INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KRAKOWIE DELEGATURA W TARNOWIE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA w POWIECIE BRZESKIM w 2013 roku TARNÓW, grudzień 2014 Zatwierdził Kierownik Delegatury w Tarnowie mgr Krystyna Gołębiowska 1

2 Opracowano w Dziale Monitoringu Środowiska Delegatury WIOŚ w Tarnowie 2

3 SPIS TREŚCI: 1. Wprowadzenie MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA Roczna ocena jakości powietrza w strefie małopolskiej Zanieczyszczenie opadów atmosferycznych i depozycja zanieczyszczeń z opadów do podłoża MONITORING HAŁASU MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH Ocena jakości wód w 2013 roku MONITORING WÓD PODZIEMNYCH PODSUMOWANIE

4 1. Wprowadzenie Celem opracowania jest przedstawienie stanu środowiska na obszarze powiatu brzeskiego w 2013 roku. Wykorzystane w opracowaniu dane stanowią wyniki badań monitoringowych prowadzonych przez WIOŚ w Krakowie oraz inne informacje będące w posiadaniu WIOŚ. Bieżące informacje dotyczące stanu środowiska na terenie całego województwa małopolskiego znaleźć można na stronie internetowej 2. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 roku obowiązywały dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku. 1 Tab. Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowanie ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin Lp. Nazwa substancji (numer CAS) a) Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom dopuszczalny substancji w powietrzu (µg/m 3 ) Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 24 godziny 50 1 Pył zawieszony PM10 g) c) 35 razy rok kalendarzowy 40 c) - 2 Benzen ( ) rok kalendarzowy 5 c) - 3 Ołów f) ( ) rok kalendarzowy 0,5 c) - 4 Dwutlenek azotu ( ) jedna godzina 200 c) 18 razy rok kalendarzowy 40 c) - jedna godzina 350 c) 24 razy 24 godziny 5 Dwutlenek siarki ( ) 125 c) 3 razy rok kalendarzowy 20 i pora zimowa (okres 1 X-31 III) - 6 Pył zawieszony PM2,5 h) rok kalendarzowy 25 7 Tlenek węgla ( ) osiem godzin Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji wg Chemical Abstracts Service Registry Number c) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi e) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin f) suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10 g) PM10 - stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10μm mierzone metodą wagową z separacją frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne h) PM2,5 stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 2,5 µm 1 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z 2012 r., poz. 1031) 4

5 Tab. Poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu Lp. Nazwa substancji (numer CAS) a) Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom docelowy substancji w powietrzu Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu docelowego w roku kalendarzowym 1 Arsen b) ( ) rok kalendarzowy 6 c) ng/m 3-2 Benzo(a)piren b) ( ) rok kalendarzowy 1 c) ng/m 3-3 Kadm b) ( ) rok kalendarzowy 5 c) ng/m 3-4 Nikiel b) ( ) rok kalendarzowy 20 c) ng/m 3-5 Ozon ( ) osiem godzin e) 120 c),e) µg/m 3 25 dni f) okres wegetacyjny (1 V-31 VII) d),g),h) µg/m 3.h - 6 Pył zawieszony PM2,5 rok kalendarzowy 25 c) µg/m 3 - Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number, b) całkowita zawartość tego pierwiastka w pyle zawieszonym PM10, a dla benzo(a)/pirenu całkowita zawartość benzo/a/pirenu w pyle zawieszonym PM10, c) poziom docelowy ze względu na ochronę zdrowia ludzi, d) poziom docelowy ze względu na ochronę roślin, e) maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących, obliczanych ze średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy. Pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny dnia poprzedniego do godziny danego dnia f) liczba dni z przekroczeniem poziomu docelowego w roku kalendarzowym uśredniona w ciągu kolejnych trzech lat. W przypadku braku danych pomiarowych z trzech lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej jednego roku. g) wyrażony jako AOT 40, które oznacza sumę różnic pomiędzy stężeniem średnim jednogodzinnym wyrażonym w µg/m 3 a wartością 80 μg/m 3, dla każdej godziny w ciągu doby pomiędzy godziną 8 00 a czasu środkowoeuropejskiego CET, dla której stężenie jest większe niż 80 µg/m 3. h) wartość uśredniona dla kolejnych pięciu lat. W przypadku braku danych pomiarowych z pięciu lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomierzonych z co najmniej trzech lat Tab. Poziomy celów długoterminowych dla ozonu w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin, termin ich osiągnięcia Nazwa substancji (numer CAS) a) Ozon ( ) Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom celów długoterminowych substancji w powietrzu Termin osiągnięcia poziomu celów długoterminowych substancji w powietrzu osiem godzin b) 120 b),c) µg/m Okres wegetacyjny (1V-31 VII) 6000 d),e) µg/m 3 h 2020 Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number, b) maksymalna średnia ośmiogodzinna w ciągu roku kalendarzowego spośród średnich kroczących, obliczanych ze średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy. Pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny dnia poprzedniego do godziny danego dnia. Ostatnim okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny do tego dnia czasu środkowoeuropejskiego CET, c) poziom celu długoterminowego ze względu na ochronę zdrowia ludzi, d) poziom celu długoterminowego ze względu na ochronę roślin, e) wyrażony jako AOT 40, które oznacza sumę różnic pomiędzy stężeniem średnim jednogodzinnym wyrażonym w μg/m 3 a wartością 80 μg/m 3, dla każdej godziny w ciągu doby pomiędzy godziną 8 00 a czasu środkowoeuropejskiego CET, dla której stężenie jest większe niż 80 μg/m 3, 5

6 Tab. Poziomy alarmowe dla niektórych substancji w powietrzu Lp. Nazwa substancji (numer CAS) a) Okres uśredniania wyników pomiarów 1 Dwutlenek azotu ( ) jedna godzina 400 b) 2 Dwutlenek siarki ( ) jedna godzina 500 b) 3 Ozon ( ) jedna godzina 240 b) 4 Pył zawieszony PM10 c) 24 godziny 300 Poziom alarmowy dla niektórych substancji w powietrzu [ µg/m 3 ] Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number, b) wartość występująca przez trzy kolejne godziny w punktach pomiarowych reprezentujących jakość powietrza na obszarze o powierzchni co najmniej 100 km 2 albo na obszarze strefy zależnie od tego, który z tych obszarów jest mniejszy, c) stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10µm (PM10) mierzone urządzeniami do pomiarów automatycznych z zastosowaniem metod równoważnych metodzie referencyjnej Roczna ocena jakości powietrza w strefie małopolskiej Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku została wykonana według zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska 2, z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE 3, dyrektywy 2004/107/WE 4 i decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej 2011/850/UE z dnia 12 grudnia 2011 r. Ocenę wykonano w układzie stref określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 5 sierpnia 2012 roku. Dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie tj.: SO 2, NO 2, CO, C 6 H 6, O 3, pył zawieszony PM10 i PM2,5 oraz zawartość ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys.( aglomeracja krakowska) - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.(miasto Tarnów) - pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców (strefa małopolska) Ocena polegała na zaliczeniu strefy do określonej klasy (A, B, C a dla ozonu D1, D2), która zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami, co do działań na rzecz poprawy jakości powietrza w strefie. Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie. Powiat brzeski leży w obszarze strefy małopolskiej. Strefa małopolska zajmuje obszar km 2, o liczbie mieszkańców , w tym powiat brzeski zajmuje obszar 591 km 2, przy liczbie mieszkańców wynoszącej osób 6. 2 Prawo ochrony środowiska (P.o.ś Dz. U. z 2008 r. nr 25 poz.150 z późn.zm.). 3 Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy(CAFE)(Dz.Urz.UE L.152 z r. str. 1). 4 Dyrektywa 2004/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L 23 z r.). 5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz.1031) 6 Wg danych GUS - stan na dzień r. 6

7 Mapa. Lokalizacja stanowisk pomiarowych sieci monitoringu powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku Tab. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Nazwa strefy Strefa małopolska Kod strefy PL1203 Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla całej strefy SO2 NO2 PM10 Pb C6H6 CO O3 * O3** As Cd Ni B(a)P PM2,5 A A C A A A A D2 A A A C C Tab. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla całej strefy Strefa małopolska PL1203 SO2 NOx O3* O3** A A A D2 Objaśnienia: *- wg poziomu docelowego **- wg poziomu celu długoterminowego Zgodnie z wykonaną klasyfikacją powiat brzeski za rok 2013 został zakwalifikowany do klasy C, ze względu na ponadnormatywne stężenia benzo(a)pirenu, pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5. Oznacza to, że poziomy stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM10 przekraczają wartości dopuszczalne w ciągu roku częściej niż 35-razy, poziom stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 przekracza poziom dopuszczalny oraz poziom stężenia średniorocznego benzo(a)pirenu przekracza poziom docelowy w roku kalendarzowym. 7

8 Również w strefie małopolskiej wystąpiło przekroczenie dopuszczalnego poziomu ozonu (O 3 ): stężenia maksymalnego 8-godzinnego kroczącego oraz parametru AOT(40). Wartość parametru AOT(40) obliczona jako wartość średnia z lat , na postawie pomiarów prowadzonych w Szymbarku wyniosła µg/m 3, a dla Szarowa z lat wyniosła µg/m 3, czyli przekroczyła poziom celu długoterminowego określonego dla kryterium ochrony roślin. Klasyfikacja stref dla ozonu przyjmuje symbole A i D2. Klasa strefy D2 oznacza, że poziom stężeń ozonu jest powyżej poziomu celu długoterminowego i jest wymagane podejmowanie działań takich jak: dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do roku Zakwalifikowanie strefy do klasy C wymaga podejmowania szczególnych działań (planów i programów naprawczych). Wiąże się to z określeniem obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych stężeń oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji i podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza opracowanie i skuteczne wdrożenie programu ochrony powietrza (POP). Nadal istotnym problemem dla strefy małopolskiej są wysokie stężenia benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, należącego do grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Stężenia benzo(a)pirenu przekraczają poziom docelowy, który miał być osiągnięty w 2013 roku. 8

9 Mapy. Klasyfikacja stref w województwie małopolskim w 2013 roku Cel ochrona zdrowia SO 2, O 3, benzen oraz Pb, Ni, As, Cd w pyle PM10 NO 2 Pył zawieszony PM10, PM2.5, benzo(a)piren Cel ochrona roślin SO 2, NO x, O 3 9

10 Informacja o stanie środowiska Mapy. Rozkład stężeń wybranych zanieczyszczeń powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku 7 Pył zawieszony PM10 (stężenia roczne) Pył zawieszony PM10 (percentyl 90,4 z serii stężeń 24 godzinnych) 7 Źródło danych: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku WIOŚ Kraków 2014 opracowanie dostępne pod adresem 10

11 Informacja o stanie środowiska Pył zawieszony PM2,5 (stężenia roczne) Benzo(a)piren (stężenia roczne) 11

12 Mapa. Poglądowa mapa obszarów przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń powietrza (poziomów dopuszczalnych i docelowych) w strefie małopolskiej w 2013 roku Zanieczyszczenie opadów atmosferycznych i depozycja zanieczyszczeń z opadów do podłoża Badania składu fizyczno-chemicznego opadów oraz równoległe obserwacje i pomiary parametrów meteorologicznych prowadzi Wrocławski Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Celem monitoringu chemizmu opadów atmosferycznych jest określenie rozkładu ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych z mokrym opadem do podłoża w ujęciu czasowym i przestrzennym. Na podstawie danych pomiarowych i analitycznych opadów ze stacji monitoringowych oraz danych pomiarowych z punktów pomiaru wysokości opadów, charakteryzujących pole średnich sum opadów dla obszaru Polski, opracowane zostały przez IMGW-PIB Oddział we Wrocławiu mapy rozkładu przestrzennego wielkości depozycji na obszar Polski. Przedstawione poniżej dane, obrazują stan jakości i ocenę stopnia zakwaszenia wód deszczowych w powiecie brzeskim w 2013 roku oraz ilości deponowanych substancji wraz z opadami. Obciążenie powierzchniowe obszaru powiatu porównano z depozycją dla całego obszaru województwa oraz porównano wielkości deponowanych ładunków badanych substancji w latach Źródło danych: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku WIOŚ Kraków 2014 opracowanie dostępne pod adresem 12

13 Tab. Obciążenie powierzchniowe powiatu brzeskiego i województwa małopolskiego substancjami wniesionymi przez opady atmosferyczne w 2013 r. [ładunki jednostkowe w kg/ha*rok i ładunki całkowite w ton/rok] Lp Wskaźnik Województwo Powiat brzeski Udział ładunków całkowitych w porównaniu do obciążenia województwa Zmiany wielkości ładunków w porównaniu do roku 2012 kg/ha *rok ton/rok kg/ha *rok ton/rok % 1 Siarczany [SO4-2 ] 16, , ,3 Wzrost o 19,7% 2 Chlorki [Cl] 7, , ,8 Wzrost o 10,6% 3 Azotyny+azotany [NNO2+NO3] 3, , ,4 Wzrost o 16,7% 4 Azot amonowy[nnh4] 4, , ,0 Wzrost o 8,1% 5 Azot ogólny [Nog] 11, , ,2 Wzrost o 13,2% 6 Fosfor ogólny [Pog.] 0, ,7 0,311 18,4 3,9 Wzrost o 29% 7 Sód [Na] 2, , ,4 Spadek o 11,5% 8 Potas [K] 2, , ,3 Spadek o 10,2% 9 Wapń [Ca] 7, , ,0 Wzrost o 13,8% 10 Magnez [Mg] 1, , ,1 Wzrost o 13,9% 11 Cynk [Zn] 0, ,7 0,32 18,9 4,0 Spadek o 6,1% 12 Miedź [Cu] 0, ,3 0,056 3,4 5,0 Spadek o 5,2% 13 Ołów [Pb] 0, ,86 0,0179 1,06 4,8 Spadek o 4,8% 14 Kadm [Cd] 0, ,355 0, ,114 3,4 Spadek o 8,5% 15 Nikiel [Ni] 0,0056 8,50 0,0050 0,30 3,5 Spadek o 5,7% 16 Chrom [Cr] 0,0014 2,126 0,0012 0,071 3,3 Spadek o 47,8% 17 Jon wodorowy [H + ] 0, ,43 0,0389 3,73 4,2 Wzrost o 62,5% Na obszar powiatu brzeskiego w 2013 roku wody opadowe wniosły: 1061 ton siarczanów, 700 ton azotu ogólnego, 468 ton wapnia, 448 ton chlorków, 275 ton azotu amonowego, 207 ton azotynów i azotanów, 186 ton sodu, 130 ton potasu, 68 ton magnezu, 18,9 tony cynku, 18,4 tony fosforu, 0,30 tony niklu, i 3,7 tony wolnych jonów wodorowych. Azot ogólny 19,504% Fosfor ogólny 0,513% Sód 5,183% Potas 3,622% Wapń 13,040% Magnez 1,895% Cynk 0,527% Azot amonowy 7,662% Miedź 0,095% Ołów 0,030% Kadm 0,003% Chrom 0,002% Nikiel 0,008% Jon wodorowy 0,104% Azotyny+azotany 5,768% Chlorki 12,483% Siarczany 29,563% Wykres. Udział wielkości ładunków poszczególnych zanieczyszczeń wniesionych przez opady atmosferyczne na teren powiatu brzeskiego w 2013 roku 13

14 ,5 [%] ,7 10,6 16,7 8,1 13,2 29,0-11,5-10,2 13,8 13,9-6,1-5,2-4,8-8,5-5, ,8 Siarczany Chlorki Azotyny+azotany Azot amonowy Azot ogólny Fosfor ogólny Sód Potas Wapń Magnez Cynk Miedź Ołów Kadm Nikiel Chrom Jon wodorowy Wykres. Zmiany wielkości ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych przez opady atmosferyczne na obszar powiatu brzeskiego w 2013 roku w odniesieniu do 2012 roku Wniesione wraz z opadami w 2013 roku ładunki, w porównaniu do wielkości z roku 2012, były większe dla 9 substancji tj.: dla siarczanów o 19,7%, chlorków o 10,6 %, azotynów i azotanów o 16,7%, azotu amonowego o 8,1%, azotu ogólnego o 13,2%, fosforu ogólnego o 29,0%, wapnia o 13,8%, magnezu o 13,9% i jonu wodorowego o 62,5 %. Spadły natomiast ładunki: sodu o 11,5%, potasu o 10,2 %, cynku o 6,1%, miedzi o 5,2%, ołowiu o 4,8%, niklu o 5,7% i chromu o 47,8%. Przeprowadzone badania stopnia zakwaszenia wód opadowych wskazują, że w przypadku 69% próbek dobowych opadów stwierdzono kwaśne deszcze tj. opady o wartości ph poniżej 5,6, oznaczającej naturalny stopień zakwaszenia wód opadowych. Dla województwa małopolskiego wartość średnia roczna ważona ph wyniosła 4,95. Badania monitoringowe pokazują, że zanieczyszczenia transportowane w atmosferze i wprowadzane wraz z mokrym opadem atmosferycznym na teren powiatu brzeskiego są źródłem zanieczyszczeń obszarowych oddziaływujących na środowisko naturalne tego obszaru. 14

15 3. MONITORING HAŁASU Hałas w środowisku, na który narażeni są ludzie reguluje Dyrektywa 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 roku 9. Dyrektywa wprowadziła ujednolicone i stosowane w krajach UE wskaźniki oceny hałasu. Wskaźniki te są stosowane do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem (L N i L DWN ) 10 oraz do ustalenia i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby (L AeqD i L AeqN ) 11. Kryteria oceny hałasu zróżnicowane w zależności od rodzajów terenu, rodzaju obiektu lub działalności będącej źródłem hałasu oraz w zależności od pory dnia lub nocy są określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku 12 oraz z dnia 1 października 2012 roku zmieniającym niniejsze rozporządzenie 13. Stan środowiska akustycznego oceniany jest w oparciu o prowadzone badania uciążliwości akustycznej źródeł hałasu. W powiecie brzeskim głównymi źródłami zagrożenia hałasem jest komunikacja (hałas drogowy i kolejowy) oraz przemysł. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w 2013 roku realizował na terenie powiatu brzeskiego badania hałasu w ramach działalności kontrolnej. Celem kontroli było m.in. sprawdzenie wdrażania ww. dyrektywy pod względem dotrzymywania przez podmioty warunków decyzji określających dopuszczalny poziom hałasu oraz weryfikację poziomów emisji hałasu z aktualnie obowiązującymi wskaźnikami akustycznymi w środowisku. W 2013 przeprowadzono 15 kontroli, w tym: 1 kontrolę planową i 6 kontroli pozaplanowych oraz 8 kontroli w oparciu o przedkładane, zgodnie z art. 149 ustawy prawo ochrony środowiska, dokumenty automonitoringu. Podczas kontroli planowej w 1 podmiocie gospodarczym w Brzesku wykonane zostały kontrolne pomiary hałasu w środowisku w porze dziennej, ze względu na fakt, że podmiot ten w latach ubiegłych był przedmiotem licznych interwencji mieszkańców. Pomiary wykonane podczas kontroli nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych standardów ustalonych w ww. rozporządzeniach Ministra Środowiska. 4. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych (PEM) prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoringu pól elektromagnetycznych, w zakresie obserwacji stanu poziomów sztucznie wytworzonych pól elektromagnetycznych w środowisku z uwzględnieniem zmian zachodzących na przestrzeni lat objętych monitoringiem. Obejmują pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. 9 Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku. 10 L N długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku; L DWN- długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku. 11 L AeqD dopuszczalny poziom hałasu w decybelach, wyznaczony dla przedziału czasu odniesienia równego 16 godzinom; LAeqN - dopuszczalny poziom hałasu w decybelach, wyznaczony dla przedziału czasu odniesienia równego 8 godzinom. 12 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz.826). 13 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109). 15

16 W roku 2013 zakończył się drugi, trzyletni cykl pomiarowy PEM obejmujący lata W okresie tym Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie wykonał pomiary w 135 punktach zlokalizowanych na terenie województwa małopolskiego. Badania prowadzono w trzech typach obszarów dostępnych dla ludności tj.: centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50tys. pozostałe miasta tereny wiejskie Sondę pomiarową przyrządu ustawiano w miejscach, w których odległość od źródeł promieniowania (np. anten instalacji radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych, radionawigacyjnych) była nie mniejsza niż 100 m (przeważnie wynosiła ponad 300 m). Celem pomiarów było określenie oddziaływania pól elektromagnetycznych w miejscach dostępnych dla ludności. W każdym punkcie pomiarowym wykonano dwugodzinną rejestrację wartości skutecznych z częstotliwością próbkowania 10 sekund. Z przeprowadzonych w latach pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku wynika, iż w żadnym punkcie na terenie województwa małopolskiego nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku 14. W powiecie brzeskim w latach pomiary pól elektromagnetycznych przeprowadzono łącznie w 4 punktach, z czego 2 zlokalizowano na terenach wiejskich (Poręba Spytkowska i Dębno) i 2 na obszarach miast o liczbie mieszkańców nie przekraczającej 50 tys. (Brzesko i Czchów). W 2013 roku program badań obejmował pomiary w 1 punkcie tj. w Brzesku. Natężenie PEM [V/m] 0,3 0,2 0,1 0 wartość dopuszczalna - 7[V/m] 0,22 0,16 0,1 0,08 Czchów Dębno Poręba Brzesko / / Spytkowska / / We wszystkich punktach średnie wartości natężenia promieniowania elektromagnetycznego były znacznie niższe od poziomu dopuszczalnego i zawierały się w przedziale od 0,08V/m do 0,22V/m. Średnia wartość natężenia PEM dla powiatu wyniosła 0,14V/m. Wykres. Poziomy pól elektromagnetycznych w punktach pomiarowych w powiecie brzeskim w latach Tab. Wyniki pomiarów monitoringowych pól elektromagnetycznych w powiecie brzeskim w latach Lp. Lokalizacja punktu pomiarowego Data pomiaru Wartość zmierzona średnia [V/m] Miasta o liczbie mieszkańców do 50 tys. 1 Czchów r. 0,22 2 Brzesko r. 0,10 Tereny wiejskie 3 Poręba Spytkowska r. 0,08 4 Dębno r. 0,16 Średnie natężenie PEM dla poszczególnych rodzajów terenów [V/m] 0,16 0,12 14 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1882,1883) 16

17 5. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) z dnia 23 października 2000 roku 15, która jest podstawowym aktem prawnym dotyczącym ochrony wód w Unii Europejskiej, zmieniła podejście do systemu zarządzania wodami, w tym do badań i oceny ich jakości. Zgodnie z RDW podstawową jednostkę gospodarowania wodami stanowią tzw. jednolite części wód (jcw), które należy rozumieć jako oddzielne i znaczące elementy wód powierzchniowych takie jak: rzeka, jezioro, zbiornik, strumień, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. Wyróżnia się naturalne i silnie zmienione lub sztuczne jednolite części wód. Zarządzanie wodami musi uwzględniać uwarunkowania wynikające z dokonanego podziału na jednolite części wód. Stąd też monitoring wód, którego głównym celem jest dostarczenie informacji o stanie wód, niezbędnych do gospodarowania wodami, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi, jest realizowany w jednolitych częściach wód powierzchniowych. RDW ponadto zobowiązuje Polskę do osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu wód. Badania wód realizowane są w oparciu o wieloletnie programy monitoringu środowiska dla województwa małopolskiego (programy te są dostępne na stronie internetowej WIOŚ w Krakowie). Podstawą do prowadzenia badań w 2013 roku był program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa małopolskiego na lata Zgodnie z programem system oceny jakości jednolitych części wód rzecznych w powiecie brzeskim realizowano poprzez badania i pomiary wykonywane w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Jednolite części wód występujące na obszarach chronionych badano także według odrębnych przepisów, w celu ustalenia stopnia spełniania dodatkowych wymagań dla tych obszarów. Warunki hydrometeorologiczne obszaru badań w 2013 roku Rok 2013 był kolejnym rokiem sklasyfikowanym przez IMGW jako rok ciepły, a w obszarze badań jako bardzo ciepły. Średnioroczna suma opadów na terenie powiatu brzeskiego odpowiadała średniej z wielolecia , przy czym rozkład ilościowy opadów był w okresie całego roku bardzo zróżnicowany. Czynnikiem pogarszającym warunki hydrologiczne w rzekach regionu był notowany w roku 2012 spadek zwierciadła wód podziemnych, co przekładało się na ograniczenie możliwości zasilania wód powierzchniowych z wód podziemnych. Powolna odbudowa zasobów wód podziemnych rozpoczęła się w okresie zimy 2013 r., jednak po okresie wysokich temperatur i niskich opadów w miesiącach letnich proces ten został zahamowany. Zima roku 2013 była okresem lekko chłodnym, z opadami wynoszącymi % normy z wielolecia. Na terenie powiatu brzeskiego pokrywa śnieżna występowała średnio przez dni, a okres zalegania śniegu wynosił dni. Występowanie pokrywy śnieżniej przez 24 dni zaobserwowano również wiosną, która w regionie Górnej Wisły sklasyfikowana została jako okres chłodny, z opadami osiągającymi % normy z wielolecia. Lato i jesień uznane zostały odpowiednio za ekstremalnie ciepłe i anomalnie ciepłe. Ilość opadów w okresie lata wahała się od 70% do 90% średniej z wielolecia, natomiast jesienią %. Za wyjątkiem marca i września, sklasyfikowanych odpowiednio jako anomalnie i bardzo chłodne, większość miesięcy w roku była bardzo lub ekstremalnie ciepła. W okresie maj sierpień, na przeważającym obszarze kraju notowano temperatury wyższe niż w wieloleciu. 15 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej 16 Program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa małopolskiego na lata , Kraków

18 Rozkład opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach był zróżnicowany od opadów na poziomie % normy z wielolecia w okresie zimowym, do 20-40% w okresie letnim. Wyjątkowo wzmożone opady notowano w marcu ( % normy), maju (do 150% normy) i w czerwcu ( % normy), natomiast najmniej opadów wystąpiło w kwietniu (30-70%), lipcu (40-60%), sierpniu (20-40%), październiku (10-70%) i grudniu 30-70%). We wrześniu i listopadzie opady osiągały % normy z wielolecia. Powyższe warunki spowodowały zaburzenia naturalnego reżimu hydrologicznego regionu, szczególnie widoczne w okresie zimowym. Praktycznie od początku roku notowano duże wahania stanu wód - od niskich do średnich i wysokich spowodowane spływami wód roztopowych i wysokimi opadami atmosferycznymi. Pierwsze lokalne przekroczenia stanów ostrzegawczych i alarmowych zanotowano na Wiśle i w zlewni Raby już w lutym, a w marcu w zlewni Raby i na Wiśle przemieszczała się kolejna fala wezbraniowa. W maju i czerwcu, w związku z intensywnymi opadami deszczu, często o charakterze burzowym, w zlewniach: Raby, Uszwicy, na innych mniejszych bezpośrednich dopływach Wisły na terenie województwa oraz w zlewniach zurbanizowanych, następował gwałtowny wzrost poziomu wód, lokalnie przekraczając stany ostrzegawcze i alarmowe. Krótkotrwałe wzrosty stanów wód, do przekroczenia stanów ostrzegawczych notowano także w lipcu po gwałtownych, ulewnych opadach o charakterze burzowym i intensywnych opadach we wrześniu. Warunki hydrometeorologiczne takie jak: temperatury powietrza, wielkość opadów, zjawiska lodowe występujące na rzekach, stany wód i wielkość przepływu, mają bezpośredni wpływ na jakość wód. Ich wynikiem są m.in. szybko powstające zmętnienia w wodach rzek górskich i terenu pogórza oraz towarzyszące im wzrosty stężeń w wodach związków organicznych i azotu organicznego. Nie bez znaczenia dla końcowej oceny stanu jednolitych części wód są naturalne warunki geologiczne podłoża koryt rzecznych. Analiza danych z wielolecia wykazała, że dla jcw zlokalizowanych w obszarze Pogórza Karpackiego charakterystycznymi zjawiskami są: - szybko powstające zmętnienia, którym towarzyszą wysokie stężenia zawiesin, - podwyższona zasadowość związana w podłożem geologicznym. Wskaźniki te zostały wykluczone z ocen, ponieważ nie mogą one decydować o klasyfikacji końcowej w ppk i jcw ze względu na naturalny charakter tych zjawisk. Sieć monitoringu wód W roku 2013 klasyfikację stanu wód powierzchniowych dla powiatu brzeskiego przeprowadzono w oparciu o wyniki badań monitoringowych wód w 10 punktach pomiarowokontrolnych, zlokalizowanych w 7 jednolitych częściach wód powierzchniowych, na 6 rzekach i 1 zbiorniku: Raba, Gróbka, Uszewka, Uszew, Uszwica, Dunajec, Zbiornik Rożnów. Oceniane jednolite części wód mają status wód silnie zmienionych. Wykonawcą badań było Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie oraz Delegatura w Nowym Sączu. 18

19 Tab. Charakterystyka sieci monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą prowadzono badania jakości wód dla powiatu brzeskiego w 2013 roku Nazwa jcw Kod jcw Nazwa rzeki Dorzecze: Górna Wisła kod: 2000 Zlewnia: Wisła od Przemszy do Dunajca; kod: 213 Raba od Zb. Dobczyce do ujścia Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku) Uszewka Uszwica do Niedźwiedzia Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia Nazwa punktu pomiarowego Kod punktu km biegu rzeki Typ abiotyczny wód 1) Silnie zmieniona lub sztuczna jcw (T/N) Rodzaj Monitoringu 2) Czy jcw występuje na obszarze chronionym? PLRW Raba Uście Solne PL01S1501_1809 2,6 20 T MORWS Tak PLRW Gróbka Górka PL01S1501_2172 1,2 19 T MORWS Tak PLRW PLRW PLRW Zlewnia: Dunajec; kod: 214 Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. PLRW Czchów Dunajec od Zb. Czchów do ujścia Dunajec od Zb. Czchów do ujścia Uszewka Ujście do Gróbki PL01S1501_ ,5 17 T Uszew Rudy Rysie PL01S1501_ ,8 17 T Uszwica Uszwica Zb. Rożnów Brzesko Okocim Maszkienice Dół Wola Przemykowska Zbiornik Rożnów powyżej zapory MORWS MOEURWS MORWS MOEURWS Tak Tak PL01S1501_ ,9 12 T MOPIRWS Tak PL01S1501_ ,6 12 T MORWS Tak PL01S1501_1815 0,6 19 T MORWS Tak PL01S1501_ T PLRW Dunajec Piaski Drużków PL01S1501_ ,0 20 T MDZW MOEUZW MORWS MOPIRWS MORERWS PLRW Dunajec Ujście Jezuickie PL01S1501_1828 0,1 20 T MORWS Tak Objaśnienia: 1) Typ abiotyczny wód 0-typ nieokreślony, 12-potok fliszowy, 17-potok nizinny piaszczysty, 19-rzeka nizinna piaszczysto- gliniasta, 20-rzeka nizinna żwirowa 2) MO monitoring operacyjny, MOEU monitoring operacyjny jakości wód narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych, MOPI monitoring operacyjny jakości wód, które są wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia, MORE program monitoringu operacyjnego jakości wód wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, w tym do kąpielisk, MD monitoring diagnostyczny Kody programów monitoringu w odniesieniu do kategorii wód, w której są prowadzone: RW program monitoringu realizowany na JCW rzecznej naturalnej RWS program monitoringu realizowany na JCW rzecznej sztucznej bądź silnie zmienionej ZW program monitoringu realizowany na sztucznym zbiorniku wodnym Tak Tak 19

20 Mapa. Sieć monitoringu wód powierzchniowych dla powiatu brzeskiego w 2013 roku 20

21 5.1. Ocena jakości wód w 2013 roku Ocenę jakości wód przeprowadzono według: rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 258, poz. 1549) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz.1728) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji (Dz. U. Nr 257/2011 poz.1545) projektu rozporządzenia Ministra Środowiska zmieniający rozporządzenie w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (projekt ) zasad klasyfikacji stanu wód przyjętych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (pismo GIOŚ z dnia r.) Ocena została sporządzona na podstawie zweryfikowanego zbioru danych pochodzących z badań monitoringowych prowadzonych w latach Z puli wyników przyjętych do oceny wykluczono wyniki badań, które wskazywały na wyraźny wpływ warunków odbiegających od normalnych na wysokość stężeń (m.in. zawiesiny ogólnej), których podwyższone stężenia notowano w okresach spływów roztopowych lub po gwałtownych, intensywnych opadach burzowych. Do wyników badań wskaźników, których podwyższone stężenia wynikają z rodzaju podłoża, po którym płyną wody (zasadowość ogólna, mangan) zastosowano podejście eksperckie i wykluczono ich wpływ na ocenę końcową ze względu na naturalna przyczynę podwyższonych stężeń. W obecnie obowiązujących procedurach oceny stanu jednolitych części wód na koniec danego roku badawczego uwzględnia się wyniki z lat wcześniejszych, przy czym wyniki uzyskane w danym roku badawczym obowiązują do czasu uzyskania wyników nowych, bardziej aktualnych. Zastosowana do oceny procedura dziedziczenia wyników oceny polega na przeniesieniu do aktualnej oceny wyników klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych, hydromorfologicznych i oceny stanu chemicznego z lat poprzednich w przypadku, gdy jcw nie została objęta monitoringiem w 2013 roku. Zgodnie z aktualnie przyjętą przez GIOŚ zasadą dotyczącą wykonania klasyfikacji wód, ocenę stanu jednolitych części wód powiatu brzeskiego w 2013 roku wykonano na podstawie badań prowadzonych w latach Ocena jakości jcw w zakresie elementów biologicznych w tym okresie wykazała: II klasę jakości wód w trzech jcw tj.: Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku), Uszewka, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb.Czchów do ujścia III klasę jakości wód w dwóch jcw: Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia IV klasę jakości wód w trzech jcw tj.: Uszwica do Niedźwiedzia 21

22 W zakresie badanych elementów fizykochemicznych w pięciu jcw tj.: Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku), Uszewka, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb. Czchów do ujścia spełnione były wymagania określone dla stanu bardzo dobrego (I klasa). Wody jcw Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia spełniały wymagania określone dla stanu dobrego (II klasa). Wody jcw Uszwica do Niedźwiedzia nie spełniały wymagań określonych dla poziomu dobrego elementów fizykochemicznych (PPD). W rezultacie, interpretacja wyników badań wskaźników jakości wód wchodzących w skład elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych wykazała, że: potencjał ekologiczny dobry osiągnęły wody czterech jcw tj.: Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku), Uszewka, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb. Czchów do ujścia w dwóch jcw tj.: Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia potencjał ekologiczny wód był umiarkowany potencjał ekologiczny słaby występował w jcw Uszwica do Niedźwiedzia W siedmiu jcw prowadzono badania substancji, będących podstawą do oceny stanu chemicznego wód, który oceniono jako dobry. Fot. Punkt poboru prób na rzece Uszwicy W wyniku przeprowadzonej w okresie klasyfikacji jednolitych części wód dla powiatu brzeskiego stwierdzono, że: w czterech jednolitych częściach wód tj.: Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku), Uszewka, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb. Czchów do ujścia stan wód był dobry, w trzech jednolitych częściach wód tj.: Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Uszwica do Niedźwiedzia, Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia stan wód był zły.. 22

23 Tab. Ocena stanu jednolitych części wód w 2013 roku w powiecie brzeskim Nazwa jcw klasyfikowanej Kod jcw klasyfikowanej Kod ppk Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Ppk zamyka jcw (T/N) Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologicznych Klasa elementów fizykochemicznych Ocena substancji szczególnie szkodliwych STAN / POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN WÓD Raba od Zb. Dobczyce do ujścia PLRW PL01S1501_1809 Raba Uście Solne T III* II* I I UMIARKOWANY DOBRY ZŁY Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku) PLRW PL01S1501_2172 Gróbka - Górka T II* II* I I DOBRY DOBRY DOBRY Uszewka PLRW PL01S1501_1812 Uszewka ujście do Gróbki T II II I II* DOBRY DOBRY* DOBRY Uszwica do Niedźwiedzia PLRW PL01S1501_1813 Uszwica Maszkienice Dół T IV* II* PPD II SŁABY DOBRY ZŁY Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów Dunajec od Zb. Czchów do ujścia PLRW PLRW PLRW PL01S1501_1815 PL01S1501_1870 PL01S1501_1828 Uszwica Wola Przemykowska Zb. Rożnów Zbiornik Rożnów powyżej zapory Dunajec Ujście Jezuickie Objaśnienia: w tabelach cyfra rzymska oznacza klasę jakości wód, PPD poniżej poziomu dobrego * dziedziczone wyniki oceny T III* II* II* I UMIARKOWANY DOBRY ZŁY T II* I* I* II* DOBRY DOBRY* DOBRY T II* II* I I DOBRY DOBRY DOBRY 23

24 14% 29% 57% Mapa. Klasyfikacja potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych monitorowanych w powiecie brzeskim w 2013 roku 24

25 100% Mapa. Klasyfikacja stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych monitorowanych w powiecie brzeskim w 2013 roku 25

26 43% 57% Mapa. Klasyfikacja stanu jednolitych części wód powierzchniowych monitorowanych w powiecie brzeskim w 2013 roku 26

27 Ocena stanu/potencjału ekologicznego wód w obszarach chronionych Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną celem środowiskowym dla obszarów chronionych jest osiągnięcie do roku 2015 dobrego stanu/potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód oraz zgodności ze wszystkimi normami dla tych obszarów. Ponieważ jest to warunek łączny, ocena stanu/potencjału ekologicznego wód w obszarach chronionych jest wynikową klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego i oceny spełniania wymagań dodatkowych. W ocenie stanu/potencjału ekologicznego wykorzystano wszystkie dostępne wyniki dla danej jednolitej części wód. Oznacza to, że jeśli w jednolitej części wód ustanowiono więcej niż 1 punkt pomiarowo-kontrolny, to do obliczenia wartości stężeń poszczególnych wskaźników przyjęto łącznie wyniki ze wszystkich punktów traktując je jak jeden zbiór danych Stan chemiczny wód powierzchniowych określają stężenia substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających stanowiących zagrożenie dla środowiska wodnego (grupa wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego). Normy środowiskowe tych zanieczyszczeń dla poszczególnych kategorii wód (rzek, jezior, wód przejściowych i przybrzeżnych) zostały określone dla stężeń średniorocznych i maksymalnych. Dopuszczalny poziom stężeń średniorocznych chroni wody przed zanieczyszczeniami długotrwałymi, natomiast stężeń maksymalnych - krótkotrwałymi. Metodyka oceny stanu chemicznego wymaga, aby dla wszystkich substancji spełnione były równocześnie dwa warunki, a co za tym idzie o dobrym stanie chemicznym możemy mówić wyłącznie wtedy, kiedy stwierdzane stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają stężeń średniorocznych określanych przez średnią arytmetyczną oraz stężeń maksymalnych wyrażanych jako 90-percentyl obliczany z uzyskanych wyników. Jednolita część wód osiąga dobry stan chemiczny jeżeli stężenia średnioroczne i maksymalne nie są przekraczane w żadnym z punktów pomiarowych. Wymogi te dotyczą zarówno jednolitych części wód w obszarach chronionych jak i poza nimi. Ocena stanu chemicznego wód W 2013 roku stan chemiczny wód badano w 8 punktach pomiarowo-kontrolnych. W 4 przypadkach tj. w punktach pomiarowo kontrolnych: Uszewka ujście do Gróbki, Uszew Rudy Rysie, Dunajec Piaski Drużków, Zbiornik Rożnów Zbiornik Rożnów powyżej zapory ocena stanu chemicznego została wykonana na podstawie wyników z lat r., zgodnie z przeprowadzoną weryfikacją ocen. We wszystkich badanych punktach tj.: Raba Uście Solne, Gróbka - Górka, Uszewka ujście do Gróbki, Uszew Rudy Rusie, Uszwica - Maszkienice Dół, Uszwica Wola Przemykowska, Dunajec Piski Drużków, Zbiornik Rożnów Zbiornik Rożnów powyżej zapory elementy chemiczne wykazały stan dobry. 27

28 Tab. Klasyfikacja elementów jakości wód w punktach pomiarowo-kontrolnych ocenionych w 2013 roku w powiecie brzeskim, uwzględniając ocenę w obszarach chronionych Nazwa jcw, klasyfikowanej Kod jcw klasyfikowanej Kod ppk Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Ppk zamyka jcw (T/N) Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologicznych Klasa elementów fizykochemicznych Ocena substancji szczególnie szkodliwych STAN / POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN WÓD Raba od Zb. Dobczyce do ujścia Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku) Uszewka Uszwica do Niedźwiedzia Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów Dunajec od Zb. Czchów do ujścia PLRW PL01S1501_1809 Raba Uście Solne T III* II* I I UMIARKOWANY DOBRY ZŁY PLRW PL01S1501_2172 Gróbka - Górka T II* II* I I DOBRY DOBRY DOBRY PLRW PLRW PLRW PLRW PLRW PL01S1501_1812 PL01S1501_2190 PL01S1501_3408 PL01S1501_1813 PL01S1501_1815 PL01S1501_1870 PL01S1501_1817 Uszewka ujście do Gróbki Uszew Rudy Rysie Uszwica Brzesko Okocim Uszwica Maszkienice Dół Uszwica Wola Przemykowska Zb. Rożnów Zbiornik Rożnów powyżej zapory Dunajec Piaski Drużków Objaśnienia: w tabelach cyfra rzymska oznacza klasę jakości wód, PPD poniżej poziomu dobrego * dziedziczone wyniki oceny T II II I DOBRY DOBRY* DOBRY N II* II* II* II* DOBRY DOBRY* DOBRY N IV II II II SŁABY ZŁY T IV* II* PPD II SŁABY DOBRY ZŁY T III* II* II* I UMIARKOWANY DOBRY ZŁY T II* I* I* II* DOBRY DOBRY* DOBRY N II* II* I I DOBRY DOBRY* DOBRY 28

29 Mapa. Klasyfikacja potencjału ekologicznego wód w punktach pomiarowych monitoringu obszarów chronionych 29

30 Mapa. Klasyfikacja stanu wód w punktach pomiarowych monitoringu obszarów chronionych 30

31 Mapa. Klasyfikacja stanu chemicznego wód w punktach pomiarowych monitoringu obszarów chronionych 31

32 Ocena spełniania wymagań określonych dla wód w obszarach chronionych Jakość wód według wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia Uznaje się, że wody spełniają określone dla nich w odrębnych przepisach wymagania, jeśli stężenia zanieczyszczeń fizykochemicznych nie przekraczają wartości dopuszczalnych dla kategorii A1 lub A2, a poziom zanieczyszczeń bakteriologicznych nie przekracza wartości dopuszczalnych dla kategorii A3. W roku 2013 oceny jakości wód ujmowanych dla celów zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia dokonano w punktach: Uszwica Brzesko Okocim i Dunajec Piaski Drużków. Ocena wykazała, że wody w punkcie Uszwica Brzesko Okocim odpowiadały kategorii fizykochemicznej A3, ze względu na podwyższoną wartość wskaźników: zawiesina ogólna i mangan oraz kategorii bakteriologicznej A3, ze względu na przekroczenia we wskaźnikach: ogólna liczba bakterii grupy coli, liczba bakterii coli typu kałowego, paciorkowce kałowe. W wodzie badanej w punkcie Dunajec Piaski Drużków stwierdzono kategorię fizykochemiczną A2, ze względu na podwyższoną wartość wskaźnika barwa oraz kategorię bakteriologiczną A2, ze względu na przekroczenia we wskaźniku ogólna liczba bakterii grupy coli, liczba bakterii coli typu kałowego, paciorkowce kałowe. Ocena jakości wód w 2013 roku wykazała, że woda we wszystkich badanych punktach spełniała wymagania dla obszarów chronionych przeznaczonych na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę do picia. Woda kategorii A2 wymaga typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, dezynfekcji (chlorowania końcowego., Woda kategorii A3 wymaga wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowania, chlorowania końcowego). Ocena stopnia zagrożenia eutrofizacją ze źródeł komunalnych Ochrona wód przed eutrofizacją ma na celu zapobieżenie, zmniejszenie lub eliminację negatywnych następstw działań człowieka na faunę i florę, ziemię, wodę, powietrze i klimat, krajobraz oraz miejsca szczególnego zainteresowania, a także na zdrowie i jakość życia ludności. Ocena eutrofizacji zawiera się w ocenie stanu ekologicznego wód, ponieważ zwiększona dostawa związków biogennych i wzrost ich stężenia w wodach wywiera wpływ na stan elementów biologicznych i fizykochemicznych, co może skutkować nieosiągnięciem dobrego stanu ekologicznego wód. Przyczyną eutrofizacji jest dopływ do wód związków biogennych: - ze źródeł rolniczych (spływy powierzchniowe, nawożenie), - ze źródeł komunalnych (zrzuty ścieków komunalnych). W całym dorzeczu Górnej Wisły nie stwierdzono zagrożenia eutrofizacją ze źródeł rolniczych, natomiast wszystkie jednolite części wód uznane są za zagrożone eutrofizacją ze źródeł komunalnych. 32

33 Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji wód po raz pierwszy wprowadza do systemu ocen metodykę oceny stopnia zagrożenia wód eutrofizacją ze źródeł komunalnych. Zakres wskaźników przyjętych do oceny obejmuje: - elementy biologiczne (fitoplankton lub fitobentos), - elementy fizykochemiczne (tlen rozpuszczony, BZT5, ogólny węgiel organiczny, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny). Jako wartości graniczne przyjęto granicę między stanem dobrym a umiarkowanym, a podstawą klasyfikacji są stężenia średnioroczne. Ocenę stopnia zagrożenia eutrofizacją wód powiatu brzeskiego przeprowadzono w 6 jednolitych częściach i 9 punktach pomiarowo kontrolnych. Eutrofizację stwierdzono w dwóch z nich: Uszwica do Niedźwiedzia w punkcie Uszwica Maszkienice Dół oraz Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia w punkcie Uszwica Wola Przemykowska. Informacje dotyczące klasyfikacji jednolitych części wód udostępnione są na stronie internetowej Ocena obszarów, będących jednolitymi częściami wód przeznaczonymi do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych Ocena spełniania wymagań w obszarach chronionych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych obejmuje: - ocenę występowania przyśpieszonej eutrofizacji w wyniku presji antropogenicznej, wskazującej na możliwość zakwitu glonów, - ocenę stanu sanitarnego, tj. stopnia zanieczyszczenia bakteriologicznego wód. Ocenę występowania przyśpieszonej eutrofizacji przeprowadza się w oparciu o zasady obowiązujące w klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego, w zakresie wskaźników określonych w załączniku nr 3 tabela nr 7 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011r. 17. Ocenę stanu sanitarnego przeprowadza się wyłącznie wtedy, gdy spełnione są następujące warunki: - punkt pomiarowo-kontrolny zlokalizowany został w obszarze kąpieliska, zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. 18, - pobór próbek prowadzony był zgodnie z zasadami i metodykami określonymi w cytowanym rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Uznaje się, że wody spełniają określone dla nich wymagania, jeśli: - nie stwierdzono występowania zjawiska przyśpieszonej eutrofizacji, wskazującego na możliwość zakwitu glonów, 17 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U nr 258, poz. 1550) 18 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz.U nr 86 poz. 478), 33

34 - dokonano oceny stanu sanitarnego, a wynik oceny wskazuje, że stan sanitarny wód można sklasyfikować jako dostateczny. Jeśli nie przeprowadzono oceny stanu sanitarnego, jako warunek wystarczający dla oceny spełniania wymagań przyjmuje się brak zjawiska przyśpieszonej eutrofizacji wód. W roku 2013 oceny spełniania wymagań w obszarach chronionych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych dokonano w 1 jednolitej części wód Dunajec od Zb. Czchów do ujścia. Stwierdzono, że badana jednolita część wód spełniała wymagania. Fot. Dunajec - obszar przeznaczony do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych. 34