Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Federacji Rosyjskiej Wydział Promocji Handlu i Inwestycji AZBUKA BIZNESMENA

Transkrypt

1 Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Federacji Rosyjskiej Wydział Promocji Handlu i Inwestycji AZBUKA BIZNESMENA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W ROSJI Moskwa, maj 2010 Wszelkie prawa zastrzeżone

2 SPIS TREŚCI: I. WSTĘP WPHI w Moskwie ISBN Издание МИК, 2010 II. OSOBA PRAWNA W KODEKSIE CYWILNYM FEDERACJI ROSYJSKIEJ Rodzaje i formy prowadzenia działaności gospodarczej w Rosji Rodzaje organizacji niekomercyjych w Rosji Przedstawicielstwo spółki zagranicznej w Rosji Akredytacja przedstawicielstwa w Rosji Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług kosztów działalności na terytorium Rosji ponoszonych przez przedstawicielstwo spółki finansowanych przez podatnika Spółki akcyjne na terenie Federacji Rosyjskiej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z kapitałem zagranicznym w Rosji Rejestracja spółki z ograniczoną odpowiedzialności na terenie Federacji Rosyjskiej Nazwa spółki Adres prawny spółki Pieczęć firmowa spółki Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Finansowanie spółki. Kapitał zakładowy spółki Kapitał zakładowy spółki, fundusz rezerwy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Podwyższenie kapitału spółki za pomocą wkładów osób trzecich Obniżenie kapitału zakładowego spółki Sprzedaż udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Podział zysku spółki Małe i duże biznesy w spółce z o.o Odpowiedzialność spółki Zarząd spółki z o.o Dyrektor generalny (prezydent) Komisja rewizyjna Likwidacja osoby prawnej Zakup gotowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na terenie Federacji Rosyjskiej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i oddział firmy zagranicznej porównanie Oddział, filia spółki zagranicznej Akredytacja oddziału podmiotu zagranicznego WPHI w Moskwie 3

3 6.3. Charakterystyka prawna oddziału spółki zagranicznej, zdolność do czynności prawnych filii, oddziału spółki zagranicznej Analiza stosunków między spółką polską i nowopowstałą firmą córką na terenie Federacji Rosyjskiej III. FORMA PRAWNA INWESTYCJI NA TERENIE FEDERACJI ROSYJSKIEJ, WADY I ZALETY DLA POLSKIEGO INWESTORA Gwarancje dla inwestycji zagranicznych na terenie Federacji Rosyjskiej Ustawa o inwestycjach zagranicznych na terenie Federacji Rosyjskiej współkach strategicznych Morza wewnętrzne, morze do granicy terytorialnej Federacji Rosyjskiej, szelf kontynentalny IV. SYSTEM PODATKOWY FEDERACJI ROSYJSKIEJ Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek od wartości dodanej vat (nds) Podatek pochodowy od osób fizycznych Jednolity podatek socjalny Podatek od majątku przedsiębiorstwa Podwójne opodatkowanie Unikanie podwójnego opodatkowania V. OGRANICZENIA W PROWADZENIU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA TERENIE FEDERACJI ROSYJSKIEJ NA PODSTAWIE DZIAŁANOŚCI ZWIĄZANEJ Z TRANSPORTEM OSÓB I TOWARÓW LICENCJE, ZEZWOLENIA, ITP Formy nabywania środków transportu na terenie Federacji Rosyjskiej (leasing, zainwestowanie środków, itp. Wady i zalety w warunkach rosyjskich) Umowa kupna sprzedaży Leasing Cesja praw z umowy leasingu na osoby trzecie Przedłużenie terminu leasingu Prawo własności Ubezpieczenie przedmiotu leasingu oraz ubezpieczenie od ryzyka działalności gospodarczej (finansowego) Rejestracja przedmiotu leasingu Ulepszenie przedmiotu leasingu Obowiązki leasingobiorcy w przypadku utraty przedmiotu leasingu WPHI w Moskwie Opłaty leasingowe. Amortyzacja przedmiotu leasingu. Egzekucja przez osoby trzecie Ewidencja opłat leasingowych do celów podatkowych Egzekucja z przedmiotu leasingu na rzecz osób trzecich Zalety i wady leasingu VI. PRAWO CELNE. PROCEDURA CELNA W ROSJI. IMPORT TOWARÓW DO ROSJI System taryfowy struktura taryfowa Nomenklatura towarowa Opłata celna Nds podatek od wartości dodanej (vat) Akcyza Opłaty celne Państwowy system preferencji Regulowanie importu Regulacje ogólne Główne reżimy (procedury) celne Wybór i zmiana reżimu celnego Import na podstawie umowy konsygnacyjnej Reeksport Wwóz czasowy Specyfika wwozu czasowego z użyciem Karnetów АТА Międzynarodowy tranzyt celny Niektóre tendencje w formalnościach celnych Modernizacja rosyjskiego systemu celnego Reorganizacja instytucji celnych w FR Licencjonowanie Środki pozataryfowe Certyfikacja Wykaz dokumentów niezbędnych do certyfikacji Rodzaje certyfikatów Wymiana walut zagranicznych Dokumenty i procedury formalne Odprawa czasowa VII. UWARUNKOWANIA PRAWNE ZWIĄZANE Z ZATRUDNIENIEM ZARÓWNO ROSJAN, JAK I CUDZOZIEMCÓW NA TERENIE FEDERACJI ROSYJSKIEJ Zatrudnienie pracowników spośród obywateli Federacji Rosyjskiej w rosyjskich spółkach z kapitałem zagranicznym odbywa się zgodnie z przepisami kodeksu pracy Federacji Rosyjskiej Zatrudnienie cudzoziemca przez pracodawcę rosyjskiego WPHI w Moskwie 5

4 3. Zasady wydawania wiz na wjazd i pobyt na terenie Federacji Rosyjskiej Karty migracyjne obowiązujące na terenie Federacji Rosyjskiej VIII. OCHRONA ZNAKU TOWAROWEGO FIRMY Sposoby ochrony praw do znaku towarowego z zastosowaniem norm prawa cywilnego Sposóby ochrony praw znaku towarowego z zastosowaniem norm prawa administracyjnego Inne sposoby ochrony praw do znaku towarowego IX. ZAKUP NIERUCHOMOŚCI PRZEZ CUDZOZIEMCÓW NA TERENIE FEDERACJI ROSYJSKIEJ X. ZAWIERANIE UMÓW Z KONTRAHENTAMI ROSYJSKIMI. NA CO ZWRACAĆ UWAGĘ, JAKIE ZACHOWAĆ ELEMENTY UMOWY, WŁAŚCIWOŚĆ SĄDOWA Forma i język umowy Przygotowanie dokumentów i informacji do zawarcia umowy Określenie jurysdykcji umowy handlowej z partnerem rosyjskim Właściwość sądowa umowy handlowej z partnerem rosyjskim Uznanie i stwierdzenie na terenie Federacji Rosyjskiej wykonalności wyroków sądów zagranicznych lub ugód przed nimi zawartymi XI. ZAKOŃCZENIE, PERSPEKTYWY ROZWOJU ROSJI W NAJBLIŻSZYM CZASIE XII. WAŻNE DOKUMENTY I INFORMACJE WAŻNE INFORMACJE I ADRESY W MOSKWIE WPHI w Moskwie I. WSTĘP Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację zeszłorocznego opracowania pt: Azbuka biznesmena działalność gospodarcza w Rosji, które obejmowało swym zakresem 2008 rok i początek 2009 roku. Najnowsza opracowanie Azbuki opiera się przede wszystkim na tematyce zeszłorocznej z uwzględnieniem odpowiednich zmian, jakie miały miejsce w 2009 roku i na początku 2010 roku. Żywię nadzieję, że to opracowanie zachęci Państwa do inwestowania w Rosji i choć trochę rozwieje Państwa wątpliwości dotyczące tego rynku. Zapraszamy do lektury. II. OSOBA PRAWNA W KODEKSIE CYWILNYM FEDERACJI ROSYJSKIEJ Podobnie jak w Polsce pod pojęciem osoby prawnej w Federacji Rosyjskiej rozumie się: podmiot stosunków cywilnoprawnych jednostkę organizacyjną wyposażoną przez normę prawną w zdolność do samodzielnego występowania w obrocie prawnym, jako podmiot określonych praw i obowiązków. Osoba prawna może indywidualnie własnym działaniem (poprzez oświadczenia osób pełniących funkcję jej organów) kształtować swoją sytuację prawną (rozporządzać prawami i zaciągać zobowiązania). 1. RODZAJE I FORMY PROWADZENIA DZIAŁANOŚCI GOSPODARCZEJ W ROSJI OOO общество с ограниченной ответственностью spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. OAO открытое акционерное общество spółka akcyjna otwarta; wartość kapitału zakładowego co najmniej 1000 minimalnych pensji. ZAO закрытое акционерное общество spółka akcyjna zamknięta; wartość kapitału zakładowego, co najmniej 100 minimalnych pensji. ODO общество с дополнительной ответственностью forma prawna nieznana w polskim prawie handlowym, w której wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania firmy własnym majątkiem do ustalonej wielokrotności ich udziału. UP унитарное предприятие forma prawna nieznana w Polsce; jest to rodzaj pełnomocnictwa do zarządzania spółką. Większość pod WPHI w Moskwie 7

5 KO PT PK CZP miotów związanych z administracją rządową przybiera taką formę, np. Goszagansobstwiennost UGP, czyli UNITARNE PAŃSTWOWE PRZEDSIĘBIORSTWO DO SPRAW KIEROWNICTWA NIERU- CHOMOŚCIAMI ZAGRANICZNYMI FEDERACJI ROSYJSKIEJ PRZY ADMINISTRACJI PREZYDENTA RF. командитное общество spółka komandytowa. полное товарищество spółka cywilna. производственный кооператив spółdzielnia produkcyjna. частное предприятие w ten sposób określa się osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Jak widać na terenie Federacji Rosyjskiej mamy do czynienia z wieloma rodzajami form prowadzenia działalności gospodarczej. 2. RODZAJE ORGANIZACJI NIEKOMERCYJYCH W ROSJI Spółdzielnia spożywców (потребительский кооператив); Wspólnota Nielicznych Narodów (община малочисленных народов); Stowarzyszenia Społeczne (общественное объединение); Fundusz (фонд); Niepaństwowy Fundusz Emerytalny (негосударственный пенсионный фонд); Zakład/Instytucja (учреждение); Zjednoczenie osób prawnych (ассоциация, союз); Zjednoczenie pracodawców (объединение работодателей); Spółka niekomercyjna (некоммерческое товарищество); Niekomercyjne partnerstwo (некоммерческое партнёрство); Niekomercyjna organizacja autonomiczna (автономная некоммерческая организация); Niekomercyjna korporacja państwowa (госсударственная некоммерческая корпорация); Giełda towarowa (товарная биржа) WPHI w Moskwie Formą szczególnie polecaną inwestorom zagranicznym jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Udziałowcy nie odpowiadają za zobowiązania spółki, proces rejestracyjny i dość nieskomplikowane procedury prowadzenia działalności gospodarczej powodują, że jest to najpopularniejsza forma prawna działalności gospodarczej na terenie Federacji. Przed omówieniem najbardziej popularnej formy prowadzenia działalności gospodarczej, czyli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przybliżymy Państwu kilka innych sposobów, rozpoczęcia biznesu w Rosji. 3. PRZEDSTAWICIELSTWO SPÓŁKI ZAGRANICZNEJ W ROSJI Przedsiębiorcy rozpoczynający swoją działalności na terenie Federacji Rosyjskiej, zadają sobie podstawowe pytanie w jakiej formie ją zacząć, aby była w rezultacie ergonomiczna i gwarantowała bezpieczeństwo. Prawnicy najczęściej słyszą od Klientów: proszę pilnie zarejestrować nam przedstawicielstwo w Rosji. W większości przypadków, nieświadomi znaczenia tego słowa ( przedstawicielstwo ) pod względem prawnym, wcale nie chcą, aby zostało utworzone dla nich przedstawicielstwo zgodnie z przepisami rosyjskimi. Przedstawicielstwo nie jest formą, którą polecamy polskim przedsiębiorcom, jeżeli nasz biznes plan rozwoju na tym rynku przewiduje sprzedaż lub produkcję określonych produktów. Zgodnie z art. 55 Kodeksu Cywilnego Federacji Rosyjskiej przedstawicielstwo nie może prowadzić działalności gospodarczej. Przedstawicielstwo reprezentuje wyłącznie interesy osoby prawnej (spółki polskiej) na terenie Federacji Rosyjskiej. W większości przypadków przedstawicielstwo korzysta wyłącznie z funkcji reprezentacyjnych. Przedstawicielstwo nie ma osobowości prawnej. W większości przypadków wykorzystywane jest w celach promocyjnych i szeroko rozumianej reklamy. Duże podmioty gospodarcze działające na rynku Federacji Rosyjskiej czasami rozdzielają swoją działalność gospodarczą na dwie części: handlową, produkcyjną, którą zajmuje się spółka i promocyjną, związaną z reklamą, jaką prowadzi przedstawicielstwo. Taki schemat działania sprawdza się na początku działalności na rynku rosyjskim, ponieważ zarejestrowany przez nas podmiot gospodarczy w Rosji nie będzie natychmiast osiągał zysków, a marketing, reklamę należy rozwijać, co możemy robić za pośrednictwem przedstawicielstwa. Jeżeli zgodnie z planem nasza spółka w Polsce ma jedynie pozyskać kontakty na terenie Federacji Rosyjskiej, a realizacja samego kontraktu ze strony polskiej ma nastąpić w Polsce lub innym państwie Unii Europejskiej, to należy się zastanowić nad możliwością rejestracji przedstawicielstwa na terenie Federacji Rosyjskiej. Abstrahując od problematyki procesu rejestracji, jest to bardzo wygodna forma rozwoju naszej firmy w Rosji. Dla pięciu pracowników (cudzoziemców) przedstawicielstwa w Rosji nie jest wymagane pozwolenia na pracę, co bardzo ułatwia prowadzenia takiej niewielkiej jednostki zagranicznej naszej polskiej spółki WPHI w Moskwie 9

6 3.1. AKREDYTACJA PRZEDSTAWICIELSTWA W ROSJI W celu akredytacji przedstawicielstwa podmiotu zagranicznego na terenie Federacji Rosyjskiej niezbędne jest uzyskanie specjalnego zezwolenia. Organem rejestrującym przedstawicielstwa podmiotów zagranicznych na terenie Federacji Rosyjskiej i odpowiadającym za kontrolę ich działalności jest Państwowa Izba Rejestracyjna przy Ministerstwie Sprawiedliwości Federacji Rosyjskiej. Państwowa Izba Rejestrująca wydaje zezwolenia na okres od roku do trzech lat. Czas niezbędny na otrzymanie pozwolenia na prowadzenie przedstawicielstwa podmiotu zagranicznego i wpisanie go do Państwowego Rejestru, to około 40 dni roboczych. Stała opłata rejestracyjna to: 1. Na okres 1 roku 1000 USD. 2. Na okres 2 lat 2000 USD. 3. Na okres 3 lat 2500 USD. Spis dokumentów niezbędnych w celu akredytacji przedstawicielstwa firmy zagranicznej na terenie Federacji Rosyjskiej: Pisemny wniosek z prośbą o zezwolenie na otwarcie przedstawicielstwa podmiotu zagranicznego na terenie Federacji Rosyjskiej. Wniosek sporządza się na papierze firmowym podmiotu zagranicznego najlepiej, aby dokument ten przygotować u notariusza, w formie notarialnego poświadczenia podpisów osób go podpisujących. Wniosek musi być podpisany przez osobę/osoby uprawnione do reprezentacji spółki zagranicznej, opieczętowany pieczątką firmową spółki, i winien posiadać następujące informacje: Pełna nazwa spółki. Kiedy spółka została zawiązana. Dokładny adres siedziby. Określenie przedmiotu działalności spółki polskiej. Określić należy również cel organizacji przedstawicielstwa spółki na terenie Federacji Rosyjskiej. Dowody i dokumenty wskazujące na kontakty biznesowe spółki zagranicznej z podmiotami na terenie Federacji Rosyjskiej i perspektyw ich rozwoju. Zaświadczenie o rejestracji podmiotu zagranicznego nie starsze niż sześć miesięcy od daty wydania. Statut podmiotu zagranicznego, a w przypadku, jeżeli ustawodawstwo państwa nie przewiduje lub nie wymaga posiadania statutu inny dokument potwierdzający uprawnienia organów wykonawczych podmiotu zagranicznego (umowa spółki lub inny dokument) WPHI w Moskwie Uchwała o otwarciu przedstawicielstwa terenie Federacji Rosyjskiej w formie protokoły walnego zgromadzenia. Zaświadczenie z banku o kondycji finansowej podmiotu zagranicznego (zwykłe zaświadczenie o prowadzeniu rachunku bankowego). Pełnomocnictwo dla osoby, która reprezentować będzie przedstawicielstwo na terenie Federacji Rosyjskiej. Oddzielne pełnomocnictwo dla osoby, która prowadzić będzie postępowanie przed Izbą Rejestracyjną, jeżeli to będzie inna osoba niż ta, która później reprezentować będzie przedstawicielstwo na terenie Federacji Rosyjskiej, a która wcześniej uzyskała takie pełnomocnictwo. Tytuł prawny do lokalu, w którym prowadzona będzie działalność przedstawicielstwa na terenie Federacji Rosyjskiej: przedwstępna umowa najmu, umowa najmu, prawo własności. Zaświadczenie o nadaniu nr NIP dla podmiotu zagranicznego. Rekomendacje od rosyjskich partnerów biznesowych (minimum dwa pisma, podpisane przez zarządy spółek, sporządzone na papierze firmowym i opieczętowane). Wszystkie dokumenty winny być przygotowane w trzech egzemplarzach, poświadczone notarialnie (jeśli nie są oryginałami) i przetłumaczone na język rosyjski przez tłumacza przysięgłego. Dodatkowo Przedstawicielstwo winno zarejestrować się: w urzędzie skarbowym; w urzędzie statystycznym; w ZUS-ie; w Funduszu Zdrowotnym; w Funduszu Ubezpieczeń Socjalnych; i otworzyć konto w banku. Należy pamiętać, że wszelkie koszty, które ponosi przedstawicielstwo w ramach swojej działalności na terenie Federacji Rosyjskiej są kosztami uzyskania przychodu dla spółki matki w Polsce OPODATKOWANIE PODATKIEM OD TOWARÓW I USŁUG KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI NA TERYTORIUM ROSJI PONOSZONYCH PRZEZ PRZEDSTAWICIELSTWO SPÓŁKI FINANSOWANYCH PRZEZ PODATNIKA Rozliczanie kosztów funkcjonowania przedstawicielstwa tzn. obciążanie tymi kosztami podatnika nie jest czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług WPHI w Moskwie 11

7 Spółka, która zamierza zarejestrować swoje przedstawicielstwo na terytorium Federacji Rosyjskiej, które nie będzie prowadzić działalności gospodarczej, a jedynie wykonywać czynności związane z reklamą, marketingiem, badaniem rynku oraz poszukiwaniem klientów dla spółki, musi je finansować z Polski. Przedstawicielstwo spółki ponosić będzie koszty funkcjonowania na terytorium Rosji związane przykładowo z wynagrodzeniami pracowników, usługami telekomunikacyjnymi, pocztowymi, transportowymi oraz innymi związanymi z działalnością reprezentacyjną prowadzoną na terenie Rosji. Spółka będzie przekazywać środki na pokrycie kosztów związanych z funkcjonowaniem przedstawicielstwa w wysokości brutto faktury wystawionej przez podmioty zewnętrzne (rezydentów Federacji Rosyjskiej) na przedstawicielstwo. W tej sytuacji ponoszone przez przedstawicielstwo koszty funkcjonowania związane z działalnością na terenie Rosji finansowane przez spółkę stanowią dla tej spółki import usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W tej sytuacji dokonywane pomiędzy spółką podatnikiem polskim a jego przedstawicielstwem w Rosji rozliczanie kosztów funkcjonowania tego przedstawicielstwa polegające na obciążaniu spółki kosztami poniesionymi przez ten podmiot nie stanowi dostawy towarów, ani też czynności zrównanych z dostawą towarów. Ze względu na specyfikę tej czynności nie stanowi ono również świadczenia usług. Rozliczenie powyższe dokonywane jest w ramach jednej osoby prawnej tj. Przedsiębiorstwa Podatnika (przedstawicielstwo nie jest odrębnym od spółki bytem prawnym osobą prawną), nie stanowi, zatem świadczenia usług na rzecz osoby fizycznej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, tym samym nie wypełnia definicji świadczenia usług określonej w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji czynność ta nie stanowi również importu usług, o którym mowa w art. 2 pkt. 9 ww. ustawy. Powyższe oznacza zatem, iż rozliczanie kosztów funkcjonowania przedstawicielstwa, tzn. obciążanie tymi kosztami spółki nie jest czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. 4. SPÓŁKI AKCYJNE NA TERENIE FEDERACJI ROSYJSKIEJ WPHI w Moskwie Przepisy rosyjskie dopuszczają tworzenie dwóch rodzajów spółek akcyjnych: zamkniętych oraz otwartych. Spółki akcyjne zamknięte mogą mieć maksymalnie 50 akcjonariuszy (osób fizycznych lub prawnych). Ich minimalny kapitał założycielski wynosi minimum 50 tys. rubli. Spółka taka ma obowiązek prowadzenia rejestru akcjonariuszy oraz liczby i typów posiadanych przez każdego z nich akcji. Akcjonariusz nie może domagać się od spółki części jej majątku w zamian za akcje, które są jego własnością. W przypadku, jeżeli akcjonariusz zamierza sprzedać swoje akcje osobom trzecim winien je najpierw zaproponować do nabycia pozostałym akcjonariuszom prawo pierwokupu. Liczba akcjonariuszy otwartej spółki akcyjnej jest nieograniczona. Ich liczba, imienny wykaz akcjonariuszy oraz liczba i typ akcji, które są w ich posiadaniu, muszą być zamieszczone w prowadzonym przez spółkę specjalnym rejestrze. Jej minimalny kapitał założycielski wynosi równowartość najniższych pensji, czyli ok. 500 tys. rubli. Struktura i zasady działania spółki akcyjnej otwartej są bardzo zbliżone do polskiej spółki akcyjnej. Także w tym wypadku akcjonariusz, który chce zbyć należące do niego akcje, nie może domagać się w zamian części majątku spółki. Może jednak sprzedać je temu, kto zaproponuje najlepszą cenę, bez obowiązku kierowania zapytania w tej sprawie do innych akcjonariuszy. Podobnie jak w spółce zamkniętej akcjonariusz otwartej spółki akcyjnej nie odpowiada za zobowiązania spółki, a spółka nie odpowiada za ewentualne długi akcjonariusza, z wyjątkiem sytuacji, gdy w spółce jest tylko jeden akcjonariusz. 5. SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ Z KAPITAŁEM ZAGRANICZNYM W ROSJI W dniu 30 grudnia 2008 roku została podpisana przez Prezydenta Rosji Ustawa Federalna, która wprowadziła szereg zmian do pierwszej części kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej i innych aktów normatywnych, w tym również Ustawy Federalnej z dnia 8 lutego 1998 roku (Nr 14-FZ) O spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. O zmianach w ustawodawstwie rosyjskim, dotyczącym funkcjonowania i działalności spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, mówiło się już od ponad czterech lat. Pierwszy raz od tak długiego czasu wprowadzone zmiany są na tyle znaczące, że należy je omówić w sposób bardzo dokładny. W kodeksie cywilnym Federacji Rosyjskiej zmianie poddanych zostało osiem artykułów, które sankcjonują działalność spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, a w Ustawie Federalnej O spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością zmieniono 36 z 59 artykułów, co stanowi 61%. Celem rosyjskiego ustawodawcy było stworzenie takich, nowych mechanizmów organizacji i funkcjonowania spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które pozwoliłyby ograniczyć masę przestępstw gospodarczych z udziałem spółek z o.o., zawią WPHI w Moskwie 13

8 zywania spółek jednodniowych, za pomocą których wyłudzano kredyty lub zaciągano inne zobowiązania, które nigdy nie były spłacane. Nowe prawo ma również za zadanie ukrócenie precedensu w postaci zakładania spółki z o.o. na osoby podstawione, tzw. słupy, które faktycznie nie biorą udziału w działalności gospodarczej spółki. Do nowej Ustawy wniesione zostały konceptualne zmiany związane z regulacją działalności spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, a także wiele uzupełnień, rozszerzeń pojęć i inne, które mają za zadanie przede wszystkim ułatwić funkcjonowanie samego przedsiębiorstwa, jak również dookreślić, sprecyzować prawa i obowiązki wspólników spółki i jej poszczególnych organów. Zmiana Ustawy o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością to podsumowanie ponad dziesięcioletniego doświadczenia ustawodawcy rosyjskiego w ramach funkcjonowania aktu prawnego z dnia 8 lutego 1998 roku Ustawa Federalna z dnia 8 lutego 1998 roku (Nr 14-FZ) O spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Nowe przepisy weszły w życie w dniu 1 lipca 2009 roku i od razu spotkały się z szeroką krytyką prawników i samych przedsiębiorców. Krytyce poddano przede wszystkim bardzo krótki termin, jaki został wyznaczony na przerejestrowanie. Nowa Ustawa przewidywała bowiem termin na przerejestrowanie spółki maksimalnie do 31 grudnia 2009 roku. Mimo tego, że termin ten został później przedłużony, sześciomiesięczny okres na przerejestrowanie spółek oceniony został jako zbyt krótki. Już na początku sierpnia 2009 roku, czyli miesiąc po wejściu przedmiotowej ustawy w życie, przed urzędami skarbowymi ustawiły się gigantyczne kolejki wnioskodawców. Urzędy skarbowe zasypane zostały ogromną ilością wniosków rejestracyjnych. Krótki termin na przerejestrowanie spowodował zamieszanie i bardzo poważne problemy organizacyjne. W przepisach nie zostało wprost określone, co grozi spółce, jeżeli w terminie do dnia 1 stycznia 2010 roku nie została przerejestrowana zgodnie z nową ustawą, ale w art. 59 Ustawy Federalnej o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, czytamy, że spółka, które nie dokonała procedury przerejestrowania, może zostać zlikwidowana na wniosek, np. urzędu skarbowego. Jakie najważniejsze zmiany wprowadziły nowe przepisy WPHI w Moskwie 1. Umowa założycielska (zamiennie nazywana umową wspólników) nie jest już dokumentem założycielskim spółki. Jedynym dokumentem założycielskim spółki jest statut zatwierdzony przez założycieli, wspólników spółki. Plan zawiązania spółki określać będzie umowa wspólników, która zawierać będzie również informację na temat wysokości kapitału zakładowego i jego procentowego podziału pomiędzy wspólnikami, ale nie jest ona już traktowana jako dokument założycielski. Do czasu nowelizacji wyróżnialiśmy dwa dokumenty założycielskie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością: umowa założycielska i statut spółki. Funkcjonowanie tych dwóch dokumentów często wprowadzało zamieszanie, co do np. różnic treści tych dokumentów. 2. Po raz pierwszy w prawie rosyjskim mamy do czynienia z pojęciem umowy wspólników (umowy spółki) shareholders agreement. Przy czym należy pamiętać, że nie jest ona dokumentem założycielskim spółki. Zgodnie z nowymi przepisami, wspólnicy w umowie mogą określić praktycznie wszystkie warunki, prawa i obowiązki, jakie tylko przyjdą im tylko do głowy. Umowa może przewidywać przyjęcie lub rezygnację przez wspólnika z określonych praw lub obowiązków. Np. umowa może określać, przy spełnieniu jakich warunków, wspólnik będzie miał prawo zbycia należących do niego udziałów i za jaką cenę w przyszłości. Może ona również regulować inne stosunki między wspólnikami, ich prawa i obowiązki w czasie tworzenia, funkcjonowania i w procesie likwidacji spółki. 3. W nowym statucie spółki nie musimy już podawać informacji na temat wysokości i nominalnej wartości udziałów każdego wspólnika, dzięki czemu ewentualny zmiany właścicielskie (zbycie udziałów) nie wymagają już zmiany tego dokumentu i w Państwowym Rejestrze Osób Prawnych. 4. Nowe prawo ogranicza możliwość wystąpienia wspólnika ze spółki. Wystąpienie wspólnika ze spółki będzie możliwe tylko pod warunkiem, jeżeli takie prawo zostanie mu nadane w statucie. Jedyny wspólnik spółki nie będzie miał prawa wystąpienia ze spółki. Zmienione zostały terminy rozliczenia wspólnika, który złożył wniosek o wystąpienie ze spółki w celu rozliczenia wspólnika przyjmowane będą informacje i dane bilansowe z roku poprzedzającego złożenie wniosku o wystąpienie ze spółki, chyba, że kwestie rozliczenia wspólnika, który złożył wniosek o wyjściu ze spółki, zostały w inny sposób unormowane w statucie spółki. Ograniczenie prawa wyjścia wspólnika ze spółki ma za zadanie ukrócić często stosowaną przez wspólników zasadę swobodnej rezygnacji z działalności w ramach danego przedsiębiorstwa. Często niewielka sprzeczka na walnym zgromadzeniu powodowała, że jeden ze wspólników decydował się wystąpić ze spółki. Złożenie przez wspólnika wniosku o wystąpienie ze spółki było często powodem bardzo poważnych problemów finansowych spół WPHI w Moskwie 15

9 ki, gdyż w momencie wypłaty przez spółkę rzeczywistej wartości udziałów wspólnika, nie była ona w stanie dalej funkcjonować. Taki zabieg prawny rosyjskiego ustawodawcy ma na celu zwiększenie poczucia odpowiedzialności wspólników za ich działanie w ramach danego przedsiębiorstwa. 5. W celu ochrony prawa wspólników mniejszościowych, ustawodawca rosyjski przewidział dla nich w nowych przepisach możliwość żądania wypłaty rzeczywistej wartości ich udziału, w przypadku podjęcia przez walne zgromadzenie uchwały w rezultacie, której rzeczywista wartość udziałów spółki zostanie zmniejszona. 6. Zmianie uległa także regulacja dotycząca realizacji prawa pierwokupu udziałów przez pozostałych wspólników spółki. Nowe prawo gwarantuje możliwość zapisania w statucie spółki ceny sprzedaży udziałów wspólnika w ramach realizacji prawa pierwokupu. Tym samym wspólnik spółki będzie miał prawa nabyć udziały, które inny wspólnik chce sprzedać osobie trzeciej, po cenie określonej wcześniej w statucie, a nie po cenie zaoferowanej osobie trzeciej. Oprócz tego wspólnicy będą mieli prawo nabycia takiej części udziałów, jaka ich interesuje, a nie takiej, jaka zaoferowana została do nabycia osobie trzeciej. 7. Zgodnie z nowymi przepisami wysokość kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być niższa niż ,- RUB. Ustawodawca rosyjski zmienił ostatecznie formę określania minimalnej wartości kapitału zakładowego wcześniej minimalny kapitał zakładowy wynosił równowartość 100 krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę w administracji. 8. Od 1 lipca 2009 roku spółka obowiązkowo musi prowadzić księgę udziałów. W księdze udziałów winny znaleźć się następujące informacje: dane wspólników wraz z informacją na temat ilości i wartości nominalnej posiadanych przez nich udziałów, informacje na temat pokrycia kapitału zakładowego przez każdego ze wspólników, informacje na temat udziałów, które należą do samej spółki. Księga udziałów winna być aktualizowana przy każdej zmianie z nimi związanej. 9. W odróżnieniu od wcześniejszej regulacji, pokrycie kapitału zakładowego przez wspólników może nastąpić w określonej części nawet po okresie jednego roku WPHI w Moskwie od daty rejestracji spółki w Państwowym Rejestrze Osób Prawnych. Udziały wspólników, którzy nie wnieśli kapitału zakładowego w terminie, przechodzą na samą spółkę. Udziały, które przeszły na spółkę, mogą być, za zgodą walnego zgromadzenia wspólników, rozdzielone między wszystkimi, pozostałymi wspólnikami proporcjonalnie do ich udziałów lub mogą zostać sprzedane jednemu lub kilku wspólnikom i/lub osobom trzecim. Umowa wspólników może przewidywać określone sankcje finansowe dla wspólników, którzy nie wnieśli kapitału w terminie. 10. Zgodnie z nowymi przepisami, zbycie udziału (części udziału) w kapitale zakładowym Spółki winno być dokonane w formie pisemnej z notarialnym poświadczeniem podpisów sprzedającego i kupującego. Nieprzestrzeganie pisemnej formy kupna sprzedaży udziałów z podpisami notarialnie poświadczonymi, pociąga za sobą nieważność danej czynności. W celu zbycia udziałów spółki trzeba będzie przygotować szereg dokumentów, które wcześniej nie były wymagane, a mianowicie: odpis z rejestru spółki (aktualny, nie starszy niż trzydzieści dni); uchwała o zawiązaniu spółki; umowa wspólników o zawiązaniu spółki jeśli była sporządzana. Przy czynności prawnej związanej ze zbyciem udziałów zwiększa się zasadniczo rola notariusza i to nie tylko w kwestii poświadczenia podpisów strony sprzedającej i kupującej. Nowe przepisy przewidują szereg nowych obowiązków, które winien spełnić notariusz: notariusz odpowiada przede wszystkim za sprawdzenie prawidłowego umocowania stron do zawarcia transakcji kupna sprzedaży udziałów; w terminie trzech dni od daty sporządzenia umowy kupna sprzedaży udziałów, notariusz zobowiązany jest do złożenia odpowiedniego wniosku o rejestrację zmian w Państwowym Rejestrze Osób Prawnych. Do wniosku o wpis zmian, notariusz załącza dokumenty związane z samą czynnością i umowę zbycia udziałów. w terminie trzech dni od daty dokonania transakcji zbycia udziałów notariusz powiadamia o tym fakcie również samą spółkę. Notarialne poświadczenie podpisów Sprzedającego/Sprzedających i Kupującego/Kupujących nie jest wymagane w przypadku objęcia udziałów przez samą spółkę i w przypadku rozdzielenia udziałów pomiędzy wspólnikami, które wcześniej należały do spółki WPHI w Moskwie 17

10 11. Nowe przepisy przewidują wiele nowych kompetencji dla Rady Nadzorczej spółki. Rada Nadzorcza będzie mogła powoływać i odwoływać dyrektora generalnego i członków zarządu spółki (w przypadku powołania zarządu kolegialnego), będzie mogła określać plany i perspektywy rozwoju spółki, podejmować uchwały w zakresie uczestnictwa spółki w innych podmiotach gospodarczych i organizacjach, a także wyrażać zgodę na otwarcie przez spółkę przedstawicielstw i oddziałów. Oczywiście statut spółki może dowolnie ograniczać wyżej określone prawa rady nadzorczej i przewidywać, że należą one do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia wspólników spółki. 12. W ramach nowych przepisów zarząd również objęty został nowymi obowiązkami. W terminie 10 dni od daty odbycia walnego zgromadzenia wspólników spółki, kopia protokołu z zebrania winna zostać przesłana wszystkim wspólnikom spółki. 13. Przepisy wprowadziły dla wspólników obowiązek pisemnego informowania spółki o każdej czynności prawnej, w wyniku której, ich procentowy udział w głosowaniu na walnym zgromadzeniu zwiększy się o 20%. Oprócz tego nowelizacja Ustawy o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością wprowadziła dla wspólników spółki dwumiesięczny termin na wniesienie pozwu do sądu o uchylenie danej uchwały wspólników, rady nadzorczej, czy też zarządu spółki, która ich zdaniem narusza ich podstawowe prawa lub została przyjęta niezgodnie z obowiązującymi przepisami. 14. Na podstawie nowych przepisów wspólnik spółki ma prawo zastawić swój udział w spółce na rzecz innego wspólnika lub/i osoby trzeciej, tylko i wyłącznie w przypadku, jeżeli takie prawo zapisane zostało statucie spółki i po uzyskaniu zgody walnego zgromadzenia wyrażonej w formie uchwały, przyjętej, co najmniej zwykłą większością głosów. Głos wspólnika, który wnioskował o wyrażenie zgody na zastaw jego udziału, nie jest brany pod uwagę w głosowaniu nad uchwałą. Umowa zastawu zwierana jest w formie pisemnej z notarialnymi poświadczeniami podpisów zastawnika i zastawcy. Nieprzestrzeganie pisemnej formy umowy zastawu z podpisami notarialnie poświadczonymi, pociąga za sobą nieważność danej czynności. W terminie trzech dni od daty zawarcia umowy zastawu, notariusz, który sporządzał umowę, zobowiązany jest przesłać do właściwego ze względu na WPHI w Moskwie siedzibę spółki Państwowego Rejestru Osób Prawnych dokumentację związaną z tą czynnością wraz z wnioskiem o wpis zmian w rejestrze i ujawnienie szczegółów zastawu na udziałach. Oprócz tego, notariusz zobowiązany jest poinformować samą spółkę o fakcie zawarcia umowy zastawu i przekazać jej kopię umowy. Zgodnie z Ustawą 160-FZ, spółki z kapitałem zagranicznym traktowane są tak samo, jak przedsiębiorstwa z kapitałem rosyjskim: status prawny działalności gospodarczej inwestorów zagranicznych nie może być gorszy od tego, jaki mają rosyjscy inwestorzy (pkt. 1 art. 4 Ustawy federalnej 160-FZ). Równouprawnienie zaczyna się od momentu państwowej rejestracji podmiotu gospodarczego na terenie Federacji Rosyjskiej. Na dzień dzisiejszy działa w Rosji jeden system rejestracji osób prawnych. Rejestracja spółki odbywa się zgodnie z określonym przez spółkę w rejestrze adresem organu wykonawczego lub w przypadku, gdy nie jest on powołany zgodnie z siedzibą innego organu spółki lub adresem osoby, która ma prawo działać w imieniu i na rzecz podmiotu bez specjalnego pełnomocnictwa. Ze strony rządu rosyjskiego organem, który zajmuje się kontrolą i rejestracją osób prawnych jest Ministerstwo Podatków i Opłat (czyli odpowiednik naszego Ministerstwa Finansów, a przede wszystkim podległe mu urzędy skarbowe). Ministerstwo prowadzi kontrolę nad podległymi mu urzędami skarbowymi w zakresie m.in. państwowej rejestracji osób prawnych. Dotyczy to przede wszystkim terminów realizacji, warunków prowadzenia poszczególnych rejestrów przedsiębiorstw, porządku wydawania informacji zawartych w rejestrze i inne. Tak, więc bezpośrednią rejestracją osób prawnych, wprowadzaniu zmian w rejestrze zajmują się urzędy skarbowe poszczególnych rejonów. Na zasadach ogólnych możemy w Rosji zawiązać i zlikwidować spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z kapitałem zagranicznym (art. 20 Ustawy N 160-FZ), prawo to przewiduje również Kodeks Cywilny Federacji Rosyjskiej (rozdział 4 Kodeksu), a także Ustawa Federalna N 14-FZ o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, dalej zwana Ustawą N 14-FZ. W Rosji pojęcie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością po raz pierwszy pojawiło się i otrzymało swoją ustawową regulację w Kodeksie Cywilnym z roku 1922 w rozdziale o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. 8 lutego 1998 roku w Federacji Rosyjskiej przyjęta została nowa ustawa O spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, regulująca szczegółowo warunki funkcjonowania tychże spółek na terenie Rosji. Do momentu przyjęcia Ustawy O spółkach z o.o. działalność w tej formie prawnej regulował wyłącznie Kodeks Cywilny Federacji Rosyjskiej, a w szczególności art , a także ogólne przepisy Kodeksu art Zarówno Kodeks, jak i ustawa określają spółkę z o.o. jako komercyjną organizację, której kapitał dzieli się na udziały, a odpowiedzialność wspólników, ich ryzyko biznesowe ograniczone jest do 2010 WPHI w Moskwie 19

11 wysokości ich osobistych wkładów. Ustawa reguluje szczegółowo zagadnienia dotyczące pojęcia spółki z o.o., prawa i obowiązki wspólników, regulacje związane z zawiązaniem i procesem rejestracji podmiotu, jego reorganizacji i likwidacji. Spółka z o.o. jako rodzaj połączenia kapitałowego różnych osób nie wymaga bezpośredniej aktywności samych wspólników w kwestii działalności spółki. Elementami charakterystycznymi spółki z o.o. są podział kapitału spółki na udziały wspólników i ograniczona odpowiedzialność wspólników za zobowiązania podmiotu. W przypadku wspólników, którzy nie wnieśli kapitału lub jego części, ich odpowiedzialność w stosunku do wierzycieli rozszerza się do wielkości zadeklarowanego, ale niewpłaconego wkładu. Z zasady spółka z o.o. zawiązana zostaje na czas nieokreślony, chyba, że co innego określone zostało w dokumentach założycielskich danego podmiotu. W odróżnieniu od prawa polskiego spółka z o.o. w Rosji ma prawo rozpoczęcia działalności gospodarczej po fakcie jej państwowej rejestracji. Ani ustawa, ani Kodeks nie przewidują działalności spółki w postaci spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, gdzie w Polsce taką możliwość przewiduje art. 161 Kodeksu Spółek Handlowych. Spółka z o.o. może być założona i prowadzona jednoosobowo (spółka jednoosobowa). Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana przez inną jednoosobową spółkę kapitałową zastrzeżenie to dotyczy zarówno spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak również spółki akcyjnej. Maksymalna ilość wspólników ograniczona została liczbą 50. Organy administracji państwowej i samorządowej nie mogą być wspólnikami spółki z o.o. Minimalny kapitał zakładowy wynosi ,- Rubli REJESTRACJA SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCI NA TERENIE FEDERACJI ROSYJSKIEJ Ustawą regulującą państwową rejestrację osób prawnych, do których zaliczamy również spółkę z o.o., jest ustawa z 1 lipca 2002 roku O państwowej rejestracji osób prawnych. Ustawa reguluje nie tylko kwestie rejestracji, ale również proces reorganizacji i likwidacji. W rejestrze winny się znaleźć takie informacje o firmie jak: pełna i skrócona nazwa firmy, również ta, która używana jest w jednym z języków narodów Federacji Rosyjskiej i/lub w języku obcym. W rejestrze winny znaleźć się również pozostałe nazwy stosowane przez podmiot; oznaczenie formy prawnej, czyli spółka z ograniczoną odpowiedzialnością; WPHI w Moskwie siedziba spółki; sposób powstania podmiotu (powstanie lub reorganizacja); jeżeli podmiot wpisany do rejestru przedsiębiorców utworzony został w wyniku przekształcenia lub podziału innego podmiotu, albo połączenia, zamieszcza się w tym rejestrze wzmiankę o sposobie powstania podmiotu, a także oznaczenia poprzednich numerów rejestru; informacje na temat założycieli; kopie dokumentów założycielskich; wysokość kapitału zakładowego, a jeżeli wspólnicy wnoszą wkłady niepieniężne zaznaczenie tej okoliczności, z podaniem wartości objętych w zamian za nie udziałów; nazwisko, imię, imię ojca, nr paszportu, NIP i stanowisko osoby, która bez specjalnego pełnomocnictwa może reprezentować spółkę na zewnątrz dyrektor generalny, informacja o licencjach uzyskanych przez spółkę. Informacja o spółce zarejestrowana zostaje w państwowym rejestrze na podstawie złożonego przez podmiot wniosku. Każda zmiana dotycząca informacji o spółce, oprócz informacji na temat licencji, winna być przekazywana do rejestru w ciągu trzech dni od daty wystąpienia zmian. Rejestr jest jawny. Każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w rejestrze, każdy ma prawo otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi i zaświadczenia o danych zawartych w rejestrze oprócz danych o numerach paszportu i numerach NIP osób fizycznych zarejestrowanych w rejestrze. Osoba prawna zarejestrowana w rejestrze może żądać bezpłatnego odpisu ze swojego własnego rejestru raz do roku. Koszty uzyskania odpisu z rejestru nie są duże. Rejestracja spółki odbywa się zgodnie z określonym przez spółkę w rejestrze adresem organu wykonawczego lub w przypadku, gdy nie jest on powołany zgodnie z siedzibą innego organu spółki lub adresem osoby, która ma prawo działać w imieniu i na rzecz podmiotu bez specjalnego pełnomocnictwa. Ze strony administracji państwowej organem, który zajmuje się kontrolą i rejestracją osób prawnych jest Ministerstwo Podatków i Opłat (czyli odpowiednik naszego Ministerstwa Finansów). Ministerstwo prowadzi kontrolę nad podległymi mu urzędami skarbowymi w kwestiach rejestracyjnych osób prawnych. Dotyczy to przede wszystkim terminów realizacji, warunków prowadzenia poszczególnych rejestrów przedsiębiorców, porządku wydawania informacji zawartych w rejestrze. Tak, więc bezpośrednią rejestracją osób prawnych, wprowadzaniu zmian w rejestrze zajmują się urzędy skarbowe poszczególnych rejonów. Rejestracja spółki następuje w przeciągu pięciu dni roboczych od daty przyjęcia dokumentów przez organ rejestrujący. Przy czym proces rejestracyj WPHI w Moskwie 21

12 ny zaczyna się od następnego dnia po dacie złożenia dokumentów. Wniosek i inne dokumenty rejestracyjne można również wysłać pocztą. Trzecim, bardzo popularnym sposobem złożenia wniosku rejestracyjnego jest tzw. skrzynka wniosków, która znajduje się w samym urzędzie skarbowym. Gotowy wniosek wrzuca się do skrzynki w urzędzie i oczekuje na wpis, który przyjdzie do nas drogą pocztową. Choć wydaje się to niemożliwe, rosyjskie urzędy skarbowe, dotrzymują pięciodniowego, ustawowego terminy na rejestrację spółki oczywiście biorąc pod uwagę, że wniosek rejestracyjny nie jest obciążony błędami i brakami formalnymi. Znacznie dłużej trwa rejestracja spółki w przypadku, jeżeli wyślemy go za pośrednictwem poczty do właściwego urzędu. W takiej sytuacji trzeba się liczyć, że nasze oczekiwanie na wpis spółki wyniesie nawet 4 tygodnie. Wniosek rejestracyjny winien być opatrzony podpisem osoby rejestrującej spółkę z notarialnym poświadczeniem podpisu danej osoby, jak również z numerem paszportu i NIP u. Niezbędnym załącznikiem do wniosku rejestracyjnego, w przypadku, jeżeli osobą zgłaszająca jest obcokrajowiec, jest tłumaczenie paszportu zagranicznego na język rosyjski dokonane przez tłumacza przysięgłego. Proszę pamiętać, że we wniosku rejestracyjnym musicie Państwo umieścić nazwisko i wszystkie imiona danej osoby, która podpisywać będzie wniosek, które znajdują się w jej paszporcie. W dniu złożenia wniosku o rejestrację spółki, organ rejestrujący wydaje pisemne potwierdzenie przyjęcia wniosku i ilości załączników. W przypadku, jeżeli dokumenty wysłane zostały pocztą, organ rejestrujący w dniu ich otrzymania winien wysłać potwierdzenie Wnioskodawcy na adres wskazany we wniosku. Data wpisu spółki do rejestru oznacza datę jej państwowej rejestracji. Najpóźniej w przeciągu jednego dnia od daty dokonania wpisu spółki organ rejestrujący ma obowiązek wysłać wnioskodawcy postanowienie o rejestrze spółki. UWAGA: należy pamiętać, że osobą, która dokonuje rejestracji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (tzn. podpisuje wniosek rejestracyjny przed notariuszem i składa do urzędu wniosek), jest, co najmniej jeden wspólnik nowotworzonej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nie dyrektor generalny, jak mogłoby się wydawać. Taki wymóg proceduralny jest często bardzo uciążliwy, ale należy o tym pamiętać i bezwzględnie przestrzegać. Niestety nie pomoże w tym przypadku pełnomocnictwo, niezależnie od jego formy. Często udziałowcami spółki z o.o. na terenie Federacji Rosyjskiej jest jeden duży podmiot gospodarczy z Polski, którego zarząd składa się np. z 5 osób sposób reprezentacji podmiotu dwóch członków zarządu łącznie lub jeden członek zarządu z prokurentem. Stosując się do przepisów prawa rosyjskiego, w celu dokonania rejestracji spółki na terenie Federacji Rosyjskiej, zarząd spółki polskiej musiałby wysłać, co najmniej dwóch członków zarządu spółki do Rosji, WPHI w Moskwie aby podpisali odpowiednie dokumenty zgodnie z reprezentacją takiego podmiotu. W celu uniknięcia takiego problemu, możemy zastosować dwie procedury prawne: Po pierwsze: zarząd spółki polskiej może udzielić pełnomocnictwa (najlepiej z notarialnym poświadczeniem podpisów) jednemu z członków zarządu do reprezentacji tejże spółki w celu rejestracji podmiotu na terenie Federacji Rosyjskiej, zarząd spółki polskiej może udzielić takiego pełnomocnictwa tylko jednemu z członków. Drugi sposób, to stworzenie takiej sytuacji, w której w ramach spółki rosyjskiej będziemy mieli dwóch wspólników jeden to, np. polska spółka akcyjna, która w nowopowstającej spółce z o.o. posiadać będzie 99% udziałów, a drugim wspólnikiem będzie np. zaufany pracownik spółki polskiej lub osoba, która w przyszłości będzie dyrektorem generalnym spółki rosyjskiej (czy też chociażby prawnik, który odpowiada za rejestrację spółki na terenie Rosji) taki czasowy wspólnik posiadać będzie 1% udziałów spółki rosyjskiej. Wszystko po to, aby jako 1% udziałowiec spółki rosyjskiej, mógł po pierwsze wypełnić i podpisać przed notariuszem wniosek rejestrowy, po drugie, aby mógł reprezentować spółkę przez urzędem rejestracyjnym. Po fakcie rejestracji spółki, wspólnik większościowy może kupić udział/udziały od wspólnika mniejszościowego. Należy pamiętać, że działanie wspólnika spółki jest niezbędne tylko przy pierwszej rejestracji spółki w rejestrze przedsiębiorców, później we wszystkich kwestiach formalno prawnych reprezentuje ją dyrektor generalny lub osoba legitymująca się odpowiednim pełnomocnictwem. UWAGA: Pocztą, wraz z informacją o wpisie spółki do rejestru, otrzymujemy nasze dokumenty założycielskie umowę i statut spółki z odpowiednimi adnotacjami i pieczęciami urzędu. Często zdarza się, że uzyskaliśmy już informację o tym, że spółka została wpisana do rejestru, ale dokumenty nie dotarły do nas drogą pocztową. W takim wypadku musimy wraz z dyrektorem generalnym udać się do właściwego urzędu skarbowego i złożyć wniosek o odpis z rejestru spółki i o duplikat statutu. W celu rejestracji podmiotu gospodarczego w formie spółki z o.o., której udziałowcem będzie osoba prawna, niezbędnymi dokumentami są: wniosek rejestracyjny; protokół, umowa lub inny dokument potwierdzający decyzję o zawiązaniu spółki z o.o.; oryginał lub poświadczona notarialnie kopia statutu spółki. Proszę pamiętać, że dokument założycielski spółki w postaci statutu wymaga wyłącznie zwykłej formy pisemnej statutu spółki nie należy sporządzać w formie aktu notarialnego. Statut spółki, jak również umowa założy WPHI w Moskwie 23

13 cielska (która nie jest już dokumentem założycielskim), czy uchwała o zawiązaniu spółki mogą być sporządzone w dowolnym miejscu w Polsce lub w Rosji, niezbędnym jest wyłącznie, aby sporządzone zostały w rosyjskiej wersji językowej; odpis z zagranicznego rejestru przedsiębiorców spółki (KRS) wspólnika; potwierdzenie dokonania opłaty rejestracyjnej. UWAGA: Częstym problemem, z którym spotykają się przedsiębiorcy jest kwestia przygotowania dokumentów do rejestracji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w taki sposób, aby mogły one być użyte na terenie Federacji Rosyjskiej. W dniu 14 sierpnia 2005 r. weszła w życie, w stosunku do Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencja znosząca wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, sporządzona w Hadze dnia 5 października 1961 r. opublikowana w Dz. U. Nr. 112 z dn. 24 czerwca 2005 poz Federacja Rosyjska jest również sygnatariuszem tego międzynarodowego dokumentu. Praktyczne znaczenie wejścia w życie Konwencji polega z jednej strony na zniesieniu wymogu legalizacji polskich dokumentów urzędowych przez urzędy konsularne państwa na terenie, którego dokument będzie przeznaczony do wykorzystania, z drugiej zaś, z dniem wejścia w życie Konwencji, polscy konsulowie urzędujący w krajach będących stronami konwencji zaprzestali legalizacji zagranicznych dokumentów przeznaczonych do wykorzystania w Polsce. W miejsce legalizacji dokumentów dokonywanej do tej pory przez konsulów Konwencja przewiduje jedynie opatrzenie dokumentu specjalnym poświadczeniem apostille. Za dokumenty urzędowe uważa się dokumenty sądowe, administracyjne, akty notarialne, zaświadczenia urzędowe umieszczone na dokumentach prywatnych. Konwencja nie obejmuje zakresem swojego działania dokumentów sporządzonych przez przedstawicieli dyplomatycznych lub urzędników konsularnych, jak również dokumentów administracyjnych dotyczących bezpośrednio transakcji handlowych lub operacji celnych. W związku z tym, wszystkie dokumenty urzędowe, które zostały przygotowane przez spółkę polską, która zamierza otworzyć podmiot gospodarczy na terenie Federacji Rosyjskiej, winna opatrzyć te dokumenty specjalnym poświadczeniem apostille, a następnie przetłumaczyć te dokumenty przez tłumacza przysięgłego na język rosyjski. Drugim, zdaniem autora, dużo prostszym rozwiązaniem, jest przygotowanie właściwych dokumentów w Polsce, a następnie wysłanie ich do biura tłumaczeń na terenie Federacji Rosyjskiej, które wykona tłumaczenie i uwierzytelni dokumenty u notariusza. Jest to dużo prostszy i mniej kosztowny sposób przygotowania dokumentów do rejestracji spółki na terenie Federacji Rosyjskiej WPHI w Moskwie W celu rejestracji państwowej osoby prawnej, tworzonej na drodze reorganizacji (przekształcenia, połączenia, podziału), do organu rejestrującego dostarcza się następujące dokumenty: wniosek rejestracji państwowej na formularzu P Do wniosku załącza się wszystkie dokumenty związane z reorganizacją. dokumenty założycielskie każdej nowo powstałej osoby prawnej, która powstała w drodze reorganizacji; decyzja o reorganizacji osoby prawnej; umowa o połączeniu lub włączeniu; akt przekazania lub bilans rozdzielający; dokument o uiszczeniu opłaty państwowej. W celu rejestracji zmian w dokumentach założycielskich osoby prawnej, a także wprowadzeniu innych zmian o podmiocie dołączyć należy: podpisane przez zgłaszającego podanie o rejestracji państwowej na formularzu P W podaniu oświadcza się, że zmiany wprowadzane do dokumentów założycielskich osoby prawnej, odpowiadają wymogom ustalonym przez prawo Federacji Rosyjskiej, a także, że informacje zawarte w tych dokumentach założycielskich i w samym wniosku są wiarygodne; wniosek o wprowadzenie zmian w dokumentach założycielskich osoby prawnej na formularzu P13002; dokument potwierdzający uiszczenie opłaty państwowej. Dla wprowadzenia zmian w państwowym rejestrze, dotyczących informacji o osobie prawnej, ale niezwiązanych z wprowadzeniem zmian w dokumentach założycielskich, organowi rejestrującemu przedstawia się wniosek o wprowadzeniu zmian w rejestrze państwowym na formularzu P Organ rejestrujący wysyła wnioskodawcy drogą pocztową informację zawierającą: potwierdzenie otrzymania dokumentów ze szczegółowym opisem załączników i daty otrzymania wniosku. Potwierdzenie wysyłane jest na adres wskazany przez Wnioskodawcę w ciągu jednego roboczego dnia następującego po dniu otrzymania dokumentów; zaświadczenie o wprowadzeniu wnioskowanych zmian lub rejestracji. Informacje zawarte w rejestrze są jawne (oprócz danych paszportowych i NIP osób fizycznych). Każda osoba prawna lub fizyczna ma prawo złożyć wniosek o odpis z rejestru dowolnego podmiotu. Zgodnie z art. 6.3 Ustawy O rejestracji osób prawnych urząd ma obowiązek w przeciągu pięciu dni od 2010 WPHI w Moskwie 25

14 daty otrzymania prawidłowo wypełnionego wniosku wydać odpis z rejestru danego podmiotu. Po fakcie państwowej rejestracji spółki w jej dokumentach wewnętrznych winien znaleźć się następujący komplet dokumentacji firmowej: 1) Świadectwo rejestracyjne spółki. 2) Uchwała, decyzja o utworzeniu spółki. 3) Numer Statystyczny REGON. 4) Świadectwo zgłoszenia firmy do ewidencji w inspekcji podatkowej. 5) Informacja o zgłoszeniu firmy do funduszu emerytalnego. 6) Informacja o zgłoszeniu firmy do funduszy regionalnych. 7) Świadectwo o wpisaniu firmy do ewidencji funduszu ubezpieczenia socjalnego. 8) Zawiadomienie o wpisie do ewidencji w charakterze płatnika składek ubezpieczenia wypadkowego w miejscu pracy. 9) Umowa rachunku bankowego. 10) Umowa najmu tytuł prawny do lokalu. 11) Wniosek o wykonanie pieczątki firmowej NAZWA SPÓŁKI Nazwa spółki to jeden z najważniejszych elementów wyróżniających podmiot gospodarczy. Przed złożeniem wniosku rejestracyjnego nazwa spółki winna być już określona przez wspólników. Użycie w nazwie spółki słów: Россия, Российская Федерация, lub słowa федеральный, jak również zwrotów odnoszących się do wyżej wymienionych słów, jest możliwe wyłącznie po uzyskaniu zgody komisji Rządu Federacji Rosyjskiej. Wykorzystanie w nazwie terminu Москва oraz podobnych, jak również nazw regionów Moskwy możliwe jest wyłącznie po uzyskaniu zgody Międzyresortowej Komisji Rządu Moskwy. Należy pamiętać, że firma (nazwa) osoby prawnej nie powinna wprowadzać w błąd. W nazwie nie może być wykorzystane określenie innej formy organizacyjno-prawnej. Nie dopuszczalne jest wykorzystanie w rosyjskojęzycznej nazwie firmy zagranicznych skrótów określających formy organizacyjno prawne. Często, aby podkreślić w nazwie podmiotu, mimo pewnych barier formalno prawnych, fakt, że jest to nasza spółka rosyjska, można wykorzystać pewną grę słów. Na przykład, przyjmijmy, że nasza spółka nazywa się Gradpol Sp. z o.o. Chcemy, aby w Rosji nazywała się podobnie, ale żeby można było łatwo ją odróżnić od naszych spółek w innych państwach. W takim przypadku możemy użyć w Rosji na przykład nazwy GRADPOL RUS SP. Z O.O. LUB WPHI w Moskwie GRADPOL RU SP. Z O.O.. Ciekawym rozwiązaniem jest również użycie w umowie spółki i statucie nazwy w języku rosyjskim i jej odpowiednika w łacińskiej transkrypcji: wtedy możemy zastosować następującą kombinację: GRANDPOL RUSSIA SP. Z O.O. i ООО ГРАНПОЛ РАША. Miejsce działalności osoby prawnej określa miejsce jej państwowej rejestracji. Państwowa rejestracja osoby prawnej realizowana jest zgodnie z miejscem siedziby stałego organu wykonawczego spółki, a w przypadku braku stałego organu wykonawczego spółki innego organu lub osoby, która ma prawo działać bez pełnomocnictwa w imieniu osoby prawnej ADRES PRAWNY SPÓŁKI Adres prawny to właściwie tylko komplet dokumentów wskazujący adres właściciela pomieszczenia użytkowego, które jest wykorzystywane w charakterze adresu siedziby stałego organu wykonawczego spółki ( adresu, nie zaś adresu siedziby!). W żadnym wypadku nie możemy wynająć lokalu mieszkalnego w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Do kompletu dokumentów wskazującego, że mamy przygotowany dla naszej spółki adres siedziby wchodzą umowa (najmu, dzierżawy) i notarialnie potwierdzona kopia zaświadczenia o prawie własności właściciela danej nieruchomości. Kwestia adresu prawnego dla naszego podmiotu jest niezwykle ważna i należy poświęcić temu problemowi sporo uwagi, aby później nie rozczarować się przykładowo faktem odrzucenia przez urząd naszego wniosku o rejestracje spółki. W związku z masowym wykorzystywaniem, szczególnie w Moskwie, tych samych adresów do rejestracji dziesiątek i setek różnych firm, organy podatkowe dokonują weryfikacji adresu w tzw. czarnym spisie adresów masowej rejestracji. Stwierdzenie, iż w dokumentacji rejestracyjnej widnieje adres z takiego spisu powoduje praktycznie odmowę rejestracji spółki, a także odmowę założenia rachunku rozliczeniowego w banku. Jeśli w początkowej fazie naszej działalności gospodarczej na terenie Federacji Rosyjskiej nie mamy faktycznego adresu prawnego, czyli biura i chcemy skorzystać z pomocy firm, które specjalizują się w wynajmie adresów prawnych musimy się upewnić, czy dany adres od jakiegoś czasu nie znajduje się na czarnej liście urzędu PIECZĘĆ FIRMOWA SPÓŁKI Na terenie Federacji Rosyjskiej pieczęcie firmowe przygotowuje się po zatwierdzeniu ich wzoru w miejskim rejestrze pieczęci, które prowadzą izby re WPHI w Moskwie 27

15 jestracyjne. Firmy zajmujące się przygotowaniem pieczęci jednocześnie przyjmują zamówienia na zatwierdzenie wzoru i przygotowanie pieczęci. W celu wyrobienia pieczęci firmowej należy przedstawić następujący komplet dokumentów: Wniosek o przygotowanie pieczęci, Zaświadczenie o państwowej rejestracji oryginał do wglądu lub kopia dokumentu potwierdzona notarialnie, Dokumenty założycielskie spółki (umowa założycielska i statut) kopie potwierdzone podpisem dyrektora generalnego spółki, Dokument potwierdzający powołanie dyrektora generalnego protokół nadzwyczajnego walnego zgromadzenia o powołaniu dyrektora, Kopia dokumentu tożsamości dyrektora generalnego (dyrektora), W przypadku wykorzystania we wzorze pieczęci elementów wizualnych (logo, znak towarowy), potwierdzona notarialnie kopia zaświadczenia Rospatienta (Urzędu patentowego) o zarejestrowaniu znaku towarowego (lub umowy licencyjnej, lub umowy o odstąpieniu znaku towarowego), pokwitowanie o wniesieniu opłaty za zatwierdzenie wzoru WSPÓLNICY SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ Podobnie, jak jest to określone w polskim Kodeksie Spółek Handlowych, a w szczególności w art KSH, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Rosji nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę kapitałową (dotyczy to zarówno spółki z o.o., jak i spółki akcyjnej). Liczba wspólników spółki z o. o. ograniczona została do pięćdziesięciu osób. W przypadku, jeżeli wspólnikami spółki z o.o. będzie ponad pięćdziesiąt osób, spółka w przeciągu jednego roku, musi przekształcić się w spółkę akcyjną (акционерное общество открытого типа). Przedmiotowa ustawa w art. 8, jak również art. 67 kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej określają ogólne prawa i obowiązki wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym m.in.: uczestnictwo w prowadzeniu spraw spółki w ramach określonych w ustawie i dokumentach założycielskich; prawo otrzymywania wszelkiej informacji na temat działalności spółki, prawo przeglądania dokumentów finansowych i innej dokumentacji; WPHI w Moskwie prawo uczestnictwa w zyskach spółki; prawo wyjścia ze spółki w każdym czasie niezależnie od zgody pozostałych wspólników; w przypadku likwidacji spółki, prawo otrzymania części majątku spółki proporcjonalnie do wielkości posiadanych udziałów. Wyżej określony spis uprawnień (praw) wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest spisem minimalnym, ustawowym i nie może być zawężony dokumentami założycielskimi. Oprócz ww. praw, dokumenty założycielskie spółki mogą określać dodatkowe prawa i obowiązki wspólników spółki. W przypadku zbycia udziału jego części lub udziałów przez jednego ze wspólników, uprzywilejowanie udziałów nie przechodzi na nabywcę. Oznacza to, że dodatkowe prawa noszą indywidualny charakter i nie są związane z udziałami wspólnika w kapitale zakładowym. Ustawa nie określa charakteru dodatkowych praw, jakie otrzymują wspólnicy spółki. Mogą one dotyczyć uprzywilejowania przy głosowaniu, podziale zysku lub likwidacji spółki. Do głównych obowiązków wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należą: wnoszenie wkładów określanych w umowie i dokumentach założycielskich spółki; pisemne powiadamianie spółki i pozostałych wspólników o chęci zbycia udziałów osobie trzeciej wraz z określeniem oferowanej ceny sprzedaży udziałów i innych warunków zbycia; zakaz przekazywania informacji o spółce osobom trzecim. W czasie tworzenia spółki na wspólników mogą być nałożone dodatkowe obowiązki. Nałożenie dodatkowych obowiązków na wspólnika w trakcie funkcjonowania spółki musi zostać poprzedzone przyjęciem uchwały większością 2/3 głosów i wyrażoną przez niego pisemną zgodą. W przypadku zbycia udziałów dodatkowe obowiązki wspólnika nie przechodzą na nabywcę. Dodatkowe obowiązki mogą zostać anulowane jednomyślną uchwałą wspólników. Wspólnik ma prawo wyjścia ze spółki w każdym czasie niezależnie od zgody pozostałych wspólników. Wyjście ze spółki związane jest z wypłatą aktualnej ceny jego udziałów w gotówce lub w naturze, po wyrażeniu na to zgody przez danego wspólnika. Wypłata następuje z różnicy czystych aktywów spółki i wartości kapitału zakładowego. Wspólnik otrzymuje część czystych aktywów spółki, a nie część jej majątku. Udział lub udziały należące do wspólnika z chwilą jego wyjścia przechodzą na rzecz samej spółki WPHI w Moskwie 29

16 Wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zgodnie z prawem rosyjskim może zostać usunięty ze spółki. Może to nastąpić, jeżeli wspólnik narusza prawa i obowiązki, które go dotyczą, jego działanie lub brak działania wpływa na niekorzyść spółki. Wyłączenie wspólnika ze spółki możliwe jest tylko i wyłącznie na drodze sądowej, po inicjatywie pozostałych wspólników reprezentujących, co najmniej 10% kapitału zakładowego spółki. W przypadku wyłączenia wspólnika ze spółki jego udział lub udziały przechodzą na rzecz samej spółki. W przypadku wyłączenia wspólnika ze spółki, spółka winna wypłacić mu w gotówce lub w naturze wartość jego udziałów FINANSOWANIE SPÓŁKI. KAPITAŁ ZAKŁADOWY SPÓŁKI Podobnie jak w Polsce, w Rosji funkcjonują dwie najbardziej popularne formy finansowania działalności spółki (abstrahując od innych form finansowania np. kredyty, leasing): pożyczka od wspólnika/wspólników lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki. Z tytułu pożyczki od wspólnika przepisy rosyjskie nie przewidują żadnego dodatkowego opodatkowania (nie mamy tu do czynienia ze znanym w Polsce podatkiem od czynności cywilno prawnych), podobnie jest w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego spółki. Zarówno jedna, jak i druga forma dofinansowania spółki jest możliwa, choć proponuję, z powodu pewnych trudności technicznych i formalnych, na początku działalności spółki zastosować podwyższenie kapitału zakładowego lub na podstawie biznesplanu ustanowić go w odpowiedniej wysokości na samym początku działalności spółki, np. przy rejestracji pod pewnymi warunkami, o których będzie mowa dalej. Jeszcze jednym ze sposobów finansowania spółki na terenie Federacji Rosyjskiej jest po prostu wykonywanie przez nią odpowiednich, ustalonych zadań, np. dla spółki polskiej, za wynagrodzeniem. Za wykonanie takich usług, spółka rosyjska wystawia fakturę, a spółka polska płaci. Należy jednak pamiętać, że takie transakcje, oprócz faktury, wymagają również umowy dwustronnej. Przelane na podstawie umowy i faktury pieniądze na rzecz spółki rosyjskiej nie mogą być przez nią tak po prostu podjęte. Zarząd spółki musi przedłożyć bankowi rosyjskiemu umowę i faktury, na podstawie, których to dokumentów wpłynęły pieniądze. Bank ze swojej strony informuje o przelewie kontrolę bankową i przesyła jej dokumenty związane z transakcją. Tylko pozytywna opinia organu kontroli bankowej, pozwoli nam na swobodne dysponowanie środkami na koncie. Wyżej opisana procedura, biorąc pod uwagę realia polskie, jest długotrwała, może nawet zająć trzy pięć dni roboczych. UWAGA!!! Przy rejestracji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na terenie Federacji Rosyjskiej, niezależnie od założeń biznesplanu danej fi rmy, WPHI w Moskwie sugerowalibyśmy, aby na początku, przy samej rejestracji spółki, zadeklarować minimalny, określony przepisami prawa, kapitał zakładowy RUB, czyli około PLN jest kwotą, którą można włożyć do portfela, a następnie wpłacić na konto spółki, jako kapitał początkowy. Wszystko po to, aby uniknąć pewnego problemu technicznego i czasowego. W przypadku kapitału minimalnego bez problemu wpłacamy pieniądze na konto i uzyskujemy zaświadczenie z banku, które jest nam potrzebne do procesu rejestracji załącznik do wniosku o rejestrację spółki. W przypadku, jeżeli początkowy kapitał zakładowy zadeklarujemy na poziomie, na przykład RUB (czyli PLN), takich pieniędzy nie przewieziemy w portfelu, czy walizce, trzeba je będzie wysłać bezgotówkowo, przelewem i tu pojawia się problem. Osoba, która wyznaczona została do założenia spółki na terenie Federacji Rosyjskiej, na podstawie dokumentów, które dostała z centrali z Polski, otwiera konto tymczasowe w banku na terenie Federacji Rosyjskiej, aby wpłacone zostały na to konto pieniądze na pokrycie kapitału zakładowego. Jeśli kapitał jest równy RUB, to nie ma problemu, osoba ta wyciąga pieniądze z portfela i wpłaca je na odpowiednie konto. Jeżeli jednak kapitał wynosi np RUB, to po założeniu konta tymczasowego musimy przekazać jego dane do fi rmy w Polsce i czekać na przelew, który może potrwać nawet trzy pięć dni. To opóźni znacznie proces rejestracji. Dlatego też, sugeruję, aby przy zawiązaniu spółki deklarować i wpłacać minimalny kapitał zakładowy, tym bardziej, że później, po zarejestrowaniu spółki, procedura podwyższenia kapitału zakładowego nie jest trudna i trwa bardzo krótko KAPITAŁ ZAKŁADOWY SPÓŁKI, FUNDUSZ REZERWY SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ Kapitał zakładowy spółki jest jedną z głównych cech spółki z o.o. Zgodnie z nowymi przepisami, które weszły w życie z dniem 1 lipca 2009 roku, wysokość kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być niższa niż ,- RUB. Ustawodawca rosyjski zmienił ostatecznie formę określania minimalnej wartości kapitału zakładowego wcześniej minimalny kapitał zakładowy wynosił równowartość 100 krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę w administracji. Wysokość kapitału zakładowego i nominalna wartość udziału spółki muszą być wyrażone w rublach rosyjskich niezależnie od charakteru samych wkładów (waluta zagraniczna, prawa majątkowe i inne). Kapitał zakładowy może składać się z wkładów pieniężnych, jak i niepieniężnych (aport) aportem mogą być akcje i inne papiery wartościowe, prawa majątkowe i inne prawa, które 2010 WPHI w Moskwie 31

17 można poddać wycenie. W przypadku, jeżeli wartość wkładu niepieniężnego jest większa lub równa dwustukrotności minimalnej pensji wkład ten winien być poddany niezależnej wycenie rzeczoznawcy. Wyżej określona reguła dotyczy kwestii zawiązywania spółki, jak i późniejszego podwyższania kapitału. Na niezależnego rzeczoznawcę, jak również wspólników, którzy przyjęli w formie uchwały jego wycenę może nałożona zostać dodatkowa odpowiedzialność w z tytułu zawyżenia wartości wkładu. Wysokość odpowiedzialności równa będzie różnicy pomiędzy zawyżoną wartością wkładu a jego wartością faktyczną. Odpowiedzialność rzeczoznawcy, jak również wspólników przedawnia się po upływie trzech lat. W postaci wkładu do kapitału zakładowego wspólnik może wnieść terminowe prawo majątkowe (np. umowa najmu lokalu). W przypadku, jeżeli wspólnik zostanie pozbawiony ww. prawa majątkowego zobowiązany będzie pokryć spółce wszelkie straty z tego tytułu, biorąc pod uwagę wartość prawa majątkowego, które zostało przekazane terminowo spółce. Tak rygorystyczne uwarunkowania w tej kwestii podyktowane są tym, że prawo majątkowe przekazywane przez wspólnika może być, np. głównym źródłem utrzymania i funkcjonowania spółki. Jako kapitał zakładowy nie może być wnoszone, np. profesjonalne doświadczenie wspólnika, reputacja, kontakty, know how itd., gdyż nie można określić dokładnej ich wartości. Każdy wspólnik zobowiązany jest do pokrycia swojego wkładu zgodnie z dokumentami założycielskimi spółki. Ustawa określa również minimum wnoszonego kapitału w dacie państwowej rejestracji spółki wynosi on 50% zadeklarowanego w dokumentach spółki kapitału zakładowego. Oczywiście nie oznacza to, że każdy ze wspólników winien wnieść 50% zadeklarowanego kapitału, choć to najlepszy wariant. Ustawa mówi o 50% całości zadeklarowanego kapitału. Kwestie wniesienia części kapitału przez konkretnych wspólników lub jego nie wniesienia winny rozstrzygać między wspólnikami dokumenty założycielskie samej spółki, czyli w przypadku wspólników umowa spółki. Jakiekolwiek zwolnienie wspólnika z obowiązku wniesienia kapitału zakładowego nie jest dopuszczalne. Możemy tu podkreślić różnicę z polskimi realiami, gdzie masa podmiotów gospodarczych prowadzonych w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, posiada kapitał zakładowy jedynie na papierze. Wspólnicy nie wnoszą kapitału, a mimo wszystko spółka działa. Nowy wspólnik wypłaca sprzedającemu faktyczną (księgową) cenę za jego udziały, a nie jego nominalną wartość. Podwyższenie kapitału zakładowego spółki możliwe jest po wpłacie całego deklarowanego, (nowego) kapitału przez wspólników i może być podwyższony WPHI w Moskwie z majątku spółki i/lub za pomocą dodatkowych wkładów wspólników i/lub, jeżeli nie jest to zabronione w statucie spółki za pomocą wkładów osób trzecich. Podwyższenie kapitału zakładowego z majątku spółki dokonuje się zgodnie z art. 18 ustawy O spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością przy spełnieniu następujących warunków: uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego spółki winna być podjęta na Walnym Zgromadzeniem Wspólników, na podstawie danych księgowych spółki z roku poprzedzającego podjęcie uchwały; wartość podwyższenia kapitału zakładowego nie powinna przewyższać wartości różnicy czystych aktywów spółki i sumy kapitału zakładowego, i funduszu rezerwowego; podwyższenie kapitału zakładowego powoduje wzrost wartości udziałów każdego ze wspólników, ale nie zmienią się proporcje ich udziałów w spółce. Podwyższenie kapitału zakładowego może być dokonane za pomocą czystych aktywów spółki, na podstawie uchwały wspólników podjętej większością, co najmniej 2/3 głosów. Statut spółki może określać bardziej rygorystyczne proporcje głosowania w tej materii. Podobnie, jak w przypadku podwyższenia kapitału z majątku spółki, uchwała wspólników winna być podjęta na podstawie danych księgowych spółki za rok poprzedni. Kapitał zakładowy spółki nie może być podwyższony ze środków spółki zgromadzonych w funduszu rezerwowym. Podwyższenie kapitału spółki może nastąpić za pomocą dodatkowych wkładów wspólników spółki, jak również za pomocą wkładów nowych wspólników, taka procedura powoduje zmianę wartości udziałów starych wspólników spółki. W takim wypadku należy pamiętać, że jeżeli podwyższenie kapitału spółki realizowane jest za pomocą dodatkowych wkładów wszystkich wspólników, w uchwale walnego zgromadzenia winna być określona wartość dodatkowych wkładów. Na podstawie uchwały walnego zgromadzenia kapitał zakładowy spółki może być podwyższony za pomocą dodatkowych wkładów od osób trzecich. Zapis o takiej możliwości winien określać statut spółki. W takim przypadku, wnioskodawca (osoba trzecia) składa wniosek do zarządu spółki o przyjęcie danego podmiotu w poczet wspólników i objęcie określonego procentu kapitału zakładowego za wkład wniesiony do spółki w określonej wysokości. Na podstawie wniosku zarząd danej spółki przekazuje tę informację zgromadzeniu wspólników spółki w celu przyjęcia lub odrzucenia propozycji osoby trzeciej. Dodatkowe wkłady wspólników w celu podwyższenia kapitału zakładowego wnoszone są w terminie dwóch miesięcy od daty podjęcia odpowiedniej 2010 WPHI w Moskwie 33

18 uchwały. W statucie spółki mogą być określone inne terminy wnoszenia dodatkowych wkładów w celu podwyższenia kapitału zakładowego. W przypadku, jeżeli jeden ze wspólników nie wniósł wkładu w celu podwyższenia kapitału zakładowego spółki w określonym w uchwale czasie, uchwała ta zostaje anulowana i spółka winna zwrócić wszystkim wspólnikom wniesione pieniądze bez zbędnej zwłoki. W przeciągu miesiąca od daty zakończenia procedury wnoszenia wkładów w podwyższonym kapitale zakładowym spółki, walne zgromadzenie wspólników potwierdza uchwałą zmiany w kapitale i wydaje zgodę na zarejestrowanie odpowiednich zmian w dokumentach założycielskich spółki. W przeciągu jednego miesiąca od daty przyjęcia przez walne zgromadzenie wspólników odpowiedniej uchwały o fakcie podwyższenia kapitału i zarejestrowania ich w dokumentach założycielskich, spółka winna złożyć wniosek o rejestrację zmian w rejestrze spółki. Odpowiednie zmiany uzyskują moc prawną od daty ich państwowej rejestracji. Terminy określone powyżej są bardzo ważne, gdyż w przypadku, jeżeli spółka ich nie przestrzega fakt podwyższenia kapitału może zostać anulowany. Jeżeli spółka nie zachowała odpowiednich terminów, wkłady wspólników, jak również osób trzecich winny być zwrócone w rozumnym terminie, w innym przypadku osoby, które wniosły wkład mogą żądać ich zwrotu wraz z odsetkami. Fakt podwyższenia kapitału nie ma mocy prawnej i zostaje anulowany w przypadku wniesienia przez wspólników lub osoby trzecie tylko części zadeklarowanego wkładu w podwyższonym kapitale zakładowym PODWYŻSZENIE KAPITAŁU SPÓŁKI ZA POMOCĄ WKŁADÓW OSÓB TRZECICH Jednym ze sposobów podwyższenia kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, opartej na prawie rosyjskim, jest wkład finansowy do spółki od osoby trzeciej. W takiej sytuacji, na podstawie art. 19 Ustawy Federalnej z dnia 8 lutego 1998 roku O spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, osoba trzecia zwraca się do danej spółki rosyjskiej z odpowiednim wnioskiem o przyjęcie w poczet jej wspólników poprzez podwyższenie jej kapitału zakładowego w formie wkładu pieniężnego do spółki. Wniosek kieruje się do zarządu spółki rosyjskiej. W celu przyjęcia osoby trzeciej do spółki rosyjskiej, wnioskodawca przedstawia następujące informacje: wysokość wkładu w rublach; formę wkładu środki pieniężne, aport; WPHI w Moskwie proponowaną wysokość udziału w kapitale zakładowym spółki rosyjskiej, w zamian za wkłady do spółki; harmonogram zapłaty środków pieniężnych lub wniesienia aportu na rzecz spółki rosyjskiej. W tym punkcie określa się termin wniesienia wkładu przez osobę trzecią po fakcie przyjęcia pozytywnej uchwały w tej sprawie przez nadzwyczajne walne zgromadzeni wspólników spółki rosyjskiej. Wyrażenie zgody na podwyższenie kapitału spółki za pomocą wkładów osób trzecich podejmuje walne zgromadzenie wspólników spółki. Wniosek osoby trzeciej jest przyjmowany lub odrzucany na podstawie uchwały wspólników, podjętej odpowiednią większością głosów, która określona jest w statucie danej spółki, przeważnie wszyscy wspólnicy muszą wyrazić zgodę na przyjęcie nowej osoby w poczet wspólników spółki OBNIŻENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO SPÓŁKI Decyzja o obniżeniu kapitału zakładowego może zostać przyjęta przez samą spółkę lub w trybie przewidzianym w ustawie. Zgodnie z punktem 1 art. 20 Ustawy Federalnej o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka ma prawo obniżyć swój kapitał zakładowy w drodze obniżenia wartości nominalnej udziałów wszystkich wspólników i/lub w trybie umorzenia udziałów. Jednocześnie ustawa zabrania obniżenia kapitału zakładowego poniżej kwoty minimalnego kapitału zakładowego dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, czyli poniżej kwoty Rubli. Obniżenie nominalnej wartości udziałów wspólników nie może być jednakowe dla wszystkich, ale winno być proporcjonalne, z zachowaniem wcześniej określonych rozmiarów udziałów i proporcjonalności. Obniżenie kapitału zakładowego za pomocą obniżenia nominalnej wartości jednego lub części udziałów wspólników jest zabronione. Spółka winna obniżyć swój kapitał zakładowy w przypadku, jeżeli wkłady wspólników na jego pokrycie, w terminie jednego roku od daty państwowej rejestracji spółki, nie zostały w całości wniesione. Drugim przypadkiem, w którym spółka zobowiązana jest obniżyć swój kapitał zakładowy jest sytuacja, w której po zakończeniu drugiego i każdego następnego roku rozliczeniowego, wartość aktywów spółki okaże się mniejsza do wartości kapitału zakładowego. W takim przypadku należy obniżyć kapitał do poziomu wartości czystych aktywów spółki. W przypadku, jeżeli w momencie obniżenia kapitału zakładowego spółki do poziomu aktywów okaże się, że kapitał zakładowy będzie niższy niż 2010 WPHI w Moskwie 35

19 określony ustawodawstwem minimalny kapitał, spółka winna rozpocząć procedurę likwidacji. W przypadku wystąpienia niedopłaty kapitału zakładowego w przeciągu roku od daty rejestracji, spółka winna poinformować wspólników o obowiązku obniżenia kapitału i następnie obniżyć go do poziomu faktycznie wniesionych wkładów. W przeciągu trzydziestu dni od daty przyjęcia uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego, spółka zobowiązana jest pisemnie poinformować o tym fakcie wszystkich wierzycieli, jak również opublikować ogłoszenie w gazecie ogólnokrajowej. Każdy z wierzycieli spółki w przeciągu trzydziestu dni od daty powzięcia informacji o fakcie obniżenia kapitału zakładowego ma prawo żądać od niej wypełnienia określonych obowiązków wynikających, np. z kontraktu lub innych zobowiązań cywilno prawnych i pokrycia strat z tego wynikających. W przypadku, jeżeli spółka, pomimo wystąpienia przyczyn dla obniżenia kapitału zakładowego lub likwidacji, nie podejmie działań zmierzających do dokonania czynności przewidzianych przez prawo, każdy z wierzycieli może żądać likwidacji spółki przed sądem. Należy zwrócić przy tym uwagę, że art. 307 Kodeksu Cywilnego określa, że do kręgu wierzycieli nie mogą być włączone organy podatkowe i pracownicy spółki. Przyjmuje się, że osoby te nie są związane z obowiązkami spółki dotyczącymi zmniejszenia kapitału lub złożenia wniosku o upadłość SPRZEDAŻ UDZIAŁÓW SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPO- WIEDZIALNOŚCIĄ Wspólnik spółki ma prawo, jeżeli nie zabrania tego statut spółki, sprzedać lub w inny sposób zbyć należące do niego udziały jednemu lub kilku wspólnikom spółki lub osobom trzecim. Bezpłatne przeniesienie praw i obowiązków wynikających z udziałów nie jest dopuszczalne, gdyż fakt zapłaty potwierdza prawa majątkowe wspólnika. Zbycie udziałów osobie trzeciej oznacza obowiązek przyjęcia do członkostwa w spółce nowego wspólnika. Statut spółki określać może prawo pierwszeństwa w nabyciu oferowanych do sprzedaży udziałów dla pozostałych wspólników. W takim przypadku wspólnik winien poinformować wcześniej wspólników o szczegółach oferty sprzedaży udziałów: określić cenę i wskazać potencjalnego kupca. Dopiero w przypadku, jeżeli żaden ze wspólników w przeciągu jednego miesiąca od daty przekazania mu informacji o ofercie nie wyrazi zainteresowania zakupem udziałów, wspólnik ma prawo sprzedać należące do niego udziały osobie trzeciej. Statut określać może również prawo WPHI w Moskwie pierwszeństwa zakupu udziałów przez samą spółkę w przypadku, jeżeli pozostali wspólnicy nie wyrazili zainteresowania ich nabyciem. Udziały spółki nie mogą być sprzedane przed faktem jej państwowej rejestracji. W przypadku, jeżeli prawo pierwszeństwa pozostałych wspólników i spółki nie zostanie zachowane, mają oni prawo na drodze sądowej dochodzić swoich roszczeń i przeniesienia na nich praw kupującego. Statut spółki może określać obowiązek uzyskania zgody spółki lub pozostałych wspólników na zbycie udziałów osobie trzeciej w inny sposób niż sprzedaż. Zbycie udziałów winno nastąpić w formie pisemnej z notarialnym poświadczeniem podpisów sprzedającego i kupującego. Notariusz, który poświadczył podpisy umowy kupna-sprzedaży, sprawdza prawidłowość umocowania osób sprzedających udziały. Pełnomocnictwa osób, które sprzedają swoje udziały albo części udziału do dysponowania nimi wynikają z poświadczonej notarialnie umowy kupnasprzedaży, na podstawie której, dane udziały były wcześniej nabyte, a także z odpisu z Państwowego Rejestru Osób Prawnych, który zawiera informacje o wspólniku i wysokości posiadanych przez niego udziałów. W przypadku, gdy upoważnienia osób, które sprzedają swe udziały albo części udziału wynikają, np. z duplikatu notarialnej umowy kupna-sprzedaży, odpis z rejestru spółki nie może być z datą wcześniejszą niż 10 dni przed datą wystąpienia do notariusza z wnioskiem o sporządzenie umowy kupna sprzedaży udziałów. W przypadku, gdy udziały przeszły na spadkobiercę i następców prawnych lub w innych przypadkach, kiedy poświadczenie notarialne nie jest wymagane, upoważnienie do zarządzania tymi udziałami wynika z dokumentu o stwierdzeniu nabycia spadku. Przy utworzeniu spółki jednoosobowej pełnomocnictwo do zarządzania udziałami wynika z uchwały jedynego założyciela (wspólnika) o utworzeniu spółki, a także z odpisu z Państwowego Rejestru Osób Prawnych (nie starszego niż 30 dni). Przy utworzeniu spółki przez kilku wspólników, upoważnienia zarządzania tymi udziałami wynika z umowy o utworzeniu spółki poświadczonej notarialnie, a także z odpisu z Państwowego Rejestru Osób Prawnych (nie starszego niż 30 dni). Notariusz zobowiązany jest w terminie 3 dni od daty poświadczenia umowy kupna-sprzedaży udziału albo części udziału do złożenia odpowiedniego wniosku o rejestrację zmian w Państwowym Rejestrze Osób Prawnych. Do wniosku o rejestrację zmian notariusz załącza dokumenty związane z samą czynnością i umowę kupna-sprzedaży. Wniosek może być przekazany pocztą, faksem, drogą elektroniczną lub złożony bezpośrednio do Państwowego Rejestru Osób Prawnych. W terminie 3 dni od daty poświadczenia umowy kupna-sprzedaży udziału albo części udziału notariusz przekazuje kopię wniosku określonego punktem 2010 WPHI w Moskwie 37

20 WPHI w Moskwie 14 danej Ustawy Federalnej do spółki z dołączeniem odpowiedniej umowy bądź dokumentu potwierdzającego wykonanie umowy i przeniesienie udziału albo części udziału. Strony umowy kupna-sprzedaży udziału albo części udziału mogą ustalić, która z nich powiadomi spółkę o transakcji. W taki przypadku notariusz nie ponosi odpowiedzialności za nie powiadomienie spółki o dokonaniu czynności kupna sprzedaży. Jeżeli udział albo część udziału był nabyty odpłatnie od osoby, która nie miała prawa jej zbycia, o czym kupujący nie wiedział i nie mógł wiedzieć, wspólnik, którego udziały były sprzedane, może żądać przyznania mu jego praw na udziały, które zostały bezprawnie sprzedane. W przypadku oddalenia pozwu osoby, której udziały zostały bezprawnie sprzedane w wyniku bezprawnych działań, udział albo część udziału przechodzą na osobę kupującą dane udziały z chwilą poświadczenia notarialnego podpisów. W przypadku, gdy udział albo część udziału była nabyta w przetargu publicznym, przechodzi ona na kupującego z chwilą wniesienia zmian do Państwowego Rejestru Osób Prawnych. Żądanie przyznania wspólnikowi praw na udziały sprzedane w wyniku bezprawnych działań i jednocześnie pozbawienia praw na dane udziały kupującego, może być wniesione w terminie 3 lat od dnia naruszenia jego praw. Przy sprzedaży udziału albo części udziału z naruszeniem praw pierwszeństwa każdy wspólnik bądź wspólnicy lub spółka, jeżeli statut spółki określa prawo pierwszeństwa do nabycia udziałów przez spółkę, w terminie 3 miesięcy od dnia, kiedy wspólnik bądź spółka dowie się o naruszeniu, ma prawo zwrócić się do Sądu z żądaniem przeniesienia na niego praw i obowiązków kupującego. Sąd Arbitrażowy, do którego wpłynął dany pozew zapewnia innym wspólnikom i spółce, jeżeli statut spółki określa prawo pierwszeństwa do nabycia udziałów przez spółkę, możliwość dołączenia się do wniesionego pozwu. W przypadku, gdy statut spółki przewiduje prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów po cenie wcześnie określonej, osoba, na którą, przechodzą prawa i obowiązki kupującego pokrywa wydatki kupującego związane z opłatą udziału albo części udziału w wysokości nie przekraczającej, określonej statutem ceny zakupu udziału albo części udziału. Postanowienie sądu o przeniesieniu udziału albo części udziału na wspólnika spółki bądź spółkę jest podstawą do wniesienia odpowiednich zmian do Państwowego Rejestru Osób Prawnych. Sprzedający winien poinformować pisemnie spółkę o fakcie sprzedaży udziałów. Nowy wspólnik wstępuje w prawa i obowiązki wspólnika od momentu przekazania pisemnej informacji spółce o nabyciu przez niego udziałów. Nowy wspólnik przejmuje wszystkie prawa i obowiązki poprzedniego wspólnika, oprócz obowiązku uzupełnienia niezapłaconej części zadeklarowanego kapitału. W takim przypadku odpowiedzialność wspólników (kupującego i sprzedającego) jest solidarna. Na rzecz wspólnika nie przechodzą również dodatkowe prawa wynikające z posiadania udziałów, które wcześniej posiadał poprzednik. Udziały wspólników są dziedziczne i przechodzą po śmierci na rzecz spadkobierców. Do czasu przyjęcia spadku prawa i obowiązki zmarłego wspólnika reprezentuje pełnomocnik lub specjalnie wyznaczony notariusz. W przypadku likwidacji spółki, po zapłacie wszelkich zobowiązań, majątek spółki dzieli się między wspólników zgodnie z procentowym ich udziałem w kapitale zakładowym, chyba, że coś innego przewidziane jest w statucie spółki. Wspólnik spółki, jeżeli nie jest to zabronione w statucie spółki, ma prawo zastawu swojego udziału lub udziałów na rzecz drugiego wspólnika lub osoby trzeciej za zgodą walnego zgromadzenia wspólników przyjętą zwykłą większością głosów (statut spółki może określać bardziej rygorystyczne warunki przyjęcia takiej uchwały). W głosowaniu nad wyrażeniem zgody wspólnik, który chce zastawić swój udział, nie ma prawa uczestniczyć. Umowa zastawu zwierana jest w formie pisemnej z notarialnymi poświadczeniami podpisów zastawnika i zastawcy. Nieprzestrzeganie pisemnej formy umowy zastawu z podpisami notarialnie poświadczonymi, pociąga za sobą nieważność danej czynności. W terminie trzech dni od daty zawarcia umowy zastawu, notariusz, który sporządzał umowę, zobowiązany jest przesłać do właściwego ze względu na siedzibę spółki Państwowego Rejestru Osób Prawnych dokumentację związaną z tą czynnością wraz z wnioskiem o wpis zmian w rejestrze i ujawnienie szczegółów zastawu na udziałach. Oprócz tego, notariusz zobowiązany jest poinformować samą spółkę o fakcie zawarcia umowy zastawu i przekazać jej kopię umowy. Jeżeli wspólnik nie wpłacił części zadeklarowanego kapitału, nieopłacona przez niego część przechodzi na rzecz spółki. Wpłacona przez wspólnika część wkładu na pokrycie kapitału winna być mu wypłacona w odpowiednio wniesionej części. Podobna reguła obowiązuje w przypadku wyłączenia wspólnika ze spółki, przy czym za datę rozliczenia przyjmowana jest data orzeczenia sądowego w tej kwestii. Należące do spółki udziały nie są liczone podczas głosowań podczas zgromadzeń wspólników, a także przy podziale zysku i majątku spółki w przypadku likwidacji. Należące do spółki udziały w przeciągu roku powinny być, zgodnie z decyzją walnego zgromadzenia, podzielone między wszystkich wspólników, pro WPHI w Moskwie 39