Informacja z działalności Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Lublinie w 2008 roku.

Transkrypt

1 Sporządził: G. Pencuła Data sporządzenia: Osoba odpowiedzialna: Data upublicznienia: Redaktor Biuletynu Joanna Tudruj Informacja z działalności Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej za 2008 r. 51/2008 Informacja z działalności Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Lublinie w 2008 roku. Wprowadzenie Inspekcja Handlowa jest wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym do ochrony interesów konsumentów i interesu gospodarczego państwa. Rok 2008 był w działalności Wojewódzkiego Inspektoratu kontynuacją i rozwinięciem działań prowadzonych przez Inspekcję po dniu wejścia Polski do Unii Europejskiej, szczególnie w zakresach wynikających z ustaw o: - systemie oceny zgodności w odniesieniu do kontroli wyrobów objętych dyrektywami nowego podejścia, - ogólnym bezpieczeństwie produktów w odniesieniu do kontroli artykułów nieżywnościowych, niepodlegających przepisom ustawy o systemie oceny zgodności oraz usług, - systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych w odniesieniu do kontroli jakości paliw ciekłych. W ramach Systemu oceny zgodności Inspekcja Handlowa sprawuje funkcję organu wyspecjalizowanego w nadzorze nad wyrobami objętymi 13 dyrektywami nowego podejścia. Podstawowym celem stworzenia nadzoru nad wyrobami wprowadzonymi do obrotu jest dbałość o to, by do konsumentów trafiały tylko bezpieczne produkty, niezależnie od miejsca ich produkcji przy jednoczesnym przestrzeganiu zasady swobodnego przepływu towarów. Realizując zadania nadzoru rynku, prowadzono regularne kontrole wyrobów pod kątem spełniania zasadniczych wymagań, określonych w rozporządzeniach wykonawczych do ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. Kontrolą objęto wyroby podlegające dyrektywom nowego podejścia, co ze względu na znaczne zróżnicowanie tematyki oraz fakt, że kontrole tego rodzaju wymagają wysokiej wiedzy specjalistycznej z różnych branż, stanowiło dla całej Inspekcji, jak też Wojewódzkiego Inspektoratu duże wyzwanie (bez moich zmian). W 2008 roku skoncentrowano również swoją działalność na prowadzeniu kontroli w 1/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

2 zakresie spełniania przez produkty ogólnych wymagań bezpieczeństwa. W efekcie wyeliminowano z obrotu te wyroby, które stwarzały zagrożenie dla zdrowia lub życia użytkowników. Wszystkie produkty uznane za niespełniające wymagań bezpieczeństwa zgłoszono Administratorowi Sieci KSIPN celem podjęcia postępowania wobec wprowadzającego do obrotu. Sprawdzono także czy na polskim rynku pojawiają się produkty wskazane jako niebezpieczne w międzynarodowej sieci powiadamiania RAPEX oraz wyroby uznane za niebezpieczne decyzją Prezesa UOKiK. W omawianym okresie kontrolowano również produkty pod względem zgodności z deklarowaną przez producentów szczegółową charakterystyką jakościową, a także z informacjami zamieszczonymi na opakowaniach jednostkowych lub reklamach. W toku każdej kontroli sprawdzano ponadto oznakowanie produktów, czy spełniają wymagania określone prawem oraz czy nie wprowadzają konsumentów w błąd. Podjęta przez Inspekcję Handlową kontrola objęła także zweryfikowanie legalności oraz rzetelności działania przedsiębiorców. Prowadzona w roku 2008 kontrola jakości paliw ciekłych realizowana była na podstawie sporządzonego przez Zarządzającego Systemem Programu Kontroli Jakości Paliw. Efekty działań kontrolnych w tym zakresie widoczne są w postaci stale zmniejszającej się w stosunku do lat ubiegłych sprzedaży paliw złej jakości. Zarejestrowany na terenie województwa lubelskiego wskaźnik paliw nie spełniających wymagań jakościowych w 2008 roku wynosił 4,1%. Wyniki przeprowadzonych badań publikowane są na stronach internetowych UOKiK. Prowadzona tam lista skontrolowanych stacji paliw stanowi skuteczny instrument ochrony konsumenta. Mobilizuje bowiem przedsiębiorców, którzy obawiając się reakcji konsumentów na informacje o niskiej jakości paliwa dbają o to, aby w ich ofercie nie znalazły się produkty niespełniające wymagań jakościowych. Z drugiej strony prezentowana lista pozwala konsumentom dokonać świadomego wyboru stacji, na których zdecydują się tankować swoje samochody. Zakresem swojej działalności objęto również bezpośrednią pomoc konsumentom w postaci postępowań mediacyjnych oraz sądownictwa polubownego, prowadzonego przez Stały Polubowny Sąd Konsumencki działający przy Wojewódzkim Inspektorze Inspekcji Handlowej w Lublinie. Prowadzone jednocześnie kompleksowe poradnictwo konsumenckie umożliwiało zarówno konsumentom, jak i przedsiębiorcom zapoznanie się z ich prawami oraz obowiązkami. Ogólne wyniki działalności kontrolnej. 2/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

3 Zaplanowane w 2008 roku kontrole skoncentrowano na: - kontroli bezpieczeństwa produktów w zakresie spełnienia zasadniczych wymagań (dyrektywy nowego podejścia) i ogólnego bezpieczeństwa, - kontroli rynku produktów i usług, tj: kontroli paliw ciekłych, kontroli artykułów żywnościowych i nieżywnościowych. Tut. Inspektorat podejmował kontrole na podstawie kwartalnych planów kontroli o znaczeniu krajowym, na podstawie informacji i wniosków konsumentów oraz na zlecenie Głównego Inspektoratu Inspekcji Handlowej bądź Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ogółem w 2008 r. w Wojewódzkim Inspektoracie Inspekcji Handlowej w Lublinie przeprowadzono łącznie 1441 kontroli, tj: - u producenta (32) oraz importera (3), - placówkach handlu detalicznego (1007), sklepach wielkopowierzchniowych (113), w hurtowniach (111) oraz punktach usługowych (106) i gastronomicznych (16), - na targowiskach (27), - w pozostałych podmiotach (26). Nieprawidłowości stwierdzone w toku działań kontrolnych realizowanych w 2008 roku były podstawą do wydania 8 decyzji, ponadto do przedsiębiorców wystosowano 1037 żądań o usunięcie nieprawidłowości. Ustalenia dokonane w czasie działań kontrolnych w 77 przypadkach dały podstawę do zawiadomienia organów ścigania, w wyniku czego wszczęto 18 postępowań karnych. W toku działań kontrolnych nałożono 552 mandaty karne na łączną kwotę zł. Ustalenia kontrolne były też podstawą do skierowania 16 wniosków do Sądu o ukaranie sprawców popełniania wykroczeń, czego wynikiem było orzeczenie grzywien w kwocie zł. W 63 przypadkach zastosowano art. 41 KW, poprzestając na pouczeniu, a 158 spraw wykraczających poza kompetencje Inspektoratu skierowano zgodnie z właściwością, do innych organów. Kontrole w zakresie nadzoru rynku. Przystąpienie do Unii Europejskiej zobligowało Polskę do wdrożenia dyrektyw nowego podejścia. Inspekcja Handlowa rozpoczęła realizację zadań jako organ wyspecjalizowany w odniesieniu do 13 z 26 obowiązujących dyrektyw nowego podejścia. W 2008 roku działania Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w tworzeniu skutecznego systemu nadzoru rynku, ukierunkowane były na prowadzenie kontroli mających na celu wyeliminowanie z rynku wyrobów niespełniających 3/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

4 wymagań zasadniczych. Kontrolą objęte zostały kategorie produktów szczególnie istotnych z punku widzenia bezpieczeństwa konsumentów. Działania sprawdzające uruchamiano także na podstawie zgłaszanych przez konsumentów informacji oraz skarg, a także powiadomień uzyskiwanych z systemu RAPEX, Komisji Europejskiej oraz przedstawicielstw poszczególnych krajów członkowskich UE. W 2008 r. przestrzeganie ustawy o systemie oceny zgodności sprawdzono podczas kontroli u 277 przedsiębiorców z tym, że w niektórych jednostkach realizowano po 2 lub 3 programy. W sumie skontrolowano 1002 rodzajów wyrobów objętych dyrektywami, znajdującymi się w kompetencjach Inspekcji Handlowej. W 214 przypadkach stwierdzono niezgodność badanych wyrobów z zasadniczymi wymaganiami. Oceną na zgodność z zasadniczymi wymaganiami objęto: - zmechanizowany sprzęt AGD, oferowany do sprzedaży przez internet, - oprawy oświetleniowe stałe i przenośne, listwy zasilające, żarówki, stateczniki do lamp fluorescencyjnych, - sprzęt AGD i RTV (zestawy kina domowego, zestawy muzyczne, ładowarki akumulatorowe, ładowarki do telefonów komórkowych), - maszyny (kosiarki trawnikowe elektryczne i spalinowe, przycinarki trawnikowe, przycinarki spalinowe do żywopłotu, glebogryzarki, quady, mini motory), - proste zbiorniki ciśnieniowe (agregaty sprężarkowe), - drobny sprzęt agd i elektryczny oferowany na placach targowych, - lampki choinkowe i girlandy świetlne, - przyrządy pomiarowe (wodomierze, gazomierze, taksometry), - środki ochrony indywidualnej (środki ochrony oczu), - zabawki. W związku z istotnym naruszeniem zasadniczych wymagań WIIH w Lublinie kierował do Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej wnioski celem wszczęcia postępowania administracyjnego. W przypadku mniej istotnych niezgodności z zasadniczymi wymaganiami lub innymi wymaganiami rozporządzenia, mającymi niewielki wpływ na bezpieczeństwo użytkowania, do podmiotów wprowadzających takie wyroby do obrotu skierowano stosowne pisma informujące o możliwości podjęcia dobrowolnych działań naprawczych. W 5 przypadkach wydano decyzje zakazujące dalszego przekazywania użytkownikowi, konsumentowi i dystrybutorowi wyrobów nie spełniających 4/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

5 zasadniczych wymagań. W związku z wprowadzeniem do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami, do organów ścigania skierowano 58 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. Kontrole w zakresie ogólnego bezpieczeństwa produktów. Na przestrzeni 2008 roku przeprowadzono 14 kontroli tematycznych, których celem była ocena bezpieczeństwa produktów i eliminowanie z obrotu tych, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia lub życia użytkowników. Ogółem w powyższym zakresie skontrolowano 1427 rodzajów wyrobów. Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 roku o ogólnym bezpieczeństwie produktów szczegółowo reguluje kompetencje oraz zadania Inspekcji Handlowej, określając jednocześnie procedury postępowania wobec produktów kwestionowanych ze względu na stwierdzenie znacznego prawdopodobieństwa, że nie są one bezpieczne, czy też ze względu na brak stosownych ostrzeżeń o zagrożeniach, jakie mogą stwarzać. Typując grupy wyrobów do kontroli ich bezpieczeństwa uwzględniono m.in. kryteria: - kategorie konsumentów narażonych na niebezpieczeństwo w związku z używaniem produktu - kontrolą objęto m.in. wyroby przeznaczone dla dzieci, - sygnały z międzynarodowych systemów wymiany informacji o takich produktach, - sygnały pochodzące od konsumentów, - ustalenia kontroli przeprowadzonych w poprzednich latach. Kontrole produktów z zakresu ogólnego bezpieczeństwa prowadzono na każdym etapie obrotu. W pierwszej kolejności kontrola objęła produkty w fazie ich wprowadzenia na rynek przez producentów i importerów. Ogółem w 2008 r. skontrolowano w powyższym zakresie 238 przedsiębiorców. Oceną objęto n/w wyroby: - meble mieszkaniowe przeznaczone dla dorosłych, - meble do stosowania na zewnątrz domu i akcesoria ogrodowe, - artykuły przeznaczone dla małych dzieci, - bielizna domowa, stołowa i pościelowa, - wyroby pończosznicze, - wyroby konfekcyjne dla dzieci i dorosłych, - ozdoby bożonarodzeniowe, - sprzęt sportowy, 5/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

6 - wyroby wędkarskie, - wyposażenie placów zabaw, - obuwie dla dzieci, - zapalniczki. Ze względu na fakt występowania na rynku znacznej ilości produktów importowanych z krajów Dalekiego Wschodu, których bezpieczeństwo było kwestionowane, oceny bezpieczeństwa dokonywano głównie w oparciu o badania organoleptyczne oraz badania laboratoryjne (przede wszystkim badano laboratoryjnie wyroby włókiennicze). W wyniku organoleptycznej oceny jakościowej zakwestionowano: - 79 partii wyrobów (m.in. meble mieszkaniowe, meble dziecięce z wikliny, wysokie krzesełka dla dzieci, chodziki dziecięce, meble i akcesoria ogrodowe, wyroby włókiennicze,) z uwagi na stwierdzenie, że istnieje znaczne prawdopodobieństwo, iż nie są bezpieczne, partii wyrobów z uwagi na brak dołączenia do wyrobów informacji niezbędnych dla ich bezpiecznego użytkowania. Materiały z 19 kontroli, podczas których stwierdzono znaczne prawdopodobieństwo, iż wyroby nie są bezpieczne przesłano do GIIH w Warszawie celem ewentualnego przekazania do UOKiK. Kontrole jakości paliw ciekłych. Uprawnienia kontrolne Inspekcji Handlowej w zakresie oceny jakości paliw, znacznie rozszerzone unormowaniami ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, pozwalają objąć procedurą kontrolną zarówno klasyczne paliwa ciekłe, jak również gaz skroplony (LPG) oraz olej opałowy pod kątem zawartości w nim siarki. Powyższe uprawnienia rozciągają się przy tym na wszystkie etapy obrotu, łącznie z możliwością skontrolowania paliw przewożonych cysternami. Zasadniczymi celami realizowanej przez Inspekcję Handlową kontroli jakości paliw były: - eliminowanie z obrotu paliw ciekłych oraz biopaliw ciekłych niespełniających wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych, - monitorowanie pod względem statystycznym jakości paliw ciekłych wprowadzonych do obrotu (system europejski), - zebranie rocznych danych potrzebnych do sporządzenia rocznych raportów przekazywanych Radzie Ministrów oraz Komisji Europejskiej. 6/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

7 W związku z powyższym kontrola jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych prowadzona była dwutorowo: - w ramach europejskiej części monitorowania jakości paliw ciekłych w celu sporządzenia raportu dla Komisji Europejskiej, - w ramach krajowej części systemu w celu przeciwdziałania wprowadzaniu do obrotu paliw ciekłych i biopaliw ciekłych niespełniających określonych wymagań jakościowych. W okresie od 22 stycznia 2008 r. do 18 listopada 2008 r. na terenie województwa lubelskiego podjęto ogółem 103 kontrole dotyczące jakości paliw ciekłych, w tym 98 kontroli ogólnodostępnych stacji oraz kontroli 5 hurtowni. Do analiz laboratoryjnych pobrano łącznie 165 próbek paliw ciekłych, z czego: - w tzw. krajowym systemie podjęto 62 kontrole, pobierając ogółem 124 próbki paliw, - w tzw. europejskim systemie podjęto 41 kontroli, pobierając 41 próbek. W trakcie przeprowadzonych kontroli pobrano: - 77 próbek oleju napędowego, w tym: 59 próbek w systemie krajowym i 18 próbek w systemie europejskim, - 80 próbek benzyny bezołowiowej 95, w tym: 61 próbek w systemie krajowym, 19 próbek w systemie europejskim, - 7 próbek benzyny bezołowiowej 98, w tym: 3 próbki w systemie krajowym, 4 próbki w systemie europejskim, - 1 próbka bioestru B-100 pobrana w systemie krajowym. W toku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że w 2,9 % skontrolowanych placówek oferowano paliwa niespełniające wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia roku w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. Ujawnione nieprawidłowości dały podstawę do skierowania 3 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Niezależnie od powyższego w 5 przypadkach stwierdzono prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży paliw bez wymaganej koncesji skierowano wnioski do Sądu z art. 60' 1 kw. W okresie od 25 stycznia 2008 r. do 12 grudnia 2008 r. na terenie województwa lubelskiego podjęto ogółem 67 kontroli dotyczących jakości gazu skroplonego (LPG), w tym 56 kontroli ogólnodostępnych stacji oraz 11 kontroli, przedmiotem których było ustalenie łańcucha dystrybucji gazu skroplonego (LPG). Do analiz laboratoryjnych pobrano łącznie 65 próbek gazu skroplonego (LPG). 7/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

8 Gaz skroplony (LPG) nie spełniał wymagań jakościowych określonych w stosownym rozporządzeniu w 6 % skontrolowanych stacji. W związku z powyższym skierowano 4 zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Niezależnie od powyższego w 5 przypadkach stwierdzono prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży paliw bez wymaganej koncesji - wnioski do Sądu z art. 60 ' 1 kw. Zauważalny w ostatnich kilku latach systematyczny spadek ilości paliw niespełniających wymagań jakościowych daje się zaobserwować również w 2008 roku. W wyniku przeprowadzonych kontroli w 2008 r. stwierdzono, że 4,1 % kontrolowanych przedsiębiorców wprowadzało do obrotu paliwa (olej napędowy, benzyny, gaz skroplony LPG) niespełniające wymagań jakościowych. W porównaniu do roku 2007 odnotowano spadek ogólnej liczby skontrolowanych placówek, na których stwierdzono paliwa niespełniające wymagań jakościowych o 21,1%. Liczba stacji oferujących niewłaściwą jakość paliw ciekłych zmniejszyła się o 2,6%. Podkreślenia wymaga fakt, iż przeprowadzone w roku 2008 kontrole jakości gazu skroplonego spowodowały wyraźny spadek nieprawidłowości stwierdzonych na stacjach w zakresie jakości gazu LPG aż o 13,7%. W kontekście zaprezentowanych powyżej wyników działalności Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Lublinie w zakresie kontroli jakości paliw, podjąć się można analizy czynników, które miały wpływ na poprawę tej jakości. Było to m.in.: - publikowanie na stronach internetowych UOKiK wyników kontroli na stacjach paliw, - powszechne udostępnianie zainteresowanym do wglądu świadectw jakości oferowanego na stacji paliwa, - systematycznie prowadzenie kontroli przez Inspekcję Handlową, - działania organów ścigania, które w określonych przypadkach prowadzone były wspólnie z tut. Inspektoratem, - wzrost zainteresowania właścicieli stacji badaniami laboratoryjnymi paliwa dostarczanego do ich stacji oraz terminową legalizacją stosowanych na stacjach odmierzaczy. Zauważalny był także wzrost aktywności konsumentów korzystających ze stacji paliw, czego przejawem była ich reakcja na niską, w ich przekonaniu, jakość oferowanego paliwa. Oprócz napływających do tut. Inspektoratu skarg konsumenckich, wnioskodawcą w przedmiocie kontroli paliw na poszczególnych stacjach były również komendy policji. 8/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

9 Kontrole innych produktów nieżywnościowych i usług. W toku 18 kontroli sprawdzono prawidłowość oznakowania 134 partii preparatów chemicznych, w tym 85 partii artykułów chemii gospodarczej. Zakwestionowano oznakowanie 27 partii wyrobów, w tym 6 partii artykułów chemii gospodarczej. Do badań laboratoryjnych pobrano próby z 3 partii (płyny do mycia, mydło w płynie). Na podstawie przeprowadzonych badań nie stwierdzono nieprawidłowości w odniesieniu do wymagań prawa i deklaracji producenta. Przeprowadzono również 18 kontroli, sprawdzając oznakowanie 204 partii kosmetyków. Zakwestionowano 7 partii wyrobów z uwagi na oznakowanie niezgodne z zapisami w art. 6 ustawy o kosmetykach. W toku 43 kontroli zbadano oznakowanie 354 partie innych wyrobów, tj. akumulatorów, auto-części, upominków, art. gospodarstwa domowego, toreb, biżuterii. Z uwagi na naruszenie art. 20 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zakwestionowano 112 partii wyrobów. W zakresie usług przeprowadzono ogółem 104 kontrole, w tym: 59 kontroli zakładów świadczących usługi bytowe, 1 kontrolę w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, 1 kontrolę usług motoryzacyjnych oraz 43 kontrole innych usług. Nieprawidłowości stwierdzono w 43 kontrolowanych placówkach, w tym: w 19 świadczących usługi bytowe, 1 świadczącym usługi motoryzacyjne i 23 placówkach świadczących inne usługi. W trakcie kontroli zakładów świadczących usługi bytowe dla ludności, prowadzonych w I i II kw r., stwierdzono przede wszystkim brak cenników, a także w jednym przypadku, w zakładzie oferującym do sprzedaży wyroby własnej produkcji wyroby bez oznakowania określającego nazwę wyrobu, skład surowcowy i sposób konserwacji badaniem objęto 19 partii wyrobów, kwestionując wszystkie z uwagi na niewłaściwe oznakowanie. 5. Kontrole artykułów rolno spożywczych. Działalność kontrolna tut. Inspektoratu w zakresie jakości artykułów żywnościowych koncentrowała się przede wszystkim na badaniu tych wyrobów, które stanowią podstawowe zaopatrzenie ludności. W 2008 r. tut. Inspektorat przeprowadził łącznie 508 kontroli u przedsiębiorców prowadzących działalność handlową w zakresie artykułów żywnościowych i środków żywienia zwierząt oraz usług gastronomicznych, w tym w: - 86 sklepach wielkopowierzchniowych, mniejszych placówkach detalicznych, 9/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

10 - 24 hurtowniach, - 15 placówkach gastronomicznych, - 9 punktach detalicznych na targowiskach. Powyższe działania kontrolne prowadzone były zarówno w ramach kontroli planowych wynikających z tematów zleconych przez Główny Inspektorat w związku z poleceniem UOKIK jak też na podstawie własnego rozeznania oraz informacji konsumentów. Ogółem sprawdzono partii artykułów. Ze względu na niezgodności wynikające z przedmiotowego zakresu kontroli łącznie zakwestionowano 1553 partii tj. 13,4% badanych towarów. Ocenie jakościowej poddano różnorodną gamę artykułów żywnościowych. Najczęściej badano artykuły mleczarskie, wyroby cukiernicze, przetwory mięsne, koncentraty spożywcze, dodatki do żywności, przetwory owocowo-warzywne, oleje i tłuszcze oraz ryby. Sprawdzeniu podlegały przede wszystkim terminy gwarancji jakościowej oraz prawidłowość oznaczeń handlowych towarów w odniesieniu do wybranych grup artykułów żywnościowych a także jakość w ocenie badań organoleptycznych i fizyko-chemicznych prowadzonych w laboratoriach Głównego Inspektoratu. Badane środki spożywcze kwestionowano przede wszystkim z uwagi na: - wady jakościowe, - nieprawidłowe oznakowanie, - przekroczone daty ważności. Oceny jakości przeprowadzono w odniesieniu do wymaganych przepisów krajowych, unijnych, charakterystyk jakościowych zadeklarowanych przez producentów oraz opisów składu surowcowego zamieszczonych na opakowaniach wyrobów. Badania laboratoryjne wykazały, że 20,58% wyrobów posiadało wady jakościowe. Najwięcej produktów zakwestionowano z grup: - ryby 40,6%, - mleko i przetwory mleczne 31,4%, - oleje i tłuszcze 29,2% - przetwory owocowo-warzywne 21,4%, - mrożone wyroby kulinarne 21,4%, - mięso i przetwory mięsne 15,4%. Prawidłowość oznaczeń handlowych zbadano w odniesieniu do 8863 partii towarów. Ocenie poddano między innymi 7324 partie artykułów żywnościowych oraz 82 partie środków żywienia zwierząt domowych. 10/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

11 Nieprawidłowości odnotowano w przypadku 441 partii (5% badanych), w tym 397 partii stanowiły środki spożywcze, 37 partii produkty żywienia zwierząt domowych a 7 partii towary zakwestionowane w placówkach gastronomicznych. Najczęściej kwestionowano oznakowanie: - napojów bezalkoholowych 21%, - jaj 20,3%, - ryb 14%, - produktów rolnictwa ekologicznego 12,7%, - mięsa 9,6%, - innych żywnościowych 15,9%. W wyniku przeprowadzonych kontroli sprawdzono okresy gwarancji jakościowej 8124 partii towarów, w tym 82 partie stanowiły środki żywienia zwierząt. Z powodu nieaktualnych terminów zakwestionowano 13,2% badanych towarów, głównie artykułów żywnościowych w grupach: - przyprawy 46%, - dodatki 39,7%, - koncentraty 27,9%, - przetwory zbożowe 26,3%, - wyroby cukiernicze 11,6%, - inne żywnościowe 30,85%. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami Inspektorat podejmował różne działania zmierzające do wyeliminowania stwierdzonych uchybień zarówno w czasie kontroli a także w formie wystąpień kierowanych do producentów, podmiotów kontrolowanych i organów sprawujących nadzór nad jakością artykułów żywnościowych. Niezależnie od powyższego wobec osób odpowiedzialnych za oferowanie do sprzedaży towarów o niewłaściwej jakości bądź oznakowanych niezgodnie z obowiązującymi przepisami, stosowano środki prawne w postaci ostrzeżeń i grzywien nałożonych w postępowaniu mandatowym oraz wniosków do sądu. 6. Ochrona konsumentów. Obok postępowania kontrolnego istotnym elementem działalności Inspekcji Handlowej była również bezpośrednia pomoc konsumentom. W okresie objętym sprawozdaniem do Wojewódzkiego Inspektoratu w Lublinie wpłynęło ogółem 385 informacji o nieprawidłowościach oraz wniosków o mediacje złożone przez konsumentów na działalność jednostek handlowych, usługowych i gastronomicznych. Z roku 2007 r. pozostało 9 spraw. Łącznie w 2008 r. rozpoznano 11/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

12 394 sprawy z tego: 26 spraw przekazano wg właściwości innym organom, 6 spraw pozostało do rozpatrzenia w roku Ogółem we własnym zakresie załatwiono 362 sprawy. Analogicznie jak w latach ubiegłych większość wniosków i informacji dotyczyła, artykułów przemysłowych 314 spraw, co stanowi 82% ogółu spraw, które wpłynęły i związana była z trudnościami w dochodzeniu roszczeń konsumentów, w szczególności z tytułu niezgodności towarów z umową. Wśród reklamowanych towarów przemysłowych w 52% kwestionowano jakość obuwia oraz takich artykułów jak: sprzęt agd i rtv, meble, komputery, wyroby motoryzacyjne, zabawki i inne. Informacje o niewłaściwej jakości artykułów spożywczych stanowiły 12% ogółu informacji (46 spraw). Na niewłaściwe wykonanie usług wpłynęło 25 informacji tj. 6% ogółu spraw, które odnotowano w omawianym okresie. Do głównych przyczyn i źródeł powstawania nieprawidłowości i sporów cywilnoprawnych należą: W sferze jakości towarów: - brak lub niedbała kontrola jakości towarów w zakładach produkcyjnych, - brak odbioru jakościowego przez handlowców, - lekceważenie przez producentów obowiązku właściwego znakowania towarów. W sferze dochodzenia roszczeń przez konsumentów: - nieuznawanie przez właścicieli placówek handlowych słusznych roszczeń klientów, - przedłużanie terminów załatwienia reklamacji, - odmowa przyjęcia reklamacji (szczególnie po upływie 6 miesięcy od chwili wydania rzeczy). W wielu przypadkach sprzedawcy wyrobów, na które wydano gwarancje czują się zwolnieni z jakiejkolwiek odpowiedzialności za ich jakość - odmawiają przyjęcia zawiadomienia o niezgodności towaru z umową, odsyłając konsumentów do zakładów serwisowych, a tym samym zmuszają ich do korzystania z uprawnień gwarancyjnych. Jeżeli termin gwarancji już minął sprzedawcy oświadczają, że pozostaje jedynie naprawa pogwarancyjna (płatna w serwisie), nie wskazując drogi dochodzenia roszczeń z tytułu niezgodności towaru z umową, - brak obiektywizmu przy rozpatrywaniu reklamacji, często związanego z niedostatecznymi regulacjami dotyczącymi statusu prawnego rzeczoznawców, - brak skutecznych procedur dochodzenia roszczeń przez klientów, - uciążliwość sądowego postępowania cywilnego - przedsiębiorcy w przekonaniu, iż konsument - z uwagi na niewielką wartość przedmiotu sporu raczej nie zdecyduje się na dochodzenie swoich roszczeń przed sądem, celowo odrzucają w pełni uzasadnione reklamacje, - nieznajomość lub nieprzestrzeganie przepisów ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego w zakresie 12/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

13 odpowiedzialności z tytułu niezgodności towarów z umową - zarówno przez klientów jak i sprzedawców. Często właściciele placówek handlowych, w przekonaniu, że postępują prawidłowo, uzależniają sposób załatwienia reklamacji od stanowiska swojego dostawcy towaru. Wobec konsumenta starają się wręcz pełnić rolę pośrednika, który jedynie sprzedał towar, a w żadnym razie nie odpowiada za jego jakość. Podstawową formą załatwiania spraw było postępowanie mediacyjne. W 2008 r. przeprowadzono 286 mediacji tj. 79% spraw załatwionych we własnym zakresie, z czego (68%) zakończyło się zaspokojeniem roszczeń skarżących. Pośrednictwo Inspekcji w rozwiązywaniu sporów pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami połączone było z instruktażem właścicieli placówek w zakresie obowiązujących przepisów, co m. in. pozwoliło uzyskać pozytywny skutek. W przypadkach negatywnego rezultatu mediacji, informowano skarżących o przysługującym im prawie dochodzenia swoich roszczeń przed sądami konsumenckimi lub na drodze cywilno-prawnej. Celem zbadania zarzutów zawartych w pozostałych sprawach, w 52 przypadkach podejmowano działania kontrolne. Zarzuty konsumentów potwierdziły się w 23 sprawach, w tym w 4 tylko częściowo. Ogółem ze skutkiem negatywnym dla klientów rozpatrzono 121 spraw, tzn., że przedsiębiorcy, najczęściej w oparciu o stronnicze opinie rzeczoznawców podtrzymali negatywne stanowisko dla konsumentów lub zarzuty zawarte w informacjach nie potwierdziły się w całości. Zauważalne jest zjawisko, że niektórzy przedsiębiorcy, znając możliwości prawne Inspekcji Handlowej co do postępowania mediacyjnego, celowo nie wyrażają zgody na polubowne zakończenie sporu, przez co takie postępowania stają się mniej skuteczne. W sposób inny, tzn. udzielono porad lub informacji czy też wskazano dalsze możliwości dochodzenia roszczeń, załatwiono 24 sprawy. Brak podjęcia interwencji przez tut. Inspektorat w takich sprawach, wynikał z bezzasadności roszczeń konsumentów. W porównaniu do roku ubiegłego liczba informacji o nieprawidłowościach oraz wniosków o mediacje wzrosła o 23%. Przyczynę wzrostu spraw można upatrywać w zwiększonej świadomości konsumentów odnośnie przysługujących im prawach, będącej wynikiem publikacji prasowych i audycji telewizyjnych, jak również wynikiem udzielonych przez pracowników tut. Inspektoratu licznych porad i instruktaży. Liczba porad i instruktaży udzielona w roku 2008 wyniosła 7038, z tego /15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

14 konsumentom oraz 1496 podmiotom gospodarczym. W porównaniu do 2007 r. odnotowano 5% spadek ogólnej ilości udzielonych porad. Przyczyny spadku ilości udzielonych porad, należy upatrywać w coraz większym zainteresowaniu przysługującymi prawami i obowiązkami wynikającymi z obowiązujących od stycznia 2003 r. przepisach konsumenckich oraz w coraz lepszej ich znajomości przez konsumentów i przedsiębiorców. 7. Podsumowanie Efekty prowadzonej w 2008 roku działalności kontrolnej potwierdziły występującą na wielu obszarach rynku poprawę jakości oferowanych produktów. Skalę zjawiska dobrze obrazuje, wspomniany wyżej, segment rynku paliw, na którym odsetek produktów niespełniających wymagań jakościowych zmniejszył się w stosunku do roku 2003 z 26,7 % do 4,1%. Zadawalające wyniki, zwłaszcza biorąc pod uwagę większą dyscyplinę producentów żywności w zakresie oznakowania produktów, zanotowano również na rynku artykułów żywnościowych. Zbliżone efekty osiągnięto także w odniesieniu do artykułów nieżywnościowych pod kątem spełniania przez nie standardów unijnych. Skutecznie wprowadzono mechanizmy kontrolne eliminujące z obrotu produkty niespełniające zasadniczych wymagań i stanowiące zagrożenie dla ich użytkowników. Dotyczyło to w przeważającej części produktów pochodzących z krajów Dalekiego Wschodu. Zabezpieczeniu polskiego i unijnego rynku przed tego rodzaju wyrobami służyła m.in. ścisła współpraca Inspekcji Handlowej z organami celnymi. W kontekście podjętych podsumowań podkreślenia wymaga fakt wprowadzenia przez ustawodawcę zmian w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Wchodzące w życie dnia 7 marca 2009 roku regulacje w sposób znaczący wpłyną na dotychczasowy charakter działalności kontrolnej Inspekcji Handlowej. Zmiany dotyczą m. in. obniżenia limitu czasu trwania kontroli u przedsiębiorcy w zależności od jego wielkości, wprowadzenia zakazu jednoczesnego prowadzenia więcej niż jednej kontroli u przedsiębiorcy oraz stworzenia instytucji sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów ustawy. Istotnym novum, jakie przewiduje nowelizacja jest również obowiązek zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze przeprowadzenia kontroli. Przedmiotowa nowelizacja ustawy w założeniu ma minimalizować obciążenia na jakie narażeni są przedsiębiorcy podczas kontroli. Z drugiej strony, przy okazji omawiania znowelizowanej ustawy nasuwa się pytanie o wpływ nowych zapisów na spodziewane w następnych miesiącach efekty działalności kontrolnej Inspekcji Handlowej. Analizując chociażby przepisy dotyczące wspomnianych zawiadomień czy 14/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56

15 sprzeciwów, uzasadnionym wydaje się twierdzenie, że cała procedura ulegnie znacznemu wydłużeniu, a ogólna liczba kontroli spadnie. Natomiast w jakim zakresie nowelizacja wpłynie na jakość oferowanych na naszym rynku produktów i usług, co z punktu widzenia zasadniczych celów działalności Wojewódzkiego Inspektoratu najbardziej istotne, pozostaje jeszcze poczekać. Analizując wspomniane priorytety działalności Inspekcji Handlowej zakładane na najbliższy okres wypada nadmienić, że ich osiągnięcie może być trudne przy obecnym poziomie wynagrodzenia kadry inspektorskiej. Płace te plasują się wśród najniższych płac spośród wszystkich inspekcji wchodzących w skład rządowej administracji zespolonej. Średnie wynagrodzenie kadry inspektorskiej w 2008 roku wynosiło 1752,17 zł brutto (1275,87 zł netto) przy minimalnym wynagrodzeniu za pracę 1126 zł oraz przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu brutto w gospodarce narodowej 2943,88 zł. Zestawiając powyższy poziom płac z wysokimi wymaganiami, jakie stawia się pracownikom Inspekcji Handlowej odnośnie ich doświadczenia oraz wiedzy specjalistycznej, tym bardziej aktualny wydaje się postulat, aby wynagrodzenie to podnieść. Wersja:.1 Wprowadził do systemu: Grażyna Pencuła dnia :36 Zatwierdził do publikacji: Joanna Tudruj dnia :40 15/15 Dokument pobrany ze strony ihlublin.netbip.pl dn :56