Biochemistry, 4. Sherma J., Lippstone G. S. (1964). Chromatography of chloroplast pigments on preformed thin layers. J. Chrom. A 41, Strain H. H., Sherma J. (1969). Modifications of solution chromatography illustrated with chloroplast pigments. J. Chem. Educ. 46, Stryer L., (2009) Biochemia, PWN 7. Witkiewicz Z. (2000). Podstawy chromatografii. WN-T. 9
Rozdział barwników roślinnych techniką cienkowarstwowej chromatografii adsorpcyjnej
Rozdział barwników roślinnych techniką cienkowarstwowej chromatografii adsorpcyjnej Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest teoretyczne i praktyczne zapoznanie studentów z techniką cienkowarstwowej chromatografii
Bardziej szczegółowoCzynniki wpływające na szybkość reakcji enzymatycznych. Rozdział barwników roślinnych.
Regulamin porządkowy pracy w laboratorium w Katedrze Biochemii. 1. Do udziału w zajęciach laboratoryjnych dopuszczeni są studenci/uczniowie po przeszkoleniu w zakresie BHP w związku z wykonywaniem czynności
Bardziej szczegółowoetyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy
Temat: Białka Aminy Pochodne węglowodorów zawierające grupę NH 2 Wzór ogólny amin: R NH 2 Przykład: CH 3 -CH 2 -NH 2 etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy
Bardziej szczegółowoMateriały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą byd wykorzystywane przez jego Użytkowników
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. Aminokwasy
ĆWICZENIE 1 Aminokwasy Przygotować 5 (lub więcej) 1% roztworów poszczególnych aminokwasów i białka jaja kurzego i dla każdego z nich wykonać wszystkie reakcje charakterystyczne. Reakcja ksantoproteinowa
Bardziej szczegółowoAminokwasy, peptydy i białka. Związki wielofunkcyjne
Aminokwasy, peptydy i białka Związki wielofunkcyjne Aminokwasy, peptydy i białka Aminokwasy, peptydy i białka: - wiadomości ogólne Aminokwasy: - ogólna charakterystyka - budowa i nazewnictwo - właściwości
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne
Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne Czas trwania lekcji: 2x 45 minut Cele lekcji: 1. Ogólny zapoznanie
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 3: CHROMATOGRAFIA PLANARNA
ĆWICZENIE 3: CHROMATOGRAFIA PLANARNA Chromatografia jest to metoda chemicznej analizy instrumentalnej, w której dokonuje się podziału substancji (w przeciwprądzie) między fazę nieruchomą i fazę ruchomą.
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. Aminokwasy
ĆWICZENIE 1 Aminokwasy Przygotować 5 (lub więcej) 1% roztworów poszczególnych aminokwasów i białka jaja kurzego i dla każdego z nich wykonać wszystkie reakcje charakterystyczne. Reakcja ksantoproteinowa
Bardziej szczegółowoCHROMATOGRAFIA BARWNIKÓW ROŚLINNYCH
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI Ćwiczenie 1 CHROMATOGRAFIA BARWNIKÓW ROŚLINNYCH I. Wiadomości teoretyczne W wielu dziedzinach nauki i techniki spotykamy się z problemem
Bardziej szczegółowo1. Właściwości białek
1. Właściwości białek a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości Uczeń zna: Uczeń: właściwości białek, proces denaturacji białek, reakcje charakterystyczne dla białek. ii. b) Umiejętności rozróżnia reakcje charakterystyczne
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE I - BIAŁKA. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi.
ĆWICZENIE I - BIAŁKA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi. Odczynniki: - wodny 1% roztwór siarczanu(vi) miedzi(ii), - 10% wodny
Bardziej szczegółowoSubstancje o Znaczeniu Biologicznym
Substancje o Znaczeniu Biologicznym Tłuszcze Jadalne są to tłuszcze, które może spożywać człowiek. Stanowią ważny, wysokoenergetyczny składnik diety. Z chemicznego punktu widzenia głównym składnikiem tłuszczów
Bardziej szczegółowoReakcje charakterystyczne aminokwasów
KATEDRA BIOCHEMII Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Reakcje charakterystyczne aminokwasów BIOCHEMIA STRUKTURALNA ĆWICZENIE 1 REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE AMINOKWASÓW A) REAKCJE OGÓLNE ZADANIE 1 WYKRYWANIE
Bardziej szczegółowoCHROMATOGRAFIA ADSORPCYJNA I PODZIAŁOWA. 1. Rozdział barwników roślinnych metodą chromatografii adsorpcyjnej (techniką kolumnową)
Ćwiczenie nr 7 CHROMATOGRAFIA ADSORPCYJNA I PODZIAŁOWA 1. Rozdział barwników roślinnych metodą chromatografii adsorpcyjnej (techniką kolumnową) Zasada: Barwniki roślinne charakteryzują się różnym powinowactwem
Bardziej szczegółowoPrzegląd budowy i funkcji białek
Przegląd budowy i funkcji białek Co piszą o białkach? Wyraz wprowadzony przez Jönsa J. Berzeliusa w 1883 r. w celu podkreślenia znaczenia tej grupy związków. Termin pochodzi od greckiego słowa proteios,
Bardziej szczegółowoAnaliza jakościowa wybranych aminokwasów
Ćwiczenie 14 Analiza jakościowa wybranych aminokwasów I. Aminokwasy Aminokwasy są jednostkami strukturalnymi peptydów i białek. W swojej cząsteczce mają co najmniej 2 grupy funkcyjne: grupę aminową NH
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWE ZADANIA ORGANICZNE ZWIĄZKI ZAWIERAJĄCE AZOT
PRZYKŁADOWE ZADANIA ORGANICZNE ZWIĄZKI ZAWIERAJĄCE AZOT Zadanie 1127 (1 pkt) Uszereguj podane związki według rosnącego ph w roztworze wodnym. Właściwy porządek podaj zapisując go wzorami półstrukturalnymi.
Bardziej szczegółowoRepetytorium z wybranych zagadnień z chemii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie
Bardziej szczegółowo3b 2. przedstawione na poniższych schematach. Uzupełnij obserwacje i wnioski z nich wynikające oraz równanie zachodzącej reakcji.
3b 2 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. W celu zbadania właściwości sacharozy wykonano dwa doświadczenia, które zostały przedstawione na poniższych schematach. Uzupełnij obserwacje i wnioski
Bardziej szczegółowoChemiczne składniki komórek
Chemiczne składniki komórek Pierwiastki chemiczne w komórkach: - makroelementy (pierwiastki biogenne) H, O, C, N, S, P Ca, Mg, K, Na, Cl >1% suchej masy - mikroelementy Fe, Cu, Mn, Mo, B, Zn, Co, J, F
Bardziej szczegółowoWłaściwości aminokwasów i białek
Właściwości aminokwasów i białek el ćwiczenia Ćwiczenie ma na celu poznanie niektórych typowych reakcji aminokwasów i białek. Reakcje te pozwalają odróżnić wolne aminokwasy od białek i innych związków
Bardziej szczegółowoa) proces denaturacji białka następuje w probówce: b) proces zachodzący w probówce nr 1 nazywa się:
Zadanie 1. (4 pkt) Zaprojektuj doświadczenie chemiczne, za pomocą którego można wykryć siarkę w związkach organicznych. a) opisz przebieg doświadczenia b) zapisz przewidywane spostrzeżenia c) napisz równanie
Bardziej szczegółowoALDEHYDY, KETONY. I. Wprowadzenie teoretyczne
ALDEYDY, KETNY I. Wprowadzenie teoretyczne Aldehydy i ketony są produktami utlenienia alkoholi. Aldehydy są produktami utlenienia alkoholi pierwszorzędowych, a ketony produktami utlenienia alkoholi drugorzędowych.
Bardziej szczegółowoprowadzonego w ramach projektu Uczeń OnLine
SCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA NAUKOWEGO: BIOLOGICZNO - CHEMICZNEGO prowadzonego w ramach projektu Uczeń OnLine 1. Autor: Rafał Pycka 2. Grupa docelowa: uczniowie klasy I LO ZS Nr w Łukowie 3. Liczba godzin: 2
Bardziej szczegółowo2. Produkty żywnościowe zawierające białka Mięso, nabiał (mleko, twarogi, sery), jaja, fasola, bób (rośliny strączkowe)
BIAŁKA 1. Funkcja białek w organizmie Budulcowa mięśnie (miozyna), krew (hemoglobina, fibrynogen), włosy (keratyna), skóra, chrząstki, ścięgna (kolagen), białka współtworzą wszystkie organelle komórkowe
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 5 Barwniki roślinne. Ekstrakcja barwników asymilacyjnych. Rozpuszczalność chlorofilu
ĆWICZENIE 5 Barwniki roślinne Ekstrakcja barwników asymilacyjnych 400 mg - zhomogenizowany w ciekłym azocie proszek z natki pietruszki 6 ml - etanol 96% 2x probówki plastikowe typu Falcon na 15 ml 5x probówki
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 6 Aminokwasy
Ćwiczenie 6 Aminokwasy Aminokwasy są to związki dwufunkcyjne, których cząsteczki zawierają grupy karboksylowe i aminowe: grupa aminowa:nh 2 grupa karboksylowa COOH Nomenklatura aminokwasów: Naturalne aminokwasy
Bardziej szczegółowoSlajd 1. Slajd 2. Proteiny. Peptydy i białka są polimerami aminokwasów połączonych wiązaniem amidowym (peptydowym) Kwas α-aminokarboksylowy aminokwas
Slajd 1 Proteiny Slajd 2 Peptydy i białka są polimerami aminokwasów połączonych wiązaniem amidowym (peptydowym) wiązanie amidowe Kwas α-aminokarboksylowy aminokwas Slajd 3 Aminokwasy z alifatycznym łańcuchem
Bardziej szczegółowoReakcje charakterystyczne aminokwasów
KATEDRA BIOCHEMII Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Reakcje charakterystyczne aminokwasów BIOCHEMIA STRUKTURALNA ĆWICZENIE 1 REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE AMINOKWASÓW A) REAKCJE OGÓLNE ZADANIE 1 WYKRYWANIE
Bardziej szczegółowoInformacje. W sprawach organizacyjnych Slajdy z wykładów
Biochemia Informacje W sprawach organizacyjnych malgorzata.dutkiewicz@wum.edu.pl Slajdy z wykładów www.takao.pl W sprawach merytorycznych Takao Ishikawa (takao@biol.uw.edu.pl) Kiedy? Co? Kto? 24 lutego
Bardziej szczegółowoCel ćwiczenia: Zapoznanie się z metodą analizy jakościowej oraz własnościami fizykochemicznymi barwników fotosyntetycznych.
Ćwiczenie nr 7 Ekstrakcja i rozdział barwników roślinnych-pomiar i analiza widm absorpcji UV-Vis Cel ćwiczenia: Zapoznanie się z metodą analizy jakościowej oraz własnościami fizykochemicznymi barwników
Bardziej szczegółowoProtokół: Reakcje charakterystyczne cukrowców
Protokół: Reakcje charakterystyczne cukrowców 1. Rekcja na obecność cukrów: próba Molischa z -naftolem Jest to najbardziej ogólna reakcja na cukrowce, tak wolne jak i związane. Ujemny jej wynik wyklucza
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe
kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe Zadanie
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 4. Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne
Klasyczna Analiza Jakościowa Organiczna, Ćw. 4 - Identyfikacja wybranych cukrów Ćwiczenie 4 Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne Zagadnienia teoretyczne: 1. Budowa
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta
Bardziej szczegółowoWĘGLOWODORY. Uczeń: Przykłady wymagań nadobowiązkowych Uczeń:
WĘGLOWODORY Wymagania na ocenę dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą pisze wzory sumaryczne, zna nazwy czterech początkowych węglowodorów nasyconych; zna pojęcie: szereg homologiczny; zna ogólny
Bardziej szczegółowoJolanta Jaroszewska-Manaj 1. i identyfikacji związków organicznych. Jolanta Jaroszewska-Manaj 2
Jolanta Jaroszewska-Manaj 1 1 Chromatograficzne metody rozdzielania i identyfikacji związków organicznych Jolanta Jaroszewska-Manaj 2 Jolanta Jaroszewska-Manaj 3 Jolanta Jaroszewska-Manaj 4 Jolanta Jaroszewska-Manaj
Bardziej szczegółowoBADANIE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH AMINOKWASÓW
BADANIE WŁAŚIWŚI FIZYKEMIZNY AMINKWASÓW IDENTYFIKAJA AMINKWASÓW BIAŁKA, JAK I WLNE AMINKWASY REAGUJĄ ZA PŚREDNITWEM GRUP: -N 2 I Z NINYDRYNĄ, DINITRFLURBENZENEM I KWASEM AZTWYM (III). WYSTĘPWANIE W STRUKTURZE
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
Uniwersytet Gdański Wydział Chemii Chemia żywności Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 12 Identyfikacja barwników naturalnych w liściach szpinaku Chemia żywności
Bardziej szczegółowoMODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA Zadanie Odpowiedzi Uwagi a) za uzupełnienie tabeli: Symbol pierwiastka Konfiguracja elektronowa w stanie podstawowym Liczba elektronów walencyjnych S b) za uzupełnienie
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE FAZ STACJONARNYCH STOSOWANYCH W HPLC
PORÓWNANIE FAZ STACJONARNYCH STOSOWANYCH W HPLC Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego 1. Wstęp Chromatografia jest techniką umożliwiającą rozdzielanie składników
Bardziej szczegółowoR = CH 3. COOMe O CH 3 CH 3 CH3 CH 3. β-karoten. Rys. 1. Wzory strukturalne chlorofilu a, chlorofilu b oraz β-karotenu.
Zastosowanie niskociśnieniowej chromatografii adsorpcyjnej do separacji barwników ze szpinaku Wstęp Celem ćwiczenia jest zastosowanie adsorpcyjnej chromatografii kolumnowej do izolacji barwnych związków
Bardziej szczegółowoSpis treści. Właściwości fizyczne. Wodorki berylowców. Berylowce
Berylowce Spis treści 1 Właściwości fizyczne 2 Wodorki berylowców 3 Tlenki berylowców 4 Nadtlenki 5 Wodorotlenki 6 Iloczyn rozpuszczalności 7 Chlorki, fluorki, węglany 8 Siarczany 9 Twardość wody 10 Analiza
Bardziej szczegółowoa) Ćwiczenie praktycze: Sublimacja kofeiny z kawy (teofiliny z herbaty i teobrominy z kakao)
ĆWICZENIE 5 SUBLIMACJA I CHROMATOGRAFIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodami oczyszczania i rozdziału substancji organicznych. Sublimacja jest metodą, za pomocą której można wyodrębnić i oczyścić
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp Mianem rozpuszczalności określamy maksymalną ilość danej substancji (w gramach lub molach), jaką w danej temperaturze można rozpuścić w określonej
Bardziej szczegółowoWłaściwości białek. 1. Cele lekcji. 2. Metoda i forma pracy. a) Wiadomości. b) Umiejętności. c) Postawy
Właściwości białek 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: zna pojęcia: peptyd, wiązanie peptydowe, białko, wysalanie, koagulacja, peptyzacja, denaturacja, roztwór koloidalny, zol, żel. wie, jakie czynniki
Bardziej szczegółowoZapisz za pomocą symboli i wzorów następujące ilości substancji :
ZESTAW I Zadanie 1. Zapisz za pomocą symboli i wzorów następujące ilości substancji : a) dwa atomy wapnia... b) cztery cząsteczki wodoru... c) trzy cząsteczki siarczku żelaza... d) atom magnezu... e) dwie
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI KOLIGATYWNE ROZTWORÓW
Ćwiczenie nr 1 WŁAŚCIWOŚCI KOLIGATYWNE ROZTWORÓW I. Pomiar ciśnienia osmotycznego ĆWICZENIA PRAKTYCZNE Ciśnienie osmotyczne - różnica ciśnień wywieranych na błonę półprzepuszczalną przez dwie ciecze, które
Bardziej szczegółowoZagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro
Bardziej szczegółowoMECHANIZMY REAKCJI CHEMICZNYCH. REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE GRUP FUNKCYJNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH
Ćwiczenie 2 semestr 2 MECHANIZMY REAKCJI CHEMICZNYCH. REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE GRUP FUNKCYJNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH Obowiązujące zagadnienia: Związki organiczne klasyfikacja, grupy funkcyjne, reakcje
Bardziej szczegółowo-- w części przypomnienie - Gdańsk 2010
Chromatografia cieczowa jako technika analityki, przygotowania próbek, wsadów do rozdzielania, technika otrzymywania grup i czystych substancji Cz. 4. --mechanizmy retencji i selektywności -- -- w części
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW.
RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW. Zagadnienia: Zjawisko dysocjacji: stała i stopień dysocjacji Elektrolity słabe i mocne Efekt wspólnego jonu Reakcje strącania osadów Iloczyn rozpuszczalności Odczynnik
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 ZASTOSOWAIE ISKOCIŚIEIOWEJ CHROMATOGRAFII ADSORPCYJEJ DO SEPARACJI
Bardziej szczegółowoUKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW, WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE PIERWIASTKÓW 3 OKRESU
5 UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW, WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE PIERWIASTKÓW 3 OKRESU CEL ĆWICZENIA Poznanie zależności między chemicznymi właściwościami pierwiastków, a ich położeniem w układzie okresowym oraz korelacji
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:
HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR 4 OTRZYMYWANIE PREPARATÓW RADIOCHEMICZNIE CZYSTYCH.
ĆWICZENIE NR 4 OTRZYMYWANIE PREPARATÓW RADIOCHEMICZNIE CZYSTYCH. Nośnikowe metody wydzielania izotopów promieniotwórczych W badaniach radiochemicznych ma się zwykle do czynienia z bardzo małymi ilościami
Bardziej szczegółowoFESTIWAL NAUKI PYTANIA Z CHEMII ORGANICZNEJ
FESTIWAL NAUKI PYTANIA Z CHEMII ORGANICZNEJ Agata Ołownia-Sarna 1. Chemia organiczna to chemia związków: a) Węgla, b) Tlenu, c) Azotu. 2. Do związków organicznych zaliczamy: a) Metan, b) Kwas węglowy,
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 6 marca 2015 r. zawody III stopnia (wojewódzkie)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 6 marca 2015 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na trzecim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z chemii dla klasy 3b. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu. na rok szkolny 2015/2016
Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy 3b Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016 Nauczyciel: mgr Joanna Szasta Węgiel i jego związki z wodorem definiuje pojęcia: chemia
Bardziej szczegółowoZajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki
Zajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki Według teorii Brönsteda-Lowrego kwasy to substancje, które w reakcjach chemicznych oddają protony, natomiast zasady to substancje, które protony przyłączają. Kwasy, które
Bardziej szczegółowoI. Węgiel i jego związki z wodorem
NaCoBeZU z chemii dla klasy 3 I. Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy naturalne źródła węglowodorów wymieniam kryteria podziału chemii na organiczną i nieorganiczną wyjaśniam, czym zajmuje się
Bardziej szczegółowoprotos (gr.) pierwszy protein/proteins (ang.)
Białka 1 protos (gr.) pierwszy protein/proteins (ang.) cząsteczki życia materiał budulcowy materii ożywionej oraz wirusów wielkocząsteczkowe biopolimery o masie od kilku tysięcy do kilku milionów jednostek
Bardziej szczegółowoLitowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna.
Doświadczenie 1 Tytuł: Badanie właściwości sodu Odczynnik: Sód metaliczny Szkiełko zegarkowe Metal lekki o srebrzystej barwie Ma metaliczny połysk Jest bardzo miękki, można kroić go nożem Inne właściwości
Bardziej szczegółowoARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII
ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII Zadanie 1. Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków. Dokoocz zdania tak aby były prawdziwe. Wiązanie jonowe występuje w związku chemicznym
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Zakładu Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 i 5 Wpływ nawozów mineralnych na zawartość chlorofilu i przyrost biomasy
Bardziej szczegółowoREAKCJE W CHEMII ORGANICZNEJ
Katedra Biochemii ul. Akademicka 12, 20-033 Lublin tel. 081 445 66 08 www.biochwet.up.lublin.pl REAKCJE W CHEMII ORGANICZNEJ I. Reakcje utleniania na przykładzie różnych związków organicznych. 1. Utlenienie
Bardziej szczegółowoGlicyna budowa cząsteczki i właściwości
Waldemar Plewiński Glicyna budowa cząsteczki i właściwości Waldemar Plewiński 252 Cele ogólne lekcji Uczeń: planuje i przeprowadza eksperymenty chemiczne, planuje proces badawczy określonego problemu naukowego,
Bardziej szczegółowoKonkurs chemiczny - gimnazjum. 2017/2018. Etap rejonowy MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZADAŃ KONKURSU CHEMICZNEGO ETAP II (REJONOWY)
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZADAŃ KONKURSU CHEMICZNEGO ETAP II (REJONOWY) Zadania zamknięte: 1 pkt poprawnie zaznaczona odpowiedź; 0 pkt błędnie zaznaczona odpowiedź. Zad. 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3. Otrzymywanie i badanie właściwości chemicznych alkanów, alkenów, alkinów i arenów.
Ćwiczenie 3. Otrzymywanie i badanie właściwości chemicznych alkanów, alkenów, alkinów i arenów. Wprowadzenie teoretyczne Cel ćwiczeń: Poznanie metod otrzymywania oraz badania właściwości węglowodorów alifatycznych
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 4. Reakcja aminokwasów z ninhydryną. Opisz typy reakcji przebiegających w tym procesie i zaznacz ich miejsca przebiegu.
azwisko i imię grupa data Protokół z ćwiczenia: eakcje chemiczne związków biologicznych: aminokwasy i peptydy. Definicja punktu izoelektrycznego pi. Formy jonowe aminokwasów w różnym ph. ph < pi ph = pi
Bardziej szczegółowoLipidy (tłuszczowce)
Lipidy (tłuszczowce) Miejsce lipidów wśród innych składników chemicznych Lipidy To niejednorodna grupa związków, tak pod względem składu chemicznego, jak i roli, jaką odrywają w organizmach. W ich skład
Bardziej szczegółowoĆwiczenie laboratoryjne nr 5 dla e-rolnictwa (3 - skrypt).
Ćwiczenie laboratoryjne nr 5 dla e-rolnictwa (3 - skrypt). Metody chromatograficzne rozdział białka i jonów amonowych na kolumnie wypełnionej żelem Sephadex G-25. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie
Bardziej szczegółowodata ĆWICZENIE 6 IZOLACJA BIAŁEK I ANALIZA WPŁYWU WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA BIAŁKA Doświadczenie 1
Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 6 IZOLACJA BIAŁEK I ANALIZA WPŁYWU WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA BIAŁKA Doświadczenie 1 Cel: Frakcjonowanie białek mleka metodą wysalania
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2014/2015 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 11 zadań. 2. Przed
Bardziej szczegółowoAMINOKWASY. I. Wprowadzenie teoretyczne. Aminokwasy są to związki, które w łańcuchu węglowym zawierają zarówno grupę aminową jak i grupę karboksylową.
AMIKWASY I. Wprowadzenie teoretyczne Aminokwasy są to związki, które w łańcuchu węglowym zawierają zarówno grupę aminową jak i grupę karboksylową. 2 3 WZY GÓLE ATUALY AMIKWASÓW WYSTĘPUJĄY W BIAŁKA Zalicza
Bardziej szczegółowoKWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to:
KWASY I WODOROTLENKI 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to: 1. kwas siarkowy (IV), kwas siarkowy (VI), kwas azotowy, 2. kwas siarkowy (VI), kwas siarkowy (IV), kwas azotowy (V), 3. kwas siarkowodorowy,
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
Bardziej szczegółowoPlan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1.
1 Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1. Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji podstawowe Węgiel i jego związki z wodorem 1.Omówienie
Bardziej szczegółowo1.1 Reakcja trójchlorkiem antymonu
ĆWICZENIE IV - WYKRYWANIE WITAMIN Odczynniki: - chloroform bezwodny, - bezwodnik kwasu octowego, - trójchlorek antymonu roztwór nasycony w chloroformie, - 1,3-dichlorohydryna gliceryny - żelazicyjanek
Bardziej szczegółowoPochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom H jest zastąpiony grupą hydroksylową (- OH ).
Cz. XXII - Alkohole monohydroksylowe Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom jest zastąpiony grupą hydroksylową (- ). 1. Klasyfikacja alkoholi monohydroksylowych i rodzaje izomerii, rzędowość
Bardziej szczegółowoTest kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5
SPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 5 BIAŁKA 1. Wprowadzenie... 7 2. Aminokwasy jednostki strukturalne białek... 7 2.1. Klasyfikacja aminokwasów... 9 2.1.1. Aminokwasy białkowe i niebiałkowe... 9 2.1.2. Zdolność
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 3. Cukry mono i disacharydy
ĆWICZENIE 3 Cukry mono i disacharydy Reakcja ogólna na węglowodany (Reakcja Molischa) 1 ml 1% roztworu glukozy 1 ml 1% roztworu fruktozy 1 ml 1% roztworu sacharozy 1 ml 1% roztworu skrobi 1 ml wody destylowanej
Bardziej szczegółowoTYPY REAKCJI CHEMICZNYCH
TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH Ćwiczenie 1. Reakcja rozkładu KMnO 4 - suche! probówki w statywie - palnik gazowy - łuczywo - uchwyt na probówkę - krystaliczny KMnO 4 (manganian(vii) potasu) Do suchej probówki
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
Uniwersytet Gdański Wydział Chemii Chemia żywności Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 Właściwości fizykochemiczne białek mleka kazeiny Chemia żywności Gdańsk,
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 CHROMATOGRAFIA GAZOWA WPROWADZENIE DO TECHNIKI ORAZ ANALIZA JAKOŚCIOWA
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań z chemii kl. III
Chemia klasa III - wymagania programowe opracowane na podstawie przewodnika dla nauczycieli opublikowanego przez wydawnictwo OPERON I. Węgiel I jego związki z wodorem Wymagania na ocenę dopuszczającą -
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE ROZMIARÓW
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI Ćwiczenie 6 WYZNACZANIE ROZMIARÓW MAKROCZĄSTECZEK I. WSTĘP TEORETYCZNY Procesy zachodzące między atomami lub cząsteczkami w skali molekularnej
Bardziej szczegółowoDeproteinizacja jako niezbędny etap przygotowania próbek biologicznych
Deproteinizacja jako niezbędny etap przygotowania próbek biologicznych Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. 1. Wstęp Określenie próbka biologiczna jest
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny CHEMIA KLASA 3 GIMNAZJUM
SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Dział 9. Węglowodory Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny CHEMIA KLASA 3 GIMNAZJUM rozumie pojęcia: chemia nieorganiczna, chemia organiczna; wie, w
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 5. Badanie właściwości chemicznych aldehydów, ketonów i kwasów karboksylowych. Synteza kwasu sulfanilowego.
Ćwiczenie 5. Badanie właściwości chemicznych aldehydów, ketonów i kwasów karboksylowych. Synteza kwasu sulfanilowego. Wprowadzenie teoretyczne Cel ćwiczeń: Zapoznanie studentów z właściwościami chemicznymi
Bardziej szczegółowoRegulamin Przedmiotowy. XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego. dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego
Regulamin Przedmiotowy XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2014/ 2015 I. Informacje ogólne 1. Niniejszy Regulamin określa
Bardziej szczegółowoCHEMIA. Treści nauczania- wymagania szczegółowe. Substancje i ich właściwości. Uczeń: Wewnętrzna budowa materii. Uczeń:
CHEMIA Treści nauczania- wymagania szczegółowe Substancje i ich właściwości. Uczeń: Podaje przykłady zastosować chemii w życiu codziennym Nazywa wybrane szkło i sprzęt laboratoryjny oraz określa jego przeznaczenie
Bardziej szczegółowoOcenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
Kryteria oceniania z chemii dla klasy 3A i 3B Gimnazjum w Borui Kościelnej Rok szkolny: 2015/2016 Semestr: pierwszy Opracowała: mgr Krystyna Milkowska, mgr inż. Malwina Beyga Ocenę niedostateczną otrzymuje
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja wybranych kationów i anionów
Identyfikacja wybranych kationów i anionów ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTRORZNOŚĆ NIE ZATYKAĆ PROBÓWKI PALCEM Zadanie 1 Celem zadania jest wykrycie jonów Ca 2+ a. Próba z jonami C 2 O 4 ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTRORZNOŚĆ
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z chemii kl. III
Chemia klasa III - wymagania programowe opracowane na podstawie przewodnika dla nauczycieli opublikowanego przez wydawnictwo OPERON I. Węgiel I jego związki z wodorem Wymagania na ocenę dopuszczającą -
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy trzeciej
Lucyna Krupa Rok szkolny 2016/2017 Anna Mikrut WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy trzeciej Wyróżnia się wymagania na: ocenę dopuszczającą ocenę dostateczną (obejmują wymagania na ocenę dopuszczającą)
Bardziej szczegółowoKod ucznia... Czas trwania: 100 minut. Arkusz zawiera 17 zadań. Liczba punktów możliwych do uzyskania: 55 pkt.
XVI Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów klas trzecich gimnazjów oraz klas trzecich oddziałów gimnazjalnych prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2018/2019
Bardziej szczegółowo